'Op oudejaarsavond gaat de stroomknop om'
Is Tholen wel Millenniumproof?
door eert twee
Donderdag 16 december 1999
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
15
Geen ontploffing
Wat doen derden?
De 'millenniumbug', er is al wat over gesteg
geld. Is er nou wel of geen probleem? Wat
moeten we verwachten als we op 31 december
om twaalf uur het glas heffen en elkaar een
goed, gezegend of gelukkig nieuwjaar toe
wensen? Valt het licht uit? Doet de verwar
ming het nog? Misschien denken velen dat het
een ver-van-mijn-bedshow is. Maar toch zijn
heel wat Tholenaren en Thoolse bedrijven de
afgelopen twee jaar druk bezig geweest om de
schade zo klein mogelijk te laten zijn. Ook de
gemeente is op alles voorbereid. Is Tholen mil
lenniumproof?
Alles vervangen
Vrij nieuwe apparaten
en toch niet goed
/e kunt zeggen wat je wilt,
maar niet dat je nog nooit
van het millenniumpro
bleem hebt gehoord. Het
afgelopen jaar werden we
er werkelijk onder bedolven. De
media, daarin aangevuurd door
de overheid, publiceerden aller
lei berichten over de 'bug'. Va
riërend van doemscenario's tot
een luchtig afwimpelen. Intus
sen werd er echter hard gewerkt
aan een oplossing. Ook binnen
de gemeentegrenzen van Tholen.
En nog steeds - tot op het laatste
moment - wordt er gecontro
leerd, vervangen en weer getest.
Maar wat is nu eigenlijk het mil
lenniumprobleem? En hoe heeft
het zover kunnen komen? Eén
van de Tholenaren die vanwege
zijn vak veel met deze zaak te
maken heeft, is Mart Geuze van
Automatiseringscentrum Tho
len. Hij moest vele computersys
temen aanpassen en 'proof ma
ken. „Het probleem zit hem in
de overgang van 1999 naar
2000. In iedere computer zit een
zogenaamde BIOS. Dat is een
chip die zeg maar het verkeer
van gegevens regelt en die een
aantal instellingen bijhoudt.
Daarbij hoort ook de datum. Die
datum wordt weergegeven door
middel van zes cijfers. Dag,
maand en jaar krijgen elk twee
posities. Dus 31 december 1999
wordt 31-12-99. Als het 1 janu
ari 2000 wordt, komt de datum
op 01-01-00 te staan. En dat kan
problemen veroorzaken. Com
puters kunnen denken dat het
systeem in 100 jaar geen onder
houd heeft gekregen. En pro
gramma's die aan de hand van
datums werken, kunnen ook fou
ten geven", vertelt Geuze. Hij
legt ook uit dat het millennium
probleem eigenlijk een jaren-
'70-probleem is. „Toen de eerste
computers de markt opgingen,
wist men wel dat het bij de over
gang naar 2000 niet goed zou
gaan. Maar geheugen was toen
ontzettend duur en men dacht
dat men tegen de tijd dat het zou
gaan spelen, wel een oplossing
bedacht had."
Maar wat zou dat nou? Wat
maakt het uit of je datum op het
jaar 0 staat of op 2000? „Op zich
hoeft dat geen probleem te ge
ven, maar software die steunt op
datumgegevens, kan dan wel
raargaan doen. Boekhoudpak-
ketten, facturatieprogramma's,
telebankieren, procesbesturings
programma's (die onder meer
productie en onderhoud bijhou
den), spreadsheets en ook da
tumfuncties in eentekstverwer
kingsprogramma bijvoorbeeld",
zegt Geuze. Hij geeft aan dat de
meeste softwareleveranciers hun
producten aangepast hebben.
In het Thoolse heeft Geuze aar
dig wat werk gehad om syste
men te vervangen of aan te pas
sen. De meeste computers
hebben op zich geen last van de
'overgang', maar software wel.
