'Politiek moet ja of nee durven zeggen'
Verstedelijkte omgeving maakt
uit wat er op Tholen gebeurt
'Boer ook betalen voor
productie van landschap'
Tholen vreest afkalvende leefbaarheid op weg naar 2025
Jeugd en vrouwen ontbreken
bij startdebat in Tholen
Meer belasting gaan betalen voor het zwembad van Van Belzen
i
'Regio's zullen
enorm aan
kracht winnen'
Donderdag 8 november 2001
EENÖRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
7
Leefbaarheid. Dat moeilijk te definiëren begrip loopt
volgens gespreksleider Huub Droogh als een rode draad
door de tot dusver in het kader van de Toekomstvisie
Tholen 2025 gevoerde gesprekken. Ook in Meulvliet
werd door vele sprekers, en in de meest uiteenlopende
bewoordingen, stilgestaan bij de afnemende vitaliteit van
met name de kleine kernen. „We willen straks niet voor
een postzegel naar Bergen op Zoom", verwoordde pa
nellid H. Zwikker de algemene zorg.
Kloosters
Uitleenposten van de bibli
otheek moet je niet wegha
len uit de dorpen. Volgens
Ph. de Rijke uit Stavenisse
vervullen ze een sociale
functie. Het sturen van ont
wikkelingen is beperkt. De
verstedelijkte omgeving
maakt uit wat er op Tholen
gebeurt. En van kleinscha
lig toerisme kun je geen
bestaan opbouwen, zei een
van de inleiders in Haestin-
ge op het debat over de toe
komst van Tholen.
Pensioenmigranten
Jeugd
Dorpshuizen
Woningen
Bedrijventerreinen
Hoger opgeleiden
Verbrede landbouw
Conclusies
Burgemeester: Te vroeg om conclusies te trekken
Tholen moet in de nabije toekomst inzetten op rust, ruim
te en het versterken van de aanwezige natuurwaarden.
Bedrijventerreinen mogen daarom slechts beperkt groei
en. De boeren halen een belangrijk deel van hun inkomen
uit al dan niet toeristische nevenactiviteiten en beheer van
het landschap. In de kernen staat het behoud van de leef
baarheid voorop. Dorpshuizen nieuwe stijl moeten het
hart van de gemeenschap worden. Om die voorzieningen
te betalen dient de gemeente creatiever om te gaan met
haar centen. Desnoods wil de burger bijspringen met een
lichte verhoging van de plaatselijke belasting.
ZLTO-man: landschapsboer heeft de toekomst
Zwikker, ruim veertig jaar woon
achtig op het eiland, signaleerde
alsmaar afkalvende voorzieningen.
Behalve het sluiten van postkanto
ren en winkels, en het inkrimpen
van het openbaar vervoer, baart
vooral ook de afname aan medische
voorzieningen hem grote zorg.
Vooral het feit dat er in de avondu
ren en in het weekeinde geen huis
artsenpraktijk op Tholen meer open
is, zit hem dwars. „Ik houd mijn
hart vast als er iemand op de cam
ping een hartaanval krijgt."
Ook het panellid mevrouw A. Box
hoorn ging in op het afnemende
voorzieningenniveau. Zelfs in Tho-
len-stad is volgens haar nu al geen
volwaardig postkantoor meer. „We
moeten het doen met een drogisterij
met een poes op de toonbank, waar
bij je altijd ook nog over een stof
zuiger moet heenstappen." Panellid
J.P. Westdorp legde een relatie tus
sen leefbaarheid en het verenigings
leven. Volgens Westdorp werd door
inleider De Koeijer teveel over het
wel en wee van de landbouw ge
sproken. „De landbouw is maar een
stukje van het verhaal. Met name
het verenigingsleven is een enorme
peiler en dat staat onder druk." Ook
D.J. van de Velde uit de Mossellaan
vond de aandacht voor de boeren
stand overdreven. „Van mij mogen
de boeren blijven. Maar wat moeten
we nog met die landbouw? Ze kun
nen enkel blijven bestaan dankzij
subsidies."
