Film van Stavenisse
naar Noors museum
Verburgh
'Het is belangrijk dat de sfeer
tijdens toneelrepetities goed is'
'Taal heeft altijd mijn interesse gehad'
Stichting zoekt vertellers
over vroeger in smalstad
Leesplankjes en visserij
op kreeften in Meestoof
Muziek van weleer, kunstige
poppen en mooie verhalen
Maar wie is
dan de vader?
Orgelspel in
hal stadhuis
Matthijs Binkhorst uit Tholen maakt zelf cryptogrammen
Donderdag 15 maart 2001
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Hammerfest eert onderzoekster ramp '-huizen
Een warm applaus klonk op in het Gjenreisningsmuseet
in Hammerfest bij de beelden van koning Haakon VII in
Stavenisse in 1954. Janny Lock uit Raamsdonksveer
toonde ze bij haar praatje over de houten woningen die
na de watersnoodramp door Noorwegen aan ons land
zijn geschonken. De Brabantse schrijft er een boek over
en was onlangs in de Noorse stad uitgenodigd bij de ope
ning van een tentoonstelling.
Besef
Verlegen en trots
Geslaagd optreden 't Kliekske in Stavenisse
b.\t.
Antwerpsestraat 12 - 14 - 16
4611 AG Bergen op Zoom
tel. 0164 - 237940 Fax 245360
specialisten in
- Computersnetwerkensystemen op maat.
- Hi-end audio(speciale luisterruimte).
- Beeld en geluidsystemen door heel uw huis.
- Eigen technische dienst en service afdeling.
i
ZCA-speld voor voorzitter Van Gorsel van rederijkerskamer Eendracht
Overdag leren
Zonder souffleur
Wie heeft er nooit eens een kruiswoordpuzzel opgelost.
Al was het maar in de vakantiezon voor de tent of cara
van, of op een luie zondagmiddag op de bank. Je hebt ze
in verschillende moeilijkheidsgraden. Maar voor wie
echt denkwerk wil, zijn er andere puzzels. Bijvoorbeeld
cryptogrammen. Matthijs Binkhorst uit Tholen gaat ver
der. Hij is niet alleen een fanatiek oplosser van crypto
grammen, maar hij maakt ze ook zelf.
Moeilijker
Voor Zeeuws archief en radio-uitzending
Mensen die vertellen over vroeger. Over het dorp waar
ze wonen, over hun werk of beroep, of over het gezin
waarin ze opgroeiden. De stichting Ooggetuige van de
twintigste eeuw zoekt deze weken in Sint-Maartensdijk
zo'n 20 personen die daarover willen verhalen.
Zondagochtend
Janny Lock woont zelf in een Noorse
woning en dat verklaart haar interes
se. Ze bezocht de afgelopen tijd naast
archieven ook veel mensen die - vaak
jarenlang - in zo'n huis wonen. Eind
december was ze in Stavenisse, waar
19 van deze houten woningen ge
bouwd zijn. Van de stichting Actief
Stavenisse kreeg ze toen, op video
band, de film cadeau die in 1954 is
gemaakt door de burgemeester en
waarop beelden te zien zijn van het
bezoek van de Noorse vorst - met ko
ningin Juliana en prins Bernhard -
aan de naar hem genoemde straat in
het dorp. Namens de stichting schonk
mevr. Lock deze film aan het muse
um, dat is gewijd aan de Tweede We
reldoorlog en de wederopbouw. Het
noorden van Noorwegen (Hammer
fest is de noordelijkste stad in Euro
pa) is in de oorlog volledig verwoest.
In die streek (Finnmark) zijn toen
houten huizen gebouwd en 326 van
dergelijke woningen schonken de
Noorse regering en het Noorse Rode
Kruis aan ons land.
