'Eeuwig vuur' General Electric
is voor drie weken toch gedoofd
Na de oorlog begon een eigen
Thools zelfbewustzijn te ontstaan
Oiur
Broe
Verburgh
Plasticsfabrikant geen interesse in Auvergnepolder
Nieuwe
bedrijven
Bintje stapt
stabiel in
De zakenbank
van Tholen
Zwemverbod bij
Speelmansplaten
Dr. J.P. Zwemer stelt Zeeuwse historie 1945-1950 te boek
Extra geld voor
peuterspeelzalen
Donderdag 10 augustus 2000
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Wat kenmerkt in de nacht de Thoolse horizon aan de
zuidoostelijke kant te allen tijde? De 5 megawatt schijn
werpers en de twee fakkels van General Electric Plastics
in Bergen op Zoom. De vlam in de pijp van de Ameri
kaanse plasticsfabrikant schijnt een soort eeuwig vuur te
zijn. Toch is ze nu drie weken gedoofd. Via een monster
operatie die een jaar voorbereiding vergt, is GEP stilge
legd voor groot onderhoud.
Niet zomaar stil
Geen fouten
Uitbreidingen
Tholen
Oud-Vossemeer
Scherpenisse
Poortvliet
Sint-Philipsland
p ABN AMRO A?bank
De jaren tussen 1945 en 1950 waren voor Zeeland vooral
een overgangsperiode, waarin de overheersende rol van
de agrarische sector in snel tempo werd afgebroken. Dat
had gevolgen voor de sociale verhoudingen. Het was een
tijd van wederopbouw na de oorlog, een tijd waarin
nieuwe ontwikkelingen begonnen en andere eindigden.
Niet zozeer de Duitse bezetting was bepalend voor die
ontwikkelingen, maar juist de crisisjaren van voor de
oorlog. Tot die conclusie komt dr. J.P. Zwemer in zijn
boek'Zeeland 1945-1950'.
Overschot landarbeiders
Toestroom PvdA
Breuk
b.v.
Antwerpsestraat 12 - 14 - 16
4611 AG Bergen op Zoom
tel. 0164 - 237940 Fax 245360
specialisten in
- Computersnetwerkensystemen op maat.
- Hi-end audio(speciale luisterruimte
- Beeld en geluidsystemen door heel uw huis.
- Eigen technische dienst en service afdeling.
Het is stil op het terrein van GE
Plastics. Nou ja, stil. Wat de pro
ductie betreft dan. Er zijn momen
teel nog altijd zo'n duizend man aan
het werk. Alleen bestaan die voor
het grootste deel uit zogenaamde
'contractors', ofwel bedrijven van
buitenaf die werkzaamheden voor
GEP verrichten. In de zogenaamde
'finishing-plants' - waar de uitein
delijke plastickorrels worden ge
maakt - is het bijna uitgestorven.
Hier zijn bijna alle medewerkers op
vakantie. Dat geldt niet voor de
mensen die in de chloorfabriek en
in de zogenaamde BPA1 en BPA 2
werken. In deze afdelingen wordt
biphenolaceton gemaakt. Een basis
product voor de verdere verwer
king. Een deel van de fabrieken
draait nog door, maar de overige
personeelsleden zijn nodig om toe
zicht te houden op de medewerkers
van de bedrijven die het laswerk en
andere werkzaamheden voor GEP
uitvoeren. Niet alleen in de termen
is de fabriek een Amerikaans be
drijf. General Electric Plastics heeft
een rigide veiligheidssysteem dat er
bij de ongeveer 2000 werknemers
grondig ingestampt is. Veiligheids-
kleding (geen korte mouwen, geen
korte broek), veiligheidsbril en -
helm zijn verplicht. Iedereen moet
geregistreerd staan en bezoekers
moeten een badge dragen. In som
mige sectoren moeten er ook oor
doppen gedragen worden. En voor
bepaalde delen van de fabriek is een
'Amerikaantje' verplicht. Een soort
button met drie openingen waarin
strookjes papier zitten. „Die zijn er
voor om te controleren of er soms
geen gassen in de lucht zitten die er
niet thuishoren. Als dat zo is, ver
kleuren de papiertjes door een che
mische reactie. Aan de intensiteit
van de kleur kun je dan zien wat de
concentratie van het gas is", legt
Peter Groffen uit. Hij is veiligheids
coördinator van deze 'zomerstop'
en heeft zelfs een eigen 'penthouse'
op het terrein. Het is een stuk witte
uitbreiding bovenop een van de
BPA's. „Ik heb die uitbreiding daar
voor ontworpen om de operators
wat meer ruimte te bieden om hun
werk te doen. Het is netjes afge
werkt met een overdekte trap buite
nom. Bij de ingebruikname, hebben
ze er 'Peter's Penthouse' opgeschil
derd. Een geintje. Zo heb je wel
meer gebouwen die de naam heb
ben van degene die een belangrijke
rol heeft gespeeld in de totstandko
ming."
