'We hebben besef dat we geleid worden'
Informatietechnologie is in de
jungle niet meer weg te denken
Scherpslijper
Open
Opmerkelijk
nieuws
T\iinen open
voor publiek
Koffers
Bijkomen
Thoolse familie Van de Waerdt uitgezonden naar Boliviaans zendingsproject
Armoe
Keerpunt
Christiaan Nieuwenhuize na twee jaar zending in Papoea Nieuw-Guinea:
Varkenslapje
Apotheek
Stemmen
van lezers
Boodschappen
doen in Tholen
wordt ontmoedigd
Tholen, daar kun
je niet omheen
Rijkdom
Oud-commissaris
Boertien overleden
lyuiiuci uag ujui
u Ui i a j aai a a. a a a aa v j j j j 1/tj a x_. vj Vj IVi 1j
J
Loma Alta. Een dorpje in het tropisch laagland van Bolivia. Alleen be
reikbaar over een zandweg, uren gaans van het grotere Santa Cruz.
Apen springen er in de bomen. Hitte. Een armoedige bevolking van In
diaanse boeren die, naast hun inheemse taal, enkel Spaans spreken. An
alfabetisme is er een groot probleem. En ziektes natuurlijk, veelal ver
oorzaakt door het klimaat en de armoede. Een zendingspost is er ook.
Sinds ruim tien jaar is de Mission Board van de Netherlands Reformed
Congregation of North America er actief. Later deze maand vertrekt
het Thoolse gezin Van de Waerdt naar Loma Alta. Johan van de Waerdt
wordt er kerkelijk medewerker. Een bewuste keuze. „Als de Heere ons
roept, wie zijn wij dan om niet te gaan?"
Van de Waerdt (41) heeft eerder in
het leven het roer omgegooid.
Twaalf jaar lang werkte hij in het on
derwijs. Vervolgens werd hij relatie
beheerder bij de Rabobank Tholen
te Sint Maartensdijk. Bijna 200 be
drijven zaten in zijn portefeuille.
Ruim zeven jaar heeft Van de
Waerdt de functie uitgeoefend. Nu is
het weer tijd voor een verandering.
Als diaken van de Gereformeerde
Gemeente in Tholen is hij al sinds
eind 1996 nauw betrokken bij het
kerkelijk werk. Echtgenote Wouda
(33), voorheen onderwijzeres, is ac
tief in de kinderevangelisatie van het
kerkgenootschap. Elke woensdag
wordt in Bergen op Zoom in een
wijkcentrum verteld uit de Bijbel.
Met name allochtone kinderen uit de
volkswijken komen er op af. Eigen
lijk hebben Johan en Wouda van de
Waerdt al veel eerder gedacht aan
zendingswerk. Kort na hun huwe
lijksvoltrekking waren beiden er
heel erg mee bezig. De komst van
kinderen zorgde ervoor dat de zen-
dingswens naar de toekomst werd
doorgeschoven. Door een adverten
tie in het kerkelijk weekblad De
Saambinder raakte alles in een
stroomversnelling. In Loma Alta
werd een kerkelijk werker gevraagd.
Iemand die de huidige predikant as
sisteert bij huisbezoeken, catechisa
tielessen op school verzorgt en die
de kerkelijke administratie bijhoudt.
Na tal van gesprekken met elkaar, de
kinderen en andere betrokkenen
werd het besluit genomen. Welover
wogen, aldus Johan van de Waerdt.
„We hebben al eerder de ervaring
gehad om opnieuw te beginnen. We
hebben in dit geval heel sterk het be
sef dat we geleid worden. Het wordt
ons geschonken. Het is de leiding
van God geweest."
Zo'n vier jaar geleden werd door het
echtpaar Van de Waerdt nadrukkelijk
de hand Gods gevoeld. De geboorte
van de tweeling Walter en Johan le
verde de nodige complicaties op. Ar
jan, Bas en Rick waren eerder zon
der al teveel problemen ter wereld
gekomen. Bij de jongsten ging het
bijna mis. „Door de liefde van de
Heere zijn toen drie levens bewaard
gebleven. Als de Heere dan roept,
kun je niet anders dan gehoorzaam
zijn. Het is ook een beslissing van
ons beiden. Het is mooi, maar ook
moeilijk werk. Het vraagt van ons
al let wee honderd procent inzet en
overtuiging. Als bijvoorbeeld de
vrouw van de kerkelijk werker
slechts 98 procent betrokkenheid
voelt, dan moetje niet gaan."
