'De rust en ontspanning, daar geniet je van
ondanks dat het duiken best vermoeiend is'
Donderdag 19 augustus 1999
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
yooral op warme,
zonnige dagen
zie je langs de
zuidkant van Tholen hon
derden mensen aan de
zeedijk. Ze zoeken ver
koeling langs en in de
Oosterschelde. Zwemlief-
hebb^rs zijn het. Maar er
zijn er ook, die iets dieper
onder het wateroppervlak
willen kijken. Jeroen
Leemreijze uit Sint-Anna-
land is zo iemand. Hij is
een fervent sportduiker.
Logboek
Jeroen Leemreijze uit Sint-Annaland van kleinsaf geïnteresseerd in leven onder water
Malta en Egypte
Er zijn veel mensen die graag eens op of aan het water vertoeven. De Zeeuw
se wateren en zeker de Oosterschelde hebben een enorme aantrekkings
kracht op toeristen en dagjesmensen. Er zijn ook mensen waa rbij de 'tic' voor
het water veel verder gaat. De fanatici die in de vrije uurtjes de boot, het
duikpak of de waterscooter pakken en het water op gaan. Zij kiezen 't
Ruume Sop.
Redelijke conditie
Plannen belangrijk
Corridors
Nachtduik
Gorishoek op een zaterdag tegen
het middaguur. Over het schor lo
pen geregeld groepjes in duikpak-
ken gestoken mannen en vrouwen
naar het water tientallen meters
verderop (het is eb). Ook bij de
boothelling en op de pier evenwij
dig aan de zeedijk, waar het water
veel dichterbij staat, zie je ze. Echt
druk is het niet, maar toch staat de
parkeerplaats een heel eind vol.
Het valt op dat er veel Belgische
kentekenplaten te zien zijn. Al ja
ren komen zuiderburen hun vertier
zoeken aan de Thoolse waterkant.
Aan het einde van de pier hebben
verschillende mensen hun hengel
uitgeworpen om te proberen een
visje te verschalken. Op het slik
liggen enkele bootjes droog. Bij
het fictsveer De Harpoen wachten
een paar fietsers tot ze mee kunnen
op de oversteek naar Yersekc dat je
aan de overkant ziet liggen. Het is
hier betrekkelijk rustig. Je ruikt de
zilte lucht, hoort de meeuwen en
andere vogels schreeuwen. Dicht
bij op het water is niet veel bedrijf;
een enkele speedboot en een water
skiër komen voorbij. Een flink eind
verder weg ligt een groot aantal
schepen vlakbij elkaar. En in wes
telijke richting lichten behoorlijk
wat zeilen op.
Op de pier zit een jongen met een
lijst in de hand. Hij tekent aan
wanneer bepaalde duikers het wa
ter ingaan of eruit komen. Aan hun
taaltje te horen zijn het allemaal
Vlamingen. Leden van een duik
club waarschijnlijk, want daarvan
hebben er verschillende deze plek
als duikstek in de Oosterschelde
gevonden. Het nationaal park in
wording is geliefd bij sportduikers.
Andere Zeeuwse wateren trouwens
ook. Erin duiken mag je alleen met
een vergunning van de provincie,
op grond van een verordening die
tevens bepaalt dat de minimum
leeftijd voor een duikbrevet 15 jaar
is. En dat de animo groot is, bewij
zen de cijfers. Bijna 9600 duikver-
gunningen (met een geldigheid van
5 jaar) gaf Middelburg vorig jaar
uit en daarnaast nog eens 2300
weekendvergunningen (voor 1 tot
4 dagen). Ze kosten respectievelijk
47,75 gulden en 9,60 gulden. „En
dat voor een simpele kaart met een
foto. Maar als je hem niet bij je
hebt, kan dat een bekeuring van ne
gen tientjes opleveren", zegt Je
roen Leemreijze. De 24-jarige
Sint-Annalander is met zijn buddy
Gerry Rens zojuist uit het water de
helling van de pier komen oplopen,
na een duik van ruim een half uur.
