Eiland Tholen driekwart eeuw
verbonden met het vasteland
Zaterdagavond
paalzitten
in het maanlicht
Gemeente laat brug bouwen voor half miljoen gulden
Donderdag 9 oktober 2003
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
13
Morgen, vrijdag, is het precies 75 jaar geleden dat de brug tussen Tholen en
Noord-Brabant officieel werd geopend. De vaste verbinding die in de
plaats kwam van het pontveer over de Eendracht, werd toegejuicht. Het be
tekende een hele vooruitgang op verkeersgebied, maar ook economisch
werd er veel belang aan gehecht. Nadat de brug in de Tweede Wereldoorlog
was vernield, werd de herstelde verbinding op 10 oktober 1947 weer in ge
bruik genomen. De aanleg van het Schelde-Rijnkanaal maakte een nieuwe
brug noodzakelijk. Deze werd op 29 januari 1971 geopend en lag een stuk
noordelijker, op het grondgebied van Oud-Vossemeer. De oude brug is in
1975 afgevoerd naar de sloper.
Het 'moonlightshoppen' in Tholen staat zaterdag
in het teken van driekwart eeuw brugverbinding en
sport. Het motto van de actie van de ondernemers
vereniging is dan ook: sportief over de brug. Enke
le winkeliers van de Bakstraat en Botermarkt heb
ben het initiatief genomen voor een Thools
kampioenschap paalzitten. Ook een stuntfietser
vertoont zijn kunsten. Moonlightshopping duurt
van zeven tot tien uur.
Op de Brabantse oever liggen naast de pas gereedgekomen brug nog de tramrails.
De kamer van koophandel te Bergen op
Zoom was in 1865 de eerste instantie die
bij de regering een verzoek indiende om
de Eendracht te overbruggen - er lag een
plan dat. omgerekend, 106.185 euro verg
de - maar in Den Haag werd het belang
onvoldoende algemeen geacht. Zes jaar
later stelde de gemeenteraad van Tholen
een onderzoekscommissie in, en tevens
was ze bereid 22.689 euro op tafel te leg
gen. Provinciale en rijksoverheid bleken
opnieuw niet toeschietelijk. Ook een parti
culier initiatief om een Rotterdamse inge
nieur een plan te laten maken, leed in
1879 schipbreuk. Een hele tijd was het
stil, tot de gemeente Tholen in 1908 op
nieuw een commissie instelde. Die kwam
tot de conclusie dat een poging tot over
brugging van de Eendracht uit zou moeten
gaan van het eiland Tholen, geholpen door
rijk en provincie. Toen bleek dat de kosten
136.000 a 159.000 euro zouden bedragen
(exclusief onteigeningen en aanleg toe
voerwegen) achtte de commissie de plan
nen uitvoerbaar. Weer vijf jaar verder liet
het gemeentebestuur een plan uitwerken
door ir. Kuypers te Amsterdam. Het minis
terie trok aanvankelijk toegezegde steun
in naar aanleiding van de plannen voor
een lokaalspoor die toen eveneens speel
den. En weer werd het stil.
Tot op 6 maart 1923 de Thoolse gemeente
raad besloot een brug aan te leggen die ge
schikt was voor spoorwegverkeer, mits
provincie en rijk ieder eenderde van de
kosten zouden dragen. Het rijk zag dat
niet zitten omdat het uitsluitend een
spoorbrug betrof. Dus werd het plan aan
gepast en in maart 1926 koos de raad een
plan en besloot dat zelf te laten uitvoeren.
Daarvoor werd een lening afgesloten van
400.000 gulden (181.512 euro). Op 3 no
vember 1926 verleende minister Van der
Vegte van verkeer en waterstaat de con
cessie, dus 61 jaar nadat er voor het eerst
over een brug was gesproken.
De kosten van het werk waren
inmiddels bijgesteld van 215.500
naar 240.500 euro. Kloos Zn.
■mm te Kinderdijk leverde de brug,
met een overspanning van 100
meter en een boog van 13,3 me
ter op het hoogste punt. Er was
642.000 kilo ijzer en 13.500 kilo
staal in verwerkt. De Zuid-Ne-
derlandsche Beton IJzerbouwmij
te 's-Hertogenbosch realiseerde
de landhoofden en pijlers. Voor
grondverzet, riolerings- en bes-
tratingswerk en oeverbeschoeiin
gen werden een aantal plaatselij
ke aannemers ingeschakeld. In
het stadje zelf werd de Een-
drachtsweg als nieuwe verbin
ding aangelegd, terwijl de Vosse-
meersepoort vanaf de Dalemse-
straat werd doorgetrokken. Hier
voor moesten huizen worden af
gebroken. De tram, die tot dan
toe aan de Brabantse oever stop
te, reed voortaan door tot de Bo
termarkt.
