Tiende oecumenische dienst trekt 650
mensen van 4 kerken in Meulvliet
'Zo'n enorm orgel heb ik in
onze kerk nog nooit gezien'
Oogkleppen discussie
Zoommeer/Volkerak
VVD wil discussie over
welstandsvrij gebieden
Juliana van Stolbergschool op excursie in Grote Kerk Tholen
Donderdag 25 januari 2007
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
21
Verlangen naar eenheid, maar dagelijkse werkelijkheid weerbarstig
Met 650 belangstellenden sloeg ook de tiende gezamen
lijke dienst van vier kerken in Tholen zondagmorgen
aan. „Opnieuw blijkt dat zeer velen juist een dienst als
deze weten te waarderen", zei ds. P. Broere van de Gere
formeerde Kerk. „Het verlangen naar eenheid in het ge
loof in Christus is er wel degelijk, maar de dagelijkse
werkelijkheid is vaak nog weerbarstig. En niet alleen
hier in Tholen."
Exportartikel
Hoe hoog is de toren van
de Grote Kerk en welke
bekende familie ligt begra
ven in de hoofdkerk? Met
een vragenlijst en een tas
gevuld met verrekijker,
kompas, loepjes, klem
bord, zakrolmaat en boom
hoogtemeter keken leerlin
gen van de Juliana van
Stolbergschool uit Sint-
Maartensdijk vrijdag met
heel andere ogen naar de
Grote Kerk in Tholen. „Ik
ben hier al een keer ge
weest, om te zingen. Maar
ik wist toen niet dat hier
mummies lagen", vertelt
Annerie Quist uit groep 7.
Luchtbogen tellen
Veel te vertellen
Eén groot gezin
Hij geeft moed
Niemand is teveel
Aanvragen
Ds. Peters met de kinderen van de nevendienst die een gezamenlijk lied lieten horen en een mobile hadden gemaakt over het thema: doven
horen, stommen spreken.
Doven horen, stommen spreken',
was het thema in de week van gebed
voor de eenheid van alle christenen.
In Meulvliet hing een groot, veelkleu
rig bord met dat thema, verwijzend
naar de bijbeltekst Marcus 7:37 Zelfs
doven laat hij horen en stommen laat
hij spreken.'
Naast de Gereformeerde Ichtuskerk
uit de Doelweg, deed ook de Her
vormde Gemeente Immanuël (Gast
huiskapel) mee aan de oecumenische
dienst, evenals de Rooms-Katholieke
parochie Onze Lieve Vrouw Hemel
vaart (Markt) en de vrijzinnige ge
loofsgemeenschap NPB (Oudeland-
sestraat). Alle vier voorgangers
namen een deel van de dienst voor
hun rekening. De koninklijke harmo
nie Concordia, voor deze gelegenheid
onder leiding van de dirigent van het
jeugdorkest - A. v.d. Velde-Slabbe-
koorn - omdat Marcel Hartendorp
verhinderd was, begeleidde de samen
zang. Vijf koren werkten ook aan de
dienst mee: Canticum en het Thools
Vrouwenkoor o.l.v. Danny Letzer, De
Laurenscantorij o.l.v. mevr. A. Vogels,
het gemengd koor Pius X o.l.v. P. van
Tillo en het Ojé-koor o.l.v. mevr. A.
Sauter. Ze hadden allemaal extra re
petities achter de rug voor dit geza
menlijk optreden.
Voor de zevende keer waren de vier
De tienjarige Smerdiekse vindt het
educatieve uitstapje wel leuk. „Je
ziet dingen die eerst niet opvielen,
zoals die man bovenin een hoek van
de kerk." De basisschool bezoekt de
Onze Lieve Vrouwekerk in het ka
der van cultureel onderwijs en is
een initiatief van directeur J.C. de
Korte. Vorig jaar was de kerk van
juni tot medio oktober op woens
dag- en zaterdagmiddag openge
steld voor publiek. „We kregen dik
wijls mensen aan de deur die in de
kerk wilden kijken. Het is een impo
sant gebouw, dat valt nu eenmaal
op. Daarom besloten we om twee
keer per week de deuren te openen",
vertelt Leen Deurloo. „We wilden
het laagdrempelig houden. Er werd
geen entree gevraagd en de kerk
was bemand door vrijwilligers. En
die hadden het druk, er zijn ruim
duizend bezoekers geweest. Vooral
op zaterdag was het druk, soms wel
zestig belangstellenden. Er zaten
maar weinig eilandbewoners tussen.
Tholenaren die kwamen, hadden
vaak gasten die de kerk eens wilden
bezichtigen."