Leemreijze begon elf maanden ge
leden met sportduiken. „Ik zat van
In de Middellandse Zee bij Malta bekeek Jeroen Leemreijze een scheepswrak op een diepte van 35 meter.
j Malta
jaar zo<
jongsaf altijd al veel in het water,
zwom graag. Wanneer we op va
kantie waren in Zuid-Frankrijk,
zette ik een snorkel op om in het
water naar de vissen te kunnen kij
ken", vertelt hij. Voor zijn verjaar
dag kreeg hij een kennismakings
les bij een duikschool en toen was
de Sint-Annalander verkocht. Op 5
september vorig jaar maakte hij
zijn eerste duik en inmiddels zijn
het er bijna vijftig. Leemreijze
weet het zo precies omdat hij als
duiker een logboek bijhoudt waar
in iedere duik genoteerd wordt.
Niet alleen datum, tijd en plaats,
maar ook gegevens over de maxi
male duikdiepte, het zicht, de tem
peratuur van water en lucht, de
soort duik en de druk waaraan de
duiker heeft blootgestaan. Tenslot
te wordt de naam ingevuld van de
buddy, de persoon waarmee samen
is gedoken. Want duiken doe je in
tweetallen, nooit alleen. Voor de
veiligheid.
Drie cursussen heeft Jeroen
Leemreijze inmiddels achter de
rug: open water duik (owd, tot 18
meter diepte), open water duik ge
vorderd (aowd, tot 30 meter) en
eerste hulp. Nu is hij bezig met
redding (tot 40 meter). Verder
toont zijn logboek aantekeningen
over specialisaties die hij deed: na
vigatie, wrakduik en stroming.
Momenteel werkt hij aan diep dui
ken. En straks wil hij verder voor
divemaster (duikmeester), dan mag
je onder begeleiding van een in
structeur lesgeven. De Sint-Anna
lander volgt de cursussen bij Padi
en is lid van duikschool Orka in
Tholen. Deze zaterdag maakte de
groep, met een instructeur, een
wrakduik bij Gorishoek. „Ik ben
28,2 meter diep geweest en de tem
peratuur onder water was 21 gra
den." Duiken gebeurt op de kente
ring van het tij, hetzij van vloed
naar eb of omgekeerd. Dat heeft
met de stroming te maken. „Omdat
„Bij
dit
was dat 25 meter." En
zocht Leemreijze het nog
verder van huis om zijn hobby te
bccjrijven. In sBgypte werd de tijd
verdeeld tussen het bezoeken van
tempels en andere restanten uit de
oudheid én de onderwaterwereld
van de Rode Zeebij Al-Ghurd-
aqah. „Vier dagen achter elkaar
heb ik er gedoken. Maar de vijfde
dag kon ik niet meer, lag ik als ge
volg van de inspanningen op bed."
er naar believen lucht in- en uitla
ten, dat laatste om te stijgen. Voor
al als tegenwicht tegen de met
lucht gevulde uitrusting is lood no
dig om te zorgen dat de duiker naar
de diepte kan. Het gewicht ver
schilt per duiker. Leemreijze heeft
acht kilo nodig. „En als het water
nog zouter is, zoals bijvoorbeeld in
de Rode Zee, dan is extra lood no
dig. In zoet water daarentegen kan
ik met zes kilo volstaan."
er bij hoog water draaikolken zijn
in het water bij Gorishoek, wordt
daar altijd met laag water gedo
ken." Voor zijn owd en aowd volg
de Leemreijze vijf binnenlessen (in
het zwembad) en het theoriege
deelte in Tholen. Maar de buiten-
lessen vonden een heel eind verder
van huis plaats: op Malta. „Ik ging
er op vakantie en toevallig was
mijn instructeur daar toen ook,. Hij
stelde voor om mijn owd,en aovtfd
dan daar tc halen." Duiken in de
Middellandse Zee ten zuiden van
Griekenland is heel wat anders dan
voor de kust van Tholen, is hem
gebleken. Want hoewel de Ooster
schelde geroemd wordt om zijn
schone water en helderheid, is het
zicht er beperkt tot 3 a 4 meter.
deel van zijn uiti
Sint-Annalander
en
]k met
du
zijn uitrusting huurde
Een duiker draagt heel wat bij zich als hij afdaalt in de diepten onder de waterspiegel. Een complete
uitrusting weegt wel zo 'n dertig kilo.
loodgordel heb ik
Men meege-
rpte." Wat hem er
was de verzorging van de
;rs. „Je uitrusting werd aange-
r: en weer aangepakt als je uit
water kwam. Hier bij Goris
hoek moetje alles zelf meetorsen,
da's een heel verschil", grapt de
Sint-Annalander.
