'In Bugojno worden nog steeds twee
soorten geschiedenis onderwezen'
Basisscholieren doen
examen op de fiets
Nieuwe voorzitter Piet Swarthoff:
'Inbreng bedrijfsleven is nodig'
Thoolse VN-man Johan Ligtendag even terug uit Bosnië
Kunstroute Tholen elk jaar groter en professioneler
Open-haardhout
voor goed doel
Rommelmarkt
van Dorkas
Donderdag 18 april 2002 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Heemkundekring
telt zestig leden
Haat
Vuile handen
Op verschillende plaatsen
in de kern Tholen hangen
sinds vorige week de vaan
dels die inwoners en andere
bezoekers er op attent moe
ten maken. De jaarlijkse
Kunstroute komt er aan. De
zesde editie wordt het al
weer. Op 27 en 30 april
(Koninginnedag) staat Tho
len in het teken van schilde
rijen, beelden, sculpturen,
toneel, maar ook muziek en
dans. De kerken, molens,
het voormalige stadhuis, de
Gasthuiskapel en diverse
historische particuliere hui
zen vormen het decor. De
nieuw aangetreden voorzit
ter Piet Swarthoff weet het
zeker. „Tholen wemelt met
de Kunstroute weer van het
volk."
Juist in de week dat Srebrenica op ieders tong ligt, keert
Johan Ligtendag terug in het vaderland. Ligtendag heeft
even verlof van zijn VN-missie in de Bosnische regio
Banja Luka. Dinsdag vertrekt hij weer, voor nog eens een
periode van vier maanden. Zijn opdracht: ervoor zorgen
dat de politie in en om het stadje Bugojno weer goed gaat
functioneren. Thuis in Tholen vertelt hij over mijnenvel
den, sluimerend geweld, etniciteit en de gevoeligheden in
zijn werk. Ligtendag doet zijn verhaal op rustige toon,
onderkoeld bijna. „Ik kan de knop goed omzetten."
Troubadourmuziek
Bergse keramisten
exposeren in
Rosarium Tholen
De heemkundekring voor Tholen
wordt donderdag 25 april opgericht.
Die avond is er in de Wellevaete te
Sint-Annaland een ledenvergade
ring waarop een bestuur wordt ge
kozen en de statuten worden vastge
steld. Ook moet een naam worden
gekozen. De werkgroep die de op
richting al een aantal maanden
voorbereidt, stelt Tholae voor. Het
programma voor dit jaar komt even
eens aan de orde. Inmiddels hebben
zich voor de vereniging zestig leden
aangemeld. De bijeenkomst in de
Wellevaete begint om half acht. Na
de pauze houdt J.F. Kousemaker uit
Tholen een lezing over portretfo
to's.
Leden van de Lionsclub Tholen
hebben in februari en maart open
haardhout gehakt voor verschillen
de sociale doelen. Daaronder een
bijdrage van duizend euro om de
operatie van een gehandicapt jonge
tje in Ghana mogelijk te maken.
Van het reeds verkochte hout kon
dit bedrag al in februari overge
maakt worden, waarna het jongetje
met goed resultaat is geopereerd.
Er was echter zoveel hout beschik
baar dat ook andere charitatieve in
stellingen van de opbrengst zouden
kunnen profiteren. Er is namelijk
nog 18 kuub hout gezaagd, wat op
bestelling bij mensen thuis wordt
afgeleverd (tegen 40 euro per
kuub). Als het hout verkocht is, zal
de Lionsclub een besluit nemen
over de bestemming van de op
brengst. Voor bestellingen kan men
terecht bij H. Zwikker (tel. 664368)
of P. Versluys (tel. 662066).
Bij het Dorkas-depot aan de Plat-
teweg in Scherpenisse wordt za
terdag 27 april een rommelmarkt
gehouden. Ook worden er dan
vaste plantjes voor de tuin ver
kocht. Die ochtend tussen half
tien en twaalf uur is het depot ge
opend voor het ontvangen van
hulpgoederen. Het landelijke bu
reau van de organisatie in Andijk
heeft echter een partij overcom
plete zaken die men niet weg wil
gooien. Via deze rommelmarkt
kan er nog geld van worden ge
maakt en dat kan weer besteed
worden aan een project voor me
dische zorg in Soedan.