Op 17 juni vertrekt de familie Van
de Waerdt naar Ontario (Canada)
waar in de 1600 leden tellende ge
meente van Norwich een zendings-
dienst wordt gehouden. Dominee J.
Spaans, tevens voorzitter van de
North American General Mission,
gaat voor in de dienst. Enkele dagen
later wordt doorgereisd naar Bolivia.
Na een kort bezoek aan Loma Alta
hoopt het gezin zich te vestigen in
het centraal in de Andes gelegen Co-
chabamba. Een intensieve cursus
Spaans moet hen voorbereiden op
het werk dat voor hen ligt. Aan het
eind van het jaar begint het daadwer
kelijke zendingswerk. Van de
Waerdt gaat in ieder geval twee jaar
aan de slag in Loma Alta, maar
houdt rekening met een langer ver
blijf. Echtgenote Wouda neemt zelf
het onderwijs van de kinderen ter
hand. Natuurlijk voelen ze aan de
vooravond van het vertrek de span
ning toenemen, zegt Wouda. „Onze
meest dierbare bezittingen zijn al
met de zeevracht onderweg. Speel
goed voor de kinderen, onze boeken,
dat soort zaken. In Loma Alta zijn
enkel zandwegen, dus de skeelers en
de fietsen van de kinderen hoeven
niet mee. Onze meubels worden op
geslagen bij familie. We begeven
ons goed voorbereid op weg. Het is
niet zo dat we zo maar onze koffers
pakken. Dan zouden we brokken
maken."
In oktober vorig jaar werd gesollici
teerd. In Norwich, Canada. Bij de
North American General Mission,
het bestuur van de zendingsorganisa
tie van de zusterkerk van de Gerefor
meerde Gemeenten. Het was meteen
ook de eerste vliegreis van hun le
ven. In december kwam er het be
vrijdende telefoontje: de uitzending
was een feit. Predikant Hofman jr. in
Loma Alta hebben ze inmiddels al
Hij werkte negen jaar bij een ingenieursbureau. Zijn loopbaan verliep
op rolletjes. Hij kon promotie maken, maar Christiaan Nieuwenhuize
gaf een andere wending aan zijn leven en verruilde Nederland voor Pa
poea Nieuw-Guinea. Hij volgt zijn roeping om het woord van God te
dienen. Hij is verbonden aan Wycliffe, een zendingsorganisatie die sa
men met het Summer Institute of linguistics (SIL) en de gereformeerde
zendingsbond (GZB) het Nieuwe Testament vertaalt in de jungle van
Papoea Nieuw-Guinea. Niet als vertaler, maar als iemand die compu
terprogramma's maakt voor het vertaalproject. Informatietechnologie
is ook in het oerwoud niet meer weg te denken. De Nederlandse Her
vormde kerk in Stavenisse ondersteunt het werk van Nieuwenhuize.
De 35-jarige Nieuwenhuize is op
verlof bij zijn ouders in Stavenisse.
Twee jaar verbleef hij aan de ande
re kant van de aarbol. Hij heeft er
een globe bijgehaald om te laten
zien hoe groot Papoea Nieuw-Gui
nea wel niet is. Met duim en wijs
vinger meet hij het land, dat samen
met Irian Jaya één immens groot ei
land vormt. Alleen al Papoea
Nieuw-Guinea is zo groot als het
gebied tussen Londen en Budapest.
Toch wonen er maar 5 miljoen
mensen. Tenminste, dat is de schat
ting. Hoeveel mensen er wonen, is
niet precies bekend. Het oerwoud is
op vele plaatsen voor buitenstaan
ders ondoordringbaar. In de vallei
en tussen de hoge bergen wonen
wellicht nog volken die nog nooit
in aanraking zijn gekomen met een
blanke. „Er zijn 870 talen. En dat
zijn geen dialecten van één taal. Ze
zijn allemaal verschillend. Er ko
men ook nog steeds talen bij want
niet alle volken zijn bekend. Papoea
Nieuw-Guinea is zo onherberg
zaam. Mensen die in een vallei wo
nen, hebben bijna geen contact met
mensen in een andere vallei. Ze
beïnvloeden eikaars taal dan ook
niet."