Die opmerking leidde tot een felle
reprimande van E. Hage, panellid
en tevens voorzitter van de ZLTO-
Tholen. Hage wilde niet dat zijn
vakgenoten werden afgeschilderd
als 'subsidieboeren'. Met name
vroege aardappelen en bloemzaden
doen het volgens hem op Tholen
goed, ook zonder landelijke of Eu
ropese steunfondsen. Gesprekslei
der Droogh wilde graag het draag
vlak weten in de zaal voor nieuwe
economische dragers in het buiten
gebied. Ruim 70 procent vond dat
die mogelijkheid er voor de Thoolse
boeren moest zijn. Niet iedereen
was enthousiast, zoals R. van der
Laan van de Natuurvereniging Tho
len. „Industriële activiteit in schu
ren, nee!"
Inleider Kobbe brak wel een lans
voor een nieuwe toekomst voor het
Thoolse platteland. In zijn visie kan
op een boerenerf bijvoorbeeld zon
der probleem een kleinschalige
speeltuin geplaatst worden. Ook
zouden volgens Kobbe een flink
aantal boerderijen kunnen worden
omgevormd tot een soort kloosters,
waar rust- en stiltezoekers aan
Vermakelijk was de kwestie over
het al dan niet behouden van be
paalde voorzieningen. Dat eindig
de in het zwembad van raadslid
Van Belzen. Hij vroeg het publiek
of ze bereid was wat meer belas
ting te betalen om goede voorzie
ningen in stand te houden en er
dan ook een eindje voor te willen
rijden. Gespreksleider H. Droogh
maakte het wat concreter en kop
pelde er het zwembad aan vast,
het zwembad van Van Belzen. Uit
de reactie van het publiek bleek
wel steun voor de vraag van het
CU-raadslid: 65 procent was be
reid meer belasting te betalen.
Met de stelling om de bestaande
openlucht zwembaden te sluiten
en er een overdekt voor in de
plaats te bouwen, was 65,6 pro
cent eens. Jandries Reitsma wilde
er wel tien kilometer voor fietsen.
Zijn er volgens Mandos nog vol
doende mogelijkheden voor de
woonkernen op Tholen om te
groeien en het streekeigene te be
houden of te versterken, volgens
prof. dr. R. van Engelsdorp Gaste
laars van de universiteit van Am
sterdam heeft Tholen niet zo heel
veel te kiezen. „De sturing is be
perkt. U kunt een klein bochtje in
de ontwikkeling slaan."
Volgens hem maakt Tholen deel
uit van een groenblauw hart, gele
gen in een verstedelijkte omge
ving die loopt van Brugge via
Antwerpen, Bergen op Zoom naar
Rotterdam. Met 'poreuze' grenzen
dankzij de dammen en de brug
gen. En door stedelingen ontdekt
als 'ruraal vestigingsgebied.'
De ontwikkelingen in de stedelij
ke gebieden zullen in grote mate
bepalen hoe het er op Tholen uit
gaat zien.
Volgens de sociaal geograaf zijn
er twee mogelijkheden: a. verste
delijken met industrie en havenac
tiviteiten wat zeker groei van be
volking betekent (Papendrecht- of
waterwegmodel), of b. het platte
land nieuw leven inblazen waarbij
het landelijke behouden blijft en
de bestaande agarische bebouwing
wordt omgezet in kantoren voor
geestelijke verdieping .werken. Die
suggestie leidde tot een reactie van
mevr. M. van Gorsel van de Bagijn-
hoeve, de voormalige kloosterboer
derij even buiten Oud-Vossemeer.
Van Gorsel en haar echtgenoot heb
ben plannen om op hun boerderij
appartementen voor ouderen te
creëren of zelfs een kuuroord.
„Maar het zijn nog vage plannen",
haastte Van Gorsel zich te zeggen.
Ouderenhuisvesting en activiteiten
voor senioren waren op de avond in
Tholen ook een terugkerend onder
werp. Een bewoner van de senio
renflat aan de rand van de wijk Bui
tenzorg zei bijzonder tevreden te
zijn over zijn huisvesting. „Ik heb
een tuin tot aan de Oesterdam en hij
wordt nog onderhouden ook." Het
duurde echter erg lang voordat de
voorziening werd gerealiseerd, vul
de het raadslid Frigge aan. Ook be
staat er volgens haar bij Thoolse
ouderen soms weerstand tegen af
wijkende vormen van seniorenhuis
vesting. Anbo-woordvoerder W.L.
