Koster Jo van der Zande (72)
stopt na jaren trouwe dienst
Vera en Sonja zijn lief maar
dochter van Chantal steelt show
PLEUNE
Water kruipruimte niet te
bestrijden met vette klei
Voor mode en wonen
Werk Oud- Vossemeerse parochie stond nooit tegen
Bericht van
een dwalende
Donderdag 15 april 2004
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
3
Wanneer ze precies begonnen is als koster van de rooms-
katholieke Willibrorduskerk in Oud-Vossemeer weet ze
niet meer. Maar de in 1981 aangetreden pastor Van den
Brüle was er nog maar pas toen Jo van der Zande-Haver-
mans die taak op zich nam. „Een lange, maar mooie
tijd", zegt de 72-jarige vrijwilligster. Nadat ze het vorig
jaar al een beetje rustiger aan ging doen, besloot me
vrouw Van der Zande onlangs dat het tijd werd om het
werk als koster aan anderen over te dragen. Veel ophef
wilde het manusje-van-alles van haar afscheid niet ma
ken, maar na de H. Mis op eerste paasdag werd de koster
door het kerkbestuur toch in de bloemetjes gezet.
Dankbaar werk
Betrokken dorpsgenoot
Stapje terug
Delta verbreekt
afspraak eenzijdig
Alternatief nodig
voor Leguitsedijk
ۆILIL!CT1N
Sportgehandicapten
ZOA
Amnesty
Open dag bij trekpaarden Brooijmans trekt zo'n 150 belangstellenden
Het was fris, het miezerde af en toe, maar zaterdag be
zochten ongeveer honderdvijftig belangstellenden de
open dag bij trekpaardenhouder Ko Brooijmans op hoe
ve Candia aan de Bartelmeetweg in Tholen. Met Vera als
handpaard en Sonja als roeppaard, en het dartele drie
weken oude merrieveulen van Chantal van Bleijendaal.
Geduld
Gemiste kans in Graefnisse Sint-Philipsland
Inzakkingen
15 cm beneden bouwland
Geen willig oor
't Zuyderdijk
vergaderingen, klokken luiden, de
kleding van de voorganger en zijn
misdienaars gereedleggen en uit
wassen en de agenda met misinten-
ties bijhouden, het behoorde alle
maal bij mijn taak. Je moet als
koster op veel dingen letten en er
voor waken dat niets een waardige
viering in de weg kan staan. Boven
dien heeft iedere voorganger zijn
specifieke wensen en gewoontes. En
bij uitvaartdiensten, huwelijken,
doopplechtigheden en dergelijke
heb je ook nog met de persoonlijk
wensen van de nabestaanden of fa
milie te maken. Je bent als koster de
rechterhand van de voorganger en ik
moet zeggen dat ik vooral met pas
tor Wiel Wiertz en pastor Gemma
Verlijsdonk heel prettig heb samen
gewerkt. Pastor Wiertz wilde altijd
graag een glaasje water bij zich op
de altaartafel en als ik dat per onge
luk een keer vergeten was, gaf hij
me onder de dienst stiekem een sein
tje. Hij is hier 10 jaar werkzaam ge
weest en wij kenden elkaar door en
door. De Limburgse pastor was een
heel warme persoonlijkheid. Voor
hem heb ik verschillende kazuifels
gemaakt en ondanks zijn vertrek
naar Breda heb ik nog regelmatig
contact met hem. Vorig jaar vierde
pastor Wiertz zijn 12,5-jarig pries
terjubileum en hij vroeg mij of ik
drie speciale kazuifels voor die fees
telijke gelegenheid zou willen ma
ken. Zo'n eervolle opdracht doet je
natuurlijk wel iets." Voor haar inzet
binnen de katholieke kerkgemeen
schap in Oud-Vossemeer ontving Jo
van der Zande in 1996 de pauselijke
onderscheiding Pro Ecclesia et Pon-
tifice.
