Meer ligplaatsen zou wel kunnen,
privatiseren is een stap te ver
Met onze
worden
'Altijd vers water in de haven,
we hoeven nooit droog te vallen'
Minder aanvoer van aardappelen
Leo Merks uit Kalmthout blijft al 42 jaar plakken in Stavenisse
Donderdag 19 augustus 2004
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Een kwart eeuw geleden lagen er nog volop binnenvaart
schepen in de haven van Stavenisse. Nu is de haven
voornamelijk in gebruik bij de leden van de sportvissers-
en watersportvereniging Stavenisse. Met 175 ligplaatsen
vullen ze met hun motorboten het grootste deel van de
getijdehaven. De haven zou voor passanten nog verder
uitgebreid kunnen worden, maar privatisering is een stap
te ver.
Ondiep
Vooral recreatievaart in haven van Stavenisse kwart eeuw na opening
Flinke smak
Lasten
Dors- en stoppeldag
in Wilhelminapolder
:BR0EKHIJIS
KvK positief over
nieuw plan WCT
Nu is hij bijna zestig jaar, maar toen hij voor het eerst
in Stavenisse kwam was hij nog maar achttien. Inmid
dels is Leo Merks uit Kalmthout niet meer weg te den
ken uit de haven van Stavenisse. De Blue Sea is zijn
vierde boot. Die ligt aan de steiger bij de molen. Hij is
blijven plakken en wil niet weg, maar maakt zich wel
zorgen over de hoge liggelden en de toeristenbelas
ting.
Minder gevaren
Op 7 juli 1979 werd de vernieuw
de gemeentehaven officieel geo
pend door de toenmalige commis
saris van de koningin in Zeeland,
drs. Boertien. De ms Tardus, de
Wilmar en de Keeten lagen er met
vlag in top bij. Ook de kleine mo
torbootjes waren gepavoiseerd. Er
was muziek van Euterpe, leden
van het gemeentebestuur en het
bestuur van de toenmalige afde
ling Schuttevaer waren er bij aan
wezig.
De tijden zijn veranderd. Sinds I
april is de haven van Stavenisse
recreatiehaven geworden. De bin
nenvaart moet tijdens hoogtijda
gen afmeren in Sint-Annaland, als
de schepen door hun grootte nog
in de haven passen tenminste.
De sportvissers- en watersport
vereniging Stavenisse (sws) be
stond in 1979 nog niet officieel.
Die werd pas in 1987 opgericht,
acht jaar na de opening. De eerste
voorzitter was Harry van Over
veld uit Roosendaal die nog steeds
in de haven ligt met zijn motor
boot De Biezen. Samen met Rien
Hoek uit Stavenisse richtte hij de
vereniging op. ,,Ik lag bij Rien aan
de steiger. Hij vond het nodig dat
er een vereniging kwam als ge
sprekspartner met de gemeente. Er
was al eerder een poging gedaan
om een vereniging op te richten.
We hebben de naam sportvissers-
en watersportvereniging Stavenis
se gewoon overgenomen. We
moesten een schakel vormen tus
sen de ligplaatshouders en de ge
meente."
Van Overveld was ook bij de offi
ciële opening. Hij herinnert zich
dat er een lijn met vlaggen werd
doorgevaren en dat er parachutis
ten uit een vliegtuig sprongen die
voor café-restaurant 't Packhyus
op de kade moesten landen. En dat
er eentje miste en in het water te
rechtkwam. En ook dat het jacht
waarmee de commissaris was ko
men aanvaren bij het afgaan van
het water bijna droog kwam te lig
gen en omviel. „Er waren geen
mensen aan boord, maar de koffie
kan en het serviesgoed lagen aan
de andere kant van de boot."
Van Overveld kwam in mei 1979
de haven binnenvaren en bleef er.
Havenmeester Kees Smits, gebo
ren en getogen in Stavenisse, weet
dat er begin jaren zestig nog nau
welijks visbootjes lagen. „Er la
gen er twee met laag water voor
de sluis. Anders hadden ze geen
water. Ze lagen met touw vast aan
de perkoenpaaltjes aan de dijk.
Het waren hoofdzakelijk Belgen
die hier naar toe kwamen." Leo
Merks is een van de eerste Belgen
die Stavenisse aandoet en blijft
(lees zijn relaas hieronder).