„Een 480 en de eerste Pentiums
(processors - red.) kunnen een
jaartal met vier posities weerge
ven, maar doen dat niet automa
tisch. Al bij de Pentiums II was
het probleem er een heel eind
uit. Bovendien kun je zelf ge
makkelijk je computer handma
tig overzetten. Als je in DOS
'date' intypt, krijg je de datum en
die kun je zelf veranderen. In
windows kan gewoon via de
klok."
Toch adviseert Geuze om tijdens
de jaarwisseling computers zo
veel mogelijk uit te zetten. „Niet
dat er verschrikkelijke dingen
kunnen gebeuren hoor. Je com
puter zal echt niet uit elkaar kn
allen als ie niet millenniumproof
is. Maar je programma's kunnen
raar gaan doen." Een backup van
de belangrijke gegevens en in
dien nodig een inspectiebeurt
door een automatiseringsbedrijf
zijn volgens Geuze wel aan te
bevelen, zeker voor de oudere
computers en de oudere soft
ware.
„Ook bij netwerken moet je op
passen. Wij hebben een millen
niumscanner die precies aan
geeft of je computer de overgang
aan kan." Geuze merkt dat veel
mensen die voor de aanschaf van
een nieuwe computer staan, het
nieuwe jaar afwachten om even
tuele problemen met de millen
niumbug te vermijden. Zelf zal
de Tholenaar niet gespannen
voor zijn beelscherm zitten
wachten op wat er gebeurt.
„Maar ik ben wel benieuwd naar
wat er her en der mis zal gaan",
aldus Geuze die niet verwacht
dat er na de jaarwisseling ineens
veel minder werk zal komen.
„Die klussen voor de millenni-
umbug hebben voor mij niet zo
verschrikkelijk veel extra werk
opgeleverd. De ontwikkelingen
op computergebied blijven ra
zendsnel gaan. Er komt een
nieuw stuk hardware dat mooie
re software mogelijk maakt en
dat leidt uiteindelijk weer tot
verbete- ring van de apparatuur.
Zo trekken hard- en software el
kaar als het ware vooruit."
Ook het Thoolse bedrijfsleven
heeft vanzelfsprekend te maken
met millenniumproblemen. Zo
ook het grootste bedrijf van Tho
len: Budelpack uit Poortvliet.
Misschien denk je bij verpakkers
niet meteen aan computers, maar
ook hier is verrassend veel auto
matisering aanwezig. Het bedrijf
heeft zelfs een eigen automati-
serinsafdeling die onder leiding
staat van Jan Kees Hage uit
Poortvliet. Het millenniumpro
bleem zit hem in een stukje
hardware (computers en toebe
horen) en software (program
ma's). „Wij hebben voorname
lijk last gehad met de software.
Maar nog geniepiger dan de
software in je gewone computer
systemen gg je netwerk, is de
zogenaamde 'embedded soft
ware'. Geprogrammeerde mi
crochips die in de machi-
nes zitten", zegt Hage.
„Die kunnen bijvoor
beeld de onder-
houds-termijn
bijhouden."
Dat je ou
de
ma's, hebben we naar oplossin
gen gezocht. Hetzij door aan
passingen, dan wel vervanging.
Honderd procent garantie krijg
je van de leveranciers overigens
niet", zegt Ingelse. „Bij deze
slag is het internet een belang
rijk medium. Je kunt er heel
veel vinden met betrekking tot
het jaar 2000- en met name op
het gebied van pc's en stan
daardsoftware, zoals tekstver-
werkings- en boekhoudpakket-
ten", vult Hage aan.