Een brochure - verkrijgbaar in vier
talen - voorzag de bezoekers van de
belangrijkste geschiedenis van de
kerk. Ruim veertig mensen zetten
zich als vrijwilligers in, waaronder
Leen Moerland en Leen Deurloo.
Directeur De Korte kwam op het
idee voor de excursie toen hij zelf
met kennissen de kerk bezocht. De
kerken in Meulvliet bijeen, nadat de
Gereformeerde Kerk - waar tien jaar
geleden het gezamenlijke initiatief be
gon - te klein was geworden voor de
grote toeloop. De Raad van Kerken in
Nederland had Zuid-Afrika als aan-
dachtgebied genomen en dan met na
me Umlazi, een plaats vlakbij Dur
ban. „De levensomstandigheden van
de mensen daar vormen de achter
grond van wat er wereldwijd gelezen,
gebeden en gezongen wordt op deze
dag", zei ds. Broere. „Ook in Zuid-
Afrika zijn de kerken erg verdeeld.
Helaas is onze kerkelijke verdeeld
heid een exportartikel geweest. Veel
kerken in Zuid-Afrika, dus ook in
Umlazi, hadden tot 1994 een gemeen
schappelijke vijand: het apartheidsre
gime. Na de afschaffing van de apart
heid waren de kerken even hun doel
en bestaansrecht kwijt. Met de erfenis
van de apartheid hebben ze echter nog
dagelijks te maken."
In Umlazi is 40% van de bevolking
werkloos. De rest kan net voldoende
verdienen om hun gezin te onderhou
den. Er is veel criminaliteit. Waar
schijnlijk is 50% van de inwoners be
smet met het hiv-virus. De medische
middelen om het vast te stellen, ont
breken. „Laat staan, dat ze aan pre
ventie en voorlichting toekomen", zei
ds. Broere. „De generatie tussen 14 en
40 jaar is bijna helemaal weggevallen.
De kerken in Umlazi hebben geza
menlijk klinieken opgericht en pro
twee vrijwilligers bedachten samen
met De Korte de vragen voor de
leerlingen. „Dit is toch Thools cul
tureel erfgoed. Zoiets wordt voor
een klas allemaal wat tastbaarder
door die opdrachten", vertelt Leen
Moerland verder.
De klas wordt opgedeeld in groe
pen, die vervolgens afwisselend een
kijkje nemen in de koorkerk, de
hoofdkerk en bij de crypte. De edu
catieve wandeling beperkt zich niet
tot het interne gedeelte van de kerk.
De jongeren bestuderen het gebouw
ook aan de buitenkant. Nadat zij de
dikte van de buitenmuur hebben op
gemeten, worden de luchtbogen ge
teld. „Eén, twee, drie, vier. Dat zijn
er dus acht in totaal", rekent een
leerling uit. „Want aan de andere
kant zitten er natuurlijk ook vier."
De kinderen zijn vooral verrast over
de mummies. Bij de restauratie van
de kerk in 1948 werden in de graf
kelder van het Thools magistraten
geslacht Van Vrijberghe gemummi
ficeerde stoffelijke resten van 21
personen gevonden. Door het kli
maat in de grafkelder waren de li
chamen niet vergaan.
Maar niet alleen de mummies trekt
de aandacht van de scholieren.
„Zo'n groot orgel heb ik in onze
kerk nog nooit gezien, ook die lam
pen zijn bijzonder", reageert de elf
jarige Anton Uijl bij het zien van het
monumentale orgel aan de westkant
van de kerk. „Ik vind het wel leuk,
zoiets mag wel vaker." Het 29 regis
ters tellende orgel stond oorspron
kelijk in de Galileërkerk in Leeuw
arden. De Hervormde gemeente van
Doesburg kocht het orgel, toen het
kerkgebouw werd gesloopt. Door de
Tweede Wereldoorlog is het in
Doesburg nooit opgebouwd, maar
werd het orgel begin jaren vijftig
gekocht door de Hervormde ge
meente van Tholen.
Via de vragenlijst wordt ook aan
gramma's voor thuiszorg opgezet om
met vrijwilligers te zorgen voor zie
ken en stervenden. Met dat werk, dat
lichamelijk en geestelijk zwaar is,
maken zij een groot verschil in het le
ven van mensen die lijden."