De havengeul naar het Keeten is
bij laag water ondiep. Voor motor-
Eerste voorzitter van .vvc.? Stavenisse Harry van Overveld rechtsmet v.r.n.l. vice-voorzitter Marco van Meel, lid Eeo Merks, secrtaris
Marianne Kox, bestuurslid Hans Verhagen en havenmeester Kees Smits die tevens voorzitter is van de schippersvereniging Schuttevaer.
als sportvissershaven en dat moet
het ook blijven. Van mensen die
hun bootjes hebben opgebouwd."
Wat hij wel constateert is dat er
meer toervaarders zijn die in Sta
venisse overnachten. „Dat is
dankzij de passantensteiger."
Denkend aan de toekomst van de
haven zegt Smits dat er nog wel
meer ruimte is voor passanten en
meer ligplaatsen voor de vaste
gasten. „Als er steigers komen
voor grotere schepen dan zal dat
aanbod toenemen. In Sint-Anna-
land zie je hetzelfde beeld. Er ko
men minder kleinere boten. En als
er meer passanten komen, moet je
daar ook je douchegelegenheid
voor aanpassen. Hier kan nog een
hoop water en slik benut worden.
En met meer mensen die hun
schouders eronder zetten kun je de
lasten beter verdelen." Penning
meester Sarina van den Berge is
het daar mee eens: „Nog een stuk
je erbij ja. Dan worden de voor
zieningen voor douches vanzelf
ook beter. Maar in ieder geval
moeten we behouden wat we heb
ben. Het is nu een levende haven.
De passanten doen hier hun bood
schappen bij de supermarkt en zijn
daar heel tevreden over."
Volgens Van Meel zou een herin
deling aan de steigers het gebruik
van de haven efficiënter maken.
Zodanig dat toervaarders bij el
kaar komen te liggen en sportvis
sers bij elkaar. „Dan zou je ook
een andere indeling voor de
stroom krijgen: mensen die geen
stroom gebruiken en mensen die
wel elektriciteit gebruiken." Maar
secretaris Marianne Kox uit Tho-
len (van de Lunatic) denkt daar
anders over. „Ik vind het juist leuk
dat alles hier door elkaar ligt. Het
is prettig dat toervaarders en
sportvissers naast elkaar liggen.
Dat is juist de charme van deze
haven. Sportvissers kijken op te
gen de luxe boten. Er wordt dan
gauw verschil gemaakt. Nu voor
kom je een tweedeling."
Bestuurslid Hans Verhagen uit
Stavenisse (van de Maria Cathari-
na) is bok voor meer ligplaatsen.
Maar hij stelt ook dat de prijzen
voor de ligplaatshouders binnnen
de perken moeten blijven. En dat
de inspraak van de vereniging bij
de gemeente verder moet gaan dan
alleen het geven van advies.
Smits gooit een balletje op over
het privatiseren van de haven.
Maar Van Overveld geeft dat wei
nig kans. „Daar is al eerder over
gedacht. Er zijn veel sportvissers
die weinig emotionele binding
hebben met de haven zelf. Ze par
keren hun auto op de haven en
stappen op hun boot met hun hen
gel en gaan vissen. Het maakt hen
niet uit. Dat krijg je hier niet voor
elkaar."
Smits brengt daartegenin dat bij
privatisering iedereen mee móet
doen om de exploitatie rond te
krijgen. Degenen die dat niet wil
len, vallen dan automatisch af.
„Dan moeten ze kiezen." Volgens
Van Overveld is er echter een
'flinke smak' vrijwilligers nodig
om de haven te onderhouden. „Als
die niet komen als er wat gedaan
moet worden, dan sta je hier met
een te klein clubje mensen op de
kade."
Ook Kox denkt dat er onder de le
den geen draagvlak voor privatise
ring is. Zij stelt dat het van belang
is om samen met de gemeente be
leid te maken voor de langere ter
mijn. „Wat willen we over tien
jaar? Daarbij moeten de belangen
van alle ligplaatshouders betrok
ken worden. Het beleid is nu te
veel ad hoc. We moeten open
communiceren met elkaar.
Het beleid samen maken en de
rust in deze sfeervolle haven koes-
De binnenvaartschepen Tardus, Wilmar en Keeten hebben de vlag in top bij de opening van de haven.
boten met een diepgang van 60
centimeter nog bevaarbaar, maar
voor zeilschepen die 1,50 meter
diep het water insteken niet meer
te doen. Er zijn nu 175 ligplaatsen
aan zes steigers. Voor passanten is
zo'n twaalf jaar geleden een stei
ger van veertig meter aangelegd.
Vice-voorzitter Marco van Meel
uit Sint-Maartensdijk (van de Voy
ager): „Voordat deze steiger er
kwam, waren er twee plaatsen
voor passanten aan de kop van de
laatste steiger. De nieuwe steiger
is de steiger die eerst op de kant
aan de Schelphoek in Schouwen-
Duiveland lag en die de de ge
meente kon overnemen."