Haar persoonlijke herinneringen aan
de watersnood, details over de wo
ningen, de komst ervan en wat er in
de loop van de tijd mee gebeurde,
mevr. Lock verhaalde erover (met
behulp van een tolk) en liet dia's
zien. „De mensen die ik voor mijn
onderzoek heb gesproken, vroegen
me zonder uitzondering de heer Jpr-
gensen te bedanken voor de mooie
huizen die hij ontworpen heeft. Te
vens vroegen ze me, de groeten over
te brengen aan het Noorse volk", zei
ze. Onder haar gehoor waren onder,
meer de burgemeester van Ham
merfest en de Nederlandse consul in
die plaats. De Brabantse vertelde dat
in Nederland nu het besef doorbreekt
dat het de moeite waard kan zijn om
de houten woningen te behouden
(naar schatting nog slechts een twin
tigtal verkeert in de originele staat).
Het Openluchtmuseum in Arnhem
heeft een exemplaar uit Hank aange
kocht en het Thoolse streekmuseum
De Meestoof onderhandelt met de
gemeente over aankoop van een
exemplaar uit Stavenisse. Ook de
ontwerper van de huizen, de archi
tect Kurt Jprgensen (88 inmiddels),
voerde het woord. Hij vertelde onder
welke omstandigheden er na de oor
log gewerkt moest worden bij de we
deropbouw in de provincies Finn
mark en Troms. Verder werd een
film getoond van de Husbanken, een
soort volksbank die mensen helpt
met de aankoop van een huis. De
bank bouwt, in samenwerking met
architecten, huizen die aangepast
zijn aan het extreme klimaat binnen
de poolcirkel (in Hammerfest ligt er
tien maanden van het jaar sneeuw).
De directeur van de Husbanken ver
telde mevr. Lock dat ze was uitgeno
digd naar aanleiding van een inter
view met haar in de krant
Aftenposten. „Het enthousiasme dat
daarin doorklonk, had iedereen een
beetje wakker gemaakt en was ei
genlijk een stimulans om aandacht te
geven aan de naoorlogse bouwperio
de, rflet name de wederopbouw en
hoe dat in zijn werk ging, vertelde
hij me. Ik werd er verlegen van,
maar tegelijk een beetje trots." Me
vrouw Lock was vier dagen in Ham
merfest. Ze werd er behandeld als
een vip, schrijft ze in het verslag dat
ze van de reis maakte. De Brabantse
werd de omgeving getoond, ze be
keek Noorse houten huizen en een
kerk, kreeg informatie over de ge
schiedenis van het 7000 inwoners
tellende Hammerfest, proefde aller
hande streekgerechten zoals rendier
vlees, werd geëerd met het lidmaat
schap van de IJsberenclub en een
ereteken van de stad, en overladen
met cadeaus. „Jprgensen en ik kre
gen zoveel eer toegespeeld, dat ik
soms dacht: Waar heb ik dit aan te
danken. Het was net of ik echt be
langrijk was, maar ik was alleen
maar blij met de verbondenheid die
gevoeld werd tussen Noorwegen en
Nederland en die ik uit mocht dra
gen", aldus Janny Lock. Op de slot
dag van haar bezoek kreeg ze uitleg
over het werk van het Rode Kruis in
dit gebied. Al met al een heel leerza
me ervaring die de Brabantse niet
gauw zal vergeten.
In het heuvelachtige Pajottenland in Vlaanderen gebruikten de herders
vroeger stelten om te zien hoe hun schapen het maakten. En zij speel
den muziek. Op de doedelzak, de klompviool of de fijferfluit. Van het
een kwam het ander. De stelten en de muziek werden samen een dans.
