Pas een dag na de bevrijding
gingen vlaggen in Tholen uit
Tim Dees en Patrick van
Schetsen dichters bij 4 mei
Vier mei straat
CORNELIS FRANKENSTRAAT
1IHÉ
Opwinding die niet te beschrijven valt na komst 3 Canadezen
CORNE
Laban Deurloostraat
Donderdag 28 april 2005
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Steeds minder ooggetuigen zijn er van die bijzondere
dag. Wie erbij was, vergeet het nooit meer. De bevrijding
van Tholen, 30 oktober 1944. Nu het hele land zich weer
opmaakt voor het herdenken van de bevrijding, komen
de herinneringen opnieuw boven drijven. Ook bij Melis
Schot en Saar Tichem-Zachariasse. „Het was zo'n mo
ment waarvan je nog altijd weet waar je je precies be
vond. En nooit vergeet je dat gevoel dat erbij hoorde.
Een raar gevoel, in je buik en door heel je lijf. ledereen
was van streek. En iedereen wilde naar buiten, de straat
op. Pas de andere dag gingen de vlaggen uit. De eerste
dag was iedereen nog huiverig."
Kogels fluiten
Gejuich
Angst bleef
Extra puntje
In de gemeente Tholen herinneren zeven straatnamen
aan slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. In Oud-
Vossemeer zijn dat de Bou Kooijmanstraat. Cornelis
Frankenstraat en Marinus Lindhoutstraat. In Tholen
de Simon Lindhoutstraat. In Scherpenisse de Laban
Deurloostraat. In Sint-Maartensdijk de Vier-meistraat
en in Stavenisse de Pilootweg. Wat is het verhaal ach
ter die straatnamen?
Simon Lindhoutstraat
Bou Kooijmanstraat,
Cornelis Frankenstraat
Laban Deurloostraat
Vier-meistraat
tslag Javazee 1942
Pilootweg
Zo brengt de 80-jarigc Schot zijn her
inneringen aan die heuglijke gebeur
tenis onder woorden. Een jonge vent
was hij nog. Kruidenier aan de Markt,
in de zaak waar zijn moeder in 1918
begonnen was. Na de Mulo was hij
bij Albert Heijn in Bergen op Zoom
vertrouwd gemaakt met de detailhan
del. In de winkel van zijn moeder
bracht Schot, zoon van een oester
kweker, het geleerde in de praktijk.
De winkel had zo zijn voordelen.
Vooral daarom hoefde Schot niet naar
Duitsland, om te werk gesteld te wor
den. Een soort van schuldgevoel gaf
het ook wel, zegt hij nu zoveel jaar la
ter. Veel leeftijdgenoten moesten im
mers wel verplicht naar het land van
de vijand, om er te helpen in de oor
logsindustrie of in de landbouw. On
danks de schaarste aan levensmidde
len, lukte het Schot om de schappen
van de winkel gevuld te houden. In
woners kregen voedselbonnen, af te
halen in het distributiekantoor in de
Brugstraat, in het pand waar nu nota
ris Schot woont. Bij de plaatselijke
grossier Cense lukte het meestal nog
wel om de voorraden aan te vullen.
Soms waren ook andere inspanningen
nodig. „Ik herinner me dat ik met
mijn neef Henk Nclisse verschillende
keren met de bakfiets naar grossier
Vroon in Dinteloord ben gereden.
Henk had ook een zaak in levensmid
delen. Simon de Wit aan de Hoog
straat. Vanwege ons werk hadden we
vergunningen om ons te verplaatsen.
Vrij reizen was er in die oorlogsjaren
niet bij."
Toch was er wel degelijk voedsel
schaarste in het Tholen van die dagen.
Saar Tichem (73), dochter van druk
ker en verzetsman Kees Zachariasse,
herinnert zich nog 5 september 1944.