Omdat de talen gesproken talen
zijn, wordt er eerst een alfabet ge
maakt. Zonder schrift is het verta
len van de bijbel onmogelijk. En
dat verklaart al meteen waarom het
lang duurt voordat het Nieuwe Tes
tament in een van de vele talen is
omgezet: 35 jaar. „Iedere taal is an
ders en heeft andere klanken. Iede
re taal heeft een ander alfabet.
Sommige hebben 23 karakters, an
dere 46 of zelfs 60."
Het op schrift stellen is een inge
wikkelde materie, legt Nieuwenhui
ze uit. Taalwetenschappers zijn er
samen met de lokale bevolking ja
ren mee bezig. Het gaat bij het pro
ject om vertalers en mensen die de
vertalers ondersteunen, verspreid
over een enorm groot gebied.
Een blanke vertaler heeft een Pa
poea als co-vertaler en iemand die
anderen leert lezen en schrijven.
„Ieder vertaalteam heeft 1 of 2 Pa
poea's voor ondersteuning. Er zijn
dus heel veel mensen bij betrok
ken."
Het project wordt aangestuurd van
uit Ukarumpa waar Nieuwenhuize
werkt. Het ligt ongeveer in het mid
den van het land, op een hoogvlak
te. „Het is een soort basis voor alle
700 mensen die aan het project
deelnemen. Werken in de jungle is
veeleisend. Het land ligt op de eve
naar. Het is bijna altijd tussen de 35
en 40 graden. Ukarumpa ligt op
1800 meter hoogte en daar is het
meteen tien graden koeler. Daar
kunnen de mensen wat bijkomen."
De medewerkers vormen een inter-
Anglicanen, methodisten, ge
reformeerden, leden van de
pinkstergemeente en andere
denominaties. Ze werken alle
maal in de tropen voor dezefde
zendingsorganisatie. „Belang
rijk is dat je respect hebt voor
elkaar. Je moet zeker geen
scherpslijper wezen. Daar heb
je daar niets aan."
J.J. van de Waerdt en mevr. W.E. van de Waerdt-van Sligtenhorst met hun kinderen Arjan (11), Bas 10), Rick 8) en de driejarige tweeling
Walter en Johan, waarbij Arjan de klompen toont met daarop hun nieuwe woonplaats Loma Alta en de plaats die ze gaan verlaten: Tholen.
verschillende keren aan de lijn ge
had. In Utrecht werd een maand
lang een acculturatiecursus ge
volgd, waarin het leven in Latijns-
Amerika uit de doeken werd gedaan.
Ook heeft het echtpaar al een eerste
stoomcursus Spaans achter de kie
zen. Een zware psychologische test,
alsmede een medische keuring, be
hoorden eveneens tot de voorberei
dingen. Ondanks al die preparatie
houdt Wouda van de Waerdt reke
ning met allerlei verrassingen. „Een
cultuurshock behoort zeker tot de
mogelijkheden. Het leven daar is zo
anders."
Het kerkje in Loma Alta ziet er op fo
to's alleraardigst uit. De kerkbanken
zijn door de gemeenteleden zelf be
taald. Een kerkenraad is er nog niet.
Op zondag worden twee diensten ge
houden. De ochtendpreek trekt door
gaans zo'n 250 bezoekers, 's Avonds
is het kerkbezoek minder. In 1996 is
er een eigen schooltje gesticht. Met
behulp van de reformatorische bank
instelling Oikonomos worden er ook
huizen gebouwd, met water en elek
tra. Een gezondheidszorgproject
maakt eveneens deel uit van het ini
tiatief. Critici van zendingsprojecten
in de Derde Wereld wijzen vaak op
de directe relaties tussen armoe, ge
zondheidszorg en het bekeren van de
bevolking. Bijna altijd, zo wordt ge
zegd, kiest de bevolking voor een
kerkgenootschap omdat er een oplos
sing voor hun materiële problemen
wordt verwacht. Omgekeerd koppe
len de kerken het verstrekken van
medicijnen aan het kerkbezoek. Van
de Waerdt kent de verhalen. „Als de
financiële middelen beperkt zijn, is
het toch logisch dat gekozen wordt
voor degenen die de kerk bezoeken.