Het tweede punt van de actielijst
was het aanpakken van de ma
chines in de productieruimten
van het Poortvlietse bedrijf. „In
machines zitten vaak computers
die datumgevoelig zijn. In een
lift zit een chip die registreert
wanneer er onderhoud is ge
weest. Chips die niet millenni
umproof zijn, denken op 1 janu
ari 2000 dat er in honderd jaar
geen monteur langs is geweest
en stoppen er dan meteen mee",
vertelt Hage. „Verder heb je te
maken met coderingen en timers
bij apparaten die een bepaalde
interval regelen. En denk maar
eens aan de opdruk van de uiter
ste houdbaarheidsdatum op de
verpakkingen. Ook zogenaamde
PLC's (besturingseenheden)
hebben met het millennium
probleem te maken. Daar
om hebben we alle ma
chines getest. Niet
alleen of ze de
overgang goed
aan konden,
maar ook
of
het
toch moesten ook daar duizen
den guldens geïnvesteerd wor
den. „Vanuit Fixet is er een be
drijf aangesteld dat een
millenniumproef heeft gedaan.
Wij zijn een jong bedrijf (4 jaar)
en we verwachtten dus geen pro
blemen. We dachten: „De com
puters zijn vrij nieuw, wij glip
pen ertussendoor. Maar de helft
bleek niet millenniumproof te
zijn", vertelt Marco van Meel
die behalve verkoper ook sys
teembeheerder is. „Dan sta je
voor de keuze. Neem je het risi
co of niet? Thuis kun je dat risi
co wel nemen, maar in een be
drijf kun je dat niet wagen. We
hebben vervolgens BSA uit Sint-
Annaland om een tweede me
ning gevraagd. Volgens het eer
ste bedrijf moesten we alles
vernieuwen en ging dat een
enorm bedrag kosten. Boerman
van BSA zei echter dat diverse
computers zelf nog wel millen
niumproof te maken waren. Bij
BSA waren we veel minder
kwijt."
Het netwerk bleek een knelpunt te
zijn bij Fixet. Als de server het
goed doet, maar de werkstations
niet, dan heb je nog een probleem.
„In dit gebouw (aan de Cecilia-
weg - red.) wordt administratief
alles geregeld voor Fixet, maar
ook voor het bouwbedrijf
Weggemans en Kraan
verhuur Tholen. Dus
er gaat aardig wat
werk om", zegt
Van Meel.
„We zijn
daarom
acht uur gebeurt, krijg je de
spullen vrijdags binnen. Is het
later, dan worden ze pas maan
dag afgeleverd. Toen de zomer
tijd was afgelopen, hadden we
op woensdag een bestelling om
half acht doorgebeld. Maar de
computer van de groothandel
stond nog op de zomertijd en
daar was het dus half negen. Ge
volg: wij stonden vrijdag met
een ploeg te wachten op de arti
kelen, maar er kwam niets. Af
zeggen kon niet meer, want alles
was al gecodeerd", vertelt Van
Meel.
Fixet zou van een millennium
probleem veel last hebben.
„Veertig tot vijftig procent van
onze klanten koopt op rekening.
Dat wordt keurig bijgehouden en
om de zoveel tijd draait de com
puter een factuur uit. Maar door
de millenniumbug zou het kun
nen gebeuren dat die facturen
nooit uitgedraaid worden." Fixet
verwacht geen problemen rond
de jaarwisseling. Maar met een
accu achter de server die dan
nóg een complete backup van de
gegevens kan maken, is men
toch voorbereid op stroomuitval
bijvoorbeeld „En op 1 januari
ben ik hier aanwezig om alles
even na te lopen", zegt Van
Meel die er wel vertrouwen in
heeft.
De overheid spant zich middels
allerlei acties - zoals reclame
spots, kranten en brieven - in om
Nederland klaar te stomen voor
het jaar 2000. Minister Van Box
tel die de zaken rond de zoge
naamde millenniumwisseling
coördineert (strikt genomen be
gint het nieuwe millennium pas
op 1 januari 200lj, heeft in
een brief laten weten dat
overheidsinstellingen, e-
nergie-, water-, gas-
en andere grote be
drijven nu voor
het overgrote
deel al mil-
lenni-
um-
com-
puters of
program
ma's zou moe
ten vervangen, is
nog best voor te stel
len. Maar Budelpack
kwam tot de onaangename
conclusie dat er ook vrij jon
ge zaken niet millenniumproof
waren. „Bijvoorbeeld bij het ma
gazijnbeheersysteem. Dat werkt
met streepjescodes. De software
hiervoor was nog maar twee jaar
oud en toch niet millennium
proof. Die streepjescodes wor
den gelezen met een handscan
ner die vastzit aan een computer
op de heftrucks. Zowel die com
puter als de scanners moesten
worden aangepast", aldus Hage.
