Drukke tijden voor Thoolse dirigent Peter Wildeman
„Kerst is een mooie tijd waarin
je van concert naar concert leeft"
Op reis
Donderdag 21 december 2000
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
erst. Een woord waar tegenwoordig meer
-banket, -boom, -cadeau, -sfeer, -vakantie en -
aanbieding achter volgt, dan de oorspronkelijke
gedachte waarom het allemaal begon. Een tijd
die in plaats van rust alleen maar meer drukte op
lijkt te leveren. Overigens is dat niet alleen in de
commercie zo, maar ook in de kerk wordt er al
les aan gedaan om iets extra's te bieden. Geen
koopzondag, maar wel wat extra openstellingen.
En in de periode van november en december
heeft één bepaalde groep mensen het ook druk
ker dan normaal. De musici, zangers en dirigen
ten. Aangezien Peter Wildeman uit Tholen zowel
dirigent als uitvoerend musicus is, ziet zijn agen
da er deze dagen gevuld uit.
Zonde van de tijd
Snelschrijven
Vrijheid
Verwachtingen
Sociale contacten
Bevrediging
Christmas Carols
Behalve achter het orgel, voelt Peter Wildeman zich ook prima achter de piano thuis.
Hoewel ook de kerken en organisa
toren van concerten zich aan het
einde van het jaar meer moeite ge
troosten om wat extra's te bieden,
houden zij zich in elk geval nog
wel bezig met de oorsprong van het
kerstfeest, in plaats van een 'white
Christmas' rond de boom met bal
len. De boodschap van de geboorte
van Jezus Christus wordt verkon
digd. Vanaf de week nadat we Sint
Nicolaas weer voor een jaar onder
de motteballen hebben gestopt, be
ginnen de eerste kerstconcerten. De
27-jarige Peter Wildeman is diri
gent van negen koren, waarvan drie
Zeeuwse (christelijk gemengd Ei
landenkoor uit Zierikzee, christelijk
mannenkoor Zeeland uit Wemeldin-
ge en christelijk jongerenkoor Mat-
thanja uit Goes). Daarnaast is hij or
ganist en pianist. Jaarlijks geeft hij
zo'n 100 concerten in binnen- en
buitenland. En dat betekent een
drukke agenda rond hoogtijdagen
zoals Kerst en Pasen. Maar wat be
tekent Kerst nu precies voor een
musicus?
„Normaal gesproken dirigeer ik
door de week iedere avond een
koor. Repetities dus. En in de
weekeinden veel concerten. Maar
in deze periode komt er van repete
ren niet zoveel en gaat het vooral
om de uitvoeringen. Dat begint al
de week na sinterklaas", vertelt
Wildeman. „November en decem
ber zijn heel druk. Elk concert moet
goed voorbereid worden en daar
gaat veel tijd in zitten. Voor de zo
mervakantie bekijk ik samen met
de muziekcommissaris van een
koor welke liederen we voor kerst
zouden kunnen gaan zingen. Als je
het goed bekijkt, heb je niet eens
zoveel tijd om alles in te studeren.
Het is meestal al september voordat
de koren weer opstarten. Behalve
de repetities van de liederen heb ik
ook nog eventuele bewerkingen
voor de begeleidende instrumenten
te schrijven. Je kunt wel iets be
staands gaan arrangeren, maar dat
vind ik zonde van de tijd. Dan
schrijf ik liever zelf iets." Voor de
Thoolse dirigent is die voorberei
ding eigenlijk nog het minst plezie
rige. „De voorbereidingen zijn het
ergste, de uitvoeringen het leukste.
Je zingt veel in oude, sfeervolle
kerken. En daar houd ik van."
Maar die voorbereiding vergt met
negen koren nogal wat organisatie.
„Ik combineer indien mogelijk
twee koren op een middag en
avond. Bijvoorbeeld een jongeren
koor 's middags en 's avonds een
koor van volwassenen", legt Wilde
man uit. Overigens is het ook nog
eens zo dat hij met ieder koor ver
schillende liederen zingt. „Je kiest
voor een bepaalde stijl bij een koor.
En het ene is qua niveau nu een
maal wat beter dan het andere. Met
het ene kun je bekende Christmas
carols zingen en met het andere
meer nummers van Tom Parker.
Voor een goed amateurkoor is Tom
Parker best te doen."
