Geld uit parochiebingo voorziet
internaat van voldoende water
Jroekhuis
Trekpaarden ploegen land, maar
trekken ook veel belangstelling
College loopt stijf aan
handje ambtenaren
5Ui
AL 54 JAAR
DÉ
THOOLSE
COURANT
Bloed geven
Ko Brooijmans laat Vera, Winnie en Anna tarwestoppels omleggen
Ruim 6000 gulden voor landbouwproject van pater Bram Hommel
Donderdag 30 september 1999
55e jaargang no. 46
„Er is veel meer publiek dan bij het trekkerploegen,"
zegt oud-smid C. Zuidweg uit Anna Jaeobapolder. Zuid-
weg bezocht eind augustus de ploegwedstrijden in De
Polder, zaterdag was hij een van de vele bezoekers aan
de open provinciale kampioenschappen trekpaardploe-
gen bij Brooijmans aan de Bartelmeetweg. Oerkracht en
een vleugje nostalgie. Een historisch cultuurgoed dat be
waard moet blijven, vindt de stichting Het Werkend
Trekpaard Zeeland die het kampioenschap voor de vier
de maal houdt. Het is de eerste keer op Tholen.
Parade
„Met dit bedrag krijg ik de watervoorziening rond. Het
is voldoende voor het boren van een gat, voor de aan
schaf van de pomp, het bouwen van de watertoren en het
aanleggen van de leidingen naar de badkamers." Pater
Bram Hommel kreeg zondagochtend na de eucharistie
viering in de rooms-katholieke kerk in Oud-Vossemeer
6536,50 gulden voor zijn landbouwproject in Sekadau
op West-Kalimantan (het vroegere Borneo) in Indonesië.
TOTALE
LEEGVERKOOP
MET KORTINGEN
TOT 50%
Coöperatief verband
Kritiek v.d. Linde op begrotingsbehandeling
Geen zijstap mogelijk
Verlevendiging
Constructief en
vruchtbaar
Deze week
Wekenlang geschoten
Eendrachtbode, de Thoolse Courant
Postbus 5, 4697 ZG Sint Annaland
Telefoon 0166-657007 b.g.g. 653474
Telefax 0166-657008
E-mail: redactie@eendrachtbode.nl
advert@eendrachtbode.nl
admin@eendrachtbode.nl
Homepage: http://www.tip.nl/users/eendrachtbode
Het enige nieuwsblad voor de streek Tholen
en Sint Philipsland waarin opgenomen de
Thoolse Courant en het Advertentieblad.
Verschijnt donderdag.
Bankrekening 30 30 05 556, Giro 12 44 07
Abonnement 27,75 per halfjaar, 50,75 per jaar,
per post 69,25 per jaar, allemaal incasso.
Losse nummers 2,-.
Opgave advertenties voor dinsdag 16.00 uur.
Advertentieprijs 0,49 plus btw per mm.
Spierinkjes t/m 20 woorden 10,- contant.
Aangesloten bij de Zeeland Combinatie.
Hoofdredacteur W. Heijboer.
„Dit is ook veel mooier," zegt Thoolse deelnemer Ko Brooij
mans zijn paarden aanstuurt via
Winnie, het middelste paard van
zijn driespan. „Hitop Winnie, hi-
top". Winnie van Bleyendaal gaat
rechtsom, Anna van 't Polderzicht
en Vera van Ninnes gaan mee.
Vera gaat nu in de voor lopen.
Weer maakt Brooijmans een om
gang in het veld van 7 are: zeven
meter breed en 100 meter lang.
Zuidweg, wijzend op de zware
knollen die de ploeg door de tar-
westoppels trekken. Boeren en
burgers en een enkele oud-landar
beider bezoeken de wedstrijd.
Kenners en andere belangstellen
den. Oud en jong, man en vrouw.
De ouderen halen herinneringen
op, praten over soorten ploegen en
het verschil in paarden. Terwijl de
Zes are ervan moeten de twaalf
deelnemers in hun veldje omploe
gen, een meter houden ze over om
terug te komen zodat ze niet over
geploegd hoeven te lopen. Regel
matig kijkt Brooijmans achter
zich. Is er recht geploegd en hoe
zit het met de diepte, liggen de
stoppels onder?
Bij het keren zegt Brooijmans:
'Aerop Winnie, aerop.' Winnie
gaat linksom. De boer wentelt zijn
ploeg en nu loopt Anna in de voor.
