Gevallen en gebroken beschrijft omstandigheden van slachtoffers Gemeenteraadsleden uit het Betho-bestuur Juf Anna, wil je nog een appelflap? Aardappelloods Slager is akkoord ZLM GEZINSONGEVALLEN VERZEKERING? De Casembrootschool verrast lerares Anna Soeters met een feest Salaris bestuur waterschap aan uren aangepast Donderdag 24 november 2005 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT Van bijna alle 225 slachtoffers van de Tweede Wereld oorlog op en van Tholen en Sint-Philipsland hebben ze de omstandigheden beschreven. Wally Blaas en Kees de Koning doken de archieven in en spraken met familie en nabestaanden. Maanden van speuren waren nodig om de gegevens te verzamelen en te beschrijven. Het resultaat van hun arbeid staat te lezen in Gevallen en gebroken. Ze deden in hun zoektocht ontdekkingen, maar sommige raadsels blijven onopgehelderd. Ze hopen dat het boek reacties oplevert die alsnog een antwoord kunnen geven op hun vragen. Op dinsdag 13 december wordt het boek gepresenteerd in het gemeentehuis in Sint-Maartensdijk. Boek over Tweede Wereldoorlog van Wally Blaas en Kees de Koning Joodse vrouwen Bunkeroverval 3 Geweld Gemeenteraadsleden maken in de toekomst niet langer deel uit van het bestuur van het reïntegratiebedrijf Mid den-Zeeland (RMZ). De gemeenschappelijke regeling, waaronder de sociale werkplaats De Betho in Goes valt, wordt aangepast als gevolg van de invoering van het du ale stelsel in de gemeenten. Hierdoor worden taken en bevoegdheden van de gemeenteraad overgeheveld naar het college van burgemeester en wethouders. BELEEF DÉ SHOWROOM VAN IMABO ESSELINK NI I imabo 1Wenngii Geschrokken en totaal verbijsterd. ,Juf Anna' had aardig wat tijd nodig om bij te komen van haar verrassingsfeest op de De Casembrootschool in Sint-Annaland. Leerlin gen én leerkrachten verfden hun haren in vrolijke kleu ren en hadden speciaal voor de gelegenheid een bijzon dere haardracht aangemeten. Anna Soeters werd vrijdagochtend overdonderd door 270 luidkeels zingen de basisscholieren die hiermee haar dertigjarig jubileum feest inluidden. Dertig jaar Hapjes Bezwaar glastuinder Mosselman afgewezen J.J. Slager mag de aardappelbewaarloods aan de Lange- weg in Sint-Annaland uitbreiden. De Middelburgse be stuursrechter heeft een schorsingsverzoek van de glas tuinders L. en J.W. Mosselman en L. de Witte afgewezen. De tuinders, die zich lieten bijstaan door mr.ir. J.L. Mieras van landbouworganisatie ZLTO, vrees den opbrengstderving door schaduwwerking van de ge bouwen die vlakbij hun kassen komen te staan. Geen handel De aanleiding tot het schrijven van het boek was het feit dat Tholen vorig jaar zestig jaar geleden is be vrijd. Blaas: „Daar is toen niet veel aandacht aan besteed. Er is in de loop der jaren wel geschreven over de oorlog in Zeeland en Brabant, maar Tholen bleef onderbelicht. Hier zijn dan ook geen slagen gele verd zoals in Brabant. En Tholen is lang niet zo zwaar getroffen als Walcheren. Dat krijgt wel alle aan dacht, terwijl Tholen bijvoorbeeld voor 90 procent onder water heeft gestaan en ruim 10.000 mensen ne gen tot dertien maanden waren geëvacueerd. Vaak met grote gevol gen." In een gesprek met gemeentearchi varis Zuurdeeg kwam er een lijst met ongeveer honderd slachtoffers op tafel die twintig jaar geleden eens in de Eendrachtbode is ver schenen. Die lijst was niet com pleet. Om die compleet te maken, gingen ze aan de slag. De slacht offers zijn het uitgangspunt, legt De Koning uit. „De geboortedatum en de plaats van herkomst van de slachtoffers was wel bekend, maar de omstandigheden vaak niet." Bij het beschrijven van de slacht offers hebben Blaas en De Koning zich niet beperkt tot inwoners