Schrijnende gevallen in Loma Alta
worden echter altijd geholpen, ook
als iemand geen lid is van de ge
meente. Wij willen ook dat de bevol
king haar eigen cultuur behoudt.
Maar zielen kunnen enkel behouden
worden door wedergeboorte en het
geloof in onze Heere Jezus Christus.
En als je werkelijk begaan bent met
die mensen wil je ook dat hun zielen
worden behouden."
Op een continent waar het katholi
cisme slechts een dun laagje vernis
vormt op eeuwenoude Indiaanse ge
bruiken, lijkt het protestantisme een
vreemde eend in de bijt. Ook taal- en
cultuurverschillen maken het gere
formeerde zendingswerk in Bolivia
moeilijk. Het vooral onder volwasse
nen nog wijd verbreide analfabetis
me zorgt volgens Van de Waerdt voor
een extra probleem. „Qua religie is
het anders dan de mensen daar ge
wend zijn. Het betekent dat je de
boodschap eenvoudig moet brengen.
Veel ouderen kunnen niet lezen of
schrijven. We zullen op zondag
schoolniveau, moeten vertellen en zo
veel als mogelijk dienen aan te slui
ten bij hun dagelijks leven."
De uitzending van de familie Van de
Waerdt is de eerste in de geschiede
nis van de Gereformeerde Gemeente
van Tholen. Ter gelegenheid van hun
vertrek vindt er woensdag 12 juni
een uitzenddienst plaats in het kerk
gebouw aan de Hoogaarsstraat. De
plaatselijke predikant C. de Jongste
hoopt voor te gaan in de dienst. Na
de dienst is er gelegenheid tot af
scheid nemen van de familie. Eerder
al vond er een gemeenteavond plaats
waarop Johan vertelde over hun uit
zending.
nationaal gezelschap. Er zijn 20 na
tionaliteiten. Ongeveer 70 procent
is Amerikaan, 10 procent Austra
liër. De overige twintig procent
wordt gevormd door andere landen,
waaronder Nederland. „In totaal
zijn er 19 Nederlanders, waarvan
twee families in Ukarumpa."
Nieuwenhuize zegt dat hij zich
twee jaar geleden op een kruispunt
bevond. Hij kon kiezen: projectlei
der worden bij Fluor Daniël waar
hij voor K.H. Engeneering in
Schiedam de laatste drie jaar als
'instrument engineer' was gedeta
cheerd. Of de bakens verzetten en
gevolg geven aan zijn roeping. „Ik
heb altijd God al willen dienen.
Toen ik in 1999 in Zuid-Laren een
missiedag bijwoonde, heb ik een
vrouw ontmoet die vertelde dat
haar man bij Wycliffe met compu
ters werkt om vertalers te onder
steunen in de Filipijnen. Ik had
nooit het verband gelegd tussen
computerwerk en zending. Mis
schien is het ook wat voor mij,
dacht ik toen."
Het was een keerpunt voor Nieu
wenhuize. Er volgden gesprekken
met de betrokken organisaties. Hij
volgde een taalcursus in Engeland
en een cursus hoe vertaalprogram
ma's met behulp van computers op
gezet en ondersteund kunnen wor
den. Dat lag in het verlengde van
wat Christiaan eerder had gedaan in
zijn werk bij Fluor Daniël. En het
bleef in zijn vakgebied: informatie
technologie. (HTS in Breda na het
Mollerlyceum in Bergen op Zoom
en de christelijke mavo in Tholen.)
In augustus 2000 kwam hij aan in
het tropische land. „De eerste drie
maanden zat ik in Madang in een
centrum waar je leert hoe te overle
ven in de jungle. De laatste vijf we
ken woon je tussen de Papoea's in
een dorp en leef je als hun. Dat valt
niet mee, maar het was ook wel een
avontuur."
Christiaan Nieuwenhuize verbleef vijf weken in een gezin in het dorp Saramun. De jongen naats hem is een van de gezinsleden uit de
extended family, de grote Papoeafamilies die bij elkaar wonen.
