Recreatie en meer winkels,
en behoud van open landschap
Honing doet het hart van
Dave Tange sneller kloppen
Bouwstenen
aandragen
Dokter Panis
Nog minder
jeugd bij
slotdebat
Leven levert
de meeste
stenen op
Kloof dichten
met klare taal
Politiek ziet meer in werven van bedrijven met veel personeel
Oud-Vossemeerse fruitteler onderscheiden voor 25 jaar imker
Donderdag 20 december 2001
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
De recreatie op Tholen moet in de toekomst verder wor
den ontwikkeld. Er moeten plannen komen om de aan
trekkelijkheid van de winkelgebieden te vergroten. Het
winkelaanbod moet omhoog. Maar ook het historisch
karakter van Tholen en Sint-Philipsland met hun open
landschap dient behouden en versterkt te worden. In elke
woonkern moet plaats blijven om woningen te bouwen,
maar de eigen bewoners zullen daarbij wel voorrang
moeten krijgen. En dorpshuizen kunnen een rol spelen in
het verbeteren van de leefbaarheid van alle plaatsen in de
gemeente op weg naar 2025.
Grondmarkt afromen
Overtuigd
Heel jammer
Praet'uus
Statuut voor
beleggen gemeente
Opa Tange had vroeger op Walcheren al bijenvolken. Na
de inundatie in de oorlog hield de fruitteelt op het eiland
op te bestaan en begon de familie aan een heuse trek
tocht. Uiteindelijk streken de Tanges neer aan de rand
van Bergen op Zoom waar een bevriende imker zijn bij
enkasten in hun boomgaard zette. Als jong ventje kwam
Dave Tange zodoende al in aanraking met de wondere
wereld van de bij. Ruim een kwarteeuw geleden begon
broer Jan in Oud-Vossemeer ook met imkeren. Na diens
emigratie naar Brazilië nam Dave de bijenvolken over.
Cursussen, tips van andere imkers en gezond verstand
leerden hem steeds meer over het ambacht. Toch blijft
ook voor Tange de bij een met raadsels omgeven beestje.
„Het is net sterrenkunde. Hoe meer je erover te weten
komt, hoe meer je ontdekt dat veel niet bekend is. Neem
alleen maar het oriëntatievermogen van de bij. Niemand,
ook wetenschappers niet, weet er het fijne van."
Reinigingsvlucht
Zwermscheppen
Begroting 2003
mag 4.25% stijgen
Het slotdebat over Tholen 2025 trok maandagavond in Meulvliet 200 belangstellenden.
Om de kloof tussen politiek en burger
te verkleinen, zal er klare taal moeten
worden gesproken. Aan de burger ligt
dat niet. Die weet over het algemeen
wel wat hij wil van de overheid. An
dersom weet de politiek ook wel wat
zij wil. Maar spreekt zij niet altijd
klare taal.
Zó bestond de SGP het maandag
avond tijdens het slotdebat in Meul
vliet in Tholen om de volgende stel
ling te poneren over het bevorderen
van de werkgelegenheid: 'Het acqui
sitiebeleid richten op high-tech en
footloose bedrijven.'
Nieuwkomer J.M. Aarnoudse op de
lijst van de staatkundig gereformeer
den werd gevraagd wat dat nu bete
kende. Hij moest het antwoord schul
dig blijven. De volksvertegenwoor
diger in spe erkende ruiterlijk dat hij
het niet wist. Met hem taste waar
schijnlijk de meerderheid in de zaal
volslagen in het duister. Wie weet im
mers waar 'footloose' voor staat?