De vier leden van 't Kliekske lieten zaterdagavond in De Stove in Stave
nisse zien hoe dat in zijn werk ging. Ze deden dat met oude muziekin
strumenten, kunstig gemaakte poppen en vooral ook mooie en grappig
vertelde verhalen.
straten en pleinen' laten de leden van
't Kliekske als de rondtrekkende trou
badours van weleer die oude tijden
herleven. Herdersliederen, verhuislie-
deren, zeemansliederen, de genres in
de volksmuziek zijn velerlei. In het
afwisselend programma kwamen ze
allemaal aan bod. En natuurlijk altijd
vergezeld van een door Dewit vertel
de anekdote. Bij de introductie van
een molenaarsdans vertelde hij over
zijn bezoeken aan een oude molenaar
in de streek. Samen kijken ze altijd uit
over het heuvelland. De jeneverfles is
steevast hun metgezel. „Dat land
schap is zo schoon. Dat wilt ge graag
twee keer zien."
De herinneringen van Dewit gaan ver
terug. Naar zijn grootvader, die al in
het begin van de voprstelling werd
herdacht met een ode. Naar de voor
stellingen van rondtrekkende muzi
kanten ook op de trappen van de kerk
na de mis, een verschijnsel dat Dewit
in zijn jeugd nog meemaakte. Met
een verduidelijkend dundoek vol af
beeldingen van de belangrijkste ge
beurtenissen werden de liederen
kracht bijgezet, 't Kliekske gaf er een
proeve van met de ballade 'Van den
versmoorden zeeman', een tragisch
lied over een jongen die verdrinkt en
zijn geliefde die haar lot beweent op
het graf. Zo dicht bij de haven van
Stavenisse kreeg het door Rosita Ta-
hon gezongen lied een extra gevoels-
lading. Het publiek zong het refrein
ingetogen mee. De zaal was dan ook
overduidelijk in zijn sas met dit door
Uit op Tholen georganiseerde optre
den. Op zaterdag 7 april komt Soesja
Citroen naar gemeenschapscentrum
Meulvliet in Tholen met het program
ma 'Back to Basics'.
't Kliekske is een begrip in de Vlaam
se volksmuziek. Zij stond, meer dan
drie decennia geleden, aan de wieg
van wat gerust de renaissance van de
volksmuziek in de lage landen ge
noemd mag worden. Het gezelschap
legt zich toe op het bewaren van lied
jes en dansen uit een soms al ver ver
vlogen tijd. Veel van de door hen ge
bruikte instrumenten zijn reeds te zien
op de schilderijen van Pieter Breughel
of Jeroen Bosch. Ze luisteren naar
klinkende namen als draailier, hom
mel, blazevere of buitkarkas. In het in
hun geboortestreek gelegen Gooik
hebben de leden van 't Kliekske di
recte banden met een museum waar
zo'n zeshonderd, deels authentieke
exemplaren, van deze instrumenten
van weleer te zien zijn. Herman De
wit, leider van het Vlaamse gezel
schap, vertelde de ongeveer 125 aan
wezigen in Stavenisse op boeiende
wijze over herkomst en gebruik van al
dat schoons.
De draailier bijvoorbeeld werd vooral
door blinde bedelaars gebruikt. De
doedelzak, ook in Vlaanderen een be
kend instrument, behoorde toe aan de
herders. Bij processies, kermissen en
andere feestelijkheden werd er ge
speeld. In hun programma 'Langs
Advertentie I.M.
Kees-Jan van Gorsel en Roos Timmermans zijn een echtpaar in het blijspel van rederijkerskamer Eendracht.
De jaarlijkse toneeluitvoering van rederijkerskamer Eendracht kreeg
zaterdagavond een bijzonder tintje. Na afloop van het stuk werd voor
zitter Kees-Jan van Gorsel (52) in het zonnetje gezet omdat hij een
kwart eeuw lid is van de Oud-Vossemeerse vereniging. Secretaris Janny
van Oorschot overhandigde de jubilaris een speld en oorkonde van het
Zeeuws Centrum voor Amateurtheater, bloemen en een ingelijste pen
tekening. De andere morgen vroeg verrasten de toneelspelers hun me
despeler met een ontbijt op bed. Van Gorsel hoeft niet zonodig op de
voorgrond te staan, maar kan de hulde wel waarderen.