Dolle Dinsdag, de dag dat iedereen
dacht dat de bevrijding aanslaande
was. „Zo gauw het bericht de ronde
deed, ging mijn vader naar Bergen op
Zoom. Hij keerde terug met tien kilo
jam. Met de lepel mochten we er klei
ne likjes uithalen. Ook had hij worst
bij. Het kwam allemaal uit het depot
van de Duitsers. Alle soldaten waren
gevlucht. De teleurstelling was groot
toen later bleek dat het een loos be
richt was." In Tholen waren er in die
late zomer van '44 genoeg monden te
voeden. De rest van het eiland was
door de Duitsers eerder dat jaar geï
nundeerd en vele strcckbewoners wa
ren naar het stadje getrokken. Door de
toestroom van evacué's was het aantal
inwoners gegroeid tot circa vierdui
zend. Ook in huize Zachariasse had
familie uit Scherpcnissc onderdak ge
vonden. „Mijn tante Marie, een zuster
Een zielig gedicht wilden ze ma
ken. Poëzie die de tragiek van de
oorlog dichterbij moest brengen.
Het lukte Tim Dees uit Tholen en
Setallander Patrick van Schetsen
wonderwel. Samen met hun klas
genoot Ritchie Krens uit Steen
bergen schreven ze Daan, een ge
dicht over een jongetje van acht
jaar oud dat het concentratie
kamp niet overleeft. Hun inzen
ding in het kader van het project
'Dichter bij 4 mei' haalde de Bra
bantse finale. Beide leerlingen van
het Moller Lyceum (5 VWO) in
Bergen op Zoom kijken terug op
een leuke ervaring. „Maar we
gaan nu niet ineens gedichten le
zen, of zo."
De lesbrief 'Dichter bij 4 mei' is
een initiatief van het Nationaal Co
mité 4 en 5 mei. Jaarlijks wordt het
project uitgevoerd in samenwer
king met de provincie waar de na
tionale start van de bevrijding
plaatsvindt. Elk jaar worden jonge
ren in het voortgezet onderwijs uit
die gastprovincic opgeroepen om
mee te doen aan de dichtwedstrijd.
De winnaar mag zijn of haar ge
dicht voorlezen op de Dam tijdens
de Nationale Herdenking op 4 mei.
Drie andere prijswinnaars lezen
hun gedicht voor tijdens de doden
herdenking in de voormalige kam
pen Westerbork, Vught en Amers
foort. In 2005 vond de poëzie
wedstrijd plaats in de provincie
Noord-Brabant. Aan de wedstrijd
deden Brabantse jongeren tussen
de 14 en 19 jaar mee. Uit de 210
inzendingen zijn uiteindelijk 15 fi-
Daan
8 jaar oud
5 jaar oorlog
nooit meer vrij
de gaskamer
vooraan de rij.
8 jaar oud
2 jaar concentratiekamp
nooit meer slapen
houten bedden
honger met duizenden delen.
8 jaar oud
2jaar eenzaam
vader en moeder verloren
martelingen
de hele dag gejammer horen.
8 jaar oud
nooit negen geworden
april '45 heen gegaan
hele familie uitgeroeid
zijn naam was Daan.
van mijn oom uit Scherpenissc, was
eigenlijk geëvacueerd naar de boerde
rij van Mertcns, juist aan de Brabant
se kant van de brug. Het waren eigen
aardige mensen en ze wilden graag
terug naar Tholen. Ze verbleven bij
ons in een klein kamertje en ik moest
tijdelijk gaan logeren bij opoe Diclc-
man, verderop in de Oudeland-
sestraat. Daar zat trouwens ook fami
lie uil Amsterdam. Die waren met
paard en kar, en verscholen onder de
kens, naar Tholen gekomen. Ik weet
nog goed dat ze op een dag schrokken
toen ze verderop in de straat een uni
form zagen. Het bleek Piet van Elsac-
kers de postbode te zijn. Tante Marie
had ook haar koeien naar Tholen
meegebracht. Die beesten stonden bij
de schuur van Dc Hond aan de Ver-
brandestraat. Ik hoor m'n tante nog
met die melkbussen kletteren. We
hadden melk, een schaars product
toen. Mijn vader ging dc boer op om
tarwe te krijgen. We waren bevriend
met molenaar Van dc Velde aan de
Vlasmarkt en die maalde voor ons. In
de drukkerij hadden we een manier
gevonden om koolzaadolie te maken,
want boter hadden wc niet. Die
schaarste bracht mensen wel bij el
kaar. Ik herinner me nog dat we regel
matig papavondjes hielden. Het ging
er dan echt gezellig aan toe. Heel
Tholen was omgeven door het water.