„We zijn in 1998 begonnen om
het grof aan te pakken. Maar we
waren er al langer mee bezig. En
nog steeds houden we alles in de
gaten, testen we, en vinden we
nog steeds kleine dingetjes die
we kunnen verbeteren." Budel
pack moest zo'n 40 pc's vervan
gen. Die waren nog maar vier a
vijfjaar oud.
Directeur Peter Ingelse legt uit
dat Budelpack heel systematisch
te werk is gegaan. „We hebben
een traject uitgezet met vier
stappen. De eerste was de soft
en hardware. We hebben alle le
veranciers van apparatuur en
programma's aangeschreven en
om garanties gevraagd dat hun
producten millenniumproof wa
ren. Waar dat niet het geval was,
soms bij heel nieuwe program-
nog
goed
deden als
we de ma
chines na de
overgang stilzet
ten en weer opstart
ten." Wat de machines
betreft, hoefde er weinig
aangepast te worden bij Bu
delpack.
Het derde punt op het lijstje van
Ingelse waren de fasciliteiten van
het bedrijf. „Je moet daarbij den
ken aan het alarm, de toegangs-
syste-men (elektrische schuif
deuren etc.), maar ook de
verwarming, de koelcel en de ap
paratuur in de kantine."
Tot slot moest het meest onzeke
re worden aangepakt. „We heb
ben al onze klanten en leveran
ciers aangeschreven en gevraagd
of zij kunnen garanderen dat ze
millenniumproof zijn. Want je
kunt zelf je zaakjes wel op orde
hebben, maar als degene waar je
zaken mee doet dat niet heeft,
dan heb je alsnog een pro
bleem", zegt Ingelse. Hage legt
dat nader uit. „Kijk alleen maar
Steeds meer zullen computers het hart van organisaties, bedrijven en zelfs het huishouden gaan vormen
naar
de co
des die
we gebrui
ken voor di
verse producten.
Als de systemen van
onze leveranciers of
klanten niet millennium
proof zijn, dan gaat er in het
voorraadbeheer, in de betalin
gen of in de aan- en verkoop
vanalles mis."
Dat men afhankelijk is van der
den, betekent dat daar ook het ri
sico het grootst is. „Je weet
nooit wat voor keten van reacties
je krijgt als er iets fout gaat",
zegt Ingelse. Budelpack merkt
nu overigens al genoeg van de
millenniumbug. „In december
zijn heel wat van onze klanten
bezig extra voorraad op te bou
wen. We moeten nu tot het uiter
ste gaan om twee tot vier weken
extra voorraad af te leveren. Het
grootste probleem daarbij zal
dan ook gebrek aan opslag en
bijvoorbeeld pallets worden. Die
zijn nu al moeilijk te pakken te
krijgen. Wat ons betreft, kost het
millenniumprobleem ons hoe
dan ook veel geld. En dan praat
ik niet alleen over de aanpassin
gen die we hebben moeten doen
(alles bij elkaar zo'n twee ton).
Als gevolg van het opbouwen
van voorraden, zullen de orders
in januari sterk teruglopen. Dat
betekent dat er te weinig werk is
en dat kost weer veel geld. Dat
wordt niet helemaal opgevangen
door het extra werk dat we nu
hebben. Want overwerk is niet
efficiënt."
Hage en zijn collega's hebben de
handen vol gehad aan het mil
lenniumprobleem. Behalve het
lang
durige
testen, het
vervangen
van apparatuur
en programmatuur
en het wederom tes
ten ervan, moest ook
een stuk zelf ontwikkelde
software worden aangepast.
