Aanzien Molenhoek
niet volgens plan
Blinden dicht en stro aan de deurkruk
't Zêêuwse mael is 'n hoeje keus
Stenen gans
Sport voor
55-plussers
Kersbergen trok zich
terug wegens de eed
Vier partijen bereiken
akkoord over beleid
Gehandicapten maken voor
de tiende keer een bootreis
Competitie
voor smurfen
Cent subsidie
welzijn doven
Kokkelstropers
uit België op
Tholen gepakt
Begraafplaatsen, begraven, rouwen en rouwverwerking in St.-Philipsland
Jachtopzichters
van Tholen
pakken stroper
Donderdag 19 maart 1998
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
11
Twee mille schade
na planten boom
Als dit laatste jaar de Eendrachtbode in de bus viel, was
ik benieuwd of er weer iets van onze eet- en streekge-
woonten in stond. Want als Thoolse in hart en nieren - en
als liefhebster van de goede keuken - sprak deze rubriek
mij zeer aan. Ik wil dus bij deze de samenstelster, me
vrouw Jacqueline Heijboer, nog graag een compliment
geven voor het originele idee.
Krentebröod mit kreukels
Tazelaar mag geen erf scheiding houwen
M.P.L. Tazelaar uit Tholen maakt bij de gemeente be
zwaar tegen de weigering van het college om hem toe
stemming te verlenen voor het plaatsen van een erfaf-
scheiding aan de Watermolen 5 in Tholen.
Hij diende daarvoor in april vorig jaar een verzoek voor
in, wetende dat er voor deze wijk, Molenhoek, een zoge
naamde beeldkwaliteitskaart is vastgesteld.
De wijk in
Het reglement
Door J. Kempeneers
Na een sterfgeval gin
gen de gezinsleden en
de naaste familie in de
rouw. Voor ouders en
kinderen, maar ook
voor een broer of een
zus werd drie jaar
rouwkleding gedra
gen. Later werd dat
twee jaar. Voor groot
ouders volstond men
met één jaar en zes
weken. Zo kon het ge
beuren dat bepaalde
mensen vijf tot tien
jaar lang in rouwkle
ding rondliepen.
Een terugblik
Naar nu pas duidelijk is geworden, heeft SGP-lijsttrek-
ker A. Kersbergen zich als wethouders-kandidaat terug
getrokken wegens problemen over de eed.
De vier onderhandelaars van de politieke partijen die op
Tholen nog aan het wethoudersoverleg meedoen, hebben
gisterenmiddag een akkoord bereikt over het beleidspro
gramma voor de komende vier jaar.
Het klokluiden
De nieuwe
begraafplaats
Stemmen
van lezers
De Thoolse politie heeft dinsdag
twee stropers aangehouden, die op
de slikken bij Bruinisse zo'n hon
derd kilo kokkels hadden verza
meld. De man en de vrouw uit Bel
gië waren na een tip van een
voorbijganger door de politie en de
Algemene Inspectie Dienst gezocht,
maar ze gingen er vandoor. Aan de
hand van het kenteken van hun auto
werden ze op Tholen aangehouden.
De politie maakte proces-verbaal
op, nam de kokkels in beslag en zet
te die weer terug op de slikken. De
door de Belgen gebruikte plastic
tonnen, zeefjes en harkjes werden
eveneens in beslag genomen. Parti
culieren mogen voor eigen gebruik
per persoon tien kilo kokkels rapen.
Alleen met de hand, dus niet met
harkjes. In België wordt echter zo'n
vijftien gulden per kilo betaald, zo
dat de stropers er wel een ritje naar
Bru voor over hadden.
Zonwering gemeentehuis. De fir
ma Van Houte uit Sint-Maartensdijk
mag voor 33.703 gulden licht/zon
wering aanbrengen in het gemeen
tehuis. Er waren twee ondernemin
gen die offerte mochten uitbrengen,
waarvan Van Houte dus de laagste
had. De investering is nodig nu de
uitbreiding van het gemeentehuis
nog wel even op zich laat wachten.
Bij het planten van een boom aan
de Postweg in Tholen is een kabel
van PTT telecom beschadigd. De
telefoonmaatschappij heeft het wa
terschap Zeeuwse Eilanden aan
sprakelijk gesteld voor betaling
van de schade van ƒ1998,52, ver
meerder met de wettelijke rente.