Uit gegevens van het kerkbestuur
blijkt dat Jo van der Zande de acht
ste koster is die sinds 1841 binnen
de Oud-Vossemeerse Willibror-
dusparochie actief was. „Teruggere
kend komt dat neer op een gemid
deld dienstverband van zo'n 20 jaar
en jij zit daar dus ruim boven",
sprak voorzitster Emmy Geluk tot
de koster. Mevrouw Geluk keek in
een korte toespraak terug op hoe Jo
van der Zande eind jaren zeventig
aantrad als opvolgster van Lauw de
Koning. „Je hebt in de afgelopen 25
jaar met diverse pastors en pastoraal
medewerkers samengewerkt en de
goede zorgen voor het kerkgebouw
en de voorgangers waren jou altijd
toevertrouwd." De kerkgangers slo
ten zich met een luid applaus aan bij
de lovende woorden van de voorzit
ster van het kerkbestuur.
Hoewel ze erg'blij is met de waarde
ring van het kerkbestuur en de pa
rochianen wil Jo van der Zande niet
teveel poespas maken van het feit
dat ze zo lang in de weer is geweest
voor de katholieke kerk in haar dorp.
„Ik vond het leuk om een steentje bij
te dragen aan het parochiewerk.
Toen ik (eind jaren zeventig) tijdens
het fruitplukken bij Bram Hommel
hoorde dat ze - na het overlijden van
Lauw de Koning - op zoek waren
naar een nieuwe koster, dacht ik: dat
zou ik wel willen gaan doen. Fruitte
ler Hommel was in die jaren erg ac
tief binnen de parochie en hij seinde
direct de toenmalige pastor Van den
Brüle in. Na een gesprek met de pas
toor ben ik begonnen en door de ja
ren heen is er steeds meer werk bij
gekomen. Het begon met het
aansteken van de kaarsen en het ge
reed leggen van de kleding van de
voorganger en zijn misdienaars,
maar na verloop van tijd werd ik een
soort duizendpoot. De kerk in ge
reedheid brengen voor de dienst,
boodschappen halen voor de
schoonmaaksters en de werkploeg
van het kerkhof, koffie zetten bij
Jo van der Zande maakte diverse kazuifels voor de voorgangers in de Willibrorduskerk in Oud-Vossemeer. Tijdens de Paasviering nam de
72-jarige afscheid als koster.
Jo van der Zande woont al jarenlang
op een steenworp afstand van de
Willibrorduskerk aan de Dorpsweg.
Naast koster is ze dus ook als dorps
bewoner vaak emotioneel betrokken
bij gebeurtenissen binnen de pa
rochie. „Je leeft in een kleine ge
meenschap en je kunt je gevoel als
mens niet uitschakelen. Vooral als
het om het overlijden van jonge
mensen of goede bekenden gaat,
voel je het verdriet ook bij jezelf. Ik
heb dat echter nooit als een nadeel
ervaren en het stemde mij tevreden
als ik met mijn werk een steentje bij
kon dragen aan een mooi en sfeervol
afscheid van de overledene. Geluk
kig kijk ik niet alleen terug op droe
vige gebeurtenissen in onze kerk,
want als koster was ik ook vaak aan
wezig bij huwelijksinzegeningen,
doopplechtigheden en wanneer kin
deren hun eerste communie deden.
Verder kijk ik ook met veel plezier
terug op de tijd (12 jaar) dat ik in het
kerkbestuur zat. In die periode was
ik als vrijwilligster nauw betrokken
bij de activiteiten die we organiseer
den ten bate van de restauratie van
onze kerk. Ik organiseerde samen
met mijn dochter José bingo-avon
den en we verkochten kaarsen en
wijn om geld binnen te halen. Het
kerkbezoek is ook in ons dorp wel
teruggelopen, maar dit gebouw heeft
voor veel gelovigen toch nog steeds
een heel belangrijke functie."