Elke burger ontving het prachtig uit
gevoerde .informatieblad' (het mocht
ook wat kosten, toch met daarin een
te rooskleurige voorstelling van de
ontvangen reacties van de burgers. Ze
waren immers bij lange na niet alle
maal positief! Zo ook lijkt de keuze
om de plaatselijke samenleving bij de
toekomstvisie van Tholen zeer na
drukkelijk te betrekken, een farce, (en
was dat maar eerder gebeurd!). De
gemeente vindt namelijk dat de de
batavonden als geslaagd mogen wor
den beschouwd en dat uit de reacties
zou blijken, dat Tholen (zijn dat bur
gers- of overheidsdienaren?) waarde
ring heeft voor de manier waarop de
gemeente de zaken rond de toekomst
visie aanpakt. Is deze stellingname
overeenkomstig de werkelijkheid of
is dat een kwestie van promoten? Zij
vergelijkt haar beleid met de bouw
van een huis en dat voorbeeld spreekt
elke burger aan. De gemeente zegt in
haar reclame: Een stevige fundering
is van het grootste belang. Maar voor
het leggen van de fundering en voor
het optrekken van de muren, komen
toch zeker vragen op als: willen wij
een nieuw huis, of is hethuis waarin
we wonen, na aanpassing, nog ruim
voldoende? Wat betalen we voor
nieuwbouw? Wat zijn de jaarlijkse
kosten ervan? Wat willen we met de
inventaris? Wat zijn de advieskosten
van de externe bureaus? Als deze
overwegingen worden genegeerd,
komt het leggen van de fundering niet
eens aan de orde! En funderen zonder
het nemen van grondmonsters kan
geen stevige fundering opleveren en
zeker geen stabiel gebouw.
Welke burger zal daarom gemoti
veerd zijn om bouwstenen aan te dra
gen om op deze .fundering' te bou
wen?
Deze impressie ontstond, al kijkend
naar de afgelopen jaren waarin
a. burgers niet werden gekend in al
lerlei dure voorbereidingen.
b. voorbereidingen niet of nauwelijks
financieel werden onderbouwd, (ver
bouw of nieuwbouw)
c. dat tijdens verbouwingsbesprekin
gen een balletje werd opgegooid
om maar in een nieuw gebouw te in
vesteren, wat zoveel indruk maakte
op alle raadsleden (zonder verdere
onderbouwing), dat dit unaniem werd
geaccordeerd.
Letterlijk uit het Engels vertaald is
het 'vrij, ongekluisterd, zich gemak
kelijk verplaatsend of gemakkelijk
van werkkring wisselend'.
Maar in het jargon van de moderne
economie-zonder-grenzen betekent
het dat het om een bedrijf gaat die
diensten verleent en geen producten
afscheidt. Het kan niet altijd foutloos,
maar wel zonder footloose.
De PvdA - ongeveer even groot in de
Thoolse gemeenteraad - deed er niet
voor onder: 'Verbeteren van de mo
biliteit voor alle burgers zowel fysiek
als digitaal.' Volgens raadslid in spe
E.M. van der Wal betekent deze zin
dat er betaalbaar vervoer moet zijn.
En dat de ruimte daar ook voor inge
richt moet worden. En slaat het digi
tale in deze bijzondere nevenschik
king op het feit dat de burger via de
computer bereikbaar moet zijn: een
internetcafé in een dorpshuis. Dat
laatste kon de 14-jarige Jan Dries
Reitsma uit Sint-Philipsland wel vol
gen, maar de politieke partijen zullen
een grote inspanning moeten doen
om de jongeren te interesseren voor
hun zaak. Taal blijft een belangrijk
middel. Ook als het digitaal gaat.
Dat moet kunnen, want alles is te ver
wezenlijken en begrotingen zijn altijd
sluitend te maken, We doen een be
roep op de burgers, aldus de bestuur
ders. (Een beroep? Zij wel!)
We (de gemeenteraad en b. en w.)
verplichten de burgers gewoon om
hogere belastingen te betalen, dan
zijn ze eruit en is het prestige gered!
We zijn nog niet de duurste gemeente,
wordt als .argument' aangevoerd! Dat
is nog eens .bouwstenen' aandragen
om hoge idealen te verwezenlijken
ten kosten van andermans portemon
nee! Maar weet wel: we verlangen
echt niet terug naar de tijd dat de min
der draagkrachtigen moesten zingen
bij de jaarwisselingen:
Iedeboedenie, iedeboedena,
geê mun un centje in de rommulda,
't varukje ei vier voetjes,
vier voetjes in un staert.
't varukje is gêên centje waerd.