„Wij hebben de zaak hier nu
wel redelijk onder controle, al
blijven we tot het laatste testen.
Je bent argwanend en vindt altijd
wel weer iets", zegt Hage. „Op
31 december gaat bij ons dan
ook de hoofdschakelaar om. Wij
gaan helemaal plat en starten op
1 januari langzaam weer op. We
willen geen risico's nemen. Het
alarm draait op een noodstroom-
voorziening." Hage heeft zijn
domein, samen met zijn colle
ga's, in een ruimte binnenin het
gebouw van Budelpack. Er staan
grote servers en een telefooncen
trale. Diverse gewone computers
vormen het elektronische brein
van het bedrijf. „Het probleem
met de informatietechnologie is
dat het niet tastbaar is. Maar het
mailprogramma moet bijvoor
beeld maar eens uitvallen, dan
duurt het geen vijf minuten of er
hangt iemand aan de telefoon."
In het midden- en kleinbedrijf is
het millenniumprobleem mis
schien iets minder groot aanwe
zig, maar toch is ook daar af en
toe flink wat werk verzet om de
zaak zo veilig mogelijk te ma
ken. In een doe-het-zelfzaak als
Fixet in Sint-Annaland verwacht
je niet veel millenniumperikelen,
gaan
schuiven.
We keken
welke compu
ters alleen ston
den (dus niet in een
netwerk) en die geven
we handmatig een duwtje.
Bijvoorbeeld de verfmeng-
computer en de bestelcomputer.
Alle oude computers zijn op een
andere plaats ingezet en voor het
netwerk zijn nieuwe aange
schaft. Voor de software hebben
we updates gekocht. Maar de
nieuwe machines gaven toch
weer problemen doordat de pro
grammatuur niet helemaal com
patibel was. Dus moest er nieu
we software komen."
Dat een computerstoring door
bijvoorbeeld de millenniumbug
een probleem kan opleveren,
weet Van Meel heel goed. „We
zijn daarin ook afhankelijk van
derden. Onlangs hadden we
daar nog een voorbeeld van. We
bestellen onze artikelen via de
computer bij een groothandel.
Als dat woensdagavond voor
proof
rijn.
Voor de ge
meenten geldt
dat overigens
nog niet. Slechts 40
procent van de ge
meenten heeft op dit mo
ment een noodplan klaar
liggen. Intern is ongeveer drie
kwart van de gemeenten 'proof.
Tholen heeft haar noodplan én
de interne zaken al op orcie.
Want ook binnen het gemeente
huis is er veel veranderd in het
afgelopen half jaar. „Bijna vier
jaar geleden zijn we begonnen
met na te denken over het mil
lenniumprobleem. De investe
ringen die uitgesteld konden
worden, werden opgeschoven
naar dit jaar zodat we zoveel
mogelijk integraal aan konden
pakken", vertelt hoofd Frans
Keur van de sector middelen. Hij
leidde de werkgroep 'Town
2000' (Tholen op weg naar
2000) die zich bezig hield met
de interne veranderingen met be
trekking tot het millennium.
„Vorig jaar hebben we door Raet
een infrascan uit laten voeren.
Uiteindelijk hebben we voor
zo'n 2 miljoen moeten investe
ren in nieuwe apparatuur, aan
passingen en nieuwe software."
De werkgroep was verdeeld in
twee stuurgroepen. Eén voor IT
en één voor het millenniumpro
bleem. De IT-groep hield zich
bezig met het op de hoogte hou
den van de medewerkers en met
de opleidingen (want men scha
kelde van Corel over op Office
97). Verder boog men zich over
de technische kant van de zaak
en het aanpassen van zogenaam
de macro's (voorgeprogram
meerd raamwerk voor bepaalde
taken). De stuurgroep voor het
millenniumprobleem stelde een
plan van aanpak op waarin onge
veer 100 leveranciers van appa
ratuur en software aan de ge
meente werden aangeschreven.
Verder was er een groep die zich
met openbare orde en veiligheid
bezighield.