Het kwam tot aan wat nu Zuid-Oud-
aan is. De ratten en muizen dansten
elke dag op de stoep. Ook die waren
gevlucht voor het water.
Het isolement van Tholen werd aan
de vooravond van de bevrijding ver
der vergroot. Op 30 oktober, 's mor
gens iets na drie uur. lieten de overge
bleven Duitse soldaten dc buig
springen. Op dat moment was het
stadje enkel maar meer met bootjes
bereikbaar. Niet veel later werd Tho
len beschoten door dc opuikkende
Canadese militairen, overigens zon
der dat er veel schade werd aange
richt. Rond de klok van elven bereikte
het eerste geallieerde voertuig de Een
dracht. Het bericht zong het stadje
door. Melis Schot weet het nog als de
dag van gisteren. „Ik liep over de zee
dijk met mijn kameraad Kees van
Stee, ongeveer ter hoogte van dc gas
fabriek die vroeger achter de Kaaij
stond. Het nieuws gaf een raar gevoel,
vooral omdat er juist daarvoor zo ge
schoten was. Het was eigenlijk niet te
bevatten. Heel Tholen liep naar het
veer." Saar Tichcm was daar niet bij.
„Ik was thuis de was aan het ophan-
Melis Schot en Saar Tichem. hier op de Markt in Tholen, blikken terug naar 60 jaar geleden.
gen. In de verte hoorde je de kanon
nen bulderen en de kogels fluiten. Ik
durfde en mocht thuis niet weg, ook
niet toen het bericht kwam dat de Ca
nadezen bij het veer waren versche
nen."
De korte beschieting leverde volgens
Schot, naast paniek, ook kolderieke
taferelen op. „Dc oude Voets klom de
kerktoren op met een in de haast op
gesnord laken, om te laten weten dat
Tholen zich over gaf. In alle haast
hing hij het laken aan de verkeerde
kant van de toren, meer richting het
Oudeland. Giel Cornelisse heeft toen
een ander laken gepakt en dat, samen
met Voets, aan de goede kant opge
hangen." Er was in die eerste momen
ten ook veel onzekerheid, aldus Saar
Tichem. „Niemand wist zeker of de
Duitsers nu echt uit Tholen weg wa
ren. Ook was bekend dat er iets ver
derop aan de Halsterse kant van de
Eendracht, tegenover Botshoofd, nog
een Duitse bunker was. Daar zaten
ongeveer zestig soldaten. Die zijn la
ter met vlammenwerpers naar buiten
gedreven en verschillende van die
mannen hebben daar de dood gevon
den."
Melis Schot twijfelt aan zijn geheu
gen als het gaat om de binnenkomst
van de bevrijders. Eerder al legde
Gabriël Heijbocr in 'Slechts een
plicht' vast hoe dat ene uur verliep.
Volgens de overlevering sprongen
vier leden van dc Thoolse Ordedienst
(OD) in een roeiboot: Nico van Zet
ten, Piet Potter, Simon Bout en Dirk
van Duivendijk. Ook OD-districts-
commandant en burgemeester van
Sint-Maartensdijk Schuller meldde
zich in de sloep. Met z'n vijven voe
ren ze naar de Brabantse oever.
„Achter hen een opwinding die niet
te beschrijven valt. Waar zijn al die
honderden Tholenaars zo vlug van
daan gekomen? Van het uiterst be
woonbare eind van de stad zijn ze er.
Honderden en nog eens honderden.
En steeds komen er meer. Een ge
juich. een geschreeuw...' Drie Cana
dese militairen varen mee terug naar
Tholen, waar de wachtende menigte
spontaan het Wilhelmus aanheft als
de boot de oever zowat heeft bereikt.
Het is dan bijna half twaalf. De solda
ten worden op schouders meegedra
gen naar het huis van één van de
OD'ers, om kort daarop weer te ver
trekken. De toenmalige burgemeester
Van der Hoeven lijkt in het cruciale
uur van de bevrijding geen rol van
betekenis te hebben gespeeld. Even
min is iets bekend over een bezoek
aan het gebouw De Ark op het eind
van dc Hoogstraat, de plek waar de
secretarieën van de andere gemeen
ten tijdelijk waren gevestigd. Onge
oefende en nauwelijks bewapende le
den van de Ordedienst, een soort bur
gerwacht. namen de bewaking van
Tholen op zich. Dat leidde soms tot
vreemde situaties, weet Saar Tichcm.