Ouwe jaer uut, nieüwe jaer in,
't büsje stae open en steek tur wat in.
Brengt dit de burgers er niet toe, zich
wel drie keer te bedenken om te gaan
stemmen op 'vertegenwoordigers'
voor de gemeenteraad en om mede
werking te verlenen aan een flatteuze
en ingewikkelde campagne van be
stemming Tholen? Wie de Eendracht-
bode van 29 november over het refe
rendum goed heeft gelezen, vergaat
de lust tot stemmen en .inspreken'
Bouwstenen aandragen?
C. Rijnberg,
Sint-Maartensdijk
VERVOLG VAN VOORPAGINA
De huisartsenpost heeft wel verlich
ting gebracht voor de huisartsen, zegt
Panis. „Een aantal uren is het minder
druk. Dat is prettiger, maar het zit
hem niet in de structuur waar je deel
van uitmaakt, maar hoe je zelf in el
kaar zit."
Voorlopig blijft Panis blijft met
vrouw en kinderen in het dorp wo
nen. Zijn vrouw is kinderfysiothera-
peute en blijft gewoon werken. De
jongste dochter zit er nog op de ba
sisschool. „Ik ga vanaf januari waar
nemen als part-time huisarts en neem
een jaar de tijd om na te denken over
wat ik ga doen. Dat kan betekenen
dat ik weer doorga als huisarts of me
verder ga specialiseren. De periode
om nu waarnemingen te doen is ui
termate gunstig. Die mogelijkheid
pak ik met beide handen aan."
Dokter Jahangir blijft voorlopig in
Oudenbosch wonen.
Dat is in grote lijnen de boodschap
die de Thoolse politieke partijen
maandagavond meekreeg tijdens
het slotdebat. Zeven politieke partij
en met elk twee vertegenwoordi
gers, elf burgers in een panel en
ruim 200 belangstellenden in de
grote zaal van Meulvliet probeerden
keuzen te maken voor de bouwste
nen waarmee de politiek aan de slag
moet.
Geen eenvoudige opgave, zo bleek.
Was er tijdens de eerste debatavon
den ruimte om allerlei aspecten naar
voren te brengen en te reageren op
prikkelende visies van inleiders, nu
ging het erom het fundament te leg
gen voor het beleid in de nabije toe
komst.
Het ging er dan ook veel serieuzer
aan toe, maar ook minder levendig.
Het was zaak een keuze te maken
uit een veelheid van voorstellen die
van verschillende kanten werden
gedaan. En soms hadden de burgers
duidelijk een andere voorkeur.
Bijvoorbeeld als het om het schep
pen van werkgelegenheid gaat. Zo
koos 18,6 procent van de zaal via
het stemkastje voor het verder uit
bouwen van de recreatie (platte-
landstoerisme, natuur- en cultuur
toerisme, ontwikkelen van jacht
havens en uitbreiding van de ver-
blijfsrecreatie). De politieke partij
en zagen met 24 procent meer in het
werven van bedrijven (voor hoog
opgeleiden en met veel arbeids
plaatsen). Maar ook het ontwikke
len van 'hoogwaardige vormen van
recreatie en bedrijvigheid', scoorde
met 20 procent bij de politieke par
tijen goed.
De burgers vonden het ook belang
rijk om bestaande bedrijventerrei
nen op te knappen en de uitbreiding
van de terreinen te beperken tot een
jaarlijkse groei van 1 hectare: 14,4
procent. De Thoolse politiek voelt
daar veel minder voor: 8 procent.
Maar ziet wel veel in het vergroten
van de aantrekkelijkheid van de
winkelgebieden in de Thoolse
woonkernen (24 procent tegen 17,1
procent van de burgers).
Deze bouwsteen was ingebracht
door J.P. Westdorp uit Sint-Anna-
land (muziekvereniging Acceleran
do). Voor zijn inbreng kreeg hij 84,9
procent steun uit de zaal. Een
vrouw uit het publiek probeerde een
lans te breken voor de jeugd door de
stelling te poneren dat de gemeente
jongeren goed moet informeren
over de mogelijkheden op werk op
Tholen. Die stelling werd als bouw
steen toegevoegd (met 83,6 steun
uit de zaal), maar viel nagenoeg
weg bij de uiteindelijk keuze.