Uitkijkend over de haven stellen
de betrokkenen vast dat er in de
afgelopen 25 jaar wel het nodige
veranderd en verbeterd is. De pas
santensteiger is er bij gekomen,
het toiletgebouw naast de molen is
vergroot. Er zijn nu vijf toiletten
en twee douches, plus een uitstort
cel voor de chemische toiletten. In
het begin was er alleen water op
de steigers, sinds zo'n dertien jaar
kan er ook stroom getapt worden.
Van Overveld herinnert zich nog
dat er eerst 'brandslangen' lagen.
„Daar zat zoveel druk op dat je er
je boot mee kaal spoot."
Leden betalen 20 euro contributie
per jaar aan sws Stavenisse. Daar
voor worden ze ook lid van de ko
ninklijk Nederlands watersport
bond. (Ter vergelijking: in
Sint-Annaland bedraagt de contri
butie 80 euro). De leden betalen
aan de gemeente 26,77 euro (in
clusief btw) per vierkante meter
boxoppervlakte. De kosten zijn
gestegen. Dit jaar met tien pro
cent, volgend jaar worden de lig
gelden nog eens met tien procent
verhoogd. Het is een poging van
de gemeente om de exploitatie
kosten van> de Thoolse havens in
de hand te houden. Maar de lig
plaatshouders zijn er niet blij mee.
Van Meel: „Als dit beleid zo door
zet, dan wordt het een luxe om
hier te liggen. Onder de leden
gaan al stemmen op om de haven
te verlaten. Deze haven is geboren
Het bestuur van Schuttevaer tijdens de opening in 1979, v.l.n.r. Kees Scherpenisse, Kees Hout en Jan
Sturris.
De beste ploegers uit de verschillen
de Zeeuwse regio's nemen het zater
dag 4 september tegen elkaar op in
de Wilhelminapolder (Kooiweg),
ten oosten van Wilhelminadorp.
Zo'n twintig ploegers zullen in de
categorieën 2-scharige wentelploeg
en 3- en meerscharige wentelploeg
uitmaken wie in Zeeland het beste
ploegwerk levert. De winnaars mo
gen volgend jaar naar het Neder
lands kampioenschap. De ploeg-
wedstrijden beginnen om tien uur.
Er is ook een categorie antieke trac
toren met ploegen, waaronder een
aantal rupstrekkers.
Tegelijkertijd organiseert de oldti
mer trekker- en motorenclub op het
terrein een dors- en stoppeldag. Ou
de tractoren, maaiers, binders, ge
trokken en zelfrijdende maaidorsers,
stropersen, ploegen en cultivatoren
zijn te daar te zien. Blikvanger is
een 25 meter lange werkende opstel
ling van dorskas, pers en aandrijf-
trekker. Om tien uur 's morgens gaat
de eerste schoof de dorsmachine in.
De dag duurt tot vijf uur.
De aanvoeren schommelen, maar in
de aardappelprijzen op de Sint-An-
nalandse veiling zit weinig bewe
ging. Alleen de Doré gaat wat onl-
laag. Steeg de aanvoer donderdag
naar 197 ton, na het weekeinde en
dagen met regen werd alleen dins
dag meer dan honderd ton piepers
aangeboden.
Woensdag 18 augustus: Doré 10-
18, Frieslander 10-12, Nieola 14,
Eigenheimer 13, Bildtstar 11-14,
drielingen 6, kriel 11-33. Aanvoer
70 ton.
Dinsdag 17 augustus: Doré 19,
Frieslander 11-12, Eigenheimer 13,
Bintje 11, Bildtstar 12-14, bonken
18-19, drielingen 6, kriel 11-37.
Aanvoer 112 ton.
Maandag 16 augustus: Doré 18-
21, Frieslander 12, Nicola 12-13,
Eigenheimer 12-13, Bintje 12,
Bildtstar 11-14, bonken 19-21, drie
lingen 5-6, kriel 27. Aanvoer 76 ton.
Vrijdag 13 augustus: Doré 18-19,
Frieslander 10, Nicola 13-14, Ei
genheimer 13, Bildtstar 13-14, bon
ken 18, drielingen 6, kriel 26-30.
Aanvoer 85 ton.