Natuurlijk is de uitvoering voor pu- De Vossemeerder speelde in zijn
bliek het hoogtepunt voor een to
neelspeler, maar Kees-Jan van Gor
sel hecht ook bijzonder aan de
repetities. „Ik vind het belangrijk
dat die gezellig zijn, dat de sfeer
goed is." In een periode dat dat alle
maal wat minder was, heeft hij wei
eens overwogen om met toneelspe
len te stoppen. Maar het bleef bij
overwegen en zodoende viert hij
zijn zilveren jubileum bij rederij
kerskamer Eendracht. De groep die
nu speelt, is erg hecht, zegt Van
Gorsel. „We kunnen veel tegen el
kaar zeggen. En als iemand proble
men heeft, proberen we dat met el
kaar op te vangen."
jeugd onder meer toneel bij de PJZ.
En de voorstelling van 'de rederij
kers' (zoals de vereniging in het
dorp genoemd wordt) bezocht hij
meestal. „Op een gegeven moment
hadden ze spelers nodig. Mijn
schoonzus speelde mee, ik werd ge
vraagd en zei ja." Van Gorsel debu
teerde in 'Zo heeft Meu Gerre het
gewild'. „Dat was een stuk waarin
de rollen precies pasten bij de men
sen die ze speelden. Onder andere
Tina Geuze en Jan Egberts speelden
toen mee." Regisseur was Adrie van
Engelen, die vele jaren bij de ver
eniging betrokken was. „Hij gaf mij
altijd serieuze rollen. Later was ik
vaak de aangever. Zo hebben we
eens een echt boerestuk gespeeld
waarin ik de serieuze boer was bij
wie er geen lachje af kon. En Ro
nald Ravensteijn haakte op mijn op
merkingen in, waarop de hele zaal
plat lag." De rol van butler vertolkte
Van Gorsel in wel vier verschillen
de stukken de afgelopen jaren. Eén
jaar deed hij niet mee en enkele ke
ren had hij een hoofdrol. De volks
stukken die regisseur Kees van
Broekhoven een aantal jaren gele
den schreef - Lief en leed en De
grote dag - waren dé rollen, zegt de
jubilaris. Ook op zijn optreden als
boerenknecht, vorig jaar in Boeren
kool met worst, kijkt hij met plezier
terug. En de wat komische rol van
dit jaar is hem eveneens goed beval
len.
Van Gorsel is als speler erg tekst-
vast, zegt hij. Improviseren is moei
lijk voor hem. „Zaterdagmiddag bij
de generale bijvoorbeeld, bij het
achterop de brommer binden van
een koffer wat niet lukte. Zonder
dat ik het zelf in de gaten had, ging
ik toen Thools praten." Het leren
van de tekst kost hem tegenwoordig
meer moeite dan vroeger, ,,'s
Avonds lukt dat me bijna niet meer,
dus doe ik het veel overdag. En met
zo'n grote rol als deze keer, dan
merk je dat je ouder wordt." Echt
zenuwachtig voor hij op moet, is de
Vossemeerder niet. Wél wat ge
spannen. „En ik moet geen andere
dingen aan mijn hoofd hebben,
want dan gaat het mis. Dan ben ik
daar in gedachten teveel mee be
zig."
Zijn eerste stuk speelde Kees-Jan
van Gorsel nog in café Hof van Hol
land. Het jaar daarop was dorpshuis
De Vossenkuil klaar, maar repeteren
deden de rederijkers er niet. „Dat
was bij café Ampt en later in café
het Veer. We speelden in De Vossen
kuil ook niet op de vloer zoals te
genwoordig, dat wilde Van Engelen
niet. Er werden praktikabels ge
plaatst en het gordijn ging dicht." In
1980 kwam Van Gorsel in het be
stuur, samen met Gerard Gaakeer.