Ph. de Rijke uit Stavenisse pleitte
voor het behoud van het voortgezet
onderwijs op Tholen. Dat zorgt er
volgens hem onder meer voor dat de
Thoolse arbeidsmarkt wordt gesti
muleerd.
Ook bij het wonen waren er ver
schillen tussen de burgers en de po
litieke partijen. Willen de burgers
dat er voldoende aanbod is van wo
ningen in de eigen woonkern en dat
de eigen bevolking eerste keus
krijgt (29,8 de politiek richt
haar pijlen meer op het versterken
van de woningmarkt door het voe
ren van een actief grondbeleid
(52,2%). De gemeente zou dan zelf
grond aan moeten komen, lang
voordat er werkelijk gebouwd
wordt om zo te voorkomen dat pro
jectontwikkelaars de grondmarkt
afromen.
De stelling van Th. G. Westerveld
(stichting Beter Wonen) om de wo
ningcorporatie een centrale rol te la
ten spelen bij op de lokale woning
markt, kon nauwelijks op steun
rekenen (4,3%). Volgens L.J. van
Doorn (ABT) is dat niet nodig om
dat Beter Wonen nu al 'alle kans'
heeft om mee te doen op het terrein
van de volkshuisvesting. Volgens
Westerveld zou de winst die Beter
Wonen maakt bij de verkoop van
huizen gebruikt kunnen worden om
voor ouderen of gehandicapten te
bouwen. L. Blom (PvdA) was het
daar mee eens en vond dat er een
beleid voor bepaalde doelgroepen
moet worden vastgesteld. F.J. Goos-
sen (VVD) was het daar niet mee
eens. Volgens hem kan de gemeente
alle 'categorieën' woningzoekenden
bedienen. En is het zelfs gevaarlijk
veel grond aan te kopen. „Als het
wat minder gaat, zul je zien dat
projectontwikkelaars over de kop
gaan." De liberaal vindt ook niet dat
er perse bij elke woonkern gebouwd
hoeft te worden. „Dat is afhankelijk
van demografische ontwikkelin
gen."
Volgens architect T. Moerland uit
Tholen is er helemaal niets aan de
hand. En gaat het erom om in te
spelen op de vraag en te luisteren
wat 'de mensen' willen. De wo
ningstichting maar ook de project
ontwikkelaar kunnen daar een rol in
spelen, aldus Moerland.
J.A. de Boe (CDA) zei ervan over
tuigd te zijn dat iedereen vindt dat
de stichting goed werk doet. Maar
zag wel een taak voor de gemeente
om via een juridische constructie
(voorkeursrecht gemeenten) een
grotere vinger in de pap te krijgen
als het om aankoop van bouwgrond
gaat.
SGP, PvdA en ATB vonden elkaar
in het streven de vrijheid van pro
jectontwikkelaars aan banden te
leggen, maar W. Heijboer uit Sint-
Annaland (uitgever/journalist Een-
drachtbode) wees erop dat 'de prak
tijk van alle dag' er echter anders
uitziet. „In Oud-Vossemeer, Sint-
Philipsland en Tholen gaan de SGP
en PvdA bij de nieuwe bestem
mingsplannen wel in zee met de
projectontwikkelaars." (hij oogstte
applaus met zijn opmerking).
W. Bijl uit Tholen vond dat er een
woningbouwbeleid voor ouderen op
de politieke agenda moet komen
staan. „Het gaat om 2025. Meer dan
een derde van de mensen hier is ou
der dan 60 jaar. Tegen die tijd moe
ten er voldoende woningen voor ou
deren beschikbaar zijn." Hij kreeg
daarbij steun van I. van Ommen-de
Wit (de Schutse). Zij vond dat er in
alle woonkernen ouderenwoningen
moeten verrijzen. Maar de stelling
van Bijl vond weinig gehoor.