Het terugtreden als koster houdt
voor mevrouw Van der Zande niet
in dat ze al het vrijwilligerswerk
dat ze voor de kerk doet nu ook
meteen opzegt. „Ik wilde na al die
jaren graag van een aantal ver
plichtingen af. Je wordt een dagje
ouder en als koster weet je dat er
iedere week heel veel zaken gere
geld moeten worden. Bovendien
wordt er van je verwacht datje bij
iedere dienst ruim voor aanvang
aanwezig bent en na afloop heb je
ook nog de nodige zorg over het
opruimen en afsluiten van de kerk.
Daarnaast hebben de inbraak in
onze kerk en een vervelend voor
val met een indringer tijdens de
dienst me vorig jaar aan het den
ken gezet. Ik ben hier tenslotte
vaak als laatste om het licht uit te
doen en de kerk af te sluiten en als
je dan met dergelijke incidenten
geconfronteerd wordt, dan schrikt
dat je toch wel af. Als trouwe
kerkbezoeker blijf ik natuurlijk
binnen de parochie actief. Boven
dien blijf ik de was doen voor de
kerk en ook voor het bestellen van
misintenties kunnen de mensen
voorlopig nog bij mij terecht."
Er is nog geen nieuwe koster ge
vonden, maar Piet Etiënne, Anne
ke Heydra en Emmy Geluk zullen
voorlopig de taken van Jo van der
Zande overnemen.
Stemmen
van lezers
Wij blijven het totaal oneens met
Delta over het afschaffen van de au
tomatische incasso en het invoeren
van krachtpunten. Van buren en an
dere bekenden horen we hetzelfde.
Delta zegt wel dat er een passend
alternatief geboden is toen men he
laas genoodzaakt was doelmatiger
te gaan werken. Hoe efficiënt de on
derhandelingen zijn geweest met de
bedrijven die ons nu korting moeten
geven, blijkt uit de nieuwe kracht-
punten. De mensen begrijpen dat
echter niet, want zij lazen dat Delta
zijn winst in 1 jaar met 21 miljoen
euro heeft vergroot van 36,5 naar
57,5 miljoen euro.
Het allerbelangrijkste is echter, dat
mensen een afspraak met Delta heb
ben gemaakt om energie te leveren,
waarvoor bij automatische betaling
een korting wordt verleend. Die af
spraak kan niet zomaar eenzijdig
verbroken worden. Van onze ouders
leerden wij al: afspraak is afspraak.
En dat gaven wij ook aan onze kin
deren door. Delta had een voorstel
kunnen doen om te kiezen, maar
sommigen zouden graag de oude re
geling hebben gehandhaafd.
Het is voor de consument heel erg
jammer dat de wet op het cadeau
stelsel in 1999 is vervallen. Delta
zou echter de klanten kunnen laten
kiezen, zodat trouwe klanten ook te
vreden klanten blijven. Voor ons is
de krachtenpuntenactie namelijk
niet acceptabel. Delta heeft er vast
niet bij nagedacht dat ouderen,
mensen zonder auto en degenen die
geen geld hebben om in een restau
rant te gaan eten of naar een speel
tuin te gaan, benadeeld worden.
Delta biedt namelijk alleen kortin
gen, dus geen geld. Er is niets gratis
en wat schieten de klanten daar nu
mee op? Voor veel mensen is de
krachtpuntenactie een wassen neus.
Ze gaan er op achteruit en betalen in
feite meer voor hun energie. Geen
goed alternatief dus! Uit de vele re
acties die ik op mijn eerste stuk ont
ving, blijkt wel dat veel mensen hun
automatische betaling gaan stopzet
ten. Zo houden zij zelf de controle
op hun uitgaven en Delta stuurt
maar acceptgiro's en houdt bij of er
wel of niet betaald wordt.
N. van Werkhoven-van Beveren,
Bakkerstraat 24, Scherpenisse.