De zendelingen leren er hutten bou
wen, groente verbouwen, op een
houtvuur eten bereiden en zich
wassen in de rivier. „Je doet alles te
voet. Wegen zijn er niet of nauwe
lijks. Je leert gebruik te maken van
de bestaande structuur." Ook voor
het leren van de overkoepelende
taal, het tok pidgin, is het van be
lang dat de zendelingen een tijdje
onder de mensen leven. Het is een
handelstaal waarin de Papoea's
communiceren als ze met anderen
in aanraking komen. „Daar kun je
bijna overal mee terecht. Het is een
mengelmoes van Melanesisch, Por
tugees, Duits, Australisch. Het lijkt
veel op het Engels. Je hebt er de
laatste weken van de cursus ook al
le tijd voor om het te leren. Als man
mag je in hun cultuur niet koken. Je
wordt aan het gezin toegevoegd en
maakt dan deel uit van de familie
structuur. Je kunt dan de hele dag
praten," lacht hij.
De inheemse bevolking is volgens
Christiaan trots als blanken hun
voedsel eten en ook wonen in bam
boehutten zoals ze zelf doen. Het
eten bestaat voornamelijk uit
groenten, aardappelen, maïs en ba
nanen. „De mensen leven van hun
tuin. Je eet er groente en af en toe
komt er een varkenslapje of een
visje bij."
Vervoer is een verhaal apart. Nieu
wenhuize omschrijft de wegen als
modderpaden. „Met een jeep met
vierwielaandrijving kom je een heel
eind, maar lang niet overal. Het is
altijd een beetje uitzoeken hoe je
ergens moet komen. Door heel het
land liggen looppaden. Lopen is de
traditionele manier van verplaat
sen." Voor het project wordt veel
gebruik gemaakt van vliegtuigjes
en helikopters die op het centrum
worden onderhouden. Ze zijn vol
gens Nieuwenhuize onmisbaar. Van
de vliegreisjes maken ook de Pa
poea's gebruik.
In het ceritrum in Ukarumpa staan
zo'n 150 woningen voor de zende
lingen, plus nog eens 100 voor de
Papoea's. Ook staat er een lagere
school voor 200 leerlingen en een
middelbare school voor 400 jon
gens en meisjes. Ongeveer 100
mensen houden zich volledig bezig
met het onderwijs, de andere 100
ondersteunen het centrum en de fa
ciliteiten die het biedt. Zo is er een
hele bouwonderneming die hutten
bouwt voor zendelingen die in een
nieuw gebied aan het werk gaan. Er
zijn monteurs voor de vliegtuigen
en helikopters. Er is een supermarkt
en een medische post, er staan kan
toren.
Nieuwenhuize kent alle diensten.
Hij ondersteunt ze door computer
programma's te maken. Een in
koopprogramma, een boekhoudpro-
gramma. Hij traint mensen die
daarmee om moeten gaan. Samen
met de hoofden van de diensten be
spreekt Nieuwenhuize de proble
men die zij tegenkomen. Samen
proberen ze een oplossing te beden
ken. „Voor alle materialen voor de
bouw, maar ook voor het werk dat
verricht wordt en in rekening moet
worden gebracht - van de timmer
man en de loodgieter, heb ik pro
gramma's gemaakt. Voorheen was
het zo dat iets pas besteld werd als
het op was. Het duurde drie maan
den voordat het er was. We doen nu
aan voorraadbeheer. Daarmee gaat
de dienstverlening omhoog. En dat
is wat we willen."