De fabrieken van General Electric
moeten gemiddeld eens in de twee
jaar stilgezet worden. Dat is nodig
om onderhoud uit te kunnen voeren,
uitbreidingen te kunnen realiseren
en voor controles door bijvoorbeeld
het Stoomwezen. „Die instantie
geeft toestemming om je machines
en installaties weer voor een be
paalde tijd te kunnen gebruiken",
legt voorlichter Ad Vos uit. „Ze me
ten bijvoorbeeld de wanddikte van
leidingen en ketels en ze inspecte
ren die ketels ook. Je kunt je voor
stellen dat die dan wel brandschoon
moeten zijn. Daarom gebeurt dit ei
genlijk allemaal tegelijk. Vooral in
de chemie kun je niet zomaar een
onderdeel uitschakelen. Het is één
grote trein. Alles zit aan elkaar ge
koppeld. Dus we zeggen tegen de
medewerkers: als je iets te verande
ren hebt, doe het dan nu, want dan
liggen we stil. Na drie weken kan
het niet meer." Het is overigens een
heel karwei om GEP stil te leggen.
Niets dat met een druk op de knop
is gebeurd. „We zijn er een jaar van
tevoren al mee bezig om de plan
ning te maken", zegt Groffen.
„Eerst gaat de chloorfabriek plat.
De BPA draait door totdat de chloor-
voorraad op is en er niet meer ge
produceerd kan worden. En de fi-
nishing-fabriek gaat het langste
Elk kastje wordt gecontroleerd tijdens de zomerstop bij GEP. En elk gecontroleerd kastje krijgt een slot en een label.
door. Alles gaat exact volgens een
strak schema. En dat geldt ook als
we straks weer opstarten. We hopen
eind van de week klaar te zijn met
de werkzaamheden. Maar dan zal
het zeker nog tot dinsdag duren
voordat we weer in productie zijn."
Het terrein van GEP op industrieter
rein Noordland is enorm groot. De
meeste afstanden zijn lopend niet in
een redelijke tijd af te leggen, dus
worden her en der fietsen gebruikt
en natuurlijk auto's. Achteraan ligt
de chloorfabriek. Voorheen kocht
GEP chloor in, maar tegenwoordig
maakt men het zelf. Dat is overi
gens heel eenvoudig, zegt Groffen.
„Gewoon zout (natriumchloride)
los je op in water en als je er dan
electriciteit door laat stromen, krijg
je een scheiding in chloor en loog."
Het chloor is een belangrijk be
standdeel voor de fabrieken van
GEP. Het wordt echter niet als gas
(de normale toestand van chloor)
maar als vloeistof met een enorm
lage temperatuur getransporteerd.
„Dat heeft als voordeel dat je een
veel kleinere leiding nodig hebt,
want het volume vermindert natuur
lijk flink, terwijl je de kilo's toch
gewoon kunt blijven leveren. En
een kleinere leiding kun je veel ste
viger maken dan een grote. Dus het
is veiliger", zegt Groffen.
De zwermen mensen die aan het
werken en controleren zijn, krioe
len door elkaar. Lassers (uitsluitend
gecertificeerde) brengen nieuwe
leidingen aan. Zo wordt onder meer
de koelwatervoorziening qua capa
citeit flink uitgebreid. In de contro
le-afdelingen worden schakelkas
ten en meters aan inspectie
onderworpen. Iedere medewerker
heeft een bepaald aantal eenheden
onder zijn beheer en moet die ook
zelf controleren en daarna met een
label merken. „Overal waar iets is
afgewerkt, wordt een label opge
hangen. De communicatie moet
heel strak verlopen als je met zo
veel mensen werkt. En fouten kun
nen we ons niet permitteren", zegt
Vos. De verrichtte reparaties en uit
breidingen worden dan ook grondig
gecontroleerd. Om alles in drie we
ken tijd af te krijgen, wordt er met
zo'n 600 man gewerkt in twee
ploegen die elk tien uur werken. De
resterende uren worden gebruikt
voor karweitjes waar zo weinig
mogelijk mensen bij in de buurt
moeten zijn. Zo worden bepaalde
lassoorten gecontroleerd met be
hulp van röntgenfoto's.