Johan Ligtendag in Bugojno bij zijn dienstauto.
is ook niet te groot en ligt in lande
lijk gebied. Bij verlof zijn de grote
steden Zagreb en Serajewo goed
aan te rijden. Ligtendag moest, sa
men met zijn collega Kees Arends
uit Goirle, zelf kwartier zoeken in
Bugojno. Het vinden van onderdak
lukte eenvoudig, bij een familie die
afkomstig is uit Montenegro. Een
internet-café is vlakbij, zodat de
contacten met het thuisfront er niet
onder hoeven te lijden. Ook is er
voldoende voedsel, tegen betaalbare
prijs. De gastvrijheid bij de bevol
king is groot. Met behulp van plaat
selijke tolken nemen Arends en Lig
tendag de begeleiding van de lokale
politie voor hun rekening. Geen
eenvoudig karwei. „Het probleem
van Bosnië is dat er geen industrie
is. Daardoor is er onvoldoende eco
nomische motoriek. Er is veel werk
loosheid, er zijn weinig belastingin
komsten. Er is ook geen geld om de
politie te betalen. Ze wachten soms
drie maanden op de uitbetaling van
een karig salaris, maar worden wel
geacht om keurig hun werk te doen.
Dat betekent dat er een boel sluime
rende onvrede is. Als een soort pot
tenkijkers loeren wij dan nog eens
over hun schouder mee. Toch heb ik
wel de indruk dat ze positief tegen
over onze komst staan."
Een groot deel van zijn tijd steekt
Ligtendag in overleg met de plaat
selijke politiefunctionarissen. Soms
gaat hij ook mee op patrouille. Bui
ten de dorpen valt vooral de giganti
sche milieuvervuiling op. Ook ille
gale houtkap laat zijn sporen na. De
gevoeligheden van de regio vertalen
zich tot in de kleinste details. Zo
moet een patrouille zijn samenge
steld uit zowel Kroaten als Bos-
niërs. Die mensen moeten weer
leren om samen zaken te doen. Het
valt allemaal niet mee. De Servi
sche wijk van Bugojno ligt bijvoor
beeld nog helemaal in puin. Het
duurt meer dan een generatie, voor
dat dit is opgelost. Als het al ooit
wordt opgelost. Bosnië heeft ge
mengde scholen nodig. In Bugojno
worden nog twee soorten geschie
denis onderwezen. Op die manier
worden de tegenstellingen opnieuw
benadrukt en de onderlinge haat ge
voed."
Ligtendag loopt als VN-afgevaar-
digde altijd gewapend rond. Het
lijkt in een dergelijke regio op z'n
zachtst gezegd nogal gedurfd. De
werkelijkheid is anders. „Op dit
moment is er geen echte dreiging.
Wel hebben we altijd een radio bij,
zodat we bereikbaar zijn en eventu
eel om ondersteuning kunnen vra
gen. Trouwens, wat zouden we met
ons eenvoudig dienstwapen moeten
beginnen. Die jongens daar hebben
echt wel ander speelgoed. Vorige
week nog hadden twee broers on
derling ruzie om een stuk land. Op
eens haalt een van de twee een
handgranaat tevoorschijn. Dat zijn
dingen die daar kunnen gebeuren.
Op zulke momenten is het beter om
ongewapend te zijn. Op die manier
voorkom je een escalatie van ge
weld."
Wapeninspecties bij de diverse po
litieposten zelf behoren ook tot de
taak van Ligtendag en zijn Brabant
se buddy. In een land vol verborgen
wapenopslagplaatsen geen overbo
dige luxe. Ook moet gewaakt wor
den voor corruptie bij de agenten.