Het is geen probleem om al die ver
schillende muziekstukken ieder
jaar weer bij elkaar te zoeken. „In
principe hebben we elk jaar een
nieuw repertoire. Er blijft wel eens
een favoriet werk in zitten, maar
het gros gebruiken we maar één
jaar. En dat is ook niet moeilijk,
want er komen veel catalogi uit met
heel veel nieuwe liederen en bewer
kingen van liederen", zegt Wilde
man die zelf ook nieuwe stukken
componeert. „Meestal een nieuwe
melodie op een bestaande tekst. Ik
schrijf veel koormuziek. Het kost
me ook weinig moeite. Ik zoek naar
liederen die wat meer inhoud heb
ben. Vaak zijn de kerstliederen nog
al oppervlakkig. Het blijft bij de
herders en de stal, met verder wat
mooie romantiek. Dat is allemaal
best mooi natuurlijk, maar de die
pere inhoud van Kerst is belangrij
ker. De geboorte van Jezus Christus
als verlosser voor zondaren. Daar
om zoek ik naar teksten die dat
meer weergeven. Daar schrijf ik
dan nieuwe muziek bij." Wildeman
heeft daarbij een haast moordend
tempo. Het kost hem doorgaans
niet meer dan een uur of twee om
een eenvoudig lied van een nieuwe
melodie te voorzien. Een ouverture
voor orkest, die hij rond Pasen
schreef, kostte hem twee dagen. „Je
hebt natuurlijk wel bepaalde hulp
middelen. Zo moet je kijken naar
de maatsoort waarin de oorspron
kelijke muziek is geschreven. De
tekst past daar namelijk bij. Het
gaat erom waar de klemtonen lig
gen. Meestal past een andere maat
soort daar niet zomaar bij. Ik houd
daarom in veel gevallen de oor
spronkelijke maatsoort aan. Vervol
gens is er de toonsoort. Is het een
droevig lied, dan kies je eerder voor
mineur en bij een opgewekt lied
voor majeur. Dan ben je al een
eindje op weg. De rest moet dan uit
jezelf komen. Gelukkig kan ik heel
snel schrijven. Met de linkerhand
de akkoorden aanslaan en met de
rechter de noten noteren."
De meeste werken die hij met zijn
koren instudeert, zijn vierstemmig.
„Behalve bij de kinderkoren. Daar
werk je hooguit tweestemmig.
Maar bij de koren voor volwasse
nen kun je wel eens achtstemmige
werken hebben. Dan worden de
vier partijen (bas, tenor, alt en
sopraan) nog eens opgesplitst en
krijg je in feite een mannen- en een
dameskoor. Niet gemakkelijk, maar
op z'n tijd wel heel mooi."
Tussen neus en lippen door zegt
Wildeman dat het toch wel opmer
kelijk is dat de meeste kerstliederen
uit het Engelstalige deel van de we
reld komen, terwijl Duits de hoofd
taal voor passiestukken is. „Dat
heeft denk ik met de reformatie te
maken. Die heeft in het Duitstalige
gebied veel directer invloed gehad
dan in het Engelstalige." Zelf heeft
Wildeman niet echt een voorkeur.
Dat is eigenlijk ook het geval
met de twee instrumenten die
hij bespeelt: het orgel en de
piano (vleugel). „De
vleugel is heel ge
schikt om melo
dieën te omspe
len. Ik vind
het mo
tijd op de vleugel of piano. Hij
vindt het daarbij niet lastig dat hij
niet recht voor het koor kan staan
en dat hij zijn handen niet kan ge
bruiken om te dirigeren. „Je kunt
veel met je hoofd doen. De inzet
kun je nog wel met je hand aange
ven. Het vergt wel wat concentra
tie, maar het gaat best", aldus
Wildeman die ook wel eens koor
uitvoeringen laat begeleiden door
een strijkorkest. „Niet zo vaak,
want wil je een goed geluid krijgen,
dan heb je professionele mensen
nodig en die kosten een lieve duit.
Maar het is een mooie aanvulling
op het koor. Ondersteuning en niet
overheersend. Een strijkersorkest
met viool, cello en contrabas heeft
een mild geluid en het koor heeft
geen moeite er bovenuit te komen.
Als je er een compleet symfonie
orkest tegenaan zet, dan heb je na
tuurlijk wel paar honderd man no
dig om er bovenuit te komen."
Negen koren heeft Wildeman onder
de stok. Geen kleinigheid, maar de
Tholenaar heeft er plezier in. „Als
het niet klikt tussen mij en een koor,
zal ik er niet blijven. Dat gaat ge
woon niet. Een goede verhouding is
belangrijk", aldus Wildeman die
echter wel van al zijn koren ver
wacht dat er gepresteerd wordt.