„Mijn vader maakte als lid van de on
dergrondse ook deel uit van de OD.
Ik weet nog dat hij na de bevrijding
een tijd drie gevangen genomen
Duitse officieren heeft moeten bewa
ken, samen met de commies Karrc-
man. Die mannen waren elders ge
pakt en zaten vast in het dis
tributiekantoor. Karreman had waar
schijnlijk van zijn leven nog geen
schot gelost. Van mijn vader weet ik
dat niet zeker. Als jong meisje vond
ik ooit in een lade twee pistolen. Dat
bracht je niet naar buiten. NSB'ers
zaten tenslotte overal, dat wist je. Pas
in november kwamen de geallieerden
echt in Tholen. Ze werden onderge
bracht in de gymzaal van dc oude
ULO, in de Venkelstraat. Ik weet nog
dat ze bacon bij zich hadden, en ham.
en chocolade. En dat ze lachten om
mijn klompjes. Ik schaamde mezelf
bijna de straat uit. maar zij vonden
het prachtig."
Pas op de eerste dag na de bevrijding
leek het daadwerkelijk tot Tholen
door te dringen dat de oorlog werke
lijk voorbij was. De vlaggen gingen
Tim Dees (links) en Patrick van Schetsen maakten een gedicht voorde dodenherdenking.
nalisten gekozen. Zij droegen op
16 maart hun gedicht voor tijdens
een feestelijke avond in dc Vcrka-
defabriek in 's-Hertogenbosch. Het
was in dit geval Tim Dees die voor
las. Een vanzelfsprekende keus,
vindt Patrick van Schetsen. „Hij
heeft de meeste lef."
Het was ook de 16-jarige Dees die
spontaan de eerste strofe van het
gedicht op papier zette. Helemaal
onbekend met de oorlog is dc jon
ge Tholenaar niet. Ooit bezocht
hij het concentratiekamp Sachsen-
hausen in Duitsland en onlangs
zag hij nog de film Schindlcr's
List, het aangrijpende document
over de jodenvervolging. „De
woorden kwamen zo maar in me
op. Ik heb ook wel interesse in de
Tweede Wereldoorlog. Je hoort
dingen van je opa en oma. Het is
nog zo aanwezig bij veel men
sen." Ook Patrick van Schetsen
(17) laat de oorlog niet onberoerd.
„Het is natuurlijk onvoorstelbaar
hoeveel mensen er toen gestorven
zijn. Daar mag je gerust bij stil
staan."
Na het voltooien van dc eerste
strofe door Dees droegen ook Van
Schetsen en hun West-Brabantse
klasgenoot hun steentje bij. Beide
jonge Tholenarcn zijn vooral be
kend uit de sport. Tim Dees als ta
lentvolle wielrenner bij dc junio
ren. die dit seizoen zelfs deel uit
maakt van de nationale selectie.
Van Schetsen heeft zich in korte
tijd ontwikkeld tot een gevaarlijke
aanvaller bij voetbalvereniging
WHS, de club waarmee hij in zijn
eerste jaar als basisspeler juist
naast de periodetitel pakte. Als
sporters weten ze wat verliezen is.
Teleurgesteld waren ze dan ook
niet toen ze er in Den Bosch niet
in slaagden om tot de laatste vier
winnende gedichten te behoren.
„We hebben geen van tweeën ooit
eerder een gedicht geschreven. Ja.
met Sinterklaas misschien. Dan is
het toch leuk als je tot de finale
doordringt. Uit de klas kregen we
de nodige reacties toen bekend
werd dat we in de finale zaten.
Gedichten hebben toch een wat
oubollig imago. Dat merk je wel
in de reacties."
Uit de sport kregen de twee nauwe
lijks reacties, hoewel er met name
over wielrennen de nodige mooie
gedichten zijn geschreven. „Het is
ook wel een sport die er zich toe
leent", aldus Dees. „Er zit genoeg
drama in het wielrennen om erover
te schrijven. In het peloton wordt
er soms ook wel over die klassieke
wielerboeken en gedichten gespro
ken. Over Daan ben ik door de om
roeper aangesproken na dc ronde
van Woensdrecht. Dat was precies
het verkeerde moment. Ik was juist
vierde geworden en baalde dat ik
naast de hoofdprijzen had gepakt.