In de landelijke oecumene van Zuid-
Afrika ontbreekt een gemeenschappe
lijke visie, aldus de predikant. „Ook
de daadkracht ontbreekt, maar in de
dagelijkse werkelijkheid, oog in oog
met het lijden van mensen, vallen ker
kelijke verschillen weg. In de klinie
ken en tijdens begrafenissen, is men
er diep van doordrongen dat wij als
mensen één groot gezin vormen en de
handen ineen moeten slaan. Tijdens
een preek zei een anglicaanse priester
het zo: koning Henry VIII - de stich
ting van de Anglicaanse Kerk - ken ik
alleen van de colleges kerkgeschiede
nis, maar ik heb Jezus aanvaard als
mijn Heer en Verlosser. We mogen
niet verdeeld blijven door de Europe
se geschiedenis die we geërfd hebben.
Vergeef me - ik ken Jezus - en Hij
stierf voor mij.
Ook in deze viering in Meulvliet zul
len we over de verdeeldheid heen, te
ruggrijpen naar Jezus Christus, die
ons hier samenbracht als zusters en
broeders van één gezin en we zullen
bidden voor onze geloofsgenoten in
Zuid-Afrika", aldus ds. Broere.
De in Zuid-Afrika geboren Thoolse
predikant las in het Zuid-Afrikaans
Psalm 28:1-2 en 6-9. Er waren nog di
verse andere Bijbellezingen: mevr.
Kunst las 1 Samuël 1:1-18, pastor H.
Akkermans het gedeelte over Effata
in Marcus 7:31-37 en ds. D. Peters
nam de getuigenis uit Mattheus 25-40
voor zijn rekening: Alles wat jullie ge
daan hebben voor een van de onaan-
zienlijksten van mijn broeders of zus
dacht besteed aan de grafzerken van
familie Van Vrijberghe. „Wat was
het beroep van de heer Vrijberg
he?", leest Leen Deurloo voor. „Die
was toch burgemeester?", ant
woordt een ijverige leerling. Het
groepje buigt zich over de grafsteen
op zoek naar het antwoord. „Ja, zie
je wel. Hij was oud-burgemeester",
zegt de scholier tevreden. De kinde
ren hadden op school reeds infor-
ters, dat hebben jullie voor Mij ge
daan.
Mevr. J. Smit haakte daarop in om
een ontwikkelingsproject van de Wa-
geningse landbouwingenieur Walter
de Nijs in Tanzania onder de aandacht
te brengen. „Getuigen is in Afrika iets
anders dan wij ingetogen Tholenaren
hier doen. Walter de Nijs weigerde
een baan waarmee hij 25 keer meer
kon verdienen, maar hij werkt tussen
de mensen in het oerwoud. Hij vroeg
familieleden en kennissen om steun
en na 5 jaar is er een gezondheidspost
en staan er scholen. Daarmee wordt
een gebied van 100.000 mensen be
reikt. En van de steun aan dit Liso-
project blijft niets aan de strijkstok
hangen. Jezus zegt: watje aan de min
ste doet. dan doe je aan Mij. Als ie
mand het evangelie verstaat, dan is
het Walter de Nijs in Tanzania", aldus
mevr. Smit ter stimulans van de twee
de collecte. De eerste was ter bestrij
ding van de onkosten.
De preek werd verzorgd door ds. M.
v.d. Poll van Immanuël. Zij bracht
naar voren hoe vele problemen de
mensen kunnen bezighouden. Agres
sie, terrorisme, de snelle veranderin
gen in de wereld, e.d. „In deze tijd
van individualisme is er allerlei ellen
de en rampspoed. Mensen maken
zich zorgen over de klimaatverande
ring en over het vermoorden van een
meisje, waarover menigeen met stom
heid geslagen was. Waar haal je dan
de moed vandaan denk je hier, maar
ook in Zuid-Afrika, waar de omstan
digheden met werkloosheid, hiv en
criminaliteit veel erger zijn. Na de af
schaffing van de apartheid waren de
verwachtingen daar hooggespannen.
Geef de moed maar op, denk je dan,
maar de kerken zitten niet bij de pak
matie gekregen over de Grote Kerk.
Daarnaast kregen de leerlingen -
voordat zij aan de slag gingen met
de vragenlijst - uitleg over de kerk
van Leen Moerland en Leen Deur
loo. „Er is zoveel over de kerk te
vertellen. Bijvoorbeeld over de zuil
in de koorkerk, er staan oude schil
deringen op en is beschilderd met
meekrapverf. Dat is weer actueel,
nu ze weer met de teelt van meekrap
ken neer. Gods Woord geneest im
mers, Gods stem troost. Zijn hand
streelt. Jezus, die liefde tot de naaste
predikte, geeft moed. In kleine sa
menkomsten wordt samen Gods lof
geprezen. Het lijkt een druppel op de
gloeiende plaat wat daar in Zuid-Afri
ka gebeurt. Bij ons zijn het gezapige
kerken als je de vurigheid en het en
thousiasme daar ziet. Er is verwonde
ring gaan leven als lichtplekken in een
donkere realiteit. Gods Woord krijgt
gestalte, want God is soms rakelings
dichtbij, maar je moet er wel voor
open durven staan."