De bouw verliep niet voorspoe
dig, door een geschil over het heien lag het
werk zeven weken stil. Een arbitragecom
missie moest uitkomst brengen. Op vier
grote bakken is de brug door De Wit's Ber-
gings Maatschappij vanuit Kinderdijk naar
Tholen gevaren. Dinsdagmiddag 7 augus
tus vertrok het transport onder grote pu
blieke belangstelling. De volgende morgen
om half elf werd Willemstad gepasseerd en
om half vier voer men voorbij Stavenisse.
Rond vijf uur was de sleep ter
hoogte van Gorishoek, waar de
vlag was uitgestoken en tiental
len nieuwsgierigen aan de zee
dijk stonden. Klokslag acht uur
liet men voor de haven van Tho
len de ankers vallen. Onder grote
belangstelling werd de brug de
volgende morgen op de pijlers
geplaatst. Om kwart over tien
was het zover. De burgemeester
liet de verzamelde pers weten dat
een vaste verbinding hoogst
noodzakelijk was, want het pont-
veer kreeg gemiddeld 140 auto
mobielen per dag te verwerken.
De doorvaarthoogte was bij
vloed 4 en bij eb 7,5 meter.
Na het stelwerk, schilderen en de
afwerking was 10 oktober de dag
van de officiële opening. Dat
werd een waar feest, voorbereid
door een speciale commissie.
Naar schatting zo'n 10.000 men
sen kwamen die dag naar het
stadje aan de Eendracht. Er was
een verkeerstentoonstelling, eta
lagewedstrijd, versierde fietsen
en straten, kinderspelen, koorzang, histori
sche optocht en een afsluitend vuurwerk.
De genodigden voor het officiële deel wer
den in het stadhuis door diverse personen
toegesproken, waarna men naar de brug
toog. Daar zong de schooljeugd het 'natio
nale bruggelied', waarna minister Van de
Vegte de openingstoespraak hield. Vervol
gens knipte kamerheer in buitengewone
Tot 1948 moest er betaald worden om de Thoolse brug te passeren. Er stond daarom ook een
brugwachtershuisje.
dienst van de koningin jhr. Van Teylingen
een lint door. Het gezelschap liep de brug
over, om met de pont terug te komen. Dat
was tevens de laatste vaart van dit trans
portmiddel.
Twaalf miljoen
De brug is op 13
door Nederlandse
mei 1940 opgeblazen
militairen. Over de
Onder grote belangstelling arriveert de brug in augustus 1928 op de rede van Tholen. Op de voorgrond de veerpont van de gemeente, die door de nieuwe verbinding overbodig werd.
Vuurwerk
Op een druilerige maandag in 1927, op 18
juli om 9 uur 's morgens, stak burgemeester
Van der Hoeven de eerste spa in de grond.
brokstukken werd een voetbrug aangelegd
en in 1941 volgde herstel. Op 30 oktober
1944 werd de verbinding opnieuw ver
nield, nu door de Duitsers. Ook hierover
werd weer een houten voetbrug gelegd. In
beide gevallen kwam de pont weer in de
vaart om ander verkeer over te zetten. Op
10 oktober 1947 volgde de officiële ope
ning van de herstelde brug, door hoofdin
genieur-directeur Harmsen van rijkswater
staat. Het voet- en rijwielpad was toen
trouwens nog niet gereed. Gedurende het
eerste etmaal gingen al 550 auto's over de
brug. De tol - waarover al in 1928 de wens
werd uitgesproken dat die zou verdwijnen
- werd in 1947 afgeschaft. Dat gebeurde
onder druk van het rijk, dat de brug over
nam. De gemeenteraad ging onder protest
akkoord met de in haar ogen ongunstige
voorwaarden en na veel onderhandelingen
werd op 10 januari 1953 de koopakte gete
kend. De brug bleef in gebruik tot 29 ja
nuari 1971. Ze bleef toen nog ruim vier
jaar liggen en fungeerde nog als decor in
de televisiefilm Oorlogswinter (naar een
boek van Jan Terlouw). Nadat de directie
keten voor de Schelde-Rijnverbinding
weg waren van wat tegenwoordig 'de
landtong' wordt genoemd, kon de brug
verwijderd worden. Dat deed aannemers
bedrijf De Groot uit Zwijndrecht. Op
maandag 16 november 1975 werd de con
structie - gadegeslagen door veel belang
stellenden waaronder de leerlingen van de
lagere scholen - weggevaren. Via Stave
nisse ging ze naar de sloper in Hendrik-
Ido-Ambacht.
