'aan de late de smalstad kant' Drie generaties Koopman in bestuur School met de Bijbel is in Aanbouw Rommelmarkt Roerige periode bij huwelijk prinses Irene in halve eeuw christelijk onderwijs Donderdag 8 juni 2006 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 5 Gevaarlijk Het protestants-christelijk onderwijs in Sint-Maartens dijk bestaat vijftig jaar, maar in het begin van de vorige eeuw en na de Tweede Wereldoorlog werden al pogingen ondernomen een christelijke school in de smalstad op te richten. Het zou tot 31 augustus 1956 duren voordat de deuren van de school werden geopend. Vergeleken met andere dorpen kende de smalstad een 'late start' van het christelijk onderwijs. De school die Prinses Irene werd genoemd, kende in 1964 een roerige periode toen prinses Irene in het huwelijk trad met de rooms-katholieke Karei Hugo de Bourbon Parma. De naam veranderde in Juliana van Stolberg. Stencilmachine Sonke Bemanning Juliana van Stolberg in Sint-Maartensdijk Geld kwijt Zetten haalden in 1981 73.000 kilo oud papier op. De school nam ook afscheid van juffrouw Jo Scherpe- nisse. In 1983 diende meester Hoek zijn ontslag in. Het bestuur kon voor de opvolging kiezen uit 35 sollicitanten. Een van de hoogte punten voor de school was het be zoek prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven in 1985 toen de smalstad het 500-jarig bestaan vier de. Margriet kreeg een bosje bloe men van Marion van Houdt en een mandje bolussen van Hilbert Brink man. Bezoek van een geheel andere orde kreeg de school in 1986 tot er luizen werden aangetroffen op de hoofden van enkele kinderen. Uit het boek blijkt ook dat er nogal wat personeelswisselingen zijn ge weest. Soms was het zelfs lastig om vervanging te vinden. In 1987 ver trok Goedhart na 12,5 jaar, naar Leerbroek. M.L. Koopman kwam in het bestuur. De derde Koopman op rij, na M.L.Koopman en L.J. Koopman (wethouder). Het aantal leerlingen bedraagt in dat jaar 106, zo noteert oud-bestuurslid H. Dui- ne. Dat is er eentje meer dan in 2005-2006. Dat schrijft Elsbeth Joppe, leerling uit groep 5. Meester Post haalt herinneringen op aan de periode dat hij in Sint- Maartensdijk verbleef. De uit Delft afkomstige onderwijzer kon in de kost bij J. Verkerke aan de Zuidsin gel. Toen bij zijn komst 's avonds het hele bestuur kennis kwam ma ken, zat hij er verlegen en stil bij. ,Ik verstond (bijna) niets van het Zeeuwse taaltje. Deze sprake was voor mij onbekend.' Post zat ook vaak bij de smid F.D. Bentschap Knook (oud-voorzitter). Die maak te hem wegwijs in de geschriften van de oud-vaders. Op de akte van benoeming staat ook de wedde van Dinsdag is begonnen met de uitbreiding van de school. Er komt onge veer 60 vierkante meter bij aan de oostkant van het hoofdgebouw. Het gaat om een personeelsruimte en een extra spreekkamer (voor schoolarts en logopedist). Ook komt er een invalidetoilet. De huidige kopieerruimte wordt de kamer voor directeur De Korte. Die zit nu boven, maar krijgt straks meer overzicht over wat er in de school gebeurt. De schoolt telt momenteel 115 leerlingen, op de teldatum van 1 oktober vorig jaar 105. Zaterdag houdt de Juliana van Stolbergschool een rommelmarkt op het schoolterrein. De opbrengst is bestemd voor de kinderspelletjes op de jubileumdag zaterdag 2 september. Die vinden 's morgens plaats vanaf 10 uur. 