De muziek uit de luidsprekers
overstemd het geluid van de paar
den, het gekraak van het leer, het
gesnuif van de dieren, het getingel
van de ijzeren sleutel tegen de
ploeg. Tussen twaalf uur en half
drie zijn 33 paarden bezig met
ploegen: negen driespannen en
drie tweespannen. Ze kunnen
maximaal 70 punten halen. De ju
ry kijkt naar de beginvoor, de aan-
storting van de aarde, de diepte
van de voren, of de geploegde sne
den gelijk liggen, of de stoppels
goed zijn ondergeploegd en of de
boer de ploeg bij het inzetten en
uitlichten op één lijn weet te hou
den. De grond is goed. De avond
voor het ploegen had het nog 10
millimeter geregend. De zon
schijnt, de temperatuur is aange
naam.
De stichting probeert bezoekers
donateur te maken en verkoopt
mapjes met foto's. Van paarden.
Van ploegende paarden die van de
akkers verdwenen zijn en nu voor
al als hobby worden gehouden.
Met oerkracht kun je ook showen.
De menners komen voornamelijk
uit Zeeland: Kerkwerve, Aagte-
kerke, Noordwelle, Ritthem, Nis-
se en Waarde, maar ook uit Etten-
Leur, Breda en Achtmaal en uit
het Belgische Berendrecht bij
Antwerpen.
Er zijn tientallen mensen met fo
totoestellen en videocamera's. Er
is zelfs een man die de paarden
met waterverf naschildert. Dit is
niet zomaar een wedstrijd, dit is
een evenement dat honderden
mensen trekt. Het parkeervak op
het land is nagenoeg vol. In de
berm van de Bartelmeetweg staan
wel vijftig auto's geparkeerd.
Bij het ploegen is L. de Visser uit
Ritthem met zijn driespan de bes
te. Hij haalt 55 punten. Op een ge
deelde tweede en derde plaats ein
digen J. van der Wekken uit
Kerkwerve en C. Mol uit Waarde
met 54 punten. Vierde wordt K.
Brooijmans met 53 punten.
ZIE VERDER PAGINA 3
Het bedrag is de opbrengst van de
bingo (5536,5 gulden), plus een gift
en is bestemd voor de watervoor
ziening van het internaat voor 300
jongens en meisjes van de land
bouwschool in de nieuwe commu-
WEGENS VERBOUWING
MAAK EEN AFSPRAAK VOOR
EEN OOGMETING
V 00G M E tMU*W« «fti R U M S
J* Y' T STEENBERGEN
Grote Kerkstraat 5.4651 BA Steenbergen
Tel. 0167-563385 Fax. 0167-566702
TOT 50% OP ALLE BRILMONTUREN
15% OP ALLE BRILLENGLAZEN
Advertentie I.M.
niteit (kloostergemeenschap) in Se
kadau waar Hommel nauw bij be
trokken is.
„Voor de school zelf was er net wa
ter voldoende, maar voor het inter
naat moest nog een aparte voorzie
ning komen. Toen we daar aan
begonnen, kreeg ik bericht dat de
parochie het geld van de bingo voor
de watervoorziening wilde bestem
men. Dat was een goed bericht."
Hommel bedankte de leden van de
parochie die het bingogeld voor
Sekadau bestemden. Het bedrag
werd hem namens de bingocom
missie overhandigd door A.F.
Goossens van de Vossemeerse af
deling van Charitas, de liefdadig
heidsorganisatie die een actie voor
bereidt om het werk van de
Broeders van Huijbcrgcn in West-
Kalimantan (waar de 56-jarige
Hommel deel van uitmaakt) te
steunen.
Voor de watervoorziening is al een
gat geslagen. Op een diepte van 28
meter is vlakbij het internaat
grondwater gevonden. Het grond
water dient als een belangrijke aan
vulling op het regenwater day, op
gevangen wordt in bakken. Op een
wooneenheid van 24 personen staat
een bak met zes kubieke meter re
genwater. Dat is voornamelijk voor
sanitair gebruik; we's en douches.
Probleem met het hemelwater is
dat de bakken snel leeg raken in
het droge seizoen. „Als het daar
drie weken niet regent - hel gebied
ligt vlakbij de evenaar - wordt er
al geklaagd over droogte."