„Het eerste wat we deden, was op
de vloer gaan spelen. Van Engelen
was er boos om, maar we legden
hem uit dat hij toch ook niet alles
van zijn voorgangers had overgeno
men en daar gaf hij ons ook weer
gelijk in."
De voorzitter (vanaf 1992) vormt
samen met enkele bestuursleden en
spelers de commissie die jaarlijks
een toneelstuk uitzoekt. „We bestel
len een aantal boekjes en die leest
ieder van ons, waarna we een be
sluit nemen." Van Gorsel let vooraf
al op de rolverdeling: „Dan zeg je
soms meteen al: daar hebben we de
spelers niet voor, dat hoef ik niet te
lezen." De tekst van een stuk wordt
aangepast als dat nodig wordt ge
vonden. „In Boerenkool met worst
hebben we vorig jaar hele stukken
geschrapt. Anders zou het te lang
dradig zijn geworden en je moet
tenslotte het publiek kunnen boei
en." Wat Van Gorsel ook onmiddel
lijk uit de tekst schrapt, zijn vloe
ken. „Die wil ik er niet in hebben, je
moet rekening houden voor wie je
speelt."
Wat de jubilaris altijd als prettig
heeft ervaren, waren de voorstellin
gen voor de buurtvereniging Stoof-
straat in Poortvliet. „Dat was altijd
heel gezellig. En ze wilden stukken
om te lachen." De eigen uitvoering
was traditioneel in de week tussen
kerst en oudjaar, maar tegenwoordig
zit men in maart. De wekelijkse re
petities beginnen in november en de
laatste weken voor de uitvoering
wordt er extra geoefend. Al een jaar
of drie, vier speelt rederijkerskamer
Eendracht zonder souffleur. „Daar
beginnen we op de repetities mee, de
spelers moeten zelf oplossingen zien
te vinden. En het gaat prima." De
laatste jaren is Bets Gaakeer uit Sta
venisse regisseur.
De vereniging telt een honderdtal
donateurs die voor hun financiële
bijdrage recht hebben op een toe
gangskaart voor de uitvoering. De
bestuursleden gaan hen af met de
kaarten en het restant wordt aan de
zaal verkocht. Van origine was rede
rijkerskamer Eendracht een vereni
ging voor de betere stand en de boe
ren. „Dat stempel van een
boerenclub deed me weieens zeer.
Gelukkig verwatert het wat. De ver
standhouding met onze zustervereni
ging Sint Joseph is een stuk verbe
terd."
Nu de jaarlijkse uitvoering weer ach
ter de rug is - zaterdag wordt 'Maar
wie is dan de vader' nog een tweede
keer gespeeld voor de plattelands
vrouwen in Sint-Annaland - richt re
derijkerskamer Eendracht zich op de
kunstroute in Tholen. „We gaan re
peteren voor het straattoneel, wat we
eigenlijk zien als reclame voor onze
vereniging", zegt Van Gorsel. Hij
denkt vooralsnog niet aan stoppen
met toneelspelen. „Zolang ik het
leuk vind, blijf ik het doen."
Met het blijspel 'Maar wie is dan de
vader?' zette rederijkerskamer Een
dracht in Oud-Vossemeer zaterdag
een leuk stuk op de planken. Alles
draair om het gezin van Hein
Draagsma (Kees-Jan van Gorsel),
een bullebak voor zijn vrouw Dore-
they (Roos Timmermans) en dochter
Lydia (Marianna Lobbezoo). Zij
krijgen als nieuwe buren een alleen
staande vrouw met haar zoon. Deze
dame, Annette Balkenstein (Anita
Potappel), blijkt een oude vlam van
Draagsma. Ze is hem nooit vergeten
en probeert dan ook om hem te ver
leiden. Haar zoon Frans (Roan
Sloos) en Marianna worden verliefd
op elkaar, wat niet kan omdat Frans
de zoon blijkt te zijn van Draagsma.