's Middags om twee uur wordt er een herdenkingsdienst gehou den in de Maartenskerk onder leiding van ds. Joppe. Van half vier tot zes uur vindt op de school een reünie plaats. Er hebben zich tot nu toe zo'n 200 oud-leerlingen en oud-leerkrachten met partner aangemeld. Er komt een tent op het schoolplein. Reünisten kunnen zich nog opgeven via www.jvanstolbergschool.nl/50 jaar. Ook het jubileumboek kan via dit e-mailadres worden besteld. aan, afkeurende, maar ook instem mende brieven werden ontvangen.' Op een inderhaast belegde ledenver gadering bleek volgens Post een rui me meerderheid achter het besluit van het bestuur te staan. „Een enke ling sprak van een beeldenstorm." Post haalt ook dominee J. van de Haar aan die er de 'juiste woorden' over sprak: „Het is en blijft altijd gevaarlijk een persoon te vernoe men die nog in leven is, dat geldt ook voor personen uit het huis van Oranje." Het bestuur koos een andere naam. Niet van een levende maar van een andere telg uit de koninklijke fami lie uit de zestiende eeuw. Zij was getrouwd met graaf Willem de Rij ke van Nassau (na het overlijden van haar eerste man) en wordt wel de stammoeder van het huis van Oranje-Nassau genoemd. Het eerste kind uit dit huwelijk was Willem, die later prins Willem van Oranje werd. Juliana van Stolberg woonde in Duitsland op een burcht waar ze ook veel gasten ontving en waar ze de hofschool nieuw leven inblies. Ze kreeg zelf vijftien kinderen (waarvan er drie op jonge leeftijd waren gestorven), maar ook kinde ren van personeelsleden konden de lessen volgen. Het godsdienstonder wijs nam zij voor haar rekening. Tij dens de Spaanse overheersing nam Willem van Oranje de strijd op te gen de Spanjaarden. Ook de drie an dere zonen vochten aan zijn zijde, maar stierven. Ze bleef Willem steu nen en riep steeds geen 'eigen weg te gaan, maar op de Heere te ver trouwen'. Met de naam van de kleuterschool deden zich geen problemen voor. Dat werd Benjamin. De kleuter school werd op 17 september 1975 geopend. Voorheen zaten de kleu ters samen op de openbare kleuter school in het houten gebouw aan de Radda Barnenstraat. Kreeg de Julia na van Stolberg Benjamin, de open bare lagere school kreeg de Kubus. Beide scholen kregen dus een eigen kleuterschool. Benjamin is de naam van de jongste zoon van Jakob en Rachel in het Oude Testament, na Jozef de geliefde zoon van Jakob. Eén van de stammen van Israël werd naar hem genoemd. Sinds de integratie van het kleuter- en lager onderwijs in 1985 is Juliana van Dc leerlingen kregen eerst onder richt in een noodloods met twee lo kalen bij de Hervormde kerk. Sinds 1961 huist de school aan de Ooster- scheldestraat. De school telt nu 100 leerlingen. Met een jubileumboek en een reünie op zaterdag 2 september staat de protestants-christeiijke basisschool Juliana van Stolberg in Sint-Maar tensdijk stil bij het 50-jarig bestaan. De geschiedenis van de school is te boek gesteld. Het is een lijvig werk van 152 pagina's geworden met fei ten en herinneringen, tekeningen en veel (klassen)foto's. Adjunct-direc teur A.C. Wieringa en de onderwij zeressen J. van der Velde en W. Koopman-Paans stelden het boek samen. Over de oprichting heeft J. Zuurdeeg de feiten aangeleverd. Verder staan er bijdragen in van leerlingen die nu op school zitten. Maar ook van oud-leerlingen die een beeld schetsen van hoe het er toe ging. Van leerkrachten en oud leerkrachten, van bestuursleden en oud-bestuursleden. Allemaal schet sen ze de ontwikkelingen en veran deringen op school in de afgelopen halve eeuw. Het is een lees- en kijk boek geworden. Bij alle klassenfo- to's zijn de namen toegevoegd. Bij het samenstellen van het boek is het Wieringa opgevallen dat er in de be ginperiode veel wisselingen zijn ge weest onder het personeel. „Velen bleven niet al te lang. Ze trouwden of kregen elders een betrekking. Het was