van Tholen en Sint-Philipsland. De ge allieerde slachtoffers worden be schreven, maar ook de Duitsers die hier sneuvelden. Blaas: „Voor som mige mensen zijn de Duitsers mis schien geen slachtoffer, maar wij hebben ze wel opgenomen in het boek. Het is 60 jaar na dato. De oorlog is geschiedenis geworden. We hebben geprobeerd het zo ob jectief mogelijk te beschrijven. Het is geen eerbetoon geworden." In totaal komen de samenstellers op 225 slachtoffers. Daarvan zijn er 143 Nederlander (68 zijn bur gers), 41 Britten, 9 Canadezen, 9 Duitsers, 8 Amerikanen. 4 Nieuw- Zeelanders, 3 Armenen, 3 Polen, 2 Australiërs, 2 Belgen en 1 Frans man. Blaas (64) is voorzitter van de heemkundekring Stad en Lande van Tholen, De Koning (48) is se cretaris van deze vereniging. Het boek is dan ook een uitgave van de heemkundekring. Ze spraken af wie wat voor zijn rekening zou ne men. Blaas (oud-ambtenaar van de gemeente Tholen) zou zoveel mo gelijk gegevens verzamelen, De Koning (journalist bij deze krant) zou de gegevens plus de oorlog zelf, zo veel mogelijk verwerken tot een verhaal. Een voordeel bij de zoektocht was dat Blaas gebruik kon maken van de functie die hij tot 2001 bekleed de, namelijk die van consulent van de Nederlandse Oorlogsgraven stichting. Hij hield toezicht op de oorlogsgraven op de verschillende Thoolse begraafplaatsen; in Tho len, Sint-Maartensdijk, Sint-Anna- land, Scherpenisse en Anna Jaco- bapolder. Via de stichting kon hij zoeken op geboorteplaats. „Op internet zijn er ook diverse sites maar daar vind je dan vaak alleen de achternaam. De stichting heeft voor ons gezocht op geboorteplaats." Maar ook het archief van de ge meente Tholen werd geraadpleegd. De bevolkingsgegevens tot 1939 zijn openbaar. Blaas: „Soms had den we bepaalde namen, maar moesten we de geboortedag en de overlijdensdag bij elkaar zien te krijgen. Dan heb je ook de familie van de slachtoffers nodig om na vraag te doen." Blaas bezocht de archieven. Vooral die van de gemeente Tholen. En met De Koning het nationaal ar chief in Den Haag. De Koning be zocht het archief in Zierikzee, dook in kranten om gegevens te controleren, maar zocht in zijn vrije tijd ook op het internet en raadpleegde geschiedenisboeken over de oorlog. Ze gingen niet over één nacht ijs. Blaas zocht ook in de administratie van Engelse, Canadese en Duitse begraafplaatsen en reisde er dagen voor door het land. Bij hun naspeuringen deed het tweetal de nodige ontdekkingen. Zo zijn er drie op Tholen geboren joodse vrouwen in concentratie kampen om het leven gekomen. Blaas: „Twee zussen Morel, gebo ren in Stavenisse, vermoord in concentratiekamp Sobibor. Hun vader was huisarts in Stavenisse maar vertrok in 1908. Ook de arts en zijn vrouw zijn vergast, maar staan niet op onze lijst omdat ze niet op Tholen zijn geboren. Uit navraag blijkt dat sommige oudere mensen in Stavenisse de naam zich nog wel kunnen herinneren. De an dere is een vrouw die in 1865 in Sint-Maartensdijk is geboren, een Zendijk, die als kind naar Zierik zee is verhuisd." Blaas zegt dat zulke gegevens de nieuwsgierigheid prikkelen. „Je wilt dan toch weten wie die huis arts Morel is. Op een website over de joodse slachtoffers staat een fo to van de huisarts waarvan het hele gezin is vermoord." Een ander voorbeeld. De Koning: „We kwamen in contact met een kolonel buiten dienst van 80 jaar, de heer Gips in België. Hij was militair tandarts geweest bij de stoottroepen. Hij had de raid op de watertoren van Anna Jacobapolder meegemaakt en vertelde dat daags erna prins Bernhard er geweest was. Een aardig detail. Het ligt ook voor de hand want Bernhard was gelegerd in Breda dat toen al be vrijd was. Dat is toch leuk