Met belangstelling heb ik kennis ge
nomen van de waterschapsplannen
tot afsluiting van de Leguitsedijk. Ik
heb begrip voor het feit, dat er corri
gerend moet worden opgetreden.
Waar ik problemen mee heb, is de
gekozen oplossing: deze maatregel
is buiten proportie.
Vanuit mijn eigen werk bezien is de
paal zeer lastig; het bezoeken van de
percelen aan de Leguitsedijk wordt
behoorlijk bemoeilijkt en ik kan me
de irritatie die dit opwekt al voor
stellen.
Het lijkt me ook voor dienstverle
ners en postbezorgers geen ideale si
tuatie.
Beroerder wordt het, wanneer iedere
seconde telt en je aan de verkeerde
kant van de paal zit.
Niet iedere ambulancechauffeur zal
op de hoogte zijn van deze uitvin
ding. In feite wordt een doodlopen
de weg gecreëerd, die niet als zoda
nig wordt aangegeven. Er is niet
veel fantasie voor nodig om zich een
voorstelling te kunnen maken van de
mogelijke gevolgen.
Kortom: in het kader van Duurzaam
Veilig acht ik het verstandig om een
alternatief te zoeken voor de elastie
ken paal op de Leguitsedijk. Wel
licht beter ten halve gekeerd, dan ten
hele gedwaald.
Wil Boogaard,
Fa. A.J. Boogaard,
Veilingweg la, Sint-Annaland.
Na lezing van de artikelen over de
bezwaarde hervormden in de Een-
drachtbode van 8 april kom ik tot de
conclusie, dat ik volgens ds. Van der
Bas en ds. Blom een mens ben met
de volgende kwalificaties:
- ik dwaal in onwetendheid;
- ik ben ongehoorzaam aan God;
- ik handel bijbels onverantwoord;
- ik breng God schade en schande
toe;
- ik kan voor Gods aangezicht niet
bestaan;
- ik ben met blindheid geslagen;
- ik heb Gods gunst verspeeld;
- ik heb een geweten waar je een
boerenwagen in om kunt keren;
- ik haal waarheid en leugen door
elkaar.
Geachte predikanten, ontvang de
hartelijke groeten van een PKN'er,
die ook probeert een christelijk le
venspad te bewandelen.
Overigens leert de historie mij dat
kerkscheidingen meestal veel te ma
ken hebben met macht en geld en
weinig met geloof, hoop en liefde.
A.J.Gelok,
Wijk bij Duurstede.
De collecte voor het nationaal fonds
sportgehandicapten heeft in Scher
penisse 509,45 euro opgebracht.
In Tholen is voor de ZOA vluchtelin
genzorg 1577,76 euro gecollecteerd.
In Tholen, Halsteren en Bergen op
Zoom heeft een collecte voor Am
nesty International ruim 3000 euro
opgebracht. Mevrouw Laban uit
Tholen wist liefst 584 euro bijeen
te brengen. Landelijk is voor de
mensenrechtenorganisatie ruim
700.000 euro ingezameld en die op
brengst ligt zo'n 47% hoger dan
vorig jaar.
Ina van den Boogaart-Geuze (midden) uit Poortvliet en Anneke Mooij uit Stavenisse bij de paarden Vera (links) en Sonja.
hand', zoals dat heet. pat paard
wordt door Van Dijke gemend en
heet dan ook het handpaard of lin-
kerpaard. Het touw of leidsel dat
Van Dijke in de hand heeft, wordt
de longe genoemd of in het dialect
de loeie. (Volgens de Dikke van
Dale komt het van het Franse lon
ge, een touw of band waaraan men
een paard in een cirkel laat lopen).
Het wordt in de streektaal ook wel
de 'snokliene' genoemd.