Duiken blijkt een inspannende be
zigheid. Dat begint al op het land,
want de complete uitrusting die
een duiker meetorst, weegt toch
gauw zo'n dertig kilo. Vervolgens
krijg je in het water te maken met
een weerstand die aanmerkelijk
groter is dan van de lucht. „Onder
invloed van stikstof en de druk
treedt een vertraging op. Probeer
maar eens om in het water op der
tig meter diepte een knoop in een
touwtje te leggen", lacht Leemrei
jze. Ook het sneller afkoelen onder
water kost energie. Een duiker zal
dus over een redelijke conditie
moeten beschikken en daarom is er
bij de club wekelijks een conditie
training. Verder is het raadzaam
om je jaarlijks te laten keuren door
een sportarts. Kan dan niet ieder
een gaan duiken? „In principe toch
wel. Als je maar geen keel-, neus-
of oorklachten hebt en niet zwan
ger bent."
Een goedkope hobby is het, vooral
als je begint, echter niet. De aan
schaf van een complete duikuitrus-
ting vergt, volledig nieuw, al gauw
5000 gulden. Een pak alleen al
kost 600 a 700 gulden. „Je zou ook
kunnen huren." Via een duikschool
kunnen wel dingen tweedehands
aangeschaft worden, maar ook dan
ben je zo'n 3,5 tot vierduizend gul
den kwijt. Voor dat geld heb je en
duikpak, schoenen, zwemvliezen,
handschoenen, trimjack of -vest
met inflator, fles perslucht, duik
bril met snorkel, lucht voorziening,
noodluchtvoorziening, console met
manometer, dieptemeter, kompas
en tijdklok, loodgordel, duikmes,
lamp en backup-lamp.
De luchtvoorziening bestaat uit
twee delen, legt Leemreijze uit.
Een hoofdautomaat die de druk
van 200 naar 10 bar brengt en een
tweede trap die de beademing
doorbrengt. De noodvoorziening -
ook wel octopus genoemd - is niet
voor de duiker zelf, maar voor het
geval een andere duiker in de buurt
zonder lucht raakt. Luchtflessen
zijn er van 10, 12 of 15 liter (dat
zijn de meest gangbare), maar ook
groter en zelfs dubbele flessen. „Er
wordt met perslucht gewerkt, want
zuurstof wordt - als het onder druk
wordt samengeperst - giftig." Be
langrijk onderdeel is ook het trim
jack, want daarmee wordt het drijf-
vermogen geregeld. Het moet
genoeg lucht kunnen bevatten om
een duiker en zijn apparatuur aan
de oppervlakte te houden. Je kunt
De atmosferische druk is iets waar
mee iedere duiker vanaf het begin
vertrouwd wordt gemaakt. De druk
van de buitenlucht is één bar. In het
water komt daar per tien meter
diepte ééj^bar bij, zodat de druk op
30 meter diepte vier bar is. Dan
verbruik je drie keer zoveel lucht
als je inademt. Vervormbare met
lucht gevulde ruimtes worden on
der een toenemende druk samenge
drukt, ook de dichtheid van de
lucht is evenredig met de druk. Dat
zijn belangrijke gegevens om te be
palen hoelang je onder water kunt
blijven en op welke diepte, in ver
band met drukverschillen. De in
strumenten die een duiker bij zich
heeft, moeten hem helpen om dat
te berekenen. „Ik heb in plaats
daarvan een duikcomputer die dat
voor me uitrekent", vertelt
Leemreijze. Ook beschikt hij over
tabellen die de duikschool ver
strekt, daarop is tevens af te lezen
hoeveel tijd er tussen twee duiken
moet zitten. „Padi is gericht op
niet-decompressie duiken. Je kunt
dan altijd naar boven komen met
een maximale snelheid van 18 me
ter per minuut. Bij duiken van 30
meter of dieper is de standaardre-
gel dat je op vijf meter diepte drie
minuten moet stoppen." Wordt een
geen-decompressielimiet met vijf
minuten overschreden, dan is een
stop van een kwartier noodzakelijk
en moet de duiker 24 uur wachten
alvorens een volgende duik te ma
ken. Geadviseerd wordt ook om
een herhalingsduik steeds minder
diep te doen dan de voorgaande
duik. Regels die erop gericht zijn
om lichaamsbeschadiging door
drukverschillen te voorkomen. Wie
heeft er nooit gehoord van de cais
sonziekte bij duikers die veel te
snel uit de diepte omhoog kwamen.