Donderdag 12 augustus: Doré 19,
Frieslander 10-11, Nicola 13, Ei
genheimer 12-13, Bildtstar 12-14,
bonken 18-20, drielingen 6, kriel 5-
24. Aanvoer 197 ton.
Snelheid Tholenseweg. Op het ge
deelte van de Tholenseweg in Hal
steren waar een maximum snelheid
van 50 km/u geldt, heeft de politie
maandagmidden en dinsdagmorgen
105 hardrijders bekeurd. Eén
bstuurder reed maarliefst 101 km/u.
Waarom zou u met minder
genoegen nemen
OPTIEK OOOMmKUatHS CENTRUM
tia »6ait-nr-ri> hj j Sjsaiiiataaii j
Advertentie I.M.
Een belangrijke impuls voor de ver
dere ontwikkeling van de Zeeuwse
havens en economie. Zo karakteri
seert de Kamer van Koophandel
voor Zeeland het besluit van gedepu
teerde staten voor de aanleg van de
Westerschelde Container Terminal in
Vlissingen-Oost. Vanwege milieube
zwaren aan het Kalootstrand is het
plan ingekort tot een kadelengte van
2000 meter, zodat de KvK zich af
vraagt of het zo wel voldoende aan
trekkelijk is voor marktpartijen om
te investeren. Maar de werkgelegen
heid voor duizenden mensen is voor
de KvK doorslaggevend om tot een
positief oordeel te komen. De havens
zijn en blijven een interessante vesti
gingsplaats voor zeegebonden be
drijvigheid. Het plan omvat diverse
maatregelen om de gevreesde over
last en geluidhinder langs de spoor
lijn bij o.a. Goes tot een minimum te
beperken. De KvK verwacht van de
WCT nieuwe, afgeleide activiteiten
in de regio die 'broodnodige werk
gelegenheid' opleveren.
In 42 jaar is er heel wat veranderd dat je hier blijft. Het zoute water
in de haven. Toen Merks in 1962
met zijn sloep in de haven lag,
was hij een van de weinigen. Van
kindsaf aan kwam hij al in Zee
land. Hij kwam met zijn vader Leo
mee die een jachtterrein had aan
de overkant, bij Oosterland op
Schouwen-Duiveland. „Kort na de
Tweede Wereldoorlog ging mijn
vader daar al jagen. Er mocht toen
ook nog op de schorren op eenden
gejaagd worden. Die schorren lig
gen hier net aan de overkant. Van-
daaruit was het maar een eindje
varen naar de haven hier in Stave
nisse."
De familie woonde toen in Essen,
maar zijn vader was een Amster
dammer van geboorte. De jonge
Merks werd in België geboren en
woont nu in Kalmthout. Op 18-ja-
rige leeftijd nam hij het bootje,
een sloep van ongeveer vijf meter,
van zijn vader over. „Er waren
toen drie sportvisboten en er lagen
twee bootjes in de haven aan de
sluis bij de Stoofdijk. In het water
lagen twee ijzeren pontons van het
leger. Zo is dat hier begonnen."
Nu kan Merks op de steiger water
en stroom aftappen. „Stroom had
den we toen niet nodig. We had
den een koelkast aan boord op
gas. Water gingen we bij Smitje
halen in het café Handel en
Scheepvaart." De sloep werd een
vlet van negen meter en lag afge
meerd aan de ponton.
Merks kwam hoofdzakelijk naar
Stavenisse om te vissen op de
Oosterschelde. Dat was voor de
aanleg van de Oester- en de Phi-
lipsdam en de stormvloedkering.
„Er was getij van hier tot Rotter
dam. Vis zat er toen nog zat:
schol, paling, kabeljauw, wijting,
schar. Je hoefde meer effen naar
buiten te varen om goed vis te
vangen. Nu moetje uren varen om
nog één vis te kunnen zien."
Hij kwam vooral in de weekein
den, na zijn trouwen vaker in de
vakanties. Nu is de 59-jarige sinds
een jaar met pensioen en kan hij
varen wanneer hij maar wil.
Merks werkte al vanaf zijn veer
tiende, de laatste 33 jaar op de
chemische fabriek Degussa in
Antwerpen.
Het aantrekkelijke van Stavenisse
is de nabijheid van de Ooster
schelde. Dat was toen zo en is nog
zo, zegt Merks. „Dat is de reden
waar je fantastisch in kunt zwem
men. Er is hier ook veel zon en het
is makkelijk bereikbaar. Binnen
drie kwartier zijn we hier."
Als de kosten ter sprake komen,
betrekt zijn gezicht. „Heel lang
was het hier goedkoop. Dat is
voorbij. De meeste mensen kopen
een wat grotere boot, net zoals wij
dat gedaan hebben. We hebben
daar allemaal hard voor moeten
werken. Na de vlet werd het een
motorsailer. Die krijgen we niet zo
maar cadeau. Met de laatste prijs
verhogingen gaan er al mensen
naar andere ligplaatsen uitkijken.