dat dit voor de dag komt." Blaas vertelt een ander resultaat van het zoekwerk. „We wisten uit de boeken dat er in Numansdorp een spookvliegtuig naar beneden is gekomen. Dus zonder bemanning en vrijwel onbeschadigd. De para chutisten zijn wel bekend, maar die wisten niet waar ze terecht waren gekomen. Ze dachten ergens in de buurt van Bergen op Zoom. Maar wij hebben de link kunnen leggen naar Sint-Philipsland omdat op de zelfde datum dat het vliegtuig neer kwam er daar negen parachutisten waren terechtgekomen. Dat staat nu in het boek beschreven. Dat was een aardige ontdekking." Soms kostte het de onderzoekers dagen om de juiste gegevens te achterhalen. Op de slachtofferlijst met 80 namen was een jongen van vijftien jaar uit Sint-Annaland op genomen die in kamp E II zou zijn omgekomen, vertelt De Koning. „Via de persoonskaarten van het bevolkingsregister van na 1939 vonden we dat het om het plaatsje Ell ging in Limburg." Blaas: „Via familierelaties konden we het na vragen. Hij bleek zelf nog in Rot terdam te wonen. Met zoiets ben je wel een paar dagen bezig. Het is dan maar gelukkig dat je het vindt." Duidelijk is dat het een tijdrovend werk is geweest. De oorspronkelij ke planning voor de uitgave was mei 2005, maar het zoek- en schrijfwerk nam veel meer tijd in beslag. In februari wisten de sa menstellers dat dit niet haalbaar was. De streefdatum werd nogal eens aangepast, zegt Blaas. Het is ze gelukt om van bijna alle slachtoffers te omschrijven onder welke omstandigheden ze zijn om gekomen. Blaas: „Maar van bij voorbeeld twee Armeense soldaten die in Duitse dienst waren en bij Stavenisse zijn omgekomen, weten we niets. Alleen dat ze begraven liggen op de Russische begraaf plaats in Leusden." Een ander vraagteken betreft de dag na de bunkeroverval in Stavenisse. De Koning: „Er is toen een Nederlands militair omgekomen uit Eindhoven, maar we weten niet wat er gebeurd is. We hebben geen contact kunnen leg gen met zijn familie in België." Lastig was dat data soms niet over eenkwamen. Zo staat het overlijden van politieman Den Braber uit Sint-Philipsland in Eindhoven in de burgerlijke stand op 18 oktober 1944. terwijl op de grafsteen 19 oktober 1944 staat. „In de overlij densakte staat 18 oktober. Dat is ook wel logisch omdat dat de dag is waarop Eindhoven werd be vrijd." De schrijvers hebben ook de Thoolse slachtoffers opgenomen die in het voormalige Nederlands- Indië zijn gesneuveld. De Koning: „Het was ook een uitvloeisel van de oorlog hier. Uit 200 man van de binnenlandse strijdkrachten die na de bevrijding in 1994 hier werd op gericht, werden zo'n 100 oorlogs vrijwilligers geworven. Ze werden opgeleid voor het tweede bataljon van het 14de regiment infanterie voor bewakingsdoelen in Duitsland en uit die groep werden er naar En geland gestuurd om naar Indië te gaan. Dat vloeide dus voort uit de oorlog. We konden ons daarom niet beperken." Maar ook onder deze groep ver schilden de overlijdensdata nog al eens. Dat komt voornamelijk door het tijdsverschil. Blaas: „Dat levert soms mistige zaken op." Ze hebben voor het boek verschil lende titels voor ogen gehad. Het moest kort en aansprekend zijn. Blaas: „We hebben de foto van de opgeblazen Thoolse brug als treffende voorkant genomen. De brug in twee stukken. De brug is voor iedereen op Tholen een be kend beeld. Het gaat om de geval lenen, de overleden en de gebroken levens van de nabestaanden. Van degenen die achterbleven." Het boek telt negen hoofdstukken. Een van de hoofdstukken beschrijft de slachtoffers die bij neergestorte vliegtuigen zijn gevallen (Geweld in de lucht). Een ander behandelt de inundatie (Wijken voor het wa ter). Het boek is geïllustreerd