Ook het bijhouden van de 700
werkvergunningen en de 1200 visa
die nodig zijn om in het land te
kunnen verblijven, vereist de nodi
ge planning. Juist vanwege de grote
afstanden en de geïsoleerde ligging
van de vertaalposten, is het volgens
Nieuwenhuize van belang dat dit
goed geregeld is. Het centrum be
schikt ook over een kleine dokters-
kliniek, plus een apotheek. „De me
dische voorzieningen in het land
Vrijdagmiddag in het centrum van
Tholen. Een politiebusje wordt gepar
keerd, half op de stoep (dus niet in
een parkeervak) voor de dierenwin
kel. Is er iets vreselijks gebeurd? Een
overval misschien? Nee hoor, er moet
weer eens hard opgetreden worden
omdat het winkelend publiek in Tho
len zeer ongehoorzaam is, volgens
ons gemeentebestuur. Ja...., want aan
het begin van de Eendrachtsweg is
enige tijd geleden een verkeersbord
geplaatst, dat aangeeft dat in het cen
trum alleen in de vakken mag worden
geparkeerd. Op pli^e» (minimaal 6)
waar voorheen alty zonder proble
men geparkeerd weat gjidt nu dus
een verbod. Bovendiei«syet bord zo
geplaatst, dat het niet invalt. Geen
pardon: bekeuren maar. Dtgemeente
heeft tenslotte veel geld nodiL
Bovendien zijn op de Boternnrkt dit
jaar paaltjes geplaatst (wie verzint
zoiets?) en ook nog eens twee par
keerplaatsen verwijderd.
Het lijkt erop, dat de gemeente Tho
len het boodschappen doen in ha
centrum wil ontmoedigen en ik moet
zeggen: dat lukt aardig. Ontevreden
middenstanders, mopperend winke
lend publiek dat dreigt voortaan el
ders boodschappen te gaan doen.
Maar ook ontevreden politieambtena
ren die het ook niet eens zijn met deze
maatregelen en hun normale werk
moeten laten liggen.
Ton Loef,
Botermarkt, Tholen.
zijn slecht. De hele apotheek is nu
geautomatiseerd zodat niet ineens
de medicijnen op zijn. Het werkt
aardig. Je kunt het natuurlijk ook
op papier doen, maar het kan even
goed met de computer."
De stroomvoorziening gooide en
gooit nog wel eens roet in het eten,
zegt Nieuwenhuize. „Ja, de eerste
maand crashte de harde schijf. Je
moet daar altijd met back-ups wer
ken. Dat zijn problemen die je op
moet zien te lossen. Daar hebben
we ook hardware-monteurs voor.
En we werken met één merk omdat
we daar de meeste onderdelen van
hebben."
De bereidwilligheid onder de be
volking om de bijbel te vertalen, is
volgens Christiaan over het alge
meen groot. „Het hangt af van hoe
actief de kerk is in een bepaald ge
bied. 95 procent van de bevolking
is christelijk. We hebben veel meer
verzoeken voor bijbelvertalingen
dan we aankunnen. Er zijn speciale
cursussen voor de bevolking om bij
het vertalen te helpen. Alleen heb
ben de meeste mensen zelf maar
zes jaar lager onderwijs gehad. Dat
is al heel wat. De mensen die op het
centrum wonen, hebben ook nog
twee jaar middelbare school geno
ten. Een paar managers hebben uni-
Stel, je bent hier geboren en inwoner
van Tholen. Je bent mede-eigenaar
van een aannemingsbedrijf, je gelooft
in God en je gedraagt je als een be
hoorlijk mens. Je hebt 13 kinderen
waarvoor je geen kinderbijslag wilt
ontvangen omdat je vindt dat de ge
meenschap daaraan niet hoeft bij te
dragen. Die 13 kinderen moeten eten,
drinken, spelen en slapen. Je woning
is al vele jaren te klein en om het nij
pend ruimteprobleem op te lossen,
wil je de woning vergroten. Er komt
een uitgewerkt bouwplan, maar alleen
een keuken is toegestaan. Verder mag
het niet. Alles wordt afgewezen, maar
even later bij buren in de straat wel
toegestaan. En dat doet erg veel pijn,
maar kop op. Je vraagt of je bij het be
drijf een woning mag bouwen, zoals
er al eerder huizen gebouwd zijn bij
Kees van den Hoven en bij Eskes. Dat
gaat niet, dat kan niet, dat mag niet.
De regels betreffende geluidsoverlast
van de Thoolse bmg zijn veranderd.
Het is niet meer toegestaan om in de
buurt van de brug te bouwen.
Stel, dat je plannen afgewezen wor
den door weer nieuwe regelgeving en
een paar jaar later wordt een aanvang
genomen met het plan Waterfront.