vaak lastig om die plaatsen op te vullen. De huidige groep leer krachten is vaster. Het verloop is veel minder. Er zijn er al verschil lende die een jubileum hebben ge vierd." Van bijna alle kinderen die op school zaten en zitten zijn klassen- foto's opgenomen. „De laatste tien jaar zijn compleet. Die tussen 1970 en 1980 waren moeilijker te vinden. Juffrouw Willy Koopman en be stuurlid Merien Koopman hebben er de namen bij gezocht. Er staan 44 klassenfoto's in." Het was op 18 maart 1954 toen er een vergadering plaats vond om een voorlopig bestuur op te richten. Do minee Joh. de Bres van de Neder landse Hervormde kerk had het voortouw genomen. Het doel was te komen tot het onderwijs naar Gods Woord en niet naar christelijke deugden. 'Het idee van een Christe lijke Nationale school wees men af.' Het voorlopige bestuur bestond uit voorzitter De Bres, secretaris J. Ne- lisse, penningmeester F.D. Bent schap Knook en de leden J.J. Ver kerke, M.L. Koopman, C. Oude- sluijs en L.A. Stoutjesdijk. De statu ten werden in augustus van datzelf de jaar getekend. Het oprichten van een school leed echter schipbreuk. Pas bij de tweede poging verleende de gemeenteraad medewerking. De school begon in twee lokalen van de houten noodloods van de Ne derlandse Heidemaatschappij op het terrein bij de kerk. Er waren zestig leerlingen. C. Krieger uit Haarlem werd hoofd. Zijn vrouw was vak leerkracht en juffrouw P.A. Quist werd de eerste onderwijzeres. Het aantal leerlingen groeide en de gemeente kocht in 1967 een noodlo- kaal van de gemeente Scherpenisse dat in gebruik was geweest bij de bijzondere lagere school (Gerefor meerde Gemeente). Het lokaal werd begin 1958 in Sint-Maartensdijk ge plaatst. In datzelfde jaar werd de stichting omgezet in de vereniging De School met de Bijbel. Op 1 janu ari 1960 trad de vereniging in wer king. Ook in 1958, kreeg architectenbu reau A. Rothuizen en P.J. Hooft op dracht een nieuw schoolgebouw te ontwerpen. Dat zou geplaatst wor den aan de Pieter Werrecorenstraat in het nieuwe uitbreidingsplan West van de gemeente. Op 19 juli 1960 werd de eerste steen gelegd. Op 30 maart 1961 werd de nieuwe lagere school in gebruik genomen en was de Prinses Ireneschool een feit. De samenstellers leggen uit wie Irene is en wat haar levenswandel betekende voor de school. Ze zag in 1964 na melijk af van eventuele troonsop volging toen ze op 29 april in Rome zonder toestemming van de Staten- Generaal trouwde met de rooms-ka tholieke Karei Hugo van Bourbon- Parma. Karei was destijds om streden troonpretendent voor de Spaanse troon en de leider van de Carlisten. Irene wilde haar verloof de actief helpen bij zijn politieke doel om de koning op te volgen. Daarnaast was er de kwestie dat prinses Irene zich in het geheim tot het katholicisme had bekeerd. Het stel trouwde in Rome buiten aanwe zigheid van de Nederlandse rege ring en leden van het koninklijk huis. Het was wereldnieuws en leid de ook in protestantse kringen tot de nodige opschudding. Het was ook de reden om de naam van de school in Sint-Maartensdijk te veranderen. De letters werden van de gevel ge haald. Dat gebeurde 'in een donkere avond', schrijft meester Post, die vanaf I960 tot 1974 aan de school was verbonden. Dat gebeurde, zo schrijft hij door 'enkele niet te noe men bestuursleden'. .Deze prinses, nazaat van de grote Willem de Zwij ger, heeft immers haar afkomst ver loochend door deze keuze te maken. Rome blijft Rome. De pers stroom de toe, een legertje van journalisten en fotografen hield enkele dagen op school zat, herinnert zich dat er twee Surinaamse jongens in de