Hoewel GEP ook wel plastics ont
wikkelt die bestand zijn tegen che
micaliën, gebruikt men in de eigen
fabriek nauwelijks eigen plastics.
„Die zijn daar veel te duur voor. Er
wordt nog steeds veel pvc gebruikt.
De leidingen waren voorheen vaak
van staal met aan de binnenkant
een aantal lagen kunststof, maar die
waren niet gemakkelijk aan elkaar
te zetten en ook niet honderd pro
cent luchtdicht. Tegenwoordig ge
bruiken we steeds meer duplexme-
talen. Bijzondere legeringen die
wel te lassen zijn en goed bestand
zijn tegen chemische stoffen", ver
telt Groffen. „Lexan (qua volume
het hoofdproduct van GEP) gebrui
ken we wel voor bijvoorbeeld scha
kelkasten en kappen van lichtmas
ten. Puur en alleen vanwege de
slagvastheid." De plastics van GEP
worden onder meer verwerkt in de
auto-industrie (bumpers en derge
lijke).
Behalve voor onderhoud worden
deze drie weken ook gebruikt om
uitbreidingen en nieuwe projecten
te realiseren en om nieuwbouw te
koppelen aan bestaande installaties.
General Electric Plastics heeft de
laatste jaren een flinke uitbreidings-
drang aan de dag gelegd. Nog
steeds heeft het bedrijf een forse
hoeveelheid grond op industrieter
rein Noordland in handen voor toe
komstige uitbreidingen, ondanks
het feit dat de gemeente Bergen op
Zoom een stuk grond terug mocht
kopen. Overigens gaat de uitbrei
ding niet tot in het oneindige door.
„We- hebben die grond hier gekocht
voor expansie. Dat klopt. Schaal
vergroting is nodig. Men zegt wel
eens: waarom houd je die dure
grond aan, zonder er iets op te bou
wen. Maar die kosten zijn gering
ten opzichte van de totale kosten
voor een nieuwe fabriek die toch al
snel zo'n 250 miljoen kost", legt
voorlichter Vos uit. „Bovendien
kunnen wij ook niet zomaar overal
gaan zitten. Je hebt met heel speci
fieke vergunningen te maken. Bo
vendien is het niet interessant om
verspreid over meerdere plaatsen te
zitten." Dat is volgens Vos ook de
reden dat General Electric totaal
geen belangstelling heeft voor
eventuele vestiging in de Auverg
nepolder die door de gemeente Ber
gen op Zoom wordt gezien als mo
gelijke plaats voor een industrie
terrein. De polder ligt net aan de an
dere kant van het Schelde-Rijnka-
naal tussen Tholen en Oud-Vosse-
meer. „Van allerlei kanten wordt er
gesuggereerd dat het plan voor ons
is gemaakt, maar dat is helemaal
niet zo. Wij gaan daar echt niet
naartoe", zegt Vos die ook aangeeft
dat schaalvergroting zijn grenzen
heeft. „Je kunt wel steeds meer op
één plaats concentreren, maar dat
levert ook grote risico's op. BASF
heeft bijvoorbeeld vestigingen van
40.000 werknemers. Dan praat je
over 15 kilometer hekwerk. Maar
als er daar een staking uitbreekt? Of
er is iets anders aan de hand waar
door de hele zaak plat komt te lig
gen? Dan heb je een heel groot pro
bleem. Op den duur wegen de
voordelen van het samenvoegen niet
meer op tegen de risico's", aldus
Vos. Maar wanneer voor GEP dat
punt i§ bereikt, is nog niet bekend.
Voorlopig valt er nog wel wat uit te
breiden. En dat betekent in elk ge
val ook meer werkgelegenheid. Ze
ker niet in de laatste plaats voor
Tholenaren, want zo'n tien procent
van het personeelsbestand van het
Bergse bedrijf komt van Tholen.
Inschrijvingen van nieuwe bedrij
ven uit de gemeente Tholen in het
Handelsregister in de maand juli.