Bijl kwam met een origineel ge
luid. „Ouderen willen ook meer
ontspannen. In de discussies wordt
teveel naar de zorg voor ouderen
gekeken. De huidige ruimtes voor
ontspanning zijn te bekrompen en
voldoen niet."
Andere sprekers kwamen vooral op
voor de belangen van de jeugd. Vol
doende peuteropvang en basisscho
len in iedere kern werd door meer
dere sprekers naar voren gebracht.
Volgens voorzitter A. van de Velde
van de stichting Samen Thoolse
Aktiviteiten Doen (STAD) moet
een doelmatig gebruik van de be
schikbare ruimten zowel jeugd als
ouderen helpen. „Overdag de oude
ren en 's avonds de jeugd. Met 's
avonds verenigingen voor jongeren
die worden gedragen door ouderen
en gepensioneerden. Alleen zo
krijg je weer een samenleving die
van elkaar houdt en die voor elkaar
zorgt." Ruim 72 procent in de zaal
vond bij stemming dat er meer geld
moest worden uitgetrokken voor
jeugdvoorzieningen. Niet iedereen
was het daar mee eens. J.D. van de
Velde stemde tegen: „Er is genoeg
te doen voor de jeugd en veel min
der voor de middelbare leeftijd." A.
van de Velde bestreed dat. Volgens
hem zijn er buiten het verenigings
leven weinig mogelijkheden voor
de jeugd op Tholen. Bovendien
staan de speelveldjes vaak onder
water, meent hij. A. van Nieuwen-
huijzen, voorzitter van de Thoolse
voetbalfederatie, pleitte voor een
gezond verenigingsleven. „Een
goed sportbeleid moet op de Thool-
Mevr. Boxhoorn wil de industrie in Sint-Maartensdijk en het wonen in Tholen concentreren. In het panel verder v.l.n.r. E. Hage, I. van
Ommen, J.P. Westdorp en rechts H. Zwikker.
se agenda komen. Het verenigings
leven drijft op vrijwilligers. Deze
inzet moet door het gemeentelijk
beleid ondersteund worden."
Volgens diverse sprekers is de op
zet van de huidige dorpshuizen
achterhaald. Aanpassingen in het
interieur zijn nodig. Alleen combi
naties met zorg en/of dorpswinkels
lijken een kans te maken. Na stem
ming bleek dat ruim 72 procent
dorpshuizen in alle kernen wil be
houden. Slechts 47 procent wil daar
als burger daadwerkelijk aan mee
betalen. Geen ramp, meende Con-
cordia-voorzitter R Geuze. „Vaak
wordt iets te eenvoudig geconclu
deerd dat meer geld automatisch
leidt tot een beter beleid. Meer druk
op de politiek en het ambtelijk ap
paraat is nodig. Met iets minder
middelen en meer creativiteit zijn
wellicht veel betere resultaten te
boeken." Volgens inwoner J. van
Gorsel van de Vlasmarkt leidt een
groei van het inwonertal in Tholen
automatisch tot meer financiële
middelen bij de gemeente, en daar
mee tot een grotere kans voor het
openhouden en aanpassen van de
dorpshuizen. Raadslid Frigge: „We
zullen de opzet van dorpshuizen
moeten verbreden. Dat wil zeggen
zorg er aan vastkoppelen. Ook
moeten we zorgen voor ontspan
ning."
Bijna driekwart van de aanwezigen
vreest dat er over pakweg 15 jaar
niet voldoende woningen op Tholen
zijn om naar tevredenheid te wonen.
Toch moet de gemeente zich. in de
toekomst vooral gaan profileren als
een aantrekkelijke woongemeente,
vond panellid I. van Ommen. „We
hebben rust en ruimteen die moeten
we zien vast te houden. Werken
kunnen we wel over de brug." Met
die laatste stelling was mevr. T.
Breure van het evenementencomité
Smalstad het absoluut niet eens.
„Oudere mensen raken op den duur
dan helemaal geïsoleerd. Ze zien
niemand meer. Wie over de brug
werkt, doet ook zijn boodschappen
om de hoek van het bedrijf. Dat
komt de leefbaarheid niet ten goe
de."