klas kwamen, de twee broertjes Steven en Regillio. „Dat was voor ons een vreemde gewaarwording, twee zwar te jongens tegelijk. Volgens mij was elke meisje uit mijn klas wel verliefd op hen, en hebben we er om de beurt ook verkering mee gehad." C.J. Knuist die van 1982 tot 1992 voorzitter was, wijst er op dat 'vele ouders die 25 jaar geleden kinderen op de school hadden, zelf bijna alle maal openbaar onderwijs ontvangen hebben. „Onderwijs van een socia listisch en liberaal gehalte. De kennis van Gods Woord ontbrak, en waar de kennis ontbreekt, vergaat een volk." Hij herinnert zich de periode als heel woelig omdat er vele keren afscheid genomen moest worden van tijdelij ke en vaste leerkrachten. Het toenmalige hoofd C.A. Egas stelde voor om een nieuwe gemeen schapsruimte te creëren. Het resul taat mocht er zijn, schrijft Knuist maar toen oud-directeur Goedhart op bezoek kwam, was hij droevig ge stemd omdat zijn klaslokaal er voor opgeofferd was. Onder Egas werd ook het schoolplein vernieuwd. Om geld bijeen te krijgen, werd een fan cy fair gehouden. Dat bleek een enorm succes. Het bracht 4000 gul den op. Het evenement wordt nog elk jaar gehouden. In 1966 bezocht koningin Beatrix het dorp. De school maakte een lokaal na uit vroeger tijden (Ot en Sien) dat op de Markt (voor de Rabobank) werd geplaatst. Een hoogtepunt vond ook oud-voorzitter Ph. Hoek. Hij wijst er nog maar eens op hoe Johan Nelisse en zijn zoon Kees zich als onvermoeibare oud-papier inzame laars inzetten. ,Wat eerst kleinschalig door Adrie van Zetten was opgestart, werd in de jaren "90 haast een pro fessioneel bedrijf. Tientallen contai ners per jaar werden door de beide mannen vol gestampt." Egas werd opgevolgd door J.C. de Korte. Hij werkte eerst (vanaf 1967) op de b.l.o.- school in Sint-Maartens dijk. Hij herinnert zich uit die perio de dat dominee Catsburg aan de Her vormde kerk was verbonden en dat er toen regelmatig spanningen waren tussen de mensen van de Maartens kerk en de afgesplitste Rehoboth- kerk. „Zo ver ik weet. ging toen geen kind van de Rehobothgemeente naar de christelijke school." De Korte ging in 1975 naar de Haagse Schil derswijk om aan een 'normale' school te werken. De helft van de kinderen was daar van allochtone af- 's winters ijskoud. Eind februari 1985 begaf het dak het na een hevi ge sneeuwstorm. Dat gebeurde 's nachts. De klassen 1 en 2 konden naar huis. Ook oud-leerling Jaap Jasperse (uit Poortvliet) haalt herinneringen op aan die eerste jaren. Over de sfeer in de klas die 'strak en streng was'. Stolberg de officiële naam van de school. Uit de eerste periode vertelt juf frouw P.A.Vos-Quist, die van 1965 tot en met 1958 voor de klas stond, een aantal bijzonderheden. Zoals het bezoek van een jonge kerkuil uit de toren van de kerk waar het ge bouw tegenaan stond. Maar ook over het uitvallen van de kachel in de winter als het hard waaide, 's Zo mers kon het heet zijn in de lokalen, „Je wist niet beter." Maar ook over het speelkwartier dat doorgebracht werd in de Schoolstraat omdat er geen schoolplein was. In 1966 schafte de school een sten cilmachine aan voor een goed lees bare schoolkrant, in 1967 werd af scheid genomen van meester Aarnoudse. Een jaar later telde de school 133 leerlingen, de vereni ging 137 leden en 30 donateurs. In 1969 werd de woensdagmiddag een vrije middag. Vijf jaar later werd begonnen met het inzamelen van oud papier voor de school. Begin 1975 legde voor zitter L.J. Koopman de eerste steen voor de kleuterschool. De officiële opening vond plaats op 17 septem ber. Een jaar later kocht het bestuur een kavel