F. van Giessel b.v., Ambachtsweg
2, het herslijpen van verspanende
gereedschappen (HSS), zomede de
groothandel in verspanende ge
reedschappen en het verrichten van
al hetgeen daartoe behoort of daar
toe bevorderlijk kan zijn, alles in
de ruimste zin van het woord, (ver
plaatsing van bedrijf van buiten
Zeeland), 2 personeelsleden.
Squares and circles, Garnalenstraat
40, grafische illustratieve vormge
ving, 2 personeelsleden.
Billy Wood, F.D. Rooseveltstraat
17, ontwerpen, maken van en de
kleinhandel in meubelen, 1 perso
neelslid.
Boekhout beheer b.v. i.o., Lange-
weg 52, houdstermaatschappij,
geen personeelsleden.
Handboek b.v. i.o., Langeweg 52,
uitgifte van handboeken en overige
uitgaven, 2 personeelsleden.
AGF NL b.v. i.o., reclamebureau,
waaronder begrepen het ontwer
pen, opmaken en verwerken van
digitale gegevens en uitgave van
een digitale krant, geen personeels
leden.
Landschap en mini-camping Kruy-
tenburg, Kruytenburgseweg 4, land
en tuinbouwbedrijf, mini-camping,
3 personeelsleden.
Unicall software and services b.v.,
Kerkring 1ontwikkelen, onderhou
den van en groothandel in hard- en
software, alsmede het verlenen van
diensten op het gebied van automa
tisering, geen personeelsleden.
Unicall communication technology
b.v., Kerkring 1, automatiseringsbe
drijf, groothandel in hard- en soft
ware, 1 personeelslid.
MD service, Achterstraat 27, het
uitlenen van diensten aan en het
verrichten van werkzaamheden
voor derden in de techniek, 1 perso
neelslid.
Tholen, tel. 601122
St. Maartensdijk, tel. 662150
Advertentie I.M.
Nu het weer in de laatste week van de
schoolvakantie echt zomers is gewor
den, mag er niet gezwommen worden
voor het strand van het recreatiege
bied de Speelmansplaten aan de
Zoommeerkant van de Oesterdam.
Het provinciaal bestuur heeft evenals
net als 1,5 week geleden een zwem
verbod ingesteld in verband met een
verhoogde concentratie blauwalgen:
meer dan 20 ug/liter. Groene drijfla
gen op het water zijn hiervan het ge
volg en wie erin zwemt, kan te maken
krijgen met huidirritatie en maag- en
darmstoornissen. Volgens gedepu
teerde staten 'dreigt een onmiddellijk
gevaar voor de volksgezondheid en/of
de veiligheid van de zwemmers.
Daarom is onverwijld het instellen
van een zwemverbod noodzakelijk.'
Blauwalgen komen van nature voor
in het oppervlaktewater. Pas als zij bij
een hogere temperatuur van het water
tot bloei komen, worden zij schade
lijk, doordat zij dan giftige stoffen
produceren. De uitingsvormen van de
bacterie zijn groene drijflagen of
blauw schuim met bolletjes. Op de
Speelmansplaten gaat het om drijfla
gen. Het zwemverbod blijft van
kracht tot de drijflagen zijn verdwe
nen. Het verbod wordt met waarschu
wingsborden aangegeven. Gezond
heidsklachten door zwemmen kun
nen worden gemeld bij de GGD in
Goes, telefoon 0113-249400. Actuele
informatie over het zwemwater in
Zeeland kan worden geraadpleegd via
de website van de provincie Zeeland
(www.zeeland.nl) of via teletekst.
De inspectie van de milieuhygiëne
Zuid-West, b. en w. van Tholen en
rijkswaterstaat zijn ingelicht over het
verbod, dat is ingesteld op grond van
artikel 11 van de wet hygiëne en vei
ligheid zwemgelegenheden.
Op 27 juli werd ook al een zwemver
bod ingesteld, maar 1 augustus werd
dat weer opgeheven nadat uit op 31
juli genomen monsters bleek, dat de
concentratie blauwalgen was gedaald
tot 0,19 en 0,5 ug/ltr.
De aardappelprijzen hebben het
einde van de glijbaan nog niet be
reikt. Deze week ging er weer zo'n
stuiver per kilo af. De aanvoer fluc
tueerde nogal van 321 ton op don
derdag tot 185 ton op vrijdag. Ove
rigens had de lagere aanvoer die
dag geen gunstig effect op de prijs.