De predikant verwees naar Hanna
uit Psalm 28 en de doofstomme uit
zijn begonnen. Je komt er gewoon
niet aan toe om alles te vertellen."
Na een uur worden de leerlingen
door de schooldirecteur weer bijeen
geroepen. „Jongens, waar ik bang
voor was tijdens het samenstellen
van de vragen, is ook gebeurd. De
tijd was veel te kort, maar jullie
hebben goed rondgekeken. Ik hoop
dat als jullie in een vreemde stad
komen en de deuren van een kerk
het Marcusevangelie. „Zij putten
moed uit woorden van troost en
kracht, durf en verbondenheid. Wie
kan er leven zonder een open he
mel? God luistert naar Hanna en zij
zingt Gods lof. Wat een prachtig
verhaal ook over de doofstomme.
Jezus raakt hem aan en maakt een
nieuw bestaan mogelijk. Deze twee
voorbeelden maken duidelijk, dat je
samen voor Gods aangezicht veilig
bent. Jezus slaat zuchtend zijn blik
op naar de hemel om de dove uit
zijn isolement te halen. De hele
schepping zucht en Jezus zucht
mee: Vader ontferm u en de hemel
gaat open. Met al die geluiden van
de wereld kan het wel eens teveel
zijn, maar Jezus zoekt mensen op en
Hij houdt van hen. Van alle soorten:
open staan, eventjes gaan kijken.
Dat jullie nieuwsgierig zijn en die
kerk met de Grote Kerk willen ver
gelijken." De middag wordt afgeslo
ten met het drinken van limonade.
De antwoorden worden volgende
week besproken in de klas. „Het
waren moeilijke vragen, maar jullie
zijn slim genoeg", oordeelt De Kor
te.
De vrijwilligers zijn momenteel be
zig met het samenstellen van een
permanente tentoonstelling van de
rouwborden met de geslachtswa
pens. „Tijdens de Franse revolutie
in 1798 werden veel wapenschilden
van de grafzerken afgehakt. Een
paar bleven er gespaard. In juni
wordt de kerk weer op woensdag
en zaterdagmiddag opengesteld.
Dan kunnen bezoekers de tentoon
stelling - waaronder een presentatie
van ongeveer vijftien minuten - ook
bezichtigen", aldus Moerland. „We
blijven druk bezig."
legerofficieren, vissers, moeders
met kinderen, woekeraars, enz. Je
zus selecteert niet. Zelfs voor zieken
is Hij er. Niemand is teveel of te
weinig. Jezus is Gods lichtplek in
een duistere wereld. Hij wil dat wij
doven horen en wij stommen spre
ken. Tot die gloedvolle getuigenis
worden we geroepen en zeggen we
daarop Amen?", zo besloot de pre
dikant van Immanuël.
Een grote groep kinderen van de ne
vendienst kwam daarna de zaal in
met een mobile die aan de hand van
het thema gemaakt was. Zij zongen
ook een lied met gitaarbegeleiding
van Mark Wesdorp.
Ds. Peters verzorgde de voorbede
efi na het Dona nobis pacem van de
koren deed pastor Akkermans het
Saris stelde voor om dit al in maart in
de commissie te bespreken voordat de
welstandsnota wordt besproken. Maar
J.P. Bout (CDA) wilde wachten tot de
evaluatie achter de rug is. Hij zei er
wel voor te voelen maar zei vooraf
wel meer informatie te willen over
gemeenten waar het welstandsvrije
bouwen al wordt toegepast.
Voor de SGP was de vraag van de li
beralen 'te open', zei J.M. Aamoudse.
„Ik heb liever dat de VVD dit onder
bouwd. Gaat het om nieuw te bouwen
wijken of de hele gemeente? Wij zul
len het voorstel in beraad nemen."
Ook J. Oudesluijs (PvdA) wilde meer
informatie voordat er over gepraat
wordt. L.J. van Doom (ABT) steunde
het voorstel van de VVD. Saris zei dat
hij discussiestof aan zou kunnen dra
gen, maar vond het wel juist om de
discussie te voeren voordat de wel
standsnota wordt besproken.