Heins schoonmoeder (Henny Pons)
komt zich ook met de zaak bemoei
en. Ze probeert haar dochter aan
haar jeugdliefde Gert de Bock (Fer-
rie Sloos) te koppelen, maar ze kiest
uiteindelijk voor haar man. Een
vriend van Annette (Frans Burgers)
en een huwelijkstherapeute (Herbe-
rien Theunisse) verschijnen ook ten
tonele, wat voor nog meer komische
taferelen zorgt. Natuurlijk komt al
les goed, want ook Heins vrouw Do-
rethey blijkt een geheim van voor
haar huwelijk bij zich te dragen.
Het spel werd vlot vertolkt door de
spelers en speelsters, die hun rollen
goed beheersten. Ferrie Sloos debu
teerde verdienstelijk, evenals Herbe-
rien Theunisse die al de nodige to
neelervaring opdeed bij de PJZ. De
groep werd bedankt door secretaris
Janny van Oorschot, evenals de
mensen achter de schermen: Bets
Gaakeer (regie), Ans den Engelsman
(regieassistente en souffleuse), Tan-
nie Boer (grime). Piet de Leeuw
(licht en geluid) en de decorbouwers
Geert Timmermans, Leen Moerland
en Kees-Jan van Gorsel.
Er wordt een stichting in het leven ge
roepen om orgelconcerten te organi
seren in de hal van het voormalige
stadhuis in Tholen. De stichting An
thony Keldermansconcerten (ge
noemd naar een middeleeuwse bouw
meester) wil voorlopig vier keer per
jaar concerteren, waartoe een secre
taire-orgel geplaatst zal worden. Het
gemeentebestuur is bereid de organi
satie een startsubsidie van 2000 gul
den te geven. De huur per concert be
draagt 150 gulden. De organisatie
moet rekening houden met de overige
gebruikers. Zij moeten te allen tijde
toegang hebben tot hun kantoorruim
ten en in verband met de geluidsover
last mag er uitsluitend op de concert
dag op het orgel gerepeteerd worden.
Verder zal de stichting moeten zorgen
dat er niets gebeurt met de waardevol
le kunstvoorwerpen die in de hal van
het stadhuis geëxposeerd worden.
Matthijs Binkhorst gebruikt het cryptowoordenboek zo min mogelijk bij het maken van zijn cryptogrammen.
Het Griekse woord 'krypto' bete
kent verborgen, bedekt of heime
lijk. Dat maakt een cryptogram dus
een kruiswoordpuzzel waarbij de
woorden omschreven worden met
raadsels. Zo zou bijvoorbeeld een
muis omschreven kunnen worden
als 'knaagdier voor de computer'.
Nu is dat heel eenvoudig en de
meeste cryptogrammenmakers ver
zinnen aanmerkelijk moeilijker
omschrijvingen. Het oplossen van
cryptogrammen is een hele kluif en
vergt het nodige van het denkver
mogen. Nog lastiger is het om zelf
dergelijke puzzels te maken. De
19-jarige Matthijs Binkhorst uit
Tholen begint er inmiddels aardig
bedreven in te worden. Hij verzint
de omschrijvingen zelf en zet ze
ook zelf in een schema. Het is niet
bepaald een voor de hand liggende
hobby, maar Matthijs zelf kan er
zijn ei in kwijt.
„Het begon met een cryptogram in
het Algemeen Dagblad. Die begon
ik op te lossen, in de eerste plaats
omdat er een prijs mee te winnen
viel. Maar ik vond het heel leuk en
ging door", vertelt de student La
tijn en Grieks aan de katholieke
universiteit Nijmegen. „In de cata
logus van de boekenclub waar we
lid van zijn, zag ik een crypto
woordenboek waarmee je zelf kon
proberen cryptogrammen te ma
ken. Dat heb ik gekocht en zo is
het steeds verder gegaan."