grond aan waar een speel terrein op werd aangelegd. Het aan tal leerlingen bedroeg 121. In 1977 drie opmerkelijke feiten: in maart waren er 40 kinderen ziek thuis, uit de kas van de dat jaar ont bonden varkenshond erfde de school 375 gulden en de schoolwo- ning tegenover de school werd op getrokken om meer ruimte te scheppen voor het groeiende gezin van het schoolhoofd J.B. Aarnoud se. Uit het jaaroverzicht van 1979 blijkt dat drie leden de 'overge schoten grond achter de school' als groentetuin gebruikten en dat op 1 oktober de verstrekking van de schoolmelk werd afgeschaft. In 1981 werd het zilveren jubileum gevierd. Kosten 10.000 euro. De opening van de reformatorische school in Stavenisse kostte de Julia na van Stolberg zeven leerlingen. J. Nelisse en zijn zoon Kees en J. van de onderwijzer, gulden. namelijk 423,58 Het salaris van Post werd steeds op de laatste vrijdag van de maand uit gekeerd. thuis bij penningmeester Joh. Kauffmann. Ook hij herinnert zich de opening van de nieuwe school toen de 8-jarige Hanneke Ne lisse de sleutel aan de inspecteur aan bood. Sjaak Jasperse uit Terneuzen be waarde een handgeschreven school- briefje van juffrouw Meertens uit 1959 waaruit blijkt dat hij veel fou ten maakte in het schrijven van woorden, maar dat rekenen hem be ter ligt. Sjaak wilde eerst niet naar school, schrijft hij. Hij hield zich vast aan de beugels van de bazar van Sonke in de Schoolstraat. Ook Goedhart vertelt in het jubi leumboek over zijn ervaringen. Zo vertelt hij dat de gemeente in 1978 subsidie gaf om aan alle Thoolse leerlingen een extra editie van de Eendrachtbode te overhandigen over de ramp. die 25 jaar eerder plaats vond. Linda van de Velde- van Iwaarden uit Scherpenisse die van 1975 tot 1981 komst, zonder dat dit woord toen ge bruikt werd. Na de Haagse periode werkte De Korte 14 jaar in Zeist, maar de identiteit van- de school en de ontwikkeling ging van het christe lijk onderwijs hem zorgen baren. Steeds opnieuw waren er invloeden te merken, die ook door sommige collega's als normaal en zelfs waar devol werden gezien, maar waar ik als leidinggevende niet achter kon staan." In 1996 kwam De Korte terug naar Tholen. Hij hoefde geen proefles te geven omdat hij al bijna 29 jaar voor de klas had gestaan. Hij werd be noemd, maar dat was niet vanzelf, zo schrijft hij in het jubileumboek. De Korte ervaart het als prettig dat hij bekend is met de streek, weet hoe over bepaalde zaken gedacht wordt of hoe je mensen moet benaderen. „In gesprekken blijkt vaak dat je ou ders. grootouders, broers, zussen of familie kent of gekend hebt of dat je andere dingen kunt herinneren waar over de collega's niet kunnen mee praten." De Korte staat ook stil bij de 'vaste bemanning' van de school. José de Klerk, Willy Koopman- Paans, Josefien van de Velde en Alexander Wieringa. De laatste on derscheidt zich op het ICT-gebied en trekt nationaal de aandacht met een internetsite over de water snoodramp. Zijn opa M.L. Koopman was een van de oprichters van de protestants- christelijke school in Sint-Maartensdijk, zijn vader was 25 jaar voorzit ter en zelf is M.L. Koopman Lzn twintig jaar lid van het bestuur. Na het jubileumjaar neemt hij afscheid. De 51-jarige Koopman is nu het oudste bestuurslid, maar beschikt over veel ervaring en feitenkennis zodat hij tijdens de vergaderingen de puntje op de i kan zetten. ben ik er ingerold. Mijn vader ging er toen uit." Of er weer een Koopman klaar staat, weet hij niet. „We moeten op passen voor een Koopmans-stem- pel. Maar er kan altijd iemand wor den voorgedragen." Zijn broer Jan Kees Koopman