De school en het internaat liggen in
een agrarisch gebied waar rubber
getapt wordt, en cacaobonen en pe
per geteeld worden. „De landbouw
is van strategisch belang. De tradi
tionele landbouw is echter onvol
doende om economisch vooruit te
komen. Er zijn veel palmolieplan
tages en plantages voor de produc
tie van fabrickshout. Daar is een
middenkader voor nodig. Na deze
school komen de leerlingen op de
ze plantages te werken en na een
paar jaar gaan ze voor zichzelf be
ginnen."
De rijkdom zit hem ook daar in de
grond. Het opleidingsniveau van de
bevolking is er laag. Volgens Hom
mel heeft tachtig procent van de be
volking alleen lagere school. „Het
geld dat de mensen verdienen, is
goed voor een paar dagen. Ze heb
ben ook weinig relaties om hogerop
te komen. Maar ze bezitten wel
juist die grond die de grote onder
nemers willen hebben voor hun
plantages. Als de kleine boertjes
maar aan kunnen tonen dal ze de
grond in gebruik hebben, al hebben
ze maar een paar rubberbomen ip
productie, dan wordt het moeilijker
om hun grond te onteigenen."
Een eigen stukje grond is volgens
Hommel voor de lokale bevolking
van levensbelang. Om hun zelfstan
digheid te vergroten worden de leer
lingen (tussen de 14 en 18 jaar) tech
nische vaardigheden bijgebracht. Ook
wordt het samenwerken in coöpera
tief verband gestimuleerd. „Boeren
kunnen samen plantgoed en kunst
mest inkomen en hun producten op
de markt brengen."
Hommel berichtte in april in deze
krant vanuit zijn woonplaats Singka-
wang over de onlusten in het noord
westen van Kalimantan (in het district
Sambas, het grensgebied met Malei
sië) tussen Malcisiërs en Daya's ener
zijds en Madurezen anderzijds. Het
etnisch conflict eiste honderden
slachtoffers. Duizenden Madurezen
sloegen op de vlucht. Volgens Hom
mel zijn de culturele verschillen tus
sen de diverse bevolkingsgroepen de
oorzaak van de conflicten. In het be
gin van deze eeuw haalden de Neder
landers de eerste Madurezen van hun
eiland bij Oost-Java naar West-Bor
neo om er wegen aan te leggen. Vanaf
de jaren zestig kwamen er wéér Ma
durezen wonen als gevolg van de
transmigratiepolitiek van de Indonesi
sche regering, waarbij grote groepen
van dichtbevolkte eilanden naar dun
bevolkte eilanden worden overge
bracht om daar een nieuw bestaan op
te bouwen. Volgens Hommel zijn
„Elk stukje creativiteit is uit de begrotingsbehandeling", klaagde PvdA-
fractievoorzitter M.A.J. van der Linde maandagmiddag bij het aanbie
den van de algemene beschouwingen over de begroting 2000 in de
Thoolse gemeenteraad. „Het is verworden tot een rituele daas. Iedereen
kent de pasjes; iedereen weet hoe het begint en waar het eindigt."
De begrotingsbehandeling, die begint
het aanbieden van de algemene be
schouwingen door de zes raadsfrac
ties, is.sinds drie jaar grotendeels een
schriftelijke aangelegenheid. De poli
tieke discussie is er een heel eind uit.
Van der Linde somde een drietal oor
zaken op voor de malaise. „De be-
leidsonderbouwing is gering en soms
is het meer vulling dan voeding. Het
is voor een fractie dan weer moeilijk
inhoudelijk te reageren en de algeme
ne beschouwingen worden dan lange
vragenlijsten, ook bij onze fractie.
Dat moet, want alleen op concrete
vragen geeft het college antwoord.
Op standpunten, meningen of sugges
ties reageren b. en w. nicL"
Ten tweede zou de behandeling van
de begroting in deze vorm volgens de
PvdA-fractievoorzitter schriftelijk af
gedaan kunnen worden. „De begro
ting staat op schrift, de algemene be
schouwingen worden schriftelijk
ingediend, de antwoorden van het
college staan op schrift, de replieken
van de raadsfracties zijn mondeling,
maar iedereen zit met eikaars tekst
voor de neus. Het college reageert
mondeling, maar de reactie doet er
niet toe, want voorstellen, moties of
amendementen kunnen niet meer in
gediend worden. Einde verhaal."
Van der Linde signaleerde nog een
derde oorzaak. „Het college loopt ge
durende de begrotingsbehandeling
keurig langs de uitgezette paadjes,
stijf aan het handje van de ambtena
ren. Geen zijstap is mogelijk. Zo'n
houding leidt ook niet tot een vrucht
bare discussie. Doe het anders, zal het
college zeggen. Ik denk dat we hierin
een beetje eikaars gevangenen zijn."