De Thoolse politiek voelt er wel wat
voor om ieder jaar in elke woonkern
een klein aantal betaalbare (levens-
loopbestendige) woningen op vrije
percelen te bouwen: 17,2
De stellingen over het onderwerp
'leven' waren talrijk. Uit maar liefst
zeven bouwstenen moesten er twee
gekozen worden. De inwoners van
Tholen is het ernst met het 'behoud
van cultuurhistorische waarden en
het versterken van het open land
schappelijk karakter' van Tholen en
Sint-Philipsland. 16,2 procent vond
dat het belangrijkste. Dat mag zeker
als signaal gezien worden naar de
politiek die deze stelling als derde
koos.
A. van de Sande-Sinke (Christenu
nie) was heel blij met de steun 'van
de politiek en de zaal.' Zij zag er al
lerlei mogelijkheden in zoals het
openstellen van kerken en het oude
stadhuis in Tholen het hele jaar
door. Kleinschalige toeristische at
tracties, zo noemde ze het, compleet
met voet- en fietspaden.
Het was de enige partij die daarmee
naar voren kwam. En dat verbaasde
inwoonster A. Boxhoorn ('als oud
ste en wijste' in het burgerpanel) in
hoge mate. „Er is maar één bouw
steen voor cultuurhistorie. Dat is
heel jammer."
De politiek gaf meer voor het ver
sterken van de leefbaarheid door de
dorpshuizen nieuwe functies te ge
ven (21,7%). Ook dat kon echter op
steun rekenen van de burgers:
15,1%.
De stelling van de heer Hage uit
Tholen (winkelier) om het winkel
aanbod te versterken, kreeg volop
steun van de burgers uit de zaal:
14,1%. Hage betoogde dat het tij
gekeerd moet worden. „Er sluiten
meer winkels dan dat er bij komen.
We moeten het accent verleggen en
het winkelaanbod steunen en ver
sterken."
Het ondersteunen van het vereni
gingsleven, het onderwijs en de
jeugd, ingebracht door H.K. Pekels-
ma (bijzonder speciaal onderwijs)
kreeg 12 steun van de burgers en
4,3 van de politici. Jan Dries
Reitsma uit Sint-Philipsland (enige
jongere. Geertrui Burgers uit Sint-
Annaland was verhinderd) zag dat
geen enkele partij de roep van de
jongeren tijdens de vorige debatten
om in elke woonkern een hangplek
te maken, gehoord had.
Dat de stelling over de centrale rol
voor de jeugd door de politici zo
laag werd gewaardeerd, viel Reits
ma erg tegen. Hij leidde er uit af
dat de jeugd hierdoor minder in de
politiek gaat geloven (applaus). D.
Suijkerbuijk (D66) zei dat hij wel
voor deze stelling had gestemd en
dat D66 jongeren 'niet met lege
handen naar huis wil laten gaan.'
D66 wil zelfs dat er een jongeren-
raad komt om de jeugd meer bij het
bestuur van de gemeente te betrek
ken. Dan kon Reitsma voorzitter
worden, zo zei H. Droogh, een van
de twee leiders van de avond. Naast
een jongerenraad pleitten de partij
en ook voor dorpsraden en het ver
beteren van de contacten tussen de
gemeente en de inwoners.
Een hangplek voor jongeren, klinkt
zo negatief, zei mevrouw Box
hoorn. „Ik zou het liever een pra
et'uus willen noemen, een levens-
loopbestendige hangplek."
Reitsma vond het jammer dat het
beleid pas over 25 jaar tot stand zou
komen: „Dan heb ik niks meer aan
mijn hangplek."
Was de jeugd onder de 21 jaar al
zwaar ondervertegenwoordigd bij
de eerste drie debatten over de toe
komst van Tholen, maandag was in
Meulvliet in Tholen maar 1,9 pro
cent van de ruim 200 aanwezigen
jonger dan 21 jaar.
Ook nu vormden de mannen met
75,6 procent weer de meerderheid.
Wat leeftijd betreft week deze
avond ook niet af van de vorige. De
groep van 41 tot 60 jaar was met
55,4 procent het sterkst vertegen
woordigd, gevolgd door de groep
21 tot 40 jaar met 30,2 procent. 12,2
procent was 61 jaar of ouder.