De prijzen van de havens groeien
naar elkaar toe. Ze zeggen dat dit
een sportvissershaven is, maar het
zijn geen prijzen meer voor een
sportvissershaven. De liggelden
zijn met tien procent omhoog ge
gaan, de toeristenbelasting is ver
dubbeld. Enkel aan liggeld betaal
ik 1600 euro. Daar komt nog btw
bij. Daarnaast heb je vaste onkos
ten als verzekering en het onder
houd aan de boot."
Over verkassen denkt Merks ech
ter niet. „Op een ander is het mis
schien nog duurder en als ik hier
wegga, is mijn plaats zo weer be
zet."
De ligplaatshouder is ook lid van
de sportvis- en watersportvereni
ging Stavenisse, maar heeft nooit
in het bestuur gezeten. „Wel heb
ik eens de kas gecontroleerd. Ik
doe wel mee met hun activiteiten,-
maar niet met alle. We zijn liever
op onszelf. Genieten van de rust."
Het echtpaar bewaart goede herin
neringen aan de jaren dat ze bijna
elke zaterdagavond bij Merien en
Koos Smits in het café kwam.
„Zo'n 25 jaar geleden alweer,
denk ik. Daar werd dan elke zater
dagavond gedanst. De polonaise.
We gingen door de ene deur naar
buiten en door de andere weer
naar binnen. Er was echt ambian
ce. Het zat er altijd stampvol. Er
kwamen ook altijd speciale figu
ren, maar al die plezante personen
zijn overleden."
Het waren vooral Belgen die met
hun bootje in de haven lagen en
die veelal op de campings in de
buurt verbleven, zegt Merks. Hij
schat dat zelfs tachtig procent
Belg was.
Het overlijden van kroegbaas
Smits noemt Merks 'een groot
verlies voor Stavenisse.' „Dat was
een uiterst goede man. Maar we
bewaren ook goede herinneringen
aan Leen Neele die hier ook met
zijn boot lag aan de eerste steiger.
We hadden toen allebei nog een
Het echtpaar Merks ligt met de Blue Sea aan de steiger bij de molen.
sloep. Hij woonde toen in Sint-
Maartensdijk. We gingen hem al
tijd ophalen als we naar hier kwa
men. Hij was heel lief voor
kinderen. Hij is op een nacht ver
dronken toen hij naar zijn boot
ging en in het water stapte. Heel
triestig."
Doordat het leven duurder is ge
worden en de economie kwakkelt,
wordt het volgens Merks voor ve
le bootbezitters moeilijk de eind
jes aan elkaar te knopen. „Er
wordt over het algemeen minder
gevaren. De dieselolie is duur. Wij
zien hier dit jaar minder passanten
dan andere jaren. Dat is droevig.
Mensen gaan hoe langer hoe meer
's nachts bij de sluizen liggen om
maar geen havengeld te hoeven
betalen. Dat zien we meer en meer
gebeuren. Een soort wild kampe
ren."
Merks is een bekende naam ge
worden in de haven van Stavenis
se. Vader Leo ging indertijd samen
op jacht met Joop Capelle (nu
werkzaam in de eendenkooi in
Oosterland) die toen ook een
sportvisboot had. „Samen hebben
ze het pakhuis afgebroken en om
gebouwd tot restaurant. Mijn oom
Willem Merks heeft de eerste
sportvissersclub opgericht. Die
was geen lang leven beschoren. Er
was toen te weinig volk hier. Hij
was er wel druk mee bezig. Ik
weet niet waarom het teniet is ge
gaan."
Met de Blue Sea gaat het echtpaar
vaak de Oosterschelde op. Ze ma
ken tochten in de buurt, maar gaan
ook wel eens naar Antwerpen. Ze
genieten nog altijd van de getijde
haven. Ook al kunnen ze pas uit
varen als er genoeg water in het
havenkanaal staat, dat is ongeveer
2,5 uur na laag water. „In de win
ter kan dat wel eens een probleem
geven als het slecht weer is en je
wilt naar binnen maar het water is
te laag. Dan moet je buiten wach
ten. Verdiepen van het kanaal kan
niet zomaar. Dan zakken de dijken
in. Dan zouden er nieuwe dam-
wanden gemaakt moeten worden.
We vinden het hier perfect. Er is
altijd vers water in de haven en we
hoeven nooit droog te vallen."