Voor liefhebbers was dit weer eens
een kans om de banden met de trek
paarden aan de halen. De publieke
belangstelling voor de Belgische
knollen was zowel 's ochtends als 's
middags groot. Brooijmans heeft de
bezoekers niet geteld, maar schat
dat er tussen de 150 en 200 geweest
zijn. Het erf stond vol met auto's,
maar ook in de berm van de Bartel
meetweg stonden wagens van be
zoekers geparkeerd. Niet alleen van
Tholen, maar ook uit de rest van
Zeeland, Noord-Brabant en enkele
met Duitse nummerplaten.
Leonard van Dijke uit Sint-Anna
land liep met de bruine merrie Vera
en de vos Sonja in het weiland. Hij
had beide paarden aan één lijn voor
een 'sleepwerktuig' (doorgesneden
trekkerbanden). Brooijmans: „Dat
is moeilijk voor paard en man. Je
ziet het niet veel meer. Maar met de
vrije hand kun je een werktuig be
dienen, een ploeg, een eg, een zaai-
niachine, eigenlijk alles wat er ach
ter de paarden hangt."
De negenjarige Vera 'staat in de
Het is de bedoeling dat Vera leidt
en altijd een klein beetje voor loopt
op haar buurvrouw in het span. Om
te zorgen dat Sonja geen loopje
neemt met de voorschriften, wordt
ze zodanig vastgemaakt met de
strengen aan de zwingel of zwien-
ge, dat ze zich vanzelf moet inhou
den als ze te hard van stapel loopt.
Maar Van Dijke probeert ze ook
zelf regelmatig tot de orde te roe
pen. Het is een kwestie van oefenen
en geduld betrachten.
En de bezoekers vinden het alle
maal prachtig. Ook de zussen Ina
van den Boogaart-Geuze (59) en
Plonie Geuze (48) uit Poortvliet. Ze
groeiden op op het gemengde be
drijf van hun vader M.J. Geuze aan
de Bram Groenewegeweg tussen
Sint-Annaland en Poortvliet. De
trekpaarden bij Brooijmans roepen
allerlei herinneringen op. „Dit is
veel mooier dan een trekker," zegt
Ina. Een van de omstanders vindt
dat een trekker veel sneller is, maar
de paardenliefhebster antwoordt re
soluut: „Als ze niet vast zitten in de
modder wel, ja."
Ze aait samen met Anneke Mooij
uit Stavenisse de paarden, die even
stil staan zodat Van Dijke vragen
kan beantwoorden. Ina: „We had
den thuis een Annie en ook elk jaar
een vooltje van haar. Dat kon na
tuurlijk niet mee als er op het land
gewerkt moest worden. Dan moest
het in de stal achterblijven. Tussen
de middag kwamen vader en het
paard naar huis om te eten. Dan liet
hij het paard gewoon zelf alleen
naar huis gaan. Die rende dan naar
huis, want ze hoorde het veulen al
roepen. Die wou dan drinken. Dan
had de merrie veel melk. Dat spatte
alle kanten op. Als ze dichterbij
huis kwam, dan zag je het veulen
naar buiten rennen naar haar moe
der. Dat was schitterend. Elk jaar
weer.
Plonie (48) was elf jaar toen haar
vader in 1967 zïjn eerste trekker
kocht. „Maar ik ben van paarden
blijven houden. Mijn vader heeft
Arinie ook altijd gehouden daarna.
Het is een levendig iets. Een paard
is een kuddedier. Een veulen wordt
bijna altijd 's nachts geboren, zodat
ze 's ochtends als het licht wordt al
mee kan met de kudde. Mijn vader
ging dan ieder uur kijken, maar een
veulen wordt geboren als de boer
het niet ziet." Ze geniet nu van de
jonge merrie, de dartele dochter
van zevenjarige Chantal van Bleij
endaal die in de wei ernaast loopt.
Zoals vele bezoekers maakt ze fo
to's van de dochter die op gepaste
afstand in de buurt van Chantal
blijft.