De meeste inwoners kwamen uit
Tholen: 37,2 procent, dan Sint-
Maartensdijk 21,3 procent, op rui
me afstand gevolgd door Sint-
Philijisland met 9,2 procent. Sint-
Annaland viel als tweede grootste
woonkern wat uit de boot met een
opkomst van 8,7 procent.
De meeste belangstellenden bleken
langer dan 15 jaar in de gemeente te
wonen: 84,5 procent. 9,3 procent
woonde korter dan die periode in de
gemeente en 6,5 procent kwam van
buiten de gemeente.
Werkers in de openbare dienstverle
ning waren weer goed vertegen
woordigd. Met 20,8 procent waren
ze de grootste groep. Ook de zake
lijke dienstverlening liet van zich
horen: 14,1 procent, gevolgd door
de industrie met 11,7 procent.
De zeven Thoolse politieke partijen
droegen maandagavond elk 3 bouw
stenen aan voor de toekomst van
Tholen. Nieuw was het Algemeen
Belang Tholen (ABT) die in maart
een gooi doet naar een of meer raad
zetels. Uit de ingediende lijst wer
den door het communicatiebureau
bouwstenen gekozen waarop de zaal
en het burgerpanel (11 personen)
mocht reageren. Het betrof bouwste
nen voor 'wonen, werken en leven'.
Vele bouwstenen leken wel wat op
elkaar, maar hier en daar lagen de
accenten anders.
Bij wonen werden 4 stenen aange
dragen door de VVD, CDA, SGP en
CU, eentje door iemand uit het bur
gerpanel en eentje vanuit de zaal.
Bij werken waren 4 bouwstenen, 2
van de VVD, 1 van D66, 1 van CDA
en een van Christenunie, 2 uit het
burgerpanel en 1 uit de zaal.
Onder de wel erg algemene noemer
'leven' (wat valt daar niet onder?)
werden dan ook de meeste bouwste
nen gepresenteerd: 7, waarvan 2 van
D66, 2 van PvdA, 1 CDA, 1 ABT en
1 ChristenUnie, 2 uit het burgerpa
nel en 1 uit de zaal.
De gemeente Tholen moet als gevolg
van de wet financiering lagere over
heden meer aandacht gaan besteden
aan het beleggen van financiële over
schotten. Voor het tijdelijk stallen van
geld moet een zogenaamd ,treasury-
statuut' komen. Het moet voor de ge
meenteraad allemaal heel helder zijn
waar de gelden blijven, welke risico's
de gemeente eventueel loopt en wat
de rendementen zijn. Ook de verde
ling van taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden dient helder,
meetbaar en beheersbaar te zijn.
Tange heeft ondertussen toch een
aardige staat van dienst.Vorige week
werd hij gehuldigd vanwege het 25-
jarig lidmaatschap van de Steenberg-
se Bijen Vereniging (SBV). Vooral de
legendarische SBV-voorzitter Pam
van Dongen leerde hem veel fijne
kneepjes van een beroep dat bijna net
zo oud is als de wereld. Zoals ge
zegd, de raadsels zijn gebleven. Na al
die jaren in de onmiddellijke nabij
heid van de nijvere bij weet Tange
één ding zeker. „Bijen zullen nooit je
vriend worden. Het zijn geen troetel
dieren."
Een bezoek aan de bijenkasten van
Tange heeft weinig zin. Het is winter.
De bijen hebben zich teruggetrokken.
Even geen spectaculaire demonstra
tie zwermscheppen. De vier resteren
de volken van Tange, elk bestaand uit
30.000 tot 70.000 bijen die in een
goed jaar zo'n 20 tot 30 pond honing
per kast produceren, houden even
hun gemak. Daardoor worden ze in
de winter ook ouder. In de zomer
leeft een bij ten hoogste twee maan
den. Dan is zijn zoete levenstaak vol
bracht. Behalve de koningin, die kan
met gemak vijf jaar oud worden. Het
resultaat van een, in vergelijking met
haar onderdanen, aangepast menu.