„Waar gehakt wordt, daar vallen
spaanders", zegt een woordvoerder
van het waterschap. Hij noemt het
echter tamelijk ongebruikelijk, dat
er op de lijn waar de bomen ge
plant werden, kabels in de grond
zitten. „Het waterschap is echter
verantwoordelijk, dus moeten we
betalen."
Verstandelijk gehandicapten, hun
naaste familie en begeleiders uit
heel Zeeland maken zaterdag voor
de tiende keer een vaartocht over
de Westerschelde. Onder hen is
ook weer een afvaardiging van Phi
ladelphia Tholen en St. Philips-
land. De provinciale stoomboot
diensten in Zeeland stellen
belangeloos het nieuwste schip de
prins Johan Friso beschikbaar. De
uit tien leden bestaande beman
ning, van kapitein tot matroos, doet
als vrijwilliger mee. De organisatie
is in handen van de federatie van
ouderverenigingen in Zeeland. De
loodsencoöperatie verzorgt gratis
de .begeleiding van de tocht. Aan
boord wordt muziek gemaakt door
de 'Dikkuh nekkuh bent' van de
koninklijke harmonie Ons Genoe
gen uit Vlissingen, Axelerando uit
Axel en dans- en amusementsor
kest Roulette uit Oost-Souburg.
Verder werd zanger Jacco Ricardo
uit Oostburg aan het programma
mee. Om 12.55 uur wordt er inge
scheept in Vlissingen en nadat in
Breskens de Zeeuws-Vlaamse
deelnemers aan boord zijn geko
men, begint om 13.40 uur de vaar
tocht, die tot vier uur duurt.
Wil diegene die mijn stenen gans uit
de tuin heeft meegenomen, deze
graag weer terugbezorgen. Bedenk
wel, dat sommige dingen voor een
ander emotionele waarde hebben.
Deze gans kost 32,50. Had het
maar gezegd.
Dan had je er een gekregen, als je er
geen kunt kopen!
Mevr. S.W. Tichem-Zachariasse
Burg. v.d. Hoevenstraat 11
Tholen.
Zeg ma heweun praete. In dat wil
'k noe hraeg 's even doe over al die
herechten. 't Behon mil peren mi
ribben, op verscheie plekken oak
wè utspot henoemd. In 'over de
schuttelwas 'n uutdrukkieng die a
'k op Sutalland höoren Vroeher
was 7 nie zo heliefd vanwege de
'witte sause'. Maar nu wordt het
weer regelmatig gegeten.
In wie kent 'r Pie nie a ze mit 'r
aekmusse kussentjes anbiedt. Of je
suuker eit of 'n ander kwaeltje, ie
deréén proeft 'r van.
Een van de nostalgische gebeurte
nissen op ons eiland was natuurlijk
'de slacht', 's Ogges vroeg kwam
ugWcrèniugWertniugWerèntugWerèn
Reacties van lezers op de
rubriek zijn welkom bij de
dialectgroep Tholen,
tel. 0166-602226
De rubriek 'Werèntug' van de dia
lectgroep Tholen ligt mij ook na
aan het hart. Want net zo belangrijk
als lekker eten en drinken is het
communiceren met elkaar. Moei
lijk woord, vinden jullie niet?
de slagter mit z'n laddertje op de
karre. 't Masker bie 'm om 't vérre-
ke te schieten. In dan behon 't
féést. A je heluk 'ad, kreeg je de
snuite of toch zeker 'n stikje zwéér-
te. In 's aeves woste, iets wat a je
anders alléén ma sondagsogges
kreeg.
We gaan nu weer naar de paasda
gen toe en wat is er dan lekkerder
dan 'krentebröod mit kreukels'. Je
mö wè wete da te kreukels dan op
z'n maeherst bin. Ma dae emmen
nóóit wat van hewete. Na de Pasen
stonden zeekraal en lamsoor op
het menu. Iedereen die een 'aere-
pelschellertje' had, ging 'snieje'.
Wat een traktatie! Nu is er een
vergunning nodig.
Met de Vossemeerse kermis wer
den 's zondags de eerste nieuwe
aardappelen gegeten. Gewoonte
getrouw met zoute vis en peetjes,
de 'buttersause' niet te vergeten.
Toen kwam Nel