Dinsdag kwam er even een ople
ving voor Doré en Eigenheimer,
maar gisteren zakten de prijzen al
weer. Enige uitzondering is Doré
dat ten opzichte van vorige week
twee cent winst boekte. Grote ver
liezer is Eigenheimer waarvoor een
week geleden nog zeven cent meer
werd betaald op de veiling. De Bin
tjes zijn ook op de veilingvloer ge
komen en overleefden de eerste
week met een stabiele prijs van
zo'n 18 cent. Opvallend was de
vrije val van de krielaardappelen.
Ten opzichte van vorige week, toen
kriel nog tegen of net over de twee
gulden per kilo op de klok bracht,
zijn de prijzen met 25 tot 45 cent
per kilo nu zeer laag.
Woensdag 9 augustus: Doré 23-
31, Eigenheimer 27, Bintje 17-19,
Gloria 16-18, Bildtstar 18-21, Fries-
lander 20, Donald 21, bonken 34-
36, drielingen 5, kriel 25-45. Aan
voer 243 ton.
Dinsdag 8 augustus: Doré 24-29,
Eigenheimer 24-28, Bintje 16-18,
Gloria 16-19, Bildtstar 18-22, Fries-
lander 19-22, bonken 33-38, drie
lingen 8-9, kriel 45-65. Aanvoer
249 ton.
Vrijdag 4 augustus: Doré 24-25,
Eigenheimer 20-32, Bintje 18, Glo
ria 16-21, Frieslander 23, Nicola
30, bonken 32-36, drielingen 10,
kriel 105-120. Aanvoer 185 ton.
Donderdag 3 augustus: Doré 23-
28, Eigenheimer 33-34, Bintje 18,
Gloria 20-22, Bildtstar 21-23, Fries
lander 20-23, bonken 38, drielingen
10-11, kriel 180. Aanvoer 321 ton.
Door de mechanisatie verdween na de oorlog in rap tempo een belangrijk deel van de werkgelegenheid in de landbouw. Kees Havermans
Azn., Bas en Lauw de Koning en Arjaan Hommel (v.l.n.r.) uit Oud-Vossemeer staan hier met de korte schrabber in een perceel maïs van
boer Brooijmans aan de Broekseweg.
Zwemers boek is het eerste in een
mogelijke reeks over de geschiede
nis van Zeeland in de jaren 1945 tot
1960. Het idee om die periode vast te
leggen, komt van de Walcherse free
lance historicus zelf. Hij vond dat het
tijd was om dit te doen nu er nog ge
tuigen leven. Een omvangrijke studie
ligt aan het werk ten grondslag.
Daarbij kwam zoveel materiaal voor
de dag, dat dit stof gaf om meerdere
boekdelen te vullen. Het eerste deel
telt al meer dan 700 pagina's. Zwe
mer deed de afgelopen vijf jaar uit
voerig bronnenonderzoek en sprak
met meer dan dertig mensen. Onder
hen ook een aantal (oud-)Tholena-
ren: oud-burgemeester D.C. Bou-
wense van Sint-Maartensdijk en
Scherpenisse (tevens verzetsman),
oud-ZLM-voorzitter (en politicus en
waterschapsbestuurder) ir. M.A.
Geuze uit Poortvliet, W.Ch. van der
Stel uit Poortvliet (maatschappelijk
werker), P.W.C. van Westen uit Oud-
Vossemeer (ZLM-kringvoorzitter en
waterschapsbestuurder) en oud-ge
meenteambtenaar M.K. de Wilde uit
Stavenisse.
Het boek bestaat in feite uit drie
steeds terugkerende componenten.
Allereerst de materiële en immate
riële gevolgen van oorlog en bezet
ting, en de noodzaak tot wederop
bouw van wat verloren was gegaan.
Ten tweede de aanzet tot de ontwik
keling van het moderne Zeeland zo
als we dat nu kennen. Het derde ele
ment ligt wellicht wat minder voor
de hand, maar is volgens de auteur
niet minder logisch: het feit dat in de
periode 1945-1950 werd voortge
bouwd op het vooroorlogse Zeeland.
Zwemer verwoordt het als volgt:
'Wat wederopgebouwd moest wor
den, was datgene wat er in 1940 al
bestond en ook de initiatieven die
ontplooid werden om Zeeland een
nieuw gezicht te geven, moesten met
die basis rekening houden'.