met 126 foto's. Onder meer portretten van gesneuvelden, maar ook foto's van de inundatie, vliegtuigen die neerkwamen en het gedenkteken voor Indië-gangers in Bronbeek. Gevallen en gebroken wordt in een oplage van 700 gedrukt. Bij de voorinschrijving zijn er 140 be steld. Het voorwoord is geschreven door burgemeester W. Nuis. Het boek is financieel onder meer mo gelijk gemaakt door een bijdrage uit het fonds lokale betrokkenheid van de Rabobank Tholen. De gegevens voor het boek zijn in vier klappers bijeengebracht. Voor de heemkunde is het een naslag werk. Blaas: „Voor de leden is het hier een gemakkelijke toegankelij ke bron. Het boek is een stukje ge schiedenis van de gemeente Tho len. Het is nooit eerder zo op papier gekomen." Op dit moment heeft elke deelne- benoemd. Hieraan kunnen deskundi- mende gemeente een wethouder in het dagelijks bestuur - voor Tholen is dat mevrouw Velthuis - en raadsle den in het algemeen bestuur. Het aan tal hangt samen met het inwonertal. Voor Tholen zitten nu mevrouw Lig- tendag en de heer Boulogne in het RMZ-bestuur. Per 1 januari 2006 krijgt iedere gemeente een wethouder in het algemeen bestuur; ook wordt een plaatsvervanger aangewezen. Het verschil in inwonertal komt tot uit drukking in het aantal stemmen dat een algemeen bestuurslid krijgt: twee voor gemeenten tot 15.000 inwoners, drie voor 15.000 tot 30.000 inwoners en vier voor 30.000 tot 45.000 inwo ners. Uit het algemeen bestuur wordt een dagelijks bestuur van drie leden gen worden toegevoegd als adviseur. Naast het bestuur worden ook de ge meentelijke bijdragen aangepast, met de bedoeling de hoeveelheid werk evenredig te verdelen. Gemeenten verplichten zich jaarlijks een bepaal de waarde af te nemen. Die omzet wordt over de deelnemende gemeen ten verdeeld. Het aantal inwoners én het aantal geregistreerde mandagen van werknemers bij de sociale werk plaats zijn daarbij ieder voor de helft bepalend. Verschillen tussen de ge raamde en de werkelijke omzet wor den verrekend. De Thoolse commissie samenleving bespreekt de aanpassing van de ge meenschappelijke regeling dinsdag avond. Wilt u verzekerd zijn van 100% tijd en aandacht? Bel dan voor een afspraak 0187-475 440. gevelstenen dakpannen tegels en sanitair deuren en kozijnen sfeer- verwarming plafond- en wandpanelen hout en plaatmateriaal sierbestrating bouwmaterialen gereedschappen Middelharnis - Zierikzee, www.esselink.nl Assurantiekantoor Van Dijke Burgemeet 25 - Poortvliet - Tel: (0166) 612 509 \i*oriatliki*ieer .Uti) P.M. Oicrhci-ki' Ten Ankërweg 72 - Tholen - Tel: (0166) 602 888 Advertentie I.M. „Ik kwam alleen even pinnen", sta melt de overrompelde lerares tegen directeur Gerrit Bril, die haar onder steunt tijdens de wandeling onder de versierde bogen van de school kinderen. Ook hij heeft voor het fes tijn zijn korte kapsel in gifgroen en zonnig oranje gespoten. De ver schillende haarstijlen en kleuren van de feestvierders zijn bedoeld als knipoog naar de vele kapsels die de juf zich de afgelopen dertig jaar heeft aangemeten. ,Anna 30 jaar, doe iets met je haar' was het motto. Veel moeders hadden zich daarom creatief uitgeleefd op de haren van hun kinderen: een eerbetoon aan Anna, die op 23-jarige leeftijd haar carrière als kapster vaarwel zei om een opleiding tot lerares te volgen. Met een bosje bloemen in haar hand en waterige ogen loopt Anna Soe ters beduusd met haar kleuters het schoolgebouw in. Bij de ingang wordt zij opgewacht door haar moe der. De gang van het schoolgebouw hangt vol met honderden gezichten van de lerares, waarop ieder kind een nieuwe haarcoupe voor de juf heeft geknutseld. De onderwijzeres veegt de tranen van schrik van haar wangen en