Bijen vliegen pas uit als de tempera
tuur boven de tien graden komt, legt
Tange uit. Tenzij er sneeuw komt.
„Het wit van sneeuw verlokt ze om
de vliegen. Als dat gebeurt, leggen er
een heleboel het loodje. Ook de kool
mees vormt in de winter een gevaar
voor de bijen. Het meesje tikt met de
snavel tegen de kast, de bij wordt
nieuwsgierig en hap."
Het lijkt een natuurfilm zoals Tange
het vertelt. Er zijn meer gevaren die
de bij bedreigen. Honger bijvoor
beeld. In de winter wordt elk volk ki
lo's suiker bijgevoerd. Ook de va-
roamijt rnkt alsmaar op, een beestje
waar de bij absoluut niet tegen kan.
Tien jaar geleden is de ziekte vanuit
Oost-Epropa naar deze contreien ge
komen. Eerst nog aan de grens met
Duitsland. Geleidelijk rukt de mijt
op, ook tot in Zeeland. Net als bij
voorbeeld bloemzaadkwekers lijden
imkers onder het strenge toelatings
beleid van bestrijdingsmiddelen op
de vaderlandse markt, waardoor een
adequate bescherming van de bij een
moeilijk verhaal blijft. Veel imkers in
deze buurt kopen daarom in het cou-
lantere België de noodzakelijke be
strijdingsmiddelen. Op de Ambrosi-
ushoeve in Hilvarenbeek wordt veel
onderzoek gedaan naar bijen en hun
leefwijze. Het is een van de weinige
onderzoekstations in het land. „Er
wordt heel weinig geld in deze sector
gepompt. Het economisch belang is
niet zo groot. Voor de honing worden
bijen al niet meer gehouden. Honing
kan tegenwoordig zo goedkoop wor
den geïmporteerd. Dat is hier com
mercieel gezien niet meer interes
sant. Wel zijn er imkers die zich
vandaag de dag toeleggen op het ver
huur van hun volken aan de glastuin
bouw. Het inzetten van bijen in kas
sen is een groeimarkt. Wie auber
gines en aardbeien onder glas of plas
tic teelt, profiteert ervan. Zelf heb ik
bijen, behalve als hobby, ook altijd
gezien als een verlengde van mijn be
roep."
Tange (57) is telg uit een echt fruitte
lersgeslacht. De bijen dienden vooral
om de bestuiving van de gewassen
mogelijk te maken. Onlangs heeft
Tange een groot deel van zijn boom
gaarden verkocht aan projectontwik
kelaar Stienstra. „Ik heb ruim veertig
jaar in het fruit gezeten, maar ik heb
er geen hartzeer van. Het regerings
beleid voor de fruitteelt is niet leuk
meer. Slechte prijzen, geen plukkers
te krijgen en verschrikkelijk veel ad
ministratie. Je zat de laatste jaren
meer achter de schrijftafel dan in het
veld. Alles moet geregistreerd wor
den, maar de computer hoefde voor
mij niet meer. Ik zie hier geen toe
komst meer voor de fruitteelt. We
worden gebombardeerd met import
uit landen waar alles goedkoper
kan."
Nog 1,5 hectare peren en wat aard
beien heeft Tange aangehouden als
hobby. Daarachter rukt de nieuw
bouw van het plan Welhoek op, rich
ting Hofstraat. Zijn bijenvolken heeft
Tange eveneens voor een deel van de
hand gedaan. Ze zijn niet meer nodig,
overlast dreigt. Nog een keer legt
Tange de fascinatie van bijen voor de
kleur wit uit. „Na een lange winter
gaat bij de eerste reinigingsvlucht de
broek van de bij af. Daar komt een
flinke hoeveelheid smurrie bij vrij.
Het wasgoed van de buren aan de lijn
is dan beslist niet veilig."
Vroeger was het anders. Heimwee
klinkt door in de stem van Tange.