De aanleg van het Schelde-Rijnkanaal
bracht de bouw van een nieuwe brug mee.
Die werd noordelijk van Tholen gelegd, op
het grondgebied van Oud-Vossemeer, en
kostte ongeveer twaalf miljoen gulden.
Deze brug heeft een overspanning van 140
meter, met een boog van 18 meter op het
hoogste punt, een totale lengte van 600
meter en een doorvaarthoogte van 9.10
meter. De onderbouw is gerealiseerd door
N.V. Nedam v/h Boersma te Den Haag, de
staalconstructie door N.V. De Vries Robé
te Gorinchem en het overige werk door
Van Oord Werkendam. De brug is op 29 ja
nuari 1971 geopend door de burgemeesters
Van Boeijen en Heidens van Tholen en
Halsteren, en waarnemend burgemeester
Van Engelen van Oud-Vossemeer. Het was
de eerste brug die gereed was in het kader
van de Schelde-Rijnwerken. Als gevolg
van de aanleg hoefde verkeer van en naar
Oud-Vossemeer niet langer door Tholen te
rijden. De belasting van de Ten Ankerweg
duurde nog tot 1973, want pas toen kwam
de rondweg (de Nieuwe Postweg) gereed
in de richting Poortvliet.
Tot uiterlijk morgen (vrijdag)
kunnen deelnemers voor het
paalzitten zich aanmelden bij slij
terij Stad Tholen. „Op de krui
sing Eendrachtsweg, Bakstraat
en Botermarkt staan tegenwoor
dig paaltjes genoeg om dit kam
pioenschap te organiseren", zegt
Ton Loef van de slijterij. „En
mochten het er niet genoeg zijn,
dan maken we er wel een paar
bij." Naast de slijterij tekenen
dierenwinkel M. van Tienen en
juwelier Angelique voor de orga
nisatie. De bedoeling is dat deel
nemers in gepaste sportkleding
op de paaltjes plaatsnemen. Voor
de origineelst verklede deelne
mer heeft de ondernemersvereni
ging een waardebon van 25 euro
beschikbaar gesteld, de anderen
krijgen een troostprijs. Peter Ter
louw tweewielers heeft voor deze
avond de meervoudig nationaal
kampioen stuntrijden (op de fiets)
aangetrokken. Deze springt met
zijn fiets over een aantal auto's
laat het rijden op het voorwiel
zien en andere staaltjes.
Het brugthema is ontleend aan
het gegeven dat op 10 oktober
1928 de eerste vaste oeververbin
ding van het eiland Tholen tot
stand kwam. Foto's en prenten
uit die tijd zullen in de etalages
van middenstanders te zien zijn
en daaraan is meteen een etalage
wedstrijd verbonden. Veel deel
nemers gebruiken het motto om
hun winkel een aparte sfeer te ge
ven en dat maakt, aldus de orga
nisatie, de avond sportief. Eigen
acties, traktaties, verlichting en
verkleedpartijen dragen bij aan
de bijzondere sfeer van het win
kelen bij maanlicht. Twee dwei
lorkesten zrgen voor de muzikale
aankleding. Klanten krijgen deze
avond bij besteding van vijf euro
een bon voor een loterij, waar
voor de ondernemersvereniging
250 euro aan prijzengeld be
schikbaar stelt. De organisatie
hoopt dat ook het weer meezit,
om zo een gezellige avond te be
leven.
In mei 1940 blaast het Nederlandse leger de brug op. Een voetbrug dient daarna tijdelijk als
alternatieve verbinding. Vier jaar later vernielen de Duitsers de brug opnieuw.
De gemeenten Tholen en Halsteren nodigen een heleboel mensen uit om het gereedkomen van de eerste
brug over het Schelde-Rijnkanaal te vieren.
Waai Tholen
Op de in 1971 geopende nieuwe brug is er aanvankelijk een aparte rijstrook voor fietsers omdat de
langzaam-verkeersweg aan de zuidkant dan nog niet gereed is.