In een land met lage inkomens en
schortende betalingen wil immers
ook de politie graag zoeken naar
aanvullende inkomsten. Ook de
overheid dient gecontroleerd wor
den. Zo kreeg Ligtendag onlangs
nog een melding dat de burgemees
ter in een gestolen VN-terreinwa-
gen zou rondrijden. Bij elk gerucht
dient de etniciteit van de tipgever te
worden nagetrokken, omdat oude
ressentimenten een rol kunnen spe
len bij de melding. „Daarnaast heb
ben we veel te maken met onrust
binnen families. Vanwege de armoe
wordt er veel gedronken, wat ge
weld ten gevolge heeft. En het is
natuurlijk een land waarin nogal
wat mensen rondlopen die getrau
matiseerd zijn door de oorlog. Dat
geeft allemaal zijn specifieke pro
blemen. Ook de grenzen zijn lek.
Daardoor fungeert Bosnië als tran
sito voor vrouwenhandel richting
het Westen. Er worden nogal wat
jonge meisjes uit landen als Molda
vië en de Oekraïne gesignaleerd.
Verder zijn we als politie nauw be
trokken bij een drugspreventiepro
ject op de scholen. In eerste instan
tie moet de Bosnische politie zelf
de zaken oppakken. We willen ze
zoveel mogelijk in vrijheid laten
werken. Zijn er zaken die niet klop
pen, dan wordt rapport opgemaakt
en volgen maatregelen. Gelukkig
kom je doorgaans met praten een
heel eind."
Het is intensief werken voor Lig
tendag en zijn collega. In Bugojno
zijn in totaal 12 VN-ers gestatio
neerd, afkomstig uit de meest uit
eenlopende landen. Een Argentijn,
Jordaniërs, Egyptenaren, Malei-
siërs, iemand uit Indonesië, Ban
gladesh, Polen, Ligtendag heeft er
allemaal mee te maken. „We sprin
gen van de ene taal over op de an
dere. Ook met handen en voeten
kom je een eind. De dagen zijn tot
nu toe in ieder geval voorbij gevlo
gen." Iets meer dan een week is
Ligtendag thuis om even bij te ko
men van de inspanningen. Zaterdag
stond hij alweer onder de lat bij
SPS, zijn oude club. Een kwestie
van de knop omzetten. En uiteraard
volgt hij de discussie over Srebreni
ca. „Er zullen zeker fouten zijn ge
maakt. Ik herinner me echter de uit
spraak van overste Karremans, dat
er geen good guys en bad guys zijn.
Zo denk ik er ook over. Iedereen
heeft daar vuile handen. Zelf heb ik
er niet veel mee te maken. In onze
regio speelt het niet erg. Srebrenica
is bijna vijf uur verder. Van colle
ga's uit die regio hoor ik wel dat ze
er veel last van hebben. Daar wor
den ze voortdurend herinnert aan
wat er gebeurd is. Wij zelf hebben
een heel andere opdracht. Wij moe
ten ervoor zorgen dat de politie
weer normaal gaat functioneren. En
gelukkig gaat dat langzaam de goe
de kant op."
Suooma Azizi en haar klasgenoten van Die Heenetrechtschool staan klaar voor hun verkeersproef.
Wekenlang was het kurkdroog.
Maar als dinsdagmorgen 36 leer
lingen van de Oud-Vossemeerse
basisscholen op de fiets stappen
voor het praktisch verkeersexa-
men, regent het gestaag. In groep
jes krijgen de kinderen eerst van
voorzitter H. de Wit van 3VO te
horen, welke route ze moeten rij
den. Deze is ingetekend op een
plattegrond die tegen de Vossen-
kuil opgesteld is. De Wit legt uit
waar de kinderen onderweg op
moeten letten. In de hal van het
dorpshuis krijgt ieder kind een
hesje met daarop een rugnum
mer. Zo kunnen de 17 controle
posten (die zijn door de scholen
gevraagd) onderweg zien met wie
ze tv maken hebben. Zij moeten
beoordelen of de jongelui de re
gels goed toepassen: hand uitste
ken, goed rechts rijden en voor
rang geven als ze één van de
talrijke drempels in het dorp pas
seren. Om de minuut vertrekt een
fietser, daarvoor geeft J. van Ou
denaarde het teken. Hij heeft ook
een lijst waarop staat of de fietsen
in orde zijn. Een week eerder zijn
die door de mensen van 3VO ge
controleerd. Als iets niet in orde
was, kijkt Van Oudenaarde of dat
manco inmiddels hersteld is. Bin
nen een uurtje heeft iedereen zijn
rit gereden. Sommigen zijn aan
het vertrek best een beetje zenuw
achtig. Wachtende kinderen wor
den door een al terugkerende
leeftijdgenoot gerustgesteld:" „Het
is niet zo moeilijk." De Wit is te
spreken over de medewerking
van de scholen en de vriendelijk
heid van de mensen. Komende
dinsdag worden op de scholen de
diploma's uitgereikt, spreekt hij
af met de aanwezige leerkrach
ten.