Ik heb toen geen reclame voor dc
poëzie gemaakt." In de kleedkamer
bij WHS zijn gedichten al helemaal
geen onderwerp, zegt Van Schet
sen. „Ik denk niet dat ze het weten
dat we met Daan de finale hebben
gehaald. Bijna alle gesprekken
gaan over dc sport zelf."
Over Daan zijn beide Thoolse jon
gens nog altijd tevreden en niet al
leen omdat het gedicht hen een ex
tra puntje bij Nederlands op
leverde. „Er zit wel structuur en
een melodie in, juist door dat tel
kens terugkeren van de leeftijd van
dat jongetje. We wilden iets ver
drietigs schrijven, om de lezer of
de luisteraar te raken. Daarom heb
ben we ook gekozen voor een jon
ge hoofdpersoon.
We denken dat de boodschap wel
doorgedrongen is."
Simon Lindhout (1918-1944) werkte
als ambtenaar bij de gemeente Tho
len. Vanaf het najaar van 1943 was
hij plaatselijk actief in de LO. de lan
delijke organisatie voor hulp aan on
derduikers. Lindhout vervalste grote
aantallen persoonsbewijzen voor on
derduikers en joden, die mede daar
door uit handen van de Duitsers kon
den blijven. Toen begin 1944 enkele
Thoolse en Bergse verzetsmensen
opgepakt werden na een mislukte
overval op het distributiekantoor in
Bergen op Zoom, dook Lindhout on
der. Eerst in Halsteren en Oud-Vos-
semeer, vervolgens in het dorp Nieu-
wendijk in het land van Heusden en
Altcna. Daar zette hij, onder de
schuilnaam Simon Schot, zijn ver
zetswerk voort bij de LO-groep Alte-
na. In juni 1944 was Simon Lindhout
één van de mensen die zich be-
schikbbaar stelde om te helpen bij
een wapendropping in dc buurt van
Helvoirt. Wat het verzet niet wist,
was dat deze dropping als valstrik
was opgezet door dc Sichcrheits-
dienst. Bij aankomst zijn dertien
nietsvermoedende mannen - waaron
der Lindhout - opgepakt en één is er
neergeschoten. Ze zijn naar dc bun
ker van het kamp Vught gebracht en
daar in de vroege ochtend van 29 juli
gefusilleerd, waarna de lichamen ge
cremeerd zijn. Dc familie van Simon
Lindhout verkeerde tot oktober 1945
in onzekerheid over zijn lot. Hem is
in 1983 posthuum het Verzetsher-
denkingskruis toegekend. Dc Thool
se gemeenteraad besloot op 5 de
cember 1949 de straat tussen de
Koningin Julianastraat en de Ten An-
kerweg naar deze verzetsman te noe
men. De eerste naoorlogse woning
wetwoningen zijn er gebouwd.
uit, oranje kleurde de straten. Er was
meer bijzonders, zo weet Saar Tichcm
nog. „Ook de ondergedoken Joden
kwamen op straat. Bij schoenmaker
Lievensc in de Brugstraat, het pand
waar nu Wim Contant woont, ver
bleef een familie. En ook bij Cense,
de grossier. Heel Tholen wist dat, en
toch zijn ze nooit aangegeven." Een
nieuwsgierige Melis Schot toog die
dag naar Bergen op Zoom. te voet.
„Samen met fotograaf Willem Cor
nelisse en zijn uit Bergen op Zoom af
komstige neef, die naar Tholen was
gevlucht. Ik weet nog dat we het
spoor overstaken, richting Wouwse-
weg. In dc berm lagen her en der nog
de lijken van gesneuvelde Duitse sol
daten. Dat zijn beelden die je je hele
leven niet meer vergeet." Verder was
het die dag in Tholen vrij sober, aldus
Saar Tichem. „De angst bleef. Zeker
de overvliegende V2's van de Duit
sers richting Antwerpen zorgden tel
kens voor dreiging. Ze raakten ge
makkelijk uit koers en stortten ook in
de buurt van Tholen een aantal malen
neer. Geweldige kraters veroorzaak
ten die dingen. Pas bij de nationale
bevrijding op 5 mei 1945 volgde de
echte opluchting. Er was muziek en
iedereen liep op straat met oranje sjer
pen. Toen hebben wc geloof ik wel
een week gedanst. Toch is voor mijn
gevoel oktober 1944 voor ons op
Tholen de echte bevrijding geweest.