is een stuk jonger en heeft nu ook kinderen op de Juliana van Stolbergschool, maar Merien gaat er niet van uit dat zijn broer en oud-SGP-raadslid zich zal kandi daat stellen gezien zijn drukke werkzaamheden en zijn gezin. Dat het onderwijs steeds in bewe ging is, bewijst volgens Koopman de uitbreiding die momenteel aan de gang is. „Er was geld voor onder wijsvernieuwing (100.000 euro) de gemeente. We zaten er niet echt om te springen, maar het is wel mooi dat je het nu toch kan gebruiken. Als je het niet doet, dan raak je het geld kwijt.'" Koopman zegt altijd fijn te hebben samengewerkt met de andere be stuursleden. Hij is een tijdje vice- voorzitter geweest en heeft voor zitter C.J. Knuist een tijdlang ver vangen. „Dit bestuur is jeugdig maar je kan ze van huis sturen, hoor. De penningmeester is accountant, de voorzitter zit in het middelbaar onderwijs, dus ze weten van wan ten." Personeel en leerlingen (twee uit elke groep)van links naar rechts, staande: meester Joop de Korte, juf Marja Visser-van Dam, Juf Willy Koopman-Paans, Juf Josefien van der Velde, meester Alexander Wieringa, meester Kees Vernooij (stagiaire), juf Marian Melis-Jopse, juf José de Klerk, juf Marja Havenaar-Westerduin, juf Miriam Steinmeier. Kinderen bovenste rij: Elze Quist, Martine Ponse, Maarten Koopman, Bas Polderman, Bas Knuist, Mechiel Hengstmengel en Jacco Goedegebuure. 2e rij: Marijn v.d. Berg, Lotte Van den bergh, Nathan Polderman, Michaela Mijnster, Celesta op den Brouw. Zittend: juf Jacqueline Wagenaar, Pieter v.d. Berg, Daniël Scherpenisse, Elmar Stoutjesdijk, Miriam de Graaf, Jacomijn Joppe, Jaimy Lindhout, juf Janneke Filius-Hage. Op de foto ontbreekt juf Gewieke Brons. Klas I en 2, cursusjaar 1958 - 1959 Tonnie v.d. Haar, John Oudesluijs, Hans Vroegop, Sjaak Jasperse, Sjaak van Vossen, Anko v.d. Haar, Kees Priem, juf Meertens. Kees Knuist, Dannie Scherpenisse, Gerard Mol, Kees Kaat, Conny Sleutel, Corrie Andriesse, Jozien Praat, Mary Meeuwsen. Riet van Vossen, Adrie de Jong, Nellie de Jong, Iza van Dijkè, Hanneke Nelisse, Bettie Koopman, Adrie Scherpenisse, Mina Knuist, Hein van 't Hof. Marien Oostdijk, Katrien Knuist, Jan Polderman, Neleward Poot, Jopie Jasperse, Betsie v.d. Rhee, Hannie Pot, Frans Suurland. „In 1984 heb ik een geel koffertje gekregen toen de kleuter- en de la gere school over zouden gaan in het basisonderwijs. Dat loopt nu over van de papieren en aantekeningen. Ik heb alles bewaard om op terug te kunnen vallen. Ook notulen. Dat was makkelijk voor de nieuwe ge neratie bestuurders. En ik wist waar ik over sprak." Volgens Koopman staat het onder wijs nooit stil, maar is het vooral in de beginperiode erg lastig geweest om de school op te richten. „Het heeft in de jaren vijftig ook heel veel voeten in de aarde gehad. Want er was één school, de openbare en daar heeft de christelijke school toen toch leerlingen van afgesnoept. Het was ook lastig om de inspectie ervan te overtuigen dat er voldoende leerlingen zouden zijn." Koopman zat zelf in de nieuwbouw van de toenmalige Prinses Irene school. In de beginperiode waren de wisselingen onder het personeel niet van de lucht. „Ik weet nog dat mijn vader hemel en aarde moest bewe gen om de plaatsen op tijd gevuld te krijgen. Nu hebben we gelukkig een standvastig team." Dat drie generaties Koopman er zich hebben ingezet voor de school noemt hij een unicum. Maar het is nooit een vooropgezet plan geweest, zegt hij. „Het is zo gegroeid. Ik had zelf kinderen op school en werd toen lid van de oudercommissie. Zo

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 2006 | | pagina 5