Hoewel moeilijk voor te stellen, was
Nederland direct na de oorlog arm.
Het was één van de zwaarst door de
oorlog getroffen landen en had bin
nen haar grenzen een aantal bijzon
der zwaar getroffen regio's. Tholen
en Sint-Philipsland hadden welis
waar niet in de frontlinie gelegen,
maar grote delen stonden vanaf fe
bruari 1944 onder (zout) water. Na
de bevrijding speelden drie zaken
een rol: de draad van het normale le
ven weer oppakken, de aangerichte
schade herstellen en degenen die
met de vijand hadden samenge
werkt, berechten. Ruim duizend
Zeeuwen verdwenen voor korte of
langere tijd in interneringskampen.
Rancune, roddel en acherklap speel
den niet zelden een rol bij het aan
brengen van deze mensen, schrijft
Zwemer. Hoe vijandig de mensen
tegenover 'Duitsgezinden' stonden -
ook nadat ze hun straf hadden uitge
zeten, wordt geïllustreerd met de
ontvangst van twee jonge SS'ers in
Tholen-stad. Ze werden aangevallen
door plaatsgenoten die in Duitsland
hadden moeten werken. En in Stave
nisse moest de politie eraan te pas
komen om de ex-leider van de Land
stand te beschermen tegen een tie
rende menigte van honderden dor
pelingen.
Vanaf 1945 trad in de agrarische
sector een versnelling op in de uit
stoot van arbeiders. Er kwam een
massale trek op gang naar wederop-
bouwprojecten. Dan was er de me
chanisatie die doorzette, maar vol
gens Zwemer speelden ook de
onaangename herinneringen aan de
relatie tussen boeren en arbeiders in
het verleden een rol. In ieder geval
werd aan de dominante rol van de
agrarische sector op het platteland
geknabbeld. Naarmate de boeren
niet langer als werkgevers optraden,
werden plaatselijke gemeenschap
pen steeds minder door hen gedomi
neerd. Ondanks de inundatie viel de
oogst van 1945 op Tholen en Sint-
Philipsland mee; de opbrengst was
hoger dan voorspeld en ongeveer
70% van wat normaal was. Het uur
loon van de landarbeiders was dit
jaar aanvankelijk gefixeerd op twee
kwartjes (later werd het 60 cent).
Velen zochten dan ook hun heil el
ders. Zo trokken dertig Thoolse
landarbeiders naar Walcheren, waar
veel meer te verdienen was dan bij
het sloten uitdiepen op het eigen ei
land. Voor 50 uren werken kregen ze
er 114 uitbetaald, want er werd door
aannemers op grote schaal misbruikt
gemaakt van de regelingen bij de
wederopbouw. Vooral op Tholen
kwam in de jaren na 1947 seizoens
werkeloosheid in de plaats van de
finitieve uittreding uit de landbouw.
Liefst 60,4% van de mannelijke be
roepsbevolking werkte op dat mo
ment nog in die sector. Maar door de
mechanisatie was er in 1948 al een
overschot van 200 arbeidskrachten.
Daardoor trokken ploegen naar bij
voorbeeld Overijssel en de Wierin-
germeer. Vakbondsbestuurder Lu-
kaart vond dat, als oplossing,
industrievestiging op Tholen over
wogen moest worden.
Ook in de Zeeuwse politiek waren
de crisisjaren van vóór de oorlog
bepalend voor de ontwikkelingen
na 1945. Zwemer spreekt in het
boek van een negatief referentie
punt. Onder invloed van de voor
oorlogse sociale verhoudingen
nam de toestroom naar de PvdA
toe (het sterkst in Noord-Zeeland
en op Noord-Beveland). Ook de af
wisseling van de oude plaatselijke
bestuurlijke elite door nieuwe ge
meentebestuurders (vooral in
rooms-katholiek Zeeland) werd
door hetzelfde fenomeen bepaald.