Nadat de eerste Canadezen op 30
oktober 1944 voet op Thoolse bo
dem hadden gezet (Sint-Philipsland
volgde op 4 november), was het ge
vaar allerminst geweken. De brug
bij Tholen hadden de Duitsers de
nacht tevoren nog op weten te bla
zen en nu vreesde de OD (Orde
dienst, de verzetsmensen die de or
de handhaafden in afwachting van
het herstel van het burgerlijk gezag)
dat ze het pontveer bij Oud-Vosse-
meer zouden saboteren én daar de
Eendracht over zouden komen.
Daarom postte de OD vanaf de der
tigste achter de havendijk en in het
veerhuis. Ze nam drie Duitse mili
tairen gevangen, waarbij Tholenaar
C. van Gerven gewond raakte.
Huisarts Lindenbergh die hulp
bood, trapte op een landmijn. Bij
beschietingen over en weer raakte
bovendien een inwoner behoorlijk
gewond. Dit zal Karei Vos uit Sint-
Annaland zijn geweest (diens broer
woonde bij het veer), die op eerste
kerstdag aan de gevolgen overleed.
Op 31 oktober meldde Bou Kooij-
man uil Sint-Annaland, actief bij de
Bergse OD, zich in Tholen om bij
Vossemeer te gaan helpen. Een dag
later kwam een groep van 20
OD'ers uit Bergen op Zoom de
Tholenaren aflossen. Op 2 novem
ber kwam een Canadese verken-
Laban Jacob Deurloo (1920-1942)
uit Scherpenisse was sinds 1939 bij
de marine. Hij diende op de lichte
kruiser H.M. Java die in 1942 in
Ncdcrlands-Indië was. Het schip
maakte deel uit van de geallieerde
vloot die op 27 februari 1942 op de
Javazee (tussen Java en Borneo, het
tegenwoordige Kalimantan) strijd
leverde met de Japanners. De geal
lieerden verloren, de kruisers Java
en De Ruyter werden tot zinken ge
bracht waarbij het grootste deel van
rlY-**,
Dc gemeenteraad van Sint-Maartens
dijk koos ervoor om alle oorlogs
slachtoffers uit het dorp te eren door
een straat te vernoemen naar de dag
waarop de nationale dodenherden
king plaatsvindt. Op 30 mei 1960 viel
het besluit om de straat die van Ach
ter 't Bos en Hogcweg loopt naar de
Ooslerscheldestraat, de naam Vier-
meistraat te geven. In een raadsver-
slag staan een aantal tijdens de oorlog
omgekomen inwoners genoemd. Het
betreft de sergeants Jan Bout en Ma
rinus Franke, die in Indië door de Ja
panners krijgsgevangen zijn ge
maakt. Bout is in november 1944 op
het eiland Hainan voor de kust van
China omgebracht, terwijl over het
lot van Franke niets bekend is. Hij is
als vermist opgegeven. Verder Mari
nus Elenbaas, die begin juni 1944 op
een boerderij onder Sint-Annaland
door Armeniërs in Duitse krijgsdienst
is neergeschoten. Picter van Hemert
(1924-1945) liet het leven in een
kamp in Peres bij Leipzig en Barend
Hage (1917-1945) kwam - mogelijk
door een bombardement - als tewerk
gestelde om bij Brüx in Tsjechië.
Twee verzetsmensen waren Nap Ha-
ge (1921-1944) en Pieter Groenewe-
gc (1920-1942). Hage is op 26 mei
1944 met dertien andere terdoodver-
oordeelden - waaronder Jacob Evcra-
ers en Cor Wagtho uit Tholen - gefu
silleerd in de Druncnse Duinen bij
Udenhout. De boerenzoon van Reij-
gerburgh. actief bij hulp aan onder
duikers, had enkele vuurwapens gele
verd voor een overval op het
distributiekantoor in Bergen op
Zoom. Die overval mislukte en ver
volgens zijn een aantal betrokkenen
opgepakt. Groencwcgc kwam van de
boerderij Ravcnsoord en studeerde in
Delft voor mijnbouwkundig ingeni
eur. Hij was in die stad actief in een
verzetsgroep, die door verraad in de
zomer van 1941 opgerold werd.