haalt een paar keer diep adem. Wanneer een collega vraagt of zij iets wil drinken, antwoordt zij snel: „Koffie, ik heb hele sterke kof fie nodig." Eenmaal in de gymzaal komt de ju bilaris eindelijk een beetje tot rust, terwijl zij toekijkt hoe een danseres samen met de kleuters een les 'dan sen met dieren' uitvoert. De hand van haar moeder laat Anna geen mi nuut los. „Mijn man had gezegd dat wij gin gen winkelen in Rotterdam en dat we nog moesten pinnen. Ik was echt nergens op voorbereid. Ik vind het ook zo knap van de kinderen, die hebben werkelijk niets laten we ten", vertelt Anna Soeters. Niemand op school, groot of klein, had laten merken dat zij zich drie weken lang aan het voorbereiden waren op een feestje. „Er werd niet gegiecheld als ik langsliep, ik heb niets opgevan gen van het liedje... helemaal niets." Het feit dat een loopbaan van dertig jaar normaliter geen aanleiding geeft tot een feest, droeg bij aan het grote verrassingseffect. „Normaal gespro ken worden mensen bij 25 jaar in het zonnetje gezet, door omstandighe den was dit bij mij niet het geval. Ik had nooit gedacht, dat zij mij nu zouden verrassen." Toen zij als twintiger begon met les geven op de kleuterschool in Tho len, dacht zij haar jubileum in het basisonderwijs nooit mee te maken. „Ik zag mezelf op veertigjarige leef tijd niet meer tussen de kleuters zit ten. Maar het bleek één van de mooiste beroepen van de wereld te zijn. Dertig jaar is makkelijk vol te maken." Na zeven jaar zei de lerares de Thoolse kleuters vaarwel om een nieuwe uitdaging aan te gaan. „Ik reageerde op een vacature hij de De Casembrootschool in Sint-Anna land, mijn eigen dorp." Nu. drieën twintig jaar later, ontving zij op dankdag een ontbijt van de school vanwege het 30-jarige feit. „Ik vond het al leuk dat zij eraan gedacht hadden. Ik wilde eigenlijk vrijdag als een soort verrassing gaan trakte ren, maar ze waren me voor. En nu helemaal." Vrijdagmiddag werd de onderwijze res door de leerlingen getrakteerd op een Engelse 'high tea' (uitgebreide lunch). De kinderen hadden hiervoor samen met hun ouders verschillende hapjes gebakken, die gezamenlijk in de middagpauze werden opgegeten. „Dat hadden ze allemaal klaargezet, terwijl ik in de klassen de kapsels van de kinderen aan het bewonderen was. Ook de lunch kwam das als een ver rassing voor mij." Gedurende de mid dag nam Anna vele tekeningen en kaarten in ontvangst met kreten als 'je bent de beste juf van de wereld'. De feestvierder genoot meer van de tek sten die onder de tekeningen en kaar ten waren geschreven door de kinde ren. „Zo stond er bijvoorbeeld 'kusjes Tessa, PS: juf, wil je nog een appel flap?'. Dat vind ik zo leuk om te le zen." Haar collega's komen maandag met een laatste verrassing: de foto's die gemaakt werden van de feestdag zijn op een cd-rom gebrand, zodat zij ie dereen via de digitale beelden de sfeer van de dag kan laten proeven. In haar klaslokaal heeft juf Anna trots een af beelding van het verrassingsfeest op haar monitor geplaatst, om na te ge nieten. Slager wil vanaf maart 2004 al een opslag- en sorteerruimte voor aard appelen achter de bestaande loods bouwen. Het ging toen om twee loodsen met een totaaloppervlak van ruim 4700 m2 en een capaciteit van 2000 ton. De agrarische advies commissie Zeeland (AAZ) stelde vast, dat het gaat om activiteiten met betrekking tot de afzet van ei gen geteeld product en handelsacti viteiten in aardappels van derden. De gemeente constateerde in sep tember vorig jaar dat een deel van het bouwplan is bestemd voor agra- risch-verwante activiteiten, wat in strijd is met het geldende bestem mingsplan. B. en w. wilden daar voor ook geen vrijstelling verlenen. De