Raadslid Piet signaleerde een span
ningsveld tussen bouwen voor de
eigen inwoners en de vraag van bui
tenaf. Ook door de toenemende in
vloed van projectontwikkelaars
blijft er volgens hem steeds minder
ruimte over voor vrije kavels. De
huidige inwoners van Tholen zitten
overigens niet echt te wachten op
aanwas van buitenaf. Slechts 44
procent vindt dat nieuwkomers een
positieve stimulans geven aan de
gemeente. ABT-voorman LJ. van
Doorn juichte wel de komst van
nieuwe bewoners toe. „Het is ook
nodig om sportvoorzieningen en
winkels in stand te houden."
Uit een door raadslid Piet voorge
stelde stelling bleek dat ruim 76 pro
cent van de aanwezigen slechts een
beperkte groei van bedrijventerrei
nen voorstaat. Volgens Piet moet de
concentratie van de bedrijvigheid
rond Tholen-stad plaatsvinden. In de
andere kernen is ook in de toekomst
slechts plaats voor lokale bedrijven.
Inleider De Koeijer waarschuwde
voor de verstrekkende gevolgen van
bedrijvigheid, ook als die op beperk
te schaal plaatsvindt. „Een groei van
slechts 4 procent per jaar betekent in
2025 dat de huidige oppervlakte aan
bedrijventerrein is verdubbeld." Piet
zag ook een schrikbeeld. „We moe
ten voorkomen dat over 25 jaar Tho
len aan Oud-Vossemeer is vastge
groeid." Het panellid Boxhoorn
wilde liever een concentratie van de
bedrijvigheid in Sint-Maartensdijk.
Slabbecoornpolder en Welgelegen
mogen wat haar betreft verdwijnen.
„Die rijstebrij van vervelende be
drijfsgebouwen bij de entree van
ons mooie eiland. Gooi die rommel
in elkaar. Wonen in Tholen, indus-
De ambtenaren Ineke Polderman, Wikllem van der Meer en Anita Goedegebuure verzamelen de enquêteformulieren na de tweede
debatavond in Haestinge.
thuiswerkers, kweekkassen voor
fuchsiakwekers en woningen voor
zogenaamde pensioenmigranten
(Abcoude- of groen-hartmodel).
Beide varianten sluiten elkaar uit.
Hij presenteerde echter ook nog
een derde model. De vorm die in
Volendam is gevonden; sterk au
tochtoon van karakter en geba
seerd op saamhorigheid. Hij gaf
zelf een stemadvies, het Abcoude
model dat Tholen groen zal hou
den en luxer zal maken doordat
zich er nieuwe en rijkere Tholena-
ren zullen vestigen. „Stadsverla-
ters die dorpje zitten te spelen."
Een van de aanwezigen vond zijn
visie wat belerend, maar volgens
van Engelsdorp (adviseur van
VROM over de landelijke gebie
den) lijkt dat maar zo en stoelt hij
zijn visie op demografische ont
wikkelingen. Architect T. Moer
land uit Tholen had moeite met
het betoog. Hij vond dat weten
schappelijke denkers 'verkokeren'
en pleitte voor meer vrijheid voor
de inwoners van de gemeente en
minder bemoeizucht van overhe
den. Hij pleitte voor een 'Thoolse
jus', dat karakter moet geven aan
de woonomgeving. En zat daar
mee op de lijn van Mandos. Zeker
wat de grondpolitiek betreft zijn
er volgens Moerland nog muren te
slechten.
Volgens Van Engelsdorp Gaste
laars kunnen bewoners 'coalities'
vormen om zaken voor elkaar te
krijgen. Mevr. H. Pekelsma zag
daar wel wat in, maar vroeg zich
af of er bijvoorbeeld in elke dorp
een bibliotheek moet staan. De
bieb wordt echter door velen ge
zien als een belangrijke voorzie
ning.
Zestig procent zag niets in het op
heffen van de vestigingen en de
uitleenposten voor één grote bibli
otheek. En als het om een centrale
ligging gaat, dan moet die bieb
volgens ambulancechauffeur B.
Janssen in Sint-Maartensdijk ko
men.
Ph. de Rijke van de stichting actief
Stavenisse maakte zich sterk voor
het handhaven van de uitleenpost
in zijn dorp. „Het is een ontmoe
tingsplaats voor de inwoners. Als
de bieb centraal komt te liggen,
haal je de sociale functie in Stave
nisse weg."