De examens gaan de hele week
door. Dinsdagmiddag kwamen in
Sint-Annaland ruim 100 kinderen
in actie en gisteren in Tholen
eveneens tegen de 100. Vandaag
zijn Poortvliet en Scherpenisse
aan de beurt en morgen Sint-
Maartensdijk. Omdat in meerde
re plaatsen het praktisch examen
om de twee jaar wordt gehouden,
doen Stavenisse en Sint-Philips-
land dit keer niet mee.
Swarthoff, in het dagelijks leven
managing director bij Bon Giorno in
Sint Maartensdijk, is de opvolger
van Sarien Bout-Sakko die het na
vijf jaar welletjes vond. Bout, de
grote inspirator van de eerste jaren,
is overigens niet voor de Kunstroute
verloren. Op de achtergrond is zij
nog altijd als bestuurslid betrokken,
met public relations als belangrijkste
onderdeel van haar portefeuille. Ook
is Bout nog altijd actief in de sectie
muziek van de Stichting Kunstkring
Tholen. Pastoraal medewerkster
Gemma Verlij sdonk heeft als voor
zitter van het dagelijks bestuur ook
een deel van de taken van Bout over
genomen. Swarthoff staat als alge
meen voorzitter aan de top van de or
ganisatiepiramide, vooral vanwege
zijn contacten in de zakenwereld.
„De Kunstroute wordt steeds groter
en professioneler. Een project van
deze omvang kan niet meer zonder
de inbreng van het bedrijfsleven."
Bij de zesde aflevering van de Kunst
route krijgt de jeugd extra aandacht.
Naast een commissie muziek en
beeldende kunst kent de organisatie
daarom ook een commissie kinder
activiteiten. Maija Dekkers, Marleen
Verkamman en Hans Bruins, het trio
dat zich vooralsnog richt op de basis-
schooljeugd, heeft een reeks activi
teiten opgezet die de leerlingen moe
ten laten kennis maken met kunst.
Alle scholen in de kern Tholen zijn
aangeschreven. Uit de groepen 3 t/m
8 nemen 27 kinderen deel aan een
rondleiding langs de diverse expose
rende kunstenaars. Ook staat een
workshop op het programma waar
voor 66 kinderen zich hebben inge
schreven. Tijdens de workshop gaan
zij zelf aan de slag met allerlei mate
riaal om hun eigen kunstwerk te
fabriceren. Een gedichtenwedstrijd
maakt eveneens deel uit van de
Kunstroute voor de jeugd. Swarthoff
is in zijn nopjes met de grote deelna
me. Maar liefst 245 kinderen hebben
een poëtische bijdrage ingeleverd.
„De gedichtenwedstrijd is een abso
luut succes. Een deskundige jury be
oordeelt de inzendingen. Het enthou
siasme van de scholen om mee te
doen is groot, zeker als je in acht
neemt dat er op die dag al zoveel
voor de kinderen te doen is."
Een andere noviteit tijdens de zesde
Twee maanden geleden vertrok Lig- zijn beslissing heeft hij nog geen
moment gehad. Ligtendag heeft
eerder aan een VN-missie deelgeno
men. In 1993 was hij een halfjaar
gestationeerd in de Sinaï-woestijn,
nabij de ook nu nog zo actuele Ga-
za-strook. Toch waren zijn eerste
ervaringen onwerkelijk. De beelden
van het tv-journaal werden opeens
realiteit. „Alleen de hoofdwegen
tussen Serajewo en Bugojno zijn
veilig. Daarbuiten moet je echt niet
komen. Overal liggen nog mijnen
velden, overigens wel grotendeels
in kaart gebracht. Toch worden er
nog elke dag explosieven gevonden.