„Een imker was in de arme veenko-
lonieën in Oost-Brabant en in Drente
een veel voorkomend beroep. Lange
tijd was honing ook de enige zoetstof
die bestond. Suiker kennen we pas
sinds de tijd van Napoleon. Die veen
gebieden en heides waren ook bij uit
stek geschikt voor de bijen. Veel bra
men en wilde struiken. De omstan
digheden zijn overal sterk achteruit
gegaan. Er is veel land onttrokken
aan de wildernis. Een open gebied als
Tholen is in feite helemaal niet ge
schikt voor bijen. Op aardappelvel
den, tarwe en graszaad vindt een bij
geen voedsel. Gelukkig kan een bij
maximaal zeven kilometer per vlucht
Imker Tange bij zijn bijenstal in C
afleggen, dus hij vindt altijd wel wat.
Door het inzaaien van akkerranden
met bloemen en andere vormen van
agrarisch natuurbeheer worden de
laatste jaren de omstandigheden ove
rigens weer wat gunstiger."
Bij zijn debuut in de imkerij was Tan
ge fanatieker dan tegenwoordig. „Na
de bloesemperiode was er voor de bij
en in de boomgaard weinig meer te
halen. In de eerste jaren heb ik wat
met ze afgereisd. Naar koolzaadvel
den, naar de heide. Het is een heel ge
sjouw met die kasten. Ze zijn eigen
lijk te onhandig om in je eentje te
pakken. Ik werkte daarom altijd sa
men met pastoor Vermeulen, die had
er ook liefhebberij in." Soms kroop
het bloed zelfs waar het niet gaan kon.
„Ik kan me nog een dag herinneren
d-Vossemeer.
dat we met de kinderen naar het
strand op Walcheren gingen. Even
buiten Middelburg zag ik tijdens een
pauze bij een restaurantje in een coni-
ferenbosje een joekel van een zwerm
zitten. Ik had mijn spullen niet bij,
maar met twee geleende dozen had ik
ze zo te pakken. Ik zette de dozen na
het zwermscheppen achterin.We rij
den nog geen vijf minuten of heel de
auto zat vol met bijen. Door de ko
kers, door alle kieren, kwamen ze naar
binnen. Paniek! Vlug heb ik die twee
dozen emit gemieterd. Ze waren zo
lek als een mandje. Op de weg terug
heb ik ze trouwens weer gevangen, nu
met een vuilniszak. In tien dagen had
ik tien kilo honing van die zwerm. Dat
heb ik later nooit meer meegemaakt."
De liefhebber in Tange verraadt zich
niet. Honing doet zijn hart sneller
kloppen, zegt Tange zelf. Gepassio
neerd vertelt hij overjde diverse soor
ten honing, hun smaak en hun kleur.
Koolzaadhoning die zo makkelijk
stolt en aan reuzel doet denken, de
lichte klaverhoning, de bruine zomer-
honing met zijn mengsel van bloemen
en de heidehoning natuurlijk, bijna
zwart en gewild om haar scherpe
smaak. Wintervertellingen bij de bij
enkast. Het zijn de verhalen van een
in deze contreien langzaam uitster
vend beroep. Tange: „Het merendeel
van de imkers is ouder van vijftig.
Jong bloed dient zich niet aan. De
herkomst van de clubleden verandert.
Nog niet zo lang geleden waren het
bijna uitsluitend mensen met een
agrarische achtergrond. Nu is het per
centage buitenlui misschien nog 20
tot 30%. Dat vind ik zelf geen min
punt. Ik hoef niet elke bijeenkomst de
hele tijd over appels of peren te klet
sen. Het is nu een bont gezelschap,
dat in ieder geval één ding gemeen
heeft: ze hebben allemaal iets met de
natuur".
Het jaar 2002 moet nog beginnen,
maar de vereniging van Zeeuwse
gemeenten VGZ heeft alvast een al
gemene richtlijn gegeven voor fi
nanciering van gemeenschappelijke
regelingen en de toetsing daarvan
door gemeenteraden. Het percenta
ge komt uit op 4.25% ten opzichte
van 2002. Naast dit maximale stij
gingspercentage worden ook richt
lijnen gegeven voor de meerjaren
begroting, prestaties en kengetallen,
reserves en voorzieningen. De
raadscommissie middelen spreekt
er woensdagavond 9 januari over.