„Gezelligheid is iets voor in de pau
ze of na afloop. Tijdens de repetities
moet er volledige aandacht zijn. Na
tuurlijk lukt dat niet altijd, zeker
niet bij jongerenkoren. Maar ik ver
wacht wel dat er zo goed mogelijk
gezongen wordt. Tijdens de repeti
ties loop ik regelmatig door de par
tijen heen om de zangers beter te
kunnen horen. En toch moet je in
een ontspannen sfeer werken. An
ders zal het niet lukken. Die mensen
zijn geen professionele zangers,
maar komen na hun werk een
avondje zingen. Je hebt met zoveel
verschillende mensen en stemmen
te maken. Het gaat niet altijd zoals
jij dat wilt en soms is dat wel eens
een beetje frustrerend. Maar ieder
een heeft toch wel eens een slechte
dag? Als ik thuiskom, ben ik het al
weer kwijt en slapeloze nachten heb
ik er al helemaal niet van. Vaak gaat
het de andere week dan ineens juist
weer stukken beter. Maar je moet
dingen constant herhalen. Anders
blijft het bij velen niet hangen."
Ongeschoolde zangers die bij wijze
van hobby in een koor zitten. Wil
deman weet te vertellen dat het aan
tal koren in Nederland zienderogen
toeneemt. Als hij een boekje van de
koninklijke christelijke zangers-
bond pakt, blijkt dat er in een
maand tijd zeven nieuwe koren zijn
bijgekomen. En dat is dan alleen
nog maar in de christelijke hoek.
Raakt een dirigent het nooit beu?
Elke keer weer repeteren en dezelf
de zaken uitleggen over ademha
ling, articulatie en zangtechniek.
„Nee. Ik ben in de muziek opge
groeid. Eerst heb ik de meao ge
daan, veiligheidshalve, maar dit is
het leukste beroep dat er is. Als
mensen zeggen dat ik eigenlijk de
hele dag met mijn hobby bezig ben,
dan hebben ze daar gelijk in. Wat
niet wil zeggen dat het niet aanpak
ken is", aldus Wildeman. „Iedere
keer als je met nieuwe muziek
aan de slag gaat, is er weer
die uitdaging. En het is
prachtig om een uit
voering te geven in
een sfeervol ge
bouw."
Naast zijn
dirigent
schap,
speels
te begelei
den met
ruimte voor im
provisatie. Het
geeft een bepaalde
vrijheid. Een vleugel
een sfeermaker. Maar als
solistisch instrument geef
toch de voorkeur aan het orgel
Dat kun je heel mooi kleuren. Een
piano heeft maar één register, ter
wijl een orgel heel veel stemmen
heeft. Een orgel heeft bij wijze van
spreken wel twintig verschillende
piano's."
Wat de begeleiding van koren be
treft, dat doet Wildeman vrijwel al-
Wilde
man ook
een gewaar
deerd musicus,
componeert,
arrangeert en speelt
orgel- en piano
muziek. De verhouding
tussen kooruitvoeringen en
concerten ligt ongeveer op half
om half. Nooit zou hij helemaal
voor solomuziek willen kiezen en
ook het aantal koren terugbrengen
tot één (beroepskoor bijvoorbeeld)
ziet hij niet zo zitten. „Ik ben echt
iemand van de sociale contacten. Ik
heb daarom wel een voorkeur voor
veel verschillende koren. Er zijn
collega's die het met minder koren
en meer concerten doen. Maar deze
mix trekt mij het meest."
Wildeman komt overal in het land.
Van Vlissingen tot Drogeham en
zelfs in het buitenland laat hij van
zich horen. Daarnaast neemt hij re
gelmatig cd's op. Dat is wat gemak
kelijker geworden sinds hij zelf een
muziekuitgeverij is begonnen, In-
terclassic Music. „Het was een
mooie aanvulling op wat ik deed in
de muziek. Eerst neem je platen op
bij een andere uitgever, maar het
punt is dat je dan ook wat vrijheid
in moet leveren. Stel, ik wil een
plaat opnemen in de Sint Laurens-
kerk in Rotterdam. Maar mijn uitge
ver wil per se naar Dordrecht. Dan
heb je een probleem. Nu ben ik vrij
om een cd op te nemen waar ik
maar wil en met wie ik maar wil."
Over cd's gesproken, rond de Kerst
komen er nogal wat geluidsdragers
uit met vaak suikerzoete muziek, va
riërend van populaire klassieke mu
ziek tot 'Jingle Bells' en 'Rudolf the
Rednosed Reindeer'. Heeft Kerst
nog wel iets bijzonders voor een
musicus? „Ja, toch wel. Samen met
de passies van Pasen, is Kerst een
hoogseizoen voor de muziekwereld.
Je leeft van concert naar concert. En
toch is er weer die bepaalde sfeer en
de sfeervolle melodieën. Maar het
gaat uiteindelijk wel om de inhoud.
Qua tekst is Pasen veel mooier.
Daarin zit de kern van het christelijk
geloof. Maar december is een leuke
maand en je beleeft de leukste avon
den", vindt Wildeman. En het artis
tieke element? „Ook muzikaal ge
zien, is het een goede tijd. Het geeft
je een bepaalde bevrediging als
mensen het mooi vinden watje doet.