Een tijdje terug nog, midden op
straat in het centrum van Bugojno.
Die man schopt wat zand opzij en
laat ons een in de grond begraven
explosief zien. Delen van het land
liggen nog altijd in puin, al is er ook
veel opgebouwd. Bugojno is een
echte probleemgemeente. Ook in
Gornji speelt de etniciteit nog een
grote rol. Een kruispunt deelt de
tendag voor het eerst naar de Bal
kan, waar de gevolgen van de oor
log nog overal zichtbaar zijn. De
voorbereiding op de missie begon al
eerder. Eerst een aanvullende cursus
Engels, daarna twee weken lang in
structie op het Instituut Defensie
Leergangen (IDL). Tot in den treure
werden de gevoeligheden in de re
gio belicht. Na aankomst in Seraje
wo volgde nog een cursus van een
week. Ligtendag, in het normale le
ven wachtmeester 1 bij de mare
chaussee in Hoogerheide, kijkt er
met gemengde gevoelens op terug.
„Een hoop militair geneuzel. En je
krijgt een beeld voorgeschoteld van
een gebied waar niets te eten en
niets te drinken is. Nou, dat beeld
klopt dus niet."
Ligtendag koos ervoor om te wor
den gestationeerd in Bugojno, zo'n
135 kilometer van Serajewo. Gezien
het bergachtig traject en de conditie
van de wegen toch nog gauw een rit
Johan samen met zijn tolk.
van bijna drie uur. Gornji Vakuf en
Donji Vakuf zijn ook nog plaatsen
van betekenis in zijn werkgebied.
Ligtendag meldde zich vrijwillig
aan voor de missie. Omdat de thuis
situatie het nu toeliet. En omdat hij
anders over een aantal jaren toch
aan de beurt zou komen. Spijt van
stad doormidden. Aan de ene kant
wonen Kroaten, aan de andere zijde
zitten de Moslims. De republiek
Serbska, een Servische enclave in
Bosnië, is niet veraf."
Ligtendag koos voor Bugojno om
dat er een Nederlandse vredesmacht
(SFOR) is gestationeerd. De plaats
Vorig jaar trok de kunstroute ruim 1200 bezoekers naar Tholen.
editie is het project 'Kunst in bewe
ging', waarbij geïnteresseerde be
zoekers voor een appel en een ei in
bezit kunnen komen van het kunst
werk van hun keuze. Het uitgangs
punt is dat kandidaten voor een be
drag van 5 euro inschrijven op een
werk dat de Stichting Kunstkring
Tholen koopt van vier deelnemende
kunstenaars uit verschillende dis
ciplines: Louis Sauter, Olga Ver
maas, Hans Westerweel en Nini
Minderhoud. Aan het project is, be
halve een inschrijving, ook een prijs
vraag verbonden. De trekking van
'Kunst in beweging' vindt plaats op
30 april om 18.00 uur in het kerkge
bouw van de Vrijzinnige Geloofs
gemeenschap aan de Oudelands-
estraat 11. Swarthoff heeft hoge
verwachtingen van dit onderdeel van
de Kunstroute. „Het moet ons een
extra centje opleveren en de gelukki
ge winnaars komen voor een prikkie
in het bezit van iets wat ze mooi vin
den."
De formule van de Kunstroute, vorig
jaar nog goed voor ruim 1200 be
zoekers, is verder niet gewijzigd.
Uitgangspunt blijft een podium bie
den voor (amateur)kunstenaars uit
de stad Tholen en de omliggende
kernen. Bij de beeldende kunste
naars zijn bekende gezichten van
vorige afleveringen wederom aan
wezig. Op de lijst van deelnemers
staan onder andere Adri Boxhoorn-
Urbanus, Adriënne Deurloo, Ati van
Veenendaal, Hans Westerweel, ;Vcr-
onie Rens, Louis Sauter, MarceFvan
Tienen en Kees Meijer. In de Gast
huiskapel is van 27 april t/m 4 mei
bovendien keramisch werk te zien
van de professionele kunstenaars
Erik du Chatenier en Jan Dekker.