gemeente verleende uiteindelijk vergunning voor een aardappelbe- waarloods en machineberging van 2220 m2. De glastuinders vrezen voor enorme schaduwschade van enkele tiendui zenden euro's per jaar. De loods van Slager is ongeveer 11 meter hoog en staat op 6 meter van de kassen van Mosselman en De Witte. Volgens de tuinders wordt er niet gebouwd voor agrarische doeleinden, maar voor handelsdoeleinden. Naast zijn eigen agrarisch bedrijf heeft Slager het handels- en sorteerbedrijf Pieperline waarvoor 2 vrachtwagens en een aantal trailers ter beschikking staan. Bestuursrechter mr. T. Damsteegt stelde vast, dat de AAZ bij het oor spronkelijke plan de twee loodsen noodzakelijk vond voor een doel matige bedrijfsvoering. Hierbij werd uitgegaan van agrarische en agrarisch-verwante activiteiten. Het nieuwe plan is qua grootte de helft minder dan waarvoor in eerste in stantie vergunning werd aange vraagd en waarover de AAZ advi seerde. Tijdens de zitting in Middelburg zei Slager, dat ook de opslagcapaciteit ten opzichte van het eerste bouwplan is gehalveerd van 2200 naar 1000 ton. Daarnaast is de sorteer- en overslagruimte in het uiteindelijke bouwplan verval len. Volgens de gemeente, die zich liet vertegenwoordigen door mr. I. Broere-van der Bijl, zal Slager de gebouwen (3/4 machineberging en 1/4 kistenbewaring) alleen (nog) voor agrarische doeleinden gebrui ken. De rechter achtte dat ook aan nemelijk gezien de halvering van het oorspronkelijke bouwplan. Het nieuwe pand wordt alleen gebruikt voor agrarische activiteiten en niet voor agrarisch-verwante activiteiten (sorteren en handel). Mr. Damsteegt zag daarom geen strijdigheden met het bestemmingsplan. „Ook anders zins is de rechtbank niets gebleken, zodat de gemeente de bouwvergun ning niet kan weigeren", aldus de bestuursrechter, die het verzoek van de broers Mosselman en De Witte afwees. Gelijktijdig met het verzoek bij de bestuursrechter hadden de tuinders bezwaar ingediend bij de gemeen te. B. en w. besloten een beslissing daarover te verdagen omdat het college de beslissing van de Mid delburgse rechtbank wilde afwach ten. Het dagelijks bestuur van het wa terschap dat op 1 mei volgend jaar aantreedt, gaat meer verdienen dan het huidige bestuur. Onder zoek heeft uitgewezen dat de wa terschapsbestuurders méér uren aan hun taak kwijt zijn dan waar op hun bezoldiging gebaseerd is. Op dit moment is het uitgangspunt maximaal 25% van het salaris van de dijkgraaf. Vorig jaar is een al gemene maatregel van bestuur van kracht geworden, die het alge meen bestuur de bevoegdheid geeft de tijdsbestedingsnorm naar maximaal 40% te verhogen (en naar 45% voor de plaatsvervan gend dijkgraaf). Uit het genoemde onderzoek blijkt dat de gezwore nen bij Zeeuwse Eilanden gemid deld 16 tot 24 uren per week kwijt zijn aan hun werk voor het water schap, in plaats van acht tot twaalf uren. In de algemene vergadering wordt voorgesteld het bezoldigingsbe sluit daaraan aan te passen. De norm zou van 25 naar 35% ver hoogd moeten worden (voor de plaatsvervangend dijkgraaf naar 40%). Zeeuwse Eilanden wil dat in twee stappen doen: vijf procent per 1 mei 2006 en nog eens vijf procent per 1 januari 2007. Vol gend jaar is daar dan 19.000 euro extra aan salariskosten mee ge moeid voor de vijf leden van het dagelijks bestuur. Voor de vijf én de dijkgraaf samen bedragen de salariskosten ruim 365 mille. Wally Blaas rechts) en Kees de Koning van de heemkundekring werkten samen aan het boek dat in december verschijnt. Directeur Gerrit Bril begeleidt Anna Soeters naar De Casembrootschool om haar 30-jarig leraarschap te vieren

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 2005 | | pagina 3