Volgens wethouder K.A. Heijboer is
maart veel te vroeg. „Dat kan niet.
Maar we hebben het sein opgevan
gen. Het kan pas bij de evaluatie. Eer
der past het niet in de jaarplanning."
De discussie over de toekomst van het
Volkerak/Zoommeer wordt volgens
voorzitter H. Melchers van de natuur-
vereniging Tholen met oogkleppend
gevoerd. Dat schrijft hij in het vereni
gingsblad Rubia Tinctorum. Melchers
zat in een werkgroep met de Zeeuwse
milieufederatie, Staatsbosbeheer, het
Zeeuws landschap en Natuurmonu
menten. Volgens Melchers beheren de
drie laatste gebieden in Zuid-West
Nederland. Dat doet de natuurvereni-
ging niet en dat heeft volgens Mel
chers gevolgen voor de beïnvloeding
van standpunten.
Het verbaast de voorzitter dat Natuur
monumenten geen natuurgebieden en
steunpunten in het Zeeuwse heeft
toch mag spreken in het Zeeuwse.
„Terwijl het Brabants landschap wel
in het Zeeuwse natuurgebieden bezit
en beheert."
Voor de natuurvereniging staan de be
slotgebed, waarna de gezamenlijke
dienst in Meulvliet met een zegen
bede werd afgesloten. Daarna ble
ven nog velen napraten met een kop
koffie, thee of frisdrank.
Zit er na 10 jaar oecumenische dien
sten een verdere samenwerking in?
„Het lijkt mooier dan het is", zegt
ds. Broere. „Natuurlijk moeten we
hiermee doorgaan, maar als je dit
vaker per jaar zou willen doen, dan
kom je toch al gauw meer hobbels
tegen. Er is bijvoorbeeld al eens
over een gezamenlijk avondmaal
gesproken, maar vogels de regels
van de Rooms-Katholieke Kerk
mag dat niet. Maar deze bijeen
komst aan het begin van het jaar
slaat aan en daarmee willen we ver
der gaan."
M.J. Klippel (RFT) was het eens met
de wethouder. „Alleen bij de evaluatie
kunnen we bekijken of er behoefte is
aan welstandsvrije gebieden. Als je
die vraag meeneemt dan komt het
vanzelf ter sprake. Bout stelde voor
een avond te beleggen waarin deskun
digen aan het woord komen die de
voor- en de nadelen ervan kunnen toe
lichten."
Uit het jaarverslag over 2005 blijkt
dat er in totaal 336 aanvragen zijn in
gediend. Het aantal adviezen bedroeg
363. Dat betekent dat er van aantal
meer dan éénmaal advies is verleend.
Het gaat om drie soorten aanvragen:
reguliere bouwaanvragen 280, lichte
bouwaanvragen 151 en reclame-aan
vragen 4.
De welstandscommissie komt een
maal per twee weken bijeen. Tegen
woordig op maandag. Per vergade
ring komen gemiddeld 30 bouw
plannen aan de orde. In 2005 kwam
de commissie 26 keer bijeen.
langen van de gemeente (waaronder
de agrariërs) volgens Melchers meer
centraal. Nu besloten is om in het Ha
ringvliet zout water toe te gaan laten
(meer eb en vloed), zal er geen zoet
water meer over zijn voor het bekken
van Krammer, Volkerak, Schelde-Rij-
kanaal en Zoommeer.
Volgens Melchers was er geen des
kundige inbreng over de gevolgen
voor de scheepvaart en de technische
werken zoals bruggen, sluizen en
overbeveiliging. „Ook aspecten van
de volkshuisvesting werden niet seri
eus meegewogen (Waterfront en
Speelmansplaten). De discussie wek
te daardoor bij mij een sterk gevoel
van oogkleppen." Melchers kon zich
niet vinden in de manier waarop de
discussie werd gevoerd omdat er te
weinig oog was voor de ver/ilting zo
als massasterfte van vissen en vogels.
Melchers stapte uit de werkgroep.
Dennis van de Broek, Anton Uijl, Maurice Uyl en Arjen Joppe meten tijdens hun excursie in de Grote Kerk een pilaar op.
De vier voorgangers, v.l.n.r. pastor H. Akkermans, ds. P. Broere, ds. D. Peters en da. M. v.d. Poll.
Vijf koren werkten zondagmorgen aan de gezamenlijke dienst in Meulvliet mee.
De VVD-fractie in de gemeenteraad wil nagaan of het mogelijk is om
welstandsvrije gebieden aan te wijzen. Dat zei K. Saris maandag in de
commissie ruimte. De reacties van de andere fracties waren positief.