Dekker richt zich vooral op schaal-
en vaasvormen, terwijl Du Chate
nier juist metershoge, in het oog
springende objecten maakt. Swart
hoff: „Dat is precies waar de Kunst
route voor staat: afwisseling is be
langrijk, alle uitersten komen aan
bod."
Op de Kunstroute 2002 zijn traditio
neel ook weer een grote aantal podi
um- en toonkunstenaars te beluiste
ren. Bijzondere aandacht verdient
Willy Feijtel-Bout, woonachtig in
Goes maar met Thoolse wortels.
Onlangs kwam van haar de cd 'Mij
spreekt de blomme een tale' op de
markt, een verzameling van op mu
ziek gezette gedichten van Guido
Gazelle. Andere vocalisten zijn An-
net de Ruijter uit Anna Jacobapol-
der, Marjan van Voorst en Petrian
van de Eijnden. In de Nederlands
Hervormde Kerk vindt weer een or
gel-estafette plaats waarbij maar
liefst acht organisten uit de eigen
streek voor het voetlicht treden.
Daarbij onder andere wethouder
Wim van Kempen, Mariëlle Kla
vers-Wessels, Eric Quist en het 16-
jarige talent Bart Burgers. Ook een
aantal koren geeft acte de presence.
Het van hun jaarlijkse bijdrage aan
de Dodenherdenking bekende Gere
formeerd Gemengd Koor Canticum
behoort tot de deelnemers, evenals
het dameskoor Passage. Liefhebbers
kijken uit naar het BZB Koor, een
groep van tien vrouwen die de luis
teraar meeneemt op een muzikale
zwerftocht van de 13e eeuw tot he
den. Tjoko is een regionaal jonge
renkoor, verbonden aan de Rooms
Katholieke Kerk.
Op maandagavond 29 april is er
vanaf 19.00 uur een inloopconcert
in de RK Kerk Onze Lieve Vrouw
Hemelvaart. Bij goed weer vindt op
27 april een pleinconcert plaats op
de Markt door het Leerlingen Or
kest van Concordia. Ook bij molen
De Hoop wordt vanaf 14.00 uur ge
musiceerd. Op 27 april treedt de
groep van Anna Jacobiaan Jan van
de Velde op in het Stadhuis, met
nostalgische troubadourmuziek die
knipoogt naar hedendaagse ontwik
kelingen. Op Koninginnedag is in
het Stadhuis onder andere Ierse en
Schotse volksmuziek te horen van
DEIL. Bij de ensembles vallen ook
weer de nodige bekende namen van
voorgaande Kunstroutes op. Pianist
Kees Heijboer brengt samen met
Marleen Verkammen (viool) en
Jacco Bruijnzeel (dwarsfluit) mu
ziek van Barok tot Romantiek Ook
Edu de Goffau ontbreekt niet op
de affiche. Verder brengen spelers
van Rederijkerskamer Eendracht op
beide dagen van de Kunstroute
■straattoneel en staan er demonstra
ties door de Small Town Country
Line Dancers op het programma.
Boekjes met het precieze program
ma zijn bij diverse winkels in Tho
len te koop. Swarthoff is tevreden
met de opzet van de zesde Kun
stroute. „We hebben weer een pro
gramma voor jong en oud, voor ie
der wat wils. We hopen hiermee het
aantal bezoekers van vorig jaar
weer te overtreffen. Elk jaar willen
we met de Kunstroute een beetje
meer vooruit."
In de galerie van Hans Westerweel
aan het Rosarium 13 in Tholen ex
poseren tijdens de Kunstroute Mar
jolein Pauwels en Ad van Nimwe-
gen keramisch werk. Pauwels en
Van Nimwegen komen beide uit
Bergen op Zoom en treden voor het
eerst met eigen werk naar buiten.
Pauwels is creatief therapeute en
maakt vooral dierfiguren, die zich
kenmerken door het gebruik van ge
kleurde kleisoorten. Van Nimwegen
woonde lang in Zuid-Afrika en gaf
les in keramische vormgeving in
Port Elizabeth. Hij maakt schalen
die op een bijzondere wijze worden
gestookt. De expositie in de Thool
se galerie duurt van 27 april tot en
met 4 mei. De openingstijden zijn
van 13.00 tot 17.00 uur. f