De emancipatie van de Zeeuwse
arbeiders was op politiek terrein
goed merkbaar. In de samenstel
ling van veel Zeeuwse gemeentera
den deden zich in de eerste jaren na
de oorlog flinke verschuivingen
voor. 'Op de keper beschouwd was
die emancipatie zelfs belangrijker
dan 'de doorbraak' van verzuilde
structuren in naoorlogs Zeeland',
schrijft Zwemer. Van 'de door
braak' - het streven om de band
tussen kiezer en confessionele par
tijen door te snijden - was overi
gens volgens de auteur op Tholen
geen sprake. Hij schrijft ook over
de Zeeuwse jongens die naar Indië
werden gestuurd en over het stre
ven van de plaatselijke politiek - in
verband daarmee - om traditionele
vermakelijkheden te beperken: af
schaffen van kermissen, muziek
festivals verbieden (in 1947 in
Sint-Philipsland) en oranjefeesten
beperken (in Stavenisse).
Zwemer stelt dat in zijn ogen de
grootste verandering was dat het li
berale denken werd afgebroken en
de invloed van de staat op vele ter
reinen toenam. In dat kader vor
men de jaren veertig volgens hem
een breuk in de Nederlandse ge
schiedenis, wat veel historici tot nu
toe anders zien. Provinciaal was er
een streven naar economische ont
wikkeling, maar daarbij stuitte
men op weerstand van een deel van
de oude bestuurlijke elite. De we
deropbouw leidde tot een gevoel
van zelfbewustzijn en saamhorig
heid in het Zeeuwse. Op Tholen
was de oriëntatie op Zeeland, ook
voor de oorlog al, een stuk minder.
Maar er begon zich, aldus de au
teur, een eigen Thools zelfbewust
zijn te ontwikkelen dat het traditio
nele particularisme van de dorpen
oversteeg. De op initiatief van bur
gemeester Verburg van Stavenisse
tot stand gekomen Regionale Werk
gemeenschap Tholen had zich ook
als doel gesteld de sterke tegenstel
lingen op te heffen tussen de dor
pen en de kerkelijke groepen.
De stichting regionale geschiedbe
oefening Zeeland tekende voor de
organistie van het onderzoek dat
voor Zwemers boek - in feite een
logisch vervolg op 'Zeeland 40-45'
- nodig was. Als wetenschappelijk
klankbord voor de auteur fungeer
den twee medewerkers van de
Erasmus universiteit Rotterdam en
de Landbouwuniversiteit Wagenin-
gen. Zwemer schreef een voor een
breed publiek toegankelijke studie
over een belangrijke periode van
de moderne Zeeuwse geschiedenis.
'Zeeland 1945-1950' telt 720 blad
zijden en is voorzien van een lite
ratuurlijst, bronnenoverzicht en
een tweetal indexen. De uitgave
van Den Boer/De Ruiter Uitgevers
is voor ƒ89,90 te koop in de boek
handel.
De peuterspeelzalen op Tholen en
Sint-Philipsland komen beter in het
geld te zitten met een verhoogde ge
meentesubsidie van 182.104 gulden.
Het gaat om een inhaalslag, zo blijkt
uit de voorstellen van b. en w. aan de
commissie algemeen bestuur en
welzijn, die hierover dinsdagavond
advies moet uitbrengen. De subsi
diegrondslag is al twaalf jaar niet
verhoogd, terwijl de peuterspeelza
len vanaf 1998 zijn geconfronteerd
met forse salarisverhogingen door
de invoering van de nieuwe cao wel
zijn. Hierdoor zijn grote tekorten op
de exploitatie ontstaan. B. en w. heb
ben in overleg met de peuterspeelza
len besloten om vanaf 2001 jaarlijks
182.104 gulden bij te dragen.
Ook met terugwerkende kracht wil
len b. en w. nog bijbetalen en daaruit
blijkt hoe groot de tekorten opgelo
pen zijn: 22.515 gulden in 1999 en
maar liefst 66.142 gulden dit lopen
de jaar. Totaal dus 88.657 gulden.
„Die financiële problemen vragen
om een oplossing", schrijven b. en
w. aan de commissie abw.
Waardevol cultuurlandschap. In
Kwadendamme wordt zaterdag 16
september een paneldiscussie ge
houden over waardevol cultuurland
schap m.m.v. dijkgraaf Gosselaar
van het waterschap Zeeuwse Eilan
den, gedeputeerde Poppelaars, ZL-
TO-voorzitter Vermeer en vertegen
woordigers van het rijk, gemeente,
bureau voor toerisme en de vereni
ging Natuurmonumenten.
f ■f'
L-iiÉ
V,.
/OBtEti. OOSSiEïEifSStBtïSntUM
STEE«.8HGSM
Advertentie I.M.
Advertentie I.M.