Volgens de Tholenaar zijn er ver
schillende manieren om de woor
den te omschrijven. „Je kunt een
anagram maken (waarbij je het
woord vindt door de letters van een
ander woord of andere zin te ver
plaatsen), maar bijvoorbeeld ook
een woord splitsen in twee delen
die elk zelf ook een woord zijn en
die dan in een zin omschrijven. Ik
vind het leuk om te zien hoe men
iets omschrijft. Het spelen met
taal. Taal heeft altijd al mijn inte
resse gehad en ik ben er ook vrij
goed in. Elk jaar doe ik met het na
tionaal dictee mee", zegt Matthijs.
Hij gaat vrij eenvoudig te werk.
„Eerst maak ik een schema in het
klad. Die maak ik altijd symme
trisch. Vervolgens ga ik woorden
die ik bedacht heb, invullen in de
vakjes. Hoe verder je komt, des te
moeilijker is het, wantje moet uit
kijken datje geen onmogelijke let
tercombinaties overhoudt. Verder
is het belangrijk dat bij het schema
elk langer woord een stuk of drie
aanknopingspunten heeft. Anders
wordt het te moeilijk. De laatste
woorden zijn moeilijker te vinden.
Soms gebruik ik dan het crypto
woordenboek om het sluitend te
krijgen. Maar het liefst en het
meest gebruik ik woorden waarvan
ik zelf de betekenis heb omschre
ven. Daarna werk ik het crypto
gram netjes uit."
Matthijs heeft een voorkeur voor
wat moeilijkere omschrijvingen.
„Net als bij kruiswoordraadsels
wordt de moeilijkheidsgraad van
cryptogrammen aangeduid met een
sterrensysteem. Hoe meer sterren,
des te moeilijker is de puzzel. Zelf
vind ik nu de cryptogrammen in
het Algemeen Dagblad wat aan de
simpele kant. Je gaat vanzelf zoe
ken naar wat moeilijkere puzzels.
Maar de cryptogrammen die ik zelf
maak, zijn niet erg moeilijk. Er
moeten ook nog mensen zijn die ze
op willen en kunnen lossen", zegt
Matthijs die graag zou zien dat zijn
cryptogrammen (hij heeft er nu
twintig op voorraad) in kranten of
tijdschriften zouden worden gepu
bliceerd. „Het is één ding om ze te
maken. Dat is leuk, maar het is na
tuurlijk nog mooier als mensen ze
op kunnen lossen. Ik heb daarom
allerlei media aangeschreven of ze
belangstelling hebben." Maar om
bijvoorbeeld elke dag een crypto
gram af te leveren, is de Tholenaar
te dol. „Ik doe er ongeveer vier a
vijf uren over, dus dat is niet te
doen. Maar eens in de veertien da
gen kan wel", aldus Matthijs die
overal zijn inspiratie op kan doen.
„Soms schiet me iets te binnen en
dat schrijf ik dan op. Een andere
keer krijg je ideeën door iets wat je
leest of hoort. Het is echt mijn hob
by. Zoals een ander een boek pakt
of tv kijkt als hij even tijd over
heeft, zo maak ik cryptogram
men."
De gesprekken van inwoners tussen op. We zoeken per regio een dorp
de 40 en 90 jaar zullen worden be
waard voor het nageslacht in het
Zeeuws archief maar ook gebruikt
worden voor een uitzending van ra
dio Zeeland in april, als betrokkene
daar tenminste toestemming voor
geeft.
Drie Thoolse vrijwilligers van de
stichting gaan op pad om bij de
mensen thuis opnamen te maken:
A. Vriesma uit Oud-Vossemeer, I.
van der Zwan-Slager en L. van der
Werff-Slager uit Scherpenisse. Bei
de laatsten zijn zussen van de voor
zitter van de stichting. Kees Slager
die eind vorig jaar tijdens een sym
posium een lans brak voor het op
nemen van zoveel mogelijk getui
genissen uit de vorige eeuw.
Volgens hem is er weinig gespro
ken materiaal bewaard gebleven.