„Bij de duiklessen word je vanaf
het begin op de gevaren gewezen
en krijg je te horen wat de sympto
men zijn." Duiken vereist dus de
nodige discipline? „Inderdaad is
het goed om tevoren te plannen wat
je gaat doen. En je bent met z'n
tweeën, dus is het belangrijk op el
kaar te letten." Bij de cursus is het
meestal zo dat er één kant opge-
zwommen wordt tot een druk van
100 bar in de fles, waarna de dui
kers omkeren en teruggaan. In de
Zeeuwse wateren moet je ook al
tijd erg houden in de gevaarlijke
stromingen. De communicatie on
der water gebeurt met handsigna
len, volgens een algemeen gebruik
te standaard. Heel belangrijk ook is
het onderhoud van de uitrusting.
Vooral na een duik in zout water
moet alles goed schoongespoeld
worden. En vooraf is controle ver
eist of alles goed functioneert. Ver
der is voorzichtigheid met het ge
bruik van alcoholische dranken
geboden.
Leemreijze zal deze zaterdag nog
een tweede duik maken, want naast
de wrakduik bij Gorishoek is 's
middags een reddingsduik ingelast
aan de Vccrwcg bij Tholen. Daar is
bij de Bergsediepsluis door de pro
vincie één van de twee duikcorrid-
ors langs de Thoolse kust gemaakt
(de andere is bij Strijenham), dat
zijn doorgangen die beroepsvissers
hebben gemaakt voor de sportdui
kers. Het moet een oplossing bie
den voor de conflicten tussen beide
groepen: de vissers treffen nogal
eens kapotte fuiken aan en de dui
kers worden gezien als de daders.
In dit licht moet ook de voorgestel
de maatregel gezien worden, om
duikvergunningen alleen te vers
trekken aan mensen die een offi
cieel erkend duikbrevet hebben
(van Padi, Nob of Nelos). Het mi
nisterie zou graag zien dat er een
waarborgfonds komt waaruit de
schade aan beroepsvissers vergoed
wordt, maar de provincie reageert
daar terughoudend op en wil eerst
de uitvoerbaarheid onderzoeken.
Buiten de cursussen en clubactivi
teiten (Orka heeft een heel pro
gramma voor het seizoen dat loopt
van februari tot oktober en de le
den van de duikschool kunnen daar
vrijblijvend aan deelnemen) duikt
Leemreijze ook in zijn vrije tijd.
„Het is gewoon mooi om te zien
wat je onder water allemaal tegen
komt. En ondanks dat duiken ver
moeiend is, kun je ontspannen. Die
rust en ontspanning, daar geniet je
van." In de Oosterschelde - waar
vanaf een diepte van twaalf meter
een lamp nodig is - zijn veel kreef
ten, sepia's (inktvissen) en platvis
sen te zien. En in het wrak dat de
groep bij Gorishoek bekeek, huist
een flinke kreeft. „De dieren zijn
bang van het licht. Als je op hen
schijnt, kruipen ze weg. Maar draai
je de lantaarn weg, dan komen ze
tevoorschijn om te kijken wat er
aan de hand is."
Ook wrakken kijken is interessant,
aldus Leemreijze. „Hoewel er veel
verzand zijn. En helaas maar al te
vaak leeggeroofd, ondanks dat het
in Zeeland verboden is om dingen
mee te nemen uit het water." Bij
zonder is de nachtduik, zeggen zo
wel de Sint-Annalander als zijn
duikvriend Michael Klaassen. „Je
ziet dan veel meer van het onder
waterleven, doordat het een stuk
rustiger is op en in het water. Bo
vendien heb je ook ónder de water
spiegel dag- en nachtdieren." Voor
ze hun reddingsduik gaan maken,
gaat het tweetal eerst nog wat eten.
En Leemreijze moet zijn perslucht-
fles nog bijvullen, anders zal zijn
tweede duik van deze dag noodge
dwongen een korte zijn.
Jeroen Leemreijze (links) en zijn buddy Gerry Rens komen na een wrakduik bij 'de punt'aan Gorishoek
uit het Oosterscheldewater.