Wat de Thoolse werkgelegenheid
betreft zou er meer werk moeten
komen voor hoger opgeleiden. Ze
ventig procent was het daarmee
eens. Maar secretaris C. van der
Horst van FNV Bondgenoten was
het daar niet mee eens. „Ik ben
zelf niet hoog opgeleid en ik mis
het niet. Ik wil niet opgeven wat er
is." Volgens Droogh zouden hoger
opgeleiden (middenkader) functies
kunnen vervullen in het vereni
gingsleven. Burgemeester Man
dos maakte daar bezwaar tegen.
„Het kader komt niet alleen uit de
hoger opgeleiden. De sociale mid
dengroepen worden er door weg
gedrukt." Applaus. Volgens haven
meester Frans Zoeteweij heeft de
gemeente ze nodig: „Voor al die
adviesbureaus die ze inhuurt." Ap
plaus en gelach.
De recreatie waar burgemeester
Nuis bij zijn installatie een lans
voor brak, kwam ook ter sprake.
En wel de kleinschalige recreatie
die werkgelegenheid op zou kun
nen leveren. 74,2 procent was het
daar mee eens. Maar of dit ook
helpt om de sociale voorzieningen
overeind te houden, zoals Jac. van
Akkeren (PvdA) dacht, werd niet
overtuigend ondersteund: 51 pro
cent was het daarmee eens.
B. Zwikker van recreatieterrein de
Pluimpot in Scherpenisse noemde
het effect voor dc werkgelegen
heid gering omdat er te weinig
aanbod is van toeristen.
Ook Van Engelsdorp twijfelde aan
i
trie in Sint-Maartensdijk."
Boxhoorn pleitte ook voor meer
aandacht voor de historische gebou
wen in de gemeente. Te vaak zijn
die volgens haar gesloten en stoot de
bezoeker van buitenaf zijn neus.
Daarmee wordt een kans op een bre
der toeristisch product gemist. Inlei
der Knobbe was het daar mee eens:
„We hebben de parels, maar de
schatkamer is gesloten."
Panellid J.P. Westdorp probeerde aan
het eind van de avond conclusies te
trekken. Westdorp zei echter geen
eenduidige antwoorden gehoord te
hebben. Eén ding was hem wel dui
delijk geworden: „De verslagen van
de politiek in de Eendrachtbode ver
schillen sterk van wat ik hier van
avond heb gehoord. Ik vraag me af in
hoeverre de inwoners zich herkennen
in de Thoolse politiek." Op verzoek
van Westdorp gaven de aanwezigen
hun mening via de stemkastjes. Ruim
71 procent gaf aan dat zij zich niet
kunnen vinden in de huidige ge
meentepolitiek. Volgens Westdorp
moet het roer naar 2025 om bij het
college en de Thoolse raad. „De poli
tiek moet ja of nee durven zeggen.
Het is tijd om keuzes te maken. De
politiek moet na deze debatten met
concrete ideeën komen en onze me
ningen herkenbaar meenemen."
Ook volgens A. D. Knobbe is de
wereld na de dramatische gebeur
tenissen in Amerika op 11 septem
ber definitief veranderd. De terro
ristische aanslagen leiden tot een
herschikking van de wereldecono
mie. Isolationisme, het zich terug
trekken op het eigen continent,
wordt de toekomst. De gevolgen
daarvan zullen tot op Tholen
merkbaar zijn, voorspelde Knob
be. „Regio's zullen enorm aan
kracht winnen. De wereld gaat een
andere kant uit."
Behalve economische veranderin
gen is er ook al een andere ont
wikkeling ingezet die Tholen
2025 zal raken. Volgens Knobbe is
er sprake van een overgang van
een materiële naar een meer im
materiële wereld. .„Steeds meer
zullen mensen gaan kijken naar de
inhoud van hun leven. Dit is van
grote invloed op wat Tholen in de
toekomst zal doen en welke kant
het op wil veranderen"
Ook de omliggende gebieden be
palen de toekomst van Tholen.
„De ontwikkeling op het platte
land is inherent aan wat er in de
steden gebeurt. Tholen is afhanke
lijk van ontwikkelingen in Rotter
dam, Antwerpen en de Brabantse
stedenrij. Je moet altijd naar ste
delijke ontwikkelingen kijken als
je wilt weten waar Tholen naar toe
gaat."
het nut ervan. „Het is een soort
verbrede landbouw. Geen duurza
me taktiek. Geen echte drager van
het platteland. Alleen als je het
landschap tot speerpunt maakt,
zoals de zak van Zuid-Beveland."