Om in deze leemte te voorzien,
werd samen met het Zeeuws docu
mentatiecentrum en het Zeeuws ar
chief een project gestart waarin ook
'omroep Zeeland werd betrokken.
Programmamaker John van Waes:
„Wij leveren de opname-appara-
tuur en maken er een radiopro
gramma van. Uit heel de provincie
zijn vrijwilligers gekomen die de
gesprekken opnemen. Op Tholen
zijn het er nog maar drie. Het gaat
steeds om bepaalde thema's. Er is
een lijst gemaakt met onderwerpen
uit de geschiedenis die niet of on
voldoende aan bod zijn gekomen.
Zoals het Zeeuwse dorp in de twin
tigste eeuw. Dat richten we ons nu
uit. Niet te groot, maar ook niet te
klein. Tholen zelf is al voldoende
bekend, Sint-Maartensdijk minder.
Maar het had ook net zo goed Sint-
Annaland kunnen zijn."
Van der Waes maakte zelf al eerder
programma's over bijvoorbeeld
Zeeuwse geslachten. „We zijn nu
met IJzendijke begonnen. We ma
ken vijf uitzendingen per dorp van
een uur op zondagochtend, van 11
tot 12 uur. Nu doen we Ouwerkerk.
Dan krijgen we Vrouwenpolder en
dan is Sint-Maartensdijk aan de
beurt."
Per dorp worden er zo'n 30 ge
sprekken opgenomen. Voor vrijwil
ligers een tijdrovend karwei. De
opnamen worden op een cd gezet
en bewaard in het Zeeuws archief
in Middelburg. „Ze worden op een
moderne manier opgeslagen. De
uitzending op de radio is niet de
hoofdzaak van het project. Dat is
maar een afgeleide. Er zijn mensen
bij die hun verhaal wel willen op
laten slaan in het archief, maar niet
op de radio uitgezonden willen
hebben. Dat kan. Als mensen be
zwaar hebben tegen uitzending dan
wordt het materiaal niet voor de ra
dio gebruikt. Dat komt ook op de
band en de cd te staan."
De eerste uitzending over Sint-
Maartensdijk begint op 22 april. De
serie heet 'Een eeuw op het oog'.
Als streekmuseum De Meestoof in
Sint-Annaland op 21 april de deu
ren weer opent, presenteert het mu
seumbestuur iets bijzonders: een
Zeeuws leesplankje. Eerste-Kamer-
lid drs. H. Eversdijk uit Rilland
krijgt het eerste exemplaar en het
plankje is vervolgens in het muse
um te koop.
Het leesplankje, iets waarmee velen
in hun prille jeugd op de lagere
school zijn geconfronteerd, is on
derwerp van één van de exposities
in het Thoolse museum. Naast de
'normale' versie zullen exemplaren
te zien zijn van een Nederlands-In
disch, een Zuid-Afrikaans en een
Joods leesplankje.
Een tweede tentoonstelliqg is opge
zet rondom de hengst TH 21Een
schaalmodel van dit in 1906 ge-
L
bouwde vissersschip zal in Sint-An
naland te zien zijn. Met allerhande
bijzonderheden over de kreeftenvis
serij, waarvoor de TH 21 altijd is
gebruikt.
De schuur van het museum tenslotte
is uitgebreid met een zadelmakerij
en een schoenmakerij.
De Meestoof trok vorig jaar 500 be
zoekers meer dan in 1999. Bijna
30% van het publiek kwam uit de
eigen gemeente, 17% uit overig
Zeeland, 21% uit Noord-Brabant en
bijna 14% uit Zuid-Holland. Van de
bezoekers kwam 28% speciaal voor
de expositie van het werk van Chris
Lanooy, blijkt uit een door het be
stuur gehouden enquête.
In het informatieblad De Meestove
wordt gemeld, dat er wordt gewerkt
aan een website over het museum.