Grocnewege zat onder meer gevan
gen in Scheveningen, waar dc gevan
genis 'Oranjehotel' werd genoemd.
Hij is ter dood veroordeeld en met
vier anderen gefusilleerd in de duinen
bij Overveen en Bloemendaal. Sinds
1953 rust de student op het Ereveld
Loenen. Tenslotte eert de straatnaam
ook korporaal Bram Jansc (1925-
1947). Deze ging als dienstplichtige
bij het 3e regiment infanterie naar
Nederlands-Indië. Hij verdronk bij
het met een vlot oversteken van de ri
vier Tijedane bij Tangerang op West-
Java. Janses naam staat op de pla
quette bij het oorlogsmonument in
het Thoolse Bosje.
ningseenhcid op het eiland. Kooij-
man begeleidde hen naar Sint-An
naland, waar de weinige aanwezige
inwoners - de meesten waren nog
geëvacueerd - de bevrijders toe
juichten. Terug in Vossemeer liet de
officier zich op de verdieping van
het veerhuis informeren over de
Duitse stellingen aan de overkant.
De vijand verschanste zich onder
meer in de molen. Plots werd de
Bergse OD'er Cor Franken (1920-
1944), die voor het raam stond, door
een schol in de buik getroffen. De
aanwezige arts kon niets meer doen.
Twee uren later was de verslagen
heid nog groter. De OD'ers lagen in
stelling achter de dijk. Onder hen de
18-jarige Bou Kooijman, die bij een
observatie in het hoofd werd getrof
fen. Zo waren er twee dodelijke
slachtoffer te betreuren bij het ver
zet. Kooijman is in Sint-Annaland
begraven. Franken rust op het Ere
veld Loenen.
Dc Vossemeerse gemeenteraad be
sloot op 8 oktober 1954 de nieuwe
straat in het uitbreidingsplan - van
de Schoolstraat naar de Patrijzen-
weg - te vernoemen naar Kooijman.
Als eerste huis is er de pastorie ge
bouwd van de hervormde gemeente.
Als naam voor de straat tussen de
Molenstraat en dc Coentjesweg - de
ontsluitingsweg voor een hele nieu
we woonwijk - is op 14 september
1964 door dc raad gekozen om
daarmee Franken te eren.
de bemanning omkwam. Dankzij de
zege kon Japan korte tijd later het
eiland Java bezetten. Op 29 decem
ber 1956 en 30 oktober 1962 nam
de gemeenteraad van Scherpenisse
besluiten over dc naamgeving van
de straat die Wilhelminastraat en
Langeweg met elkaar verbond. Het
was de eerste straat in het dorp met
een straatsgewijze huisnummering.
Tijdens de oorlog zijn tal van
vliegtuigen neergestort. Verschil
lende kwamen op Tholen en Sint-
Philipsland terecht. In de nacht
van 2 op 3 juni 1944 viel een En
gelse Halifax bommenwerper bij
de Groeneweg in Stavenisse. De
zeven bemanningsleden en twee
passagiers (Belgische verzetstrij
ders) kwamen om het leven. Zij
zijn drie weken later begraven in
de berm van dc dijk achter de mo
len. Later zijn de stoffelijke resten
naar dc oorlogsbegraafplaats in
Bergen op Zoom overgebracht. Dc
slachtoffers waren piloot Thomas,
navigator Smith, radiotelegrafist
Nelson, bommenrichters Warboys
en Vincent, mecanicien Parry en
de Belgen Filot en Stroobants.
Slechts de Belg Masereel over
leefde de crash en werd gevangen
genomen. Op 30 januari 1956 en
23 september I960 nam de ge
meenteraad van Stavenisse beslui
ten over de naam van een bij de
herverkaveling nieuw aangelegde
weg. De Pilootweg loopt van de
Prins Bernhardstraat naar de Dijk
weg.