Als herinnering aan hun 'paeretied'
heeft Plonie nog altijd een paarden-
hoofdstel aan de muur hangen, zegt
ze lachend. Bij haar zus Ina hangt
een gareel in de kamer.
Terwijl de zussen herinneringen op
halen komt Mark Brooijmans uit
Bergen op Zoom (neef van Ko) met
twee paarden van de overkant waar
hij een stuk land met een 'sleper'
heeft geëffend. Nu spant hij de
paarden voor de wagen en mogen
de kinderen en hun ouders een stuk
je meerijden. De wagen is in een
mum van tijd vol.
Stemmen
van lezers
Door mij zijn op 1 december 2003 en
op 2 maart 2004 brieven gestuurd
naar het college van b. en w. van de
gemeente Tholen. Daarin heb ik in de
eerste plaats vragen gesteld over de
hoogteligging van de straten en het
vloerpeil van de woningen die nieuw
gebouwd worden in het uitbreidings
plan Graefnisse. Dit i.v.m. het feit dat
er vele honderden m3 klei moeten
worden afgevoerd. Vandaar mijn eer
ste vraag richting gemeente. We zou
den immers blij moeten zijn, nadat
eerder zoveel woningen te laag wer
den gebouwd, dat we nu een uitbrei
dingsplan hebben dat - wat hoogte
betreft - dicht bij de oude kern en de
wijk Sluisblok in de Henriëttepolder
komt.Waar ik me nog meer over ver
baasde is, dat degenen die in Graef
nisse bouwen de afvoer van de grond
zelf moeten betalen. Bovendien - zo
hoorde ik van mensen die daar bou
wen - moet er een borgsom betaald
worden indien, tengevolge van het
afvoeren van de kléi, de straten
eventueel stuk gereden worden.
Op mijn eerste brief kreeg ik 8 janu
ari 2004 een telefonische reactie wat
erg ongelegen viel. Ik gaf te kennen
dat ik liever een gesprek daarover in
Sint-Maartensdijk wilde voeren,
maar dan kon de ambtenaar mis
schien weer niet. Ook aan een schrif
telijk antwoord kleefden bezwaren.
Er zouden dan misschien weer vra
gen open blijven. Kortom, ik heb via
de telefoon met de betreffende amb
tenaar gesproken. „Waarom mag er
niet hoger gebouwd worden?" was
een van mijn vragen. „De helling van
de straat naar de woning en het af
spoelen van zware klei in de wadi"
zou bezwaren voor de gemeente en
voor bewoners met zich mee kunnen
brengen. Mijn vraag waardoor de zo
grote hoeveelheid overtollige zware
kleigrond was vrijgekomen, was ook
vrij gemakkelijk uit te leggen. Het
I.T.-riool zou aanvankelijk met sleuf
bekisting worden aangelegd, maar
door inzakkingen is meer klei vrijge
komen dan aanvankelijk werd ge
dacht. Daarom moet er nu veel grond
worden afgevoerd. Ik heb te kennen
gegeven dat ik zulks onmogelijk
acht.
Maar het adviesbureau dat voor pro
jectontwikkelaar Stienstra vooraf de
berekeningen voor dit plan gemaakt
heeft, zou ook een foutje gemaakt
kunnen hebben. Er was namelijk
eerst sprake van een tekort aan grond
voor Graefnisse. Dat was niet erg. In
Oud-Vossemeer hadden ze ook een
plan in voorbereiding en daar zou
grond over zijn voor Sint-Philips
land. Het klonk niet geloofwaardig
en als je Graefnisse binnenrijdt of
-loopt, is het te zien dat het een fabel
tje is. Niet honderden, maar duizen
den kubieke meters moeten worden
afgevoerd. Als ze hadden gezegd dat
ze de grond van de waterpartijen wa
ren vergeten erbij te tellen, dat had
geloofwaardiger geklonken. Ik acht
dat niet uitgesloten, maar om dat te
kunnen berekenen, zou het technisch
rapport van het ingenieursbureau ter
inzage moeten komen. Iemand met
een beetje inzicht heeft dat rapport
niet eens nodig. De Plataanstraat, die
van zuid naar noord door het plan
loopt, ligt op 0,50 m NAP. Het aan
grenzende bouwland van landbouwer
M.A.C. van Dijke, dat aan Graefnisse
grenst, ligt plaatselijk op 60 cm
NAP. Aan de Zuiddijk, de Lange
Weide ligt een gedeelte lager, maar
dat is een karreveld.
Omdat ik op mijn eerste brief geen
bevredigend bericht kreeg, heb ik een
tweede schrijven gericht aan het col
lege van b. en w. Daarop volgde een
gesprek met twee ambtenaren in het
gemeentehuis. Ik heb daar gezegd dat
er zijstraatjes van de Plataanstraat be
neden het bouwland van M.A.C. van
Dijke liggen. Dat werd niet van mij
geloofd. Om bewijs te kunnen leve
ren, heb ik het in plaats van met het
blote oog nog een keer met rei en wa
terpas gecontroleerd. Op de door mij
gemeten plaats - bij de vijver - con
stateerde ik dat de straat 15 cm bene
den het bouwland ligt. Maar er werd
voor mij nog een gesprek geregeld
met mensen van projectontwikkelaar
Stienstra en iemand van de technici
die de berekeningen voor het plan
Graefnisse heeft verzorgd. Op 1 april
j.l. heeft dit gesprek in aanwezigheid
van twee ambtenaren van de ge
meente plaatsgevonden.
In mijn vragen aan de gemeente had
ik mijn verontrusting uitgesproken
dat de kruipruimten van een aantal
koopwoningen vol geworpen zijn
met vette klei. Die vraag legde ik de
woordvoerder van Stienstra in de di
rectiekeet van KWF bij Graefnisse
voor: Hij had daarop een helder ant
woord. „Als we dat niet doen, staan
de ruimten steeds vol water. Dan
kunnen ze toch beter met klei gevuld
zijn."
Ik heb toen even gewacht of er door
iemand van de aanwezigen werd ge
reageerd, maar geen stem noch op
merking. Daar moeten de ambte
naren van de gemeente van geschrok
ken zijn. Ik waagde te vragen of de
volgende kruipruimten ook weer vol-
gegooid zouden worden, ook als de
bewoners dat eventueel liever niet
willen. „Natuurlijk, als je ze bij de
eerste opvult, moetje dat bij de ande
re ook doen". Als alternatief heb ik
nog rivierzand aangedragen, wat en
kele bewoners zelfs op eigen kosten
wilden aanbrengen. Commentaar:
„Je denkt toch niet dat we die kruip
ruimten vullen om van dat beetje
grond af te komen?" Is het normaal
dat de mensen de afvoer van de
grond zelf moeten betalen? Daar is
Stienstra's zegsman duidelijk in:
„Daar kiezen ze toch voor".
Mevr. Den Haan-van Iterson heeft
voor mij op de informatieavond ge
lijk gehad toén ze zei: „Waarom moet
er een projectontwikkelaar tussen zit
ten?" Er was geen willig oor voor mij
en daarom heb ik ze gezegd dat ik na
afloop van het gesprek direct de pro
vincie Zeeland zou bellen. Ik heb dat
ook gedaan, maar u zult begrijpen dat
een procedure meer tijd vergt dan een
gesprek van een half uur. Enkele uren
later belde de ambtenaar mij terug
met het advies op internet te kijken
naar 'kruipruimteloos bouwen.' Dat
heb ik gedaan en ik heb ook de ko
pers aangeraden dat te doen. De vol
gende dag stond de kraan de klei in
de kruipruimten te draaien. Als alter
natief heb ik nog rivierzand en schel
pen voorgesteld. Ik ben er van over
tuigd dat klei en water door capillaire
werking wordt omgezet in slijk, dat
onder een vloer niet voldoende
droogt. Daarentegen is zand doorla
tend. De provincie Zeeland belde me
enkele dagen later terug wat ik be
reikt had.
Ook heb ik genoemd dat ik het jam
mer vond dat de straten in het nieuwe
plan zo laag liggen t.o.v. van de
hoogte van het maaiveld dat is ont
staan nadat alle vrijgekomen grond
uit waterpartijen, straten, rioleringen
en wadi's op het bouwterrein is ver
spreid.
De straten en de vloeren van de wo
ningen in Graefnisse hadden 20 cm
hoger kunnen liggen zonder dat er
één kruiwagen grond aan- of afge
voerd had behoeven te worden.
Twintig cm grond op één hectare is
2000 m3. Een gemiste kans in een
nieuwe wijk. Geen van de naastlig
gende wijken De Luijster I, II en III
zou daar overlast van hebben onder
vonden. Evenals Graefnisse krijgen
deze wijken binnenkort een geschei
den afvoersysteem. Bovendien ligt
het gescheiden door een (open)ber-
gingsriool.
Tot slot heb ik gevraagd of in het
tweede deel van fase 1waar nu mee
wordt geadverteerd, hoger gebouwd
gaat worden, omdat de straten daar
15 cm onder het aangrenzende bouw
land liggen. De mogelijkheid is er
maar ik kreeg als antwoord: Je bent
nu nog goed ter been, maar als je la
ter soms in eën rolstoel terecht komt
mag de helling niet te sterk hellend
zijn. Ik wil daar nog bijvoegen dat de
straten in Graefnisse sowieso al 10
cm hoger hadden moeten liggen om
dat er geen trottoirs zijn. Maar wat
hoger bouwen zal misschien in het
vervolg toch bespreekbaar zijn.
Ik zou de bouwers van het nu volgen
de gedeelte van Graefnisse en niet
minder van het plan bij Ko Verwijs, 't
Zuyderdijk, willen aanraden de dia
loog met elkaar en met de gemeente
1 aan te gaan. Alleen lukt mij dit niet!
Ik wil er wel aan meewerken. Ter il
lustratie wil ik nog dit noemen. Mijn
vader bouwde in 1939, kort na de
aanleg van de Rijksweg, de Punthoe-
ve. Aannemer Laurens Allewijn (ge
meenteopzichter) raadde hem aan het
vloerpeil van de Rijksweg over te ne
men. Zodoende kwam onze vloer op
1,21 m NAP. Er stond op 1 februari
1953 toen we daar meer dan 30 uur
op zolder zaten, 2,35 meter water op
de vloer, dus ook op de Rijksweg.
Reken maar om naar de nieuwe
wijk(en).
De gemeente Tholen investeert mo
menteel om de wateroverlast in een
groot deel van Sint-Philipsland op te
heffen. In Graefnisse, en indien het
niet vroegtijdig wordt ingezien ook
in 't Zuyderdijk, investeren momen
teel projectontwikkelaars, al dan niet
in samenwerking met de gemeente,
in problemen voor de toekomst.
Tot slot. Als de toekomstige bewo
ners vragen over hoogte enz. hebben,
verwijst de aannemer ze naar Stien
stra, Stienstra naar de gemeente en de
gemeente naar Stienstra. Dat laatste
blijkt volgens de heer W.J. de Voogd
van der Straaten juist te zijn. Als het
gehele plan opgeleverd is, is de ge
meente verantwoordelijk, zo ver
klaarde hij tegenover mij.
J. Kempeneers,
Mosselkreekstraat 12,
4675 BP Sint-Philipsland.
DAMES- HEREN- EN KINDERMODE
TEXTIEL- INTERIEURVERZORGING
Voorstraat 5-7„ 4697 EH St. Annaland, tel. 0166-657084
e-mail: pleune@sint-annaland.com www.sint-annaland.com/pleune.htm
Advertentie I.M.