'Met enige vriendelijke of stichtelijke
woorden' - zoals de PvdA-fractie
voorzitter het zelf uitdrukte - werden
maandagmiddag de algemene be
schouwingen weer aangeboden. Vol
gens Van der Linde worden die op
merkingen meestal niet eens
genotuleerd, maar hij vroeg nu uit
drukkelijk om dit wel te doen. „De
manier waarop we de begroting be
handelen, is het namelijk niet hele
maal. En dat vind ik niet alleen. In
BN/De Stem zijn de meningen van de
fracties gepeild en daarin klonk wei
nig enthousiasme. J. van den Donker
noemt de begrotingsbehandeling de
minst belangrijke raadsvergadering
van het jaar. Die opmerking laat ik
voor zijn rekening, want persoonlijk
ben ik van mening dat de begrotings
behandeling de absolute top van het
gemeentelijk werk is. Je stelt immers
het gemeentelijk beleid voor een vol
jaar vast."
Van der Linde nodigde de burgemees
ter uit om samen met de voorzitters
van de drie raadscommissies (Van der
Linde, Klippel en Stouten) de begro
tingsbehandeling te evalueren. „Ik wil
daar de raadsvoorzitter graag bij be
trekken, want hij is immers eerstver
antwoordelijk voor de gang van zaken
tijdens de vergaderingen."
Burgemeester Van der Munnik nam
de uitnodiging direct aan, maar voeg
de eraan toe ook gemeentesecretaris
Nieuwkoop graag bij die discussie te
willen betrekken. Hij stelde vast dat
Van der Linde een belangrijk punt
had aangeroerd. „Door de voortgaan
de democratisering is het een handi
cap - als u dat zo wilt noemen - dat de
echte discussie in de commissies
wordt gevoerd in plaats van in de ge
meenteraad. Het huidige systeem van
begrotingsbehandeling is een oplos
sing zoals we die nu drie jaar hebben
toegepast. Vooral schriftelijk en het
laatste stadium zijn er nog wat mon
delinge ontsnappingen mogelijk. De
tweede mondelinge termijn, zoals we
die vroeger hadden, bleek een herha
ling van zetten en dat moeten we ons
aantrekken. Nu is alles zo dichtgetim
merd, dat er nauwelijks meer discus
sie mogelijk is. De hoofdzaken blij
ven gelijk. Hoe kun je het publieke
debat nu meer 'body' geven, een ver
levendiging van de begrotingsbehan
deling bewerkstelligen? De raad is er
in drie jaar ook niet verder meegeko
men. Met de drie commissievoorzit
ters en de secretaris erbij, wil ik daar
best over praten. De uitnodiging is
aanvaard", aldus burgemeester Van
der Munnik.
De overige fracties hielden het bij de
gebruikelijke opmerkingen. Zo hoop
te SGP-fractievoorzitter M. Dijke op
een constructieve opstelling van het
college, nadat hij de principiële ach
tergrond van zijn partij had aangestipt
en zich bij voorbaat had verontschul
digd, dat de SGP niet volledig zou
zijn in de algemene beschouwingen.
Mevr. E. Frigge-Hogesteeger wees op
de millenniumwisseling. „Niemand
kan de toekomst voorspelen, maar we
kunnen er wel richting aan proberen
te geven. Hopelijk gaat het college
creatief en constructief om met onze
inbreng, zodat we een vruchtbare be
grotingsbehandeling krijgen", aldus
de VVD-fractievoorzitter.
Ook M.A. van Beek verlangde een
constructieve begrotingsbehandeling
op 25 oktober om aan evenwichtige
belangenbehartiging van de burger te
kunnen doen. „We hebben niet de
pretentie dat we alles weten, maar we
willen wel een duidelijke stellingna-
me van het college. Wij van onze kant
hebben de begroting getoetst aan ons
verkiezingsprogramma en het colle
geprogramma", zei de CDA-fractie-
voorzitter.