„De vervanging van de hard- en
software moest Europees gebeu
ren (verplicht boven een bepaald
bedrag). Alle computers zijn hier
vervangen", zegt Keur. Zelf had
hij in de daadwerkelijke uitvoe
ring geen hand, daarvoor was
systeembeheerder en coördina
tor informatie en automatisering
Peter van Rooij verantwoorde
lijk. „We hebben alles waar een
snoer aan zat onderzocht op mil
lenniumproblemen. Van de tele
fooncentrale tot aan de lift waar
ook een klein chipje in zat dat
niet millenniumproof bleek te
zijn. „We hadden vrij veel ver
ouderde apparatuur in huis. De
fabrikant wilde aan computers
van voor 1 januari 1995 niets
meer doen. Dus hebben we me
teen alles vervangen (zo'n 130
werkplekken), behalve de grafri
sche werkstations", vertelt Van
Rooij. Na weken vertraging in
het voortraject, ging men eigen
lijk na de zomervakantie pas
goed van start met de uitvoering.
Maar net ervoor was voor het
eerst te zien dat er iets ging ge
beuren. „Op 10 juni werden de
eerste nieuwe servers en een
paar pc's het gebouw binnen ge
reden. Die datum vergeet ik
nooit", zegt Van Rooij die een
hectische tijd achter de rug
heeft. „Eerst hebben we het
nieuwe netwerk aangelegd (in
clusief de telefonie). De oude
werkomgeving bleef draaien tij
dens de opbouwfase zodat er op
een gegeven moment twee net
werken naast elkaar draaiden",
legt de systeembeheerder uit.
„Er kwamen pilots (proefperso
nen - red.) die als eerste een op
leiding kregen en gingen werken
in het nieuwe netwerk."
Wekelijks gingen er twee groe
pen op cursus. „Telkens als zo'n
groep terugkwam, dan stonden
de nieuwe computers gereed. Zo
hebben we de omschakeling met
zo min mogelijk overlast voor de
j medewerkers kunnen laten ver
lopen", zegt Keur. Van Rooij
geeft aan dat er veel druk op zijn
afdeling kwam te liggen. „De
mensen werden kris-kras door
de organisatie opgeleid. Dat be-
tekende dat van twee collega's
die met de/elfde programma's
werkten, er op een gegeven mo
ment één op het nieuwe systeem
moest werken en de andere nog
op het oude. We hebben dat zo
voor elkaar weten te krijgen dat
niemand daar iets van heeft ge
merkt." Er moesten vele pro
gramma's worden aangepast.
TaxWoz voor de taxatie onroe
rend goed, het financiële pro
gramma FAS en de gemeentelij
ke basisadministratie bijvoor
beeld. Hoewel die laatste in dit
geval wat bijzonder was. „De
GBA was al heel lang millenni
umproof", vertelt Van Rooij.
„Dat komt omdat men te maken
had met mensen die in 1900 zijn
geboren. Dat zou ook als 00
worden weergegeven. Dus bij
het ontwikkelen van het pakket,
werd dat al onderschept." Van
Rooij en Keur zijn er zeker van
dat het gemeentelijk apparaat de
overgang naar het jaar 2000 zon
der noemenswaardige proble
men zal maken.
Met het millennium lijkt het op
Tholen wel goed te zitten. De
burgemeester, brandweer en poli
tie waken met de oliebollen bij de
hand over onze veiligheid. Hoe
het met derden gaat, is natuurlijk
altijd de vraag. Maar mocht de
stroom uitvallen, dan zijn er altijd
nog wat extra dekens en een glas
glühwein. Wat kaarsen aan en
eens even geen televisie. Da's
nog gezellig ook. En als alles
weer normaal draait, staat de vol
gende slag voor de deur: de euro.
„Voor ons zal dat een nog groter
karwei worden dan het millenni
um", voorspelt Van Rooij.
Peter van Rooij is er in zijn 'machinekamer' in het gemeentehuis klaar voor.