Volgens Zoeteweij ligt er voor
Tholen op recreatiegebied een
'oceaan van mogelijkheden'. De
watersport neemt toe. Er moet
vaart gezet worden in het aanpas
sen van de havens voor de water
sport, want dat is ook goed voor
de middenstand, zo' zei hij.
Volgens burgemeester Mandos
kunnen de dorpen leefbaar blij
ven. Voor autoch-tonen en allocht
onen. En speelt het dorpshuis
hierin een belangrijke rol. Hij in
troduceerde het dorpshuis nieuwe
stijl met meerdere gebruikers, dat
'sneller te realiseren is dan een
wijkcentrum in de stad'. Beheer
der H. Visser van Haestinge had
daar wel oren naar. Hoe sneller
hoe liever. Dat vond ook 63,8 pro
cent met hem.
Vanavond om half acht is in Sint-
Philipsland het laatste debat over
Bestemming Tholen. Inleiders zijn
directeur Van den Meiracker van de
welstandsfederatie en architect J. de
Koning. Verder zijn er panels van
gemeenteraadsleden en burgers.
Zo ongeveer schetsten de circa 200 het geluid konden de aanwezige pa-
aanwezigen donderdagavond in zaal
Meulvliet het toekomstperspectief
voor de gemeente Tholen op weg
naar het jaar 2025. Het startdebat
voor de toekomstvisie van Tholen
kende een levendig verloop. Het on
derwerp leeft, concludeerde burge
meester W. Nuis aan het begin van
de avond. Nuis baseerde zich, be
halve op de opkomst bij het debat,
op de belangstelling voor de door
de gemeente in het leven geroepen
website over het onderwerp. Don
derdag hadden tussen de i000 en
1200 belangstellenden de site be
zocht. „Ik heb me laten uitleggen
dat het bijzonder veel is."
Nuis en de overige leden van het
voltallig aanwezige college deden
er in Tholen verder het zwijgen toe.
Het woord was aan de bewoners.
Door in te spreken en door het ge
bruik van stemkastjes konden zij in
teractief meedoen aan de discussie
die onder leiding stond van Huub
Droogh, stedenbouwkundige bij het
door de gemeente in de arm geno
men bureau Rothuizen, Van Doorn
't Hooft. Het merendeel van de aan
wezigen (63,9 procent) was afkom
stig uit Tholen-stad. Alle andere
kernen, uitgezonderd Anna Jacoba-
polder, waren met kleine afvaardi
gingen vertegenwoordigd. Slechts
eenderde van de bezoekers bestond
uit vrouwen. Opvallend afwezig
was ook de jeugd, de groep voor
wie Tholen 2025 misschien wel het
meest actueel is. Slechts 2,3 procent
van de zaal was jonger dan 21 jaar.
De leeftijdsgroep tussen de 41 en 60
jaar was wel nadrukkelijk aanwezig
(59,5 procent). Dertien procent van
de zaal was 60-plusser. Het publiek
bestond, naast diverse raadsleden en
(top)ambtenaren van de gemeente
Tholen, vooral uit min of meer be
kende opiniemakers in de gemeente
en vertegenwoordigers van het ver
enigingsleven. Een dwarsdoorsnede
van de Thoolse bevolking was het
publiek in Meulvliet niet. Het berei
ken van juist de man of vrouw op
straat, de achterliggende gedachte
van de startdebatten, leek dan ook
niet echt gelukt. Ook werd de avond
geplaagd door technische proble
men. Door een vervelende galm in
nelleden op het podium het betoog
vanuit de zaal nauwelijks volgen,
wat de interactiviteit niet ten goede
kwam.Toch toonde burgemeester
Nuis zich aan het eind van de avond
bijzonder tevreden. „De verleiding
is groot om een rode lijn aan te ge
ven. Het is echter nog te vroeg om
conclusies te trekken. Het gaat niet
om een voor of tegen bij de stand
punten. Wel is het in zijn geheel een
waardevolle bijdrage waar de poli
tiek mee aan de slag moet."