Net even aan de andere kant van die
zelfde brug. Nou, dan huil je of je
wordt boos, want jij zit nog steeds
met je kinderen die op een rommel
zolder (vliering) moeten slapen, met
z'n tweeën in één bed. En één kind bij
de ouders tussenin. De kleding ligt
onder de bedden. Je kunt niet met z'n
allen in de kamer; de helft zit ge
dwongen in de keuken. Wat doe je
versiteit. Je gaat pas naar school als
er geld is. Kinderen zijn 8, 9 of 10
jaar voordat ze naar school gaan."
Volgens Nieuwenhuize is het chris
tendom op Papoea Nieuw-Guinea
'meer buitenkant dan binnenkant'.
„Dat komt omdat ze de bijbel niet
kunnen lezen. Ze absorberen wat
vreemd is. Proberen alles in hun
denkwereld in te kapselen. Alles
heeft zijn plaats. Ook dat wat van
buiten komt. Er wordt wel gezegd
dat de bevolking voor 95 procent
christen is, maar 100 procent ani-
mist (geloof in natuurgodsdienst-
red.) Dat zit nog heel diep. Maar als
ze de bijbel zelf kunnen lezen, heb
ben ze de mogelijkheid om te on
derzoeken wat hij voor hen bete
kent. Wat de zending vooral
vroeger heeft gedaan, was het over
brengen van onze interpretatie.
Maar dat zegt hun weinig. Zij halen
hele andere dingen uit de bijbel als
ze hem kunnen lezen. Dan dringt
het pas door."
Er zijn wel bijbels in het Engels
vertaald, maar volgens Christiaan
blijven klanken in een vreemde taal
'magische woorden'. Bijbelverta
lers moeten zich volgens Nieuwen
huize 'ingraven in de cultuur' van
de Papoea's. „Om samen de woor
den te vinden voor de kern waar de
bijbel voor staat, namelijk dat Jezus
is gestorven voor hun zonden."
Aan het vertalen zitten volgens hem
twee kanten. „De cultuur wordt
door het schrift geconserveerd.
Maar door de vertaling gaat ook
hun cultuur veranderen omdat de
bijbel anders denkt dan hun eigen
traditie voorschrijft. Dat levert
spanning op."
Papoea's koesteren volgens de zen
deling ook hoge verwachtingen.
„Er zijn er die denken dat ze door
de omgang met blanken toegang
krijgen tot een onbeperkte rijkdom,
cargo. Ze worden 'cargocults' ge
noemd. De blanken zouden hun dat
ooit hebben ontnomen. Diezelfde
blanke zou een sleutel in handen
hebben die past op een grot, ergens
in Papoea Nieuw-Guinea waar die
rijkdom ligt. Ze zijn altijd op zoek
naar die sleutel. Ook bij de blanken.
Sommigen denken dat de sleutel
verborgen ligt in de vertaling van
de bijbel."
In juli gaat Nieuwenhuize weer te
rug. Zijn contract duur zes jaar.
„Het Nieuwe Testament is nu in
Door de zending krijgen pa-
poea's 'toegang tot de buiten
wereld'. „Zendelingen, verta
lers vliegen naar regio's die
geen contact hebben met de
buitenwereld. Papoea's staan
juist open voor contact. Ze
zien het ook als inkomsten
bron omdat ze bijvoorbeeld als
co-vertaler aan de slag kun
nen."
140 talen op Papoea Nieuw-Guinea
beschikbaar. De eerste was in 1987
klaar in een taal die door 1700 men
sen gesproken wordt. In de tijd dat
ik daar was, zijn er weer zes bijge
komen. Dit jaar komen er weer drie
gereed."
dan, als ouders die het beste met hun
kinderen voor hebben? De kinderbe
scherming inschakelen? Of doe je als
een kat in het nauw, rare sprongen om
uit een benarde situatie te komen. Ze
ker als je alleen maar op tegenwer
king stuit en zeker als de regels voor
de één wel opgaan en voor de ander
niet. Mijn advies aan de familie Bo-
gert is: praat met burgemeester Nuis.
Ik heb gehoord, dat dat een man is die
eigen inzichten heeft en niet de harde
lijn volgt die hier al jaren een machtig
instituut bleek te zijn. Een man met
gevoel voor zijn burgers. Vraag hem
jullie probleem op te lossen. Mis
schien is de leuze, Tholen daar kun je
niet omheen, dan weer een leuze waar
we allemaal achter kunnen staan voor
een leefbaar Tholen.