Als musicus geef je een stukje van
je innerlijk bloot en het is dan wel
zo fijn als mensen dat waarderen.
Voor koren is het doel vaak het bren
gen van het evangelie. Maar als mu
sicus is het toch ook heel prettig als
je goed gespeeld en gezongen hebt."
Kritiek zal er altijd wel zijn, weet
ook Wildeman. „Echt helemaal af
gekraakt ben ik nog nooit, maar er
zullen altijd wel hier en daar nega
tieve geluiden komen. Zolang het
opbouwende kritiek is, heb ik daar
geen enkele moeite mee. Als het
maar geen uitingen van jaloezie
zijn", zegt de dirigent. „Kijk naar
Tom Parker en bijvoorbeeld Kajem.
Die hebben allebei klassieke muziek
gemoderniseerd. Het is misschien
wat simpeler gemaakt, maar nog
steeds heel goed. Je kunt het niet
mooi vinden wat ze doen, maar je
kunt niet zeggen dat ze geen goede
musici zijn." Zelf zou Wildeman
best eens wat minder 'populaire'
klassieke werken op cd willen zet
ten. „Maar de echte klassieke cd's
zijn niet meer te verkopen, behalve
bij het Kruidvat voor ƒ4,95. Het
komt toch vaak neer op de populaire
melodieën en de variaties op beken
de koraalbewerkingen over Psal
men. Sowieso is de wereld van de
cd's aan het ineenstorten. Ik denk
dat het een aflopende zaak is. In de
christelijke wereld is er nog wel
zoiets van 'ik wil het eerlijk doen'.
En ook vaak uit een stukje steun aan
goede doelen die verbonden zijn
met de verkoop van de cd's. Maar
verder zal het alleen maar bergaf
waarts gaan. Er zijn al enkele uitge
vers over de kop gegaan. Nu alles
gratis via internet te downloaden is,
worden dure cd's er niet aantrekke
lijker op." Een oplossing weet Wil
deman zou gauw ook niet en voorlo
pig gaat zijn bedrijf nog redelijk
goed.
Maar is er muzikaal nog iets te wen
sen voor Wildeman? „Nou, ik zou
graag nog eens een cd opnemen met
vleugel en strijkorkest. Dat lijkt me
heel mooi", zegt de Thoolse diri
gent. Wie Wildeman in actie wil ho
ren en zien kan daarvoor onder
meer op tweede kerstdag voor te
recht in de Nederlandse Hervorm
de kerk te Wemeldinge. Daar geeft
Wildeman samen met de fluitiste
Daniëlle van Laar een kerstconcert.
Het is echter niet zomaar een con
cert. De twee musici hebben samen
twee cd's uitgebracht onder de ti
tel 'Wereldberoemde fluitmelodiën'.
Deel twee (met als misschien niet
zeer originele titel Christmas Ca
rols) bevat bekende kerstliederen.
Van Laar bespeelt vaardig haar
fraaie dwarsfluit met gouden mond
stuk. Het heldere en toch milde ge
luid wordt ondersteund door het or
gelspel van Wildeman. De geluids
drager is opgenomen in de Sint-
Maartenskerk te Tiel waar een mooi
Batz-orgel staat. De cd zal op het
concert in Wemeldinge worden ge
presenteerd. Deze avond, waarin
ook samenzang zal voorkomen,
staat in het teken van de stichting
SGJ die de belangen behartigt van
jeugd in nood (na bijvoorbeeld
scheiding of incest). De avond be
gint om half acht. Wie meer van
koormuziek houdt, kan Wildeman
op 22 december zien als dirigent van
het christelijk mannenkoor Zeeland
dat die avond een uitvoering geeft in
het kerkgebouw van de Gerefor
meerd Hervormde Kerkgemeen
schap in Wemeldinge. Het koor telt
veertig leden, variërend van geoe
fende zangers tot nieuwelingen.
Het repertoire bestaat uit psalmen,
geestelijke en vaderlandse liederen.
Dit concert begint om acht uur.
Peter Wildeman geeft jaarlijks
zo'n 100 concerten waarbij hij
ook het buitenland aandoet. Zo
voerden muzikale reizen hem
eerder al naar Italië, Oostenrijk,
Tsjechië, Duitsland, Frank- rijk,
Israël en Jordanië. In 2001 gaat
hij naar Noord-Amerika, Tsje
chië en Duitsland. Intussen
heeft hij meer dan 275 werken
voor koor, orgel en orkest ge
schreven. Hij werkt jaarlijks
mee aan diverse opnamen voor
radio-uitzendingen en geluids
dragers.