Voor het zover is, komt er nog een
openbaar debat op maandag 17 de
cember, waarbij een zogeheten
bouwstenennotitie de opmaat voor
de discussie vormt. In die notitie
worden de onderwerpen die bepa
lend zijn voor de toekomst van Tho
len nader beschreven. De drie start
debatten vormen de basis voor de
rapportage. Als voorbereiding op de
debatten sprak stedenbouwkundige
Droogh al met bestuursleden van
verenigingen, ondernemers, leden
van het ambtelijk apparaat en verte
genwoordigers van de bouw- en
woningwereld. Vanwege oogst-
werkzaamheden kon de agrarische
sector nog niet gehoord worden,
maar dit wordt binnenkort goed ge
maakt. Op basis van de gehouden
interviews werden ook de panelle
den uitgenodigd. In Meulvliet wa
ren dat E. Hage (agrariër, Scherpe
nisse), J.R Westdorp (voorzitter van
de Thoolse muziekverenigingen,
Sint-Annaland), H. Zwikker (voor
malig recreatie-ondernemer, Scher
penisse), I. van Ommen (verpleeg
kundige, Sint-Annaland) en inwoon
ster A. Boxhoorn van Tholen. De
politiek was op het podium verte
genwoordigd door A. Piet (Chris
tenunie), E. Frigge-Hoogesteeger
(VVD) en J.J.P.A. Boulogne van het
dit jaar opgerichte Algemeen Be
lang Tholen (ABT). Ook waren
twee inleiders aanwezig: A.D.
Knobbe, directeur van een ideeën
bureau dat overheden in binnen- en
buitenland adviseert over toekom
stig beleid, en P. de Koeijer van ZL-
TO Schouwen-Duiveland. Met een
onverbiddelijke klap op een gong
werd aangegeven dat de spreektijd
van de inleiders voorbij was.
De boerderijen in de gemeente Tho
len zijn met een gemiddelde bedrijfs-
groote van 30 hectare te klein om in
de toekomst in de huidige vorm te
blijven voortbestaan. Vrijwel elke
Thoolse boer zal daarom op zoek
moeten naar een nevenactiviteit. Door
verregaande specialisatie van de ge
teelde producten kunnen de boeren de
agrarische kant van hun bedrijf in le
ven houden. Dat betoogde ZLTO-
man P. de Koeijer, die wel hoopte dat
de boeren in het Tholen van 2025 hun
stempel op het buitengebied kunnen
blijven drukken. „Ik ben geen voor
stander van landhuizen in de polder.
Hopelijk vindt Tholen criteria om de
macht van het grote geld te weer
staan."
De in Brouwershaven woonachtige
De Koeijer wil niet geloven in een
sombere toekomst voor de landbouw.
Wel zullen volgens hem multinatio
nals de internationale voedselmarkt
meer en meer regeren en met prijzen-
manipulatie de boeren steeds vaker
het brood uit de mond stoten. Wurg
contracten, hoge grondprijzen en een
bemoeizuchtige overheid maken in de
toekomst het boerenleven er ook niet
makkelijker op. De agrariër van de
toekomst moet daarom volgens De
Koeijer inspelen op veranderingen in
de samenleving. Met name de in de
dit jaar door minister Pronk gepresen
teerde vijfde nota mimtelijke orde
ning biedt daartoe nieuwe kansen.
Tholen is daarin, net als overig Zee
land rond de Oosterschelde, aangewe
zen als nationaal landschap. De land
schapsboer heeft de toekomst, meent
De Koeijer. Zeker omdat aardappe
len, graan en suikerbieten ook geen
soelaas bieden. „En het vierde gewas
komt er nooit."
De Koeijer, zelf een boer met een
niet-agrarische nevenactiviteit, ver
wacht dat steeds meer collega's zich
gaan richten op andere manieren om
inkomsten te verwerven. De combi
natie van boeren en landschapsbeheer
moet leiden tot meer welvaart voor de
agrariërs. „De welvaart in de rest van
de samenleving gaat nu voorbij aan
de boeren. De nieuwe economische
dragers moeten inkomen verschaffen
en welvaart die de burgers aan de
boerenbedrijven kunnen aflezen als
ze door de polders fietsen. Het is dan
ook noodzaak dat de boer, behalve
voor voedsel, ook voor de productie
van landschap betaald zal worden. Al
leen dan kunnen boeren zich boer
blijven voelen en in de polder blijven
wonen. De gebouwen houden hun
functionaliteit en krijgen niet het pot
sierlijke van huizen van sommige
burgers in het buitengebied."
Advertentie I.M.