Kazakken vinden
bruiloftsfeest van één dag
maar wat mager, zegt
kersvers echtpaar Noom
Professor P.W. Moerland:
In Tholen liggen geweldige
uitdagingen voor het oprapen
Opening kinderboerderij
Lamsoortje Sint-Maartensdijk
met kijk- en doedag
Gemeentebestuur stelt
advisering over Thoolse
ambulancevergunning uit
Een bloemlezing van de
algemene beschouwingen
van de raadsfracties op
de gemeentebegroting
Kwaliteit van Thoolse
woningen is het slechtst
in Scherpenisse
Christelijk gemengde
zangvereniging VZOS groeit
naar het beloofde land toe
SPS pakt eerste
competitiewinst
Jongens Casembroot en
Eevliet, en meisjes Regenboog
winnen schoolvoetbal
ALS HAAT EN NIJI) WOU
BRANDEN, WAS HOUT
NOCH TURF VAN DOEN
IN DEN LANDE
Dit nummer bestaat uit
22 pagina's
De RPF/GPV-fractic had het voor
blad van de algemene beschouwingen
voorzien van een computer en de
maanden december, januari, februari
met de tekst 'Verschuivende data.'
„De nieuwe eeuw staat voor de deur
met de millenniumproblematiek als
faalangst. Wij van onze kant hebben
een heleboel vraagtekens en komma's
gezet bij de begroting 2(XX)." Nu b. en
w. aan hun tweede begrotingsbehan
deling beginnen, wilde Van Belzen
minimaal weten hoe de vertrekpunten
van het collegeprogramma waren in
gevuld.
J. van den Donker had als enige 1999
op zijn algemene beschouwingen ver
meld en dat viel iedereen nu eigenlijk
pas voor het eerst op, want het D66-
raadslid verklaarde, altijd consequent
het jaar te hebben vermeld waarin de
algemene beschouwing werd aange
boden.
Inhoudelijk wilde hij nog wel kwijt,
dat D66 ten aanzien van de belasting
voorstellen bijzonder weinig kritiek
had. „Het zou nog fijner zijn, als u het
er mee eens was", merkte de burge
meester op. Van den Donker hoopte
dat b. en w. het bewijs leveren dat de
begroting 2000 millenniumproef is.
Het Rode Kruis organiseert van
avond een bloedafname in gemeen
schapscentrum Hacstinge. Van zes
tot negen uur kan men terecht om
een halve liter bloed af te staan. Het
bloed wordt gebruikt voor transfu
sies en het maken van specifieke
bloedproducten zoals plasma.
Pater Bram Hommel (rechts) bedankt A.F. Goossens en de kerkbezoekers voor hun bijdrage aan het internaat.
Madurezen snel gekwetst in hun eer
gevoel en snel geneigd een twist met
wapens te beslechten. De inheemse
bevolking gaat de conflicten zo lang
mogelijk uit de weg en het gebruik
van wapens is aan strenge regels ge
bonden. Het niet respecteren van
plaatselijke gewoontes en irritaties
over kleine diefstallen, groeiden uit
tot een gruwelijk conflict.
De brandhaarden bevonden zich in de
buurt van Singkawang waar regelma
tig schoten werden gehoord, bnfy>d-
lucht was tc ruiken of dc elektriciteit
uitviel als gevolg van gevechten en
wraakacties.
Hommel hoopte toen dat het na de
verkiezingen wat rustiger zou wor
den. Dat is ook het geval, zo vertelde
hij zondag. „De meeste Madurezen
zijn gevluchL Teruggekeerd naar
Madura. Sommigen zitten nog in
vluchtelingenkampen, anderen zijn
naar andere oorden op West-Kali
mantan gebracht. Hun leven werd be
dreigd. Omwille van hun veiligheid
vluchtten ze overal kazernes of poli
tieposten in."
Het ging volgens de pater voorname
lijk om Madurezen die nog niet zo
lang in West-Kalimantan wonen.
„Degenen die hier al een paar genera
ties wonen, hebben zich aangepast.
Die geven geen problemen, het gaat
meestal om nieuwkomers van na
1450."
De broeders zijn zelf niet het slacht
offer geworden van het geweld. Er
was volgens Hommel voor hen vol
doende beveiliging. „Maar in sommi
ge wijken van dc stad waar Madure
zen woonden, werd wekenlang iedere
nacht geschoten. Met eigen wapens
of door het leger. En dan ging er weer
een huis in de fik."
Hommel keerde gisteren terug naar
Kalimantan (waar de rust is weerge
keerd) na een verblijf van drieëneen
halve week in Oud-Vossemeer
Ko Brooijmans behaalde met het driespan
Vera, Winnie en Anna (v.r.n.l.) een vierde plaats bij het kampioenschap trekpaardploegen.