Dat is de mening en een advies van
een medebewoner.
Mevr. N. Bezemer,
Watermolen 16, Tholen.
Ik las in de Eendrachtbode van 30
mei het artikel op de voorpagina over
de benoeming van Bram van de San-
de tot de eersie raadsgriffier van de
gemeente Tholen. En ik dacht: dit is
echt heel opmerkelijk. Dit is niet iets
gewoons, echt niet alledaags. Een
ambtenaar die op 56-jarige leeftijd
nog een compleet nieuwe uitdaging
aangaat. Wat een enorme positiviteit.
Dikwijls lezen we wat kritische, ne
gatieve zaken over onze ambtenaren,
maar gelukkig is er nu een keer heel
positief nieuws. Bij deze adviseer ik
onze gemeentesecretaris: let goed op,
want de blik in Bram zijn ogen
spreekt boekdelen. Hij heeft er zin in
en zou best wel eens een geduchte
concurrent kunnen worden. Opmer
kelijk, een man van 56 jaar met zo'n
energieke blik. B. en w. kiezen duide
lijk voor kwaliteit. We wensen deze
pionier - onze nieuwe griffier - heel
veel sterkte en wijsheid toe bij het
ontrafelen van de verstrengelde func
ties van onze gemeenteraad en het
college. Een toch wel zeer ingewik
keld gezelschap. En raadsgriffier: har
telijk gefeliciteerd met deze nieuwe
baan.
Familie J. van Gorsel,
Viasmarkt 1, Tholen.
Op 74-jarige leeftijd is donderdag dr.
C. Boertien overleden, oud-commis
saris van de koningin in Zeeland.
Boertien volgde als zodanig op 16 ja
nuari 1975 J. van Aartsen op. Hij ging
1 augustus 1992 met pensioen en
werd op zijn beurt opgevolgd door
W.T. van Gelder. Boertien was de sti
mulator van het Roosevelt Studie
Centrum in Middelburg, en van de
tweejaarlijkse uitreiking van de Ame
rikaanse Four Freedoms Awards in de
Zeeuwse hoofdstad. Na zijn pensio
nering ging hij in Veere wonen en was
toen nog actief als voorzitter van de
adviescommissie Deltaplan Grote Ri
vieren. Van 1965 tot 1971 en van
1973 tot 1975 zat Boertien in de
Tweede Kamer voor de Anti-Revolu
tionaire Partij. Van 1967 tot 1971 was
hij tevens lid van het Europees parle
ment, vice-voorzitter van de christen
democratische fractie en voorzitter
van de juridische commissie uit dit
parlement. Twee jaar lang, van 1971
tot 1973, was Boertien minister van
ontwikkelingssamenwerking. Verder
was hij een periode voorzitter van
Unicef Nederland, en lid van de com
missie Goudswaard die het CDA-pro-
gramma 'Niet bij brood alleen' op
stelde. Boertien was commandeur in
de orde van Oranje-Nassau, ridder in
de orde van de Nederlandse Leeuw,
grootkruis in de orde van de Repu
bliek Tunesië en grootofficier in de
orde van Burgerlijke verdienste
(Spanje). Comelis Boertien overleed
aan een hartinfarct in het ziekenhuis
te Vlissingen. Hij is gisteren in Mid
delburg begraven.
Op vrijdag 14 en zaterdag 15 juni zijn
vier Thoolse tuinen opengesteld voor
publiek. Tuinliefhebbers zijn dan wel
kom in Poortvliet bij fam. Balk (Zuid
plantsoen 5) en fam. Van der Zwan
(Schelphoekseweg 3), in Scherpenis-
se bij fam. Kok (Langeweg 46) en in
Sint-Maartensdijk bij fam. Van Gurp
(Stenepad 1). Op elk van de adressen
is een foldertje verkrijgbaar waarin de
vier tuinen beschreven worden. In en
kele tuinen is een beperkt assortiment
vaste planten te koop. Een bezoek aan
de tuinen is gratis, maar er kan een
vrijwillige bijdrage worden gegeven
die dit keer ten goede komt aan de
stichting Hulphond. De openingstij
den zijn vrijdag van 13 tot 21 uur en
zaterdag van 10 tot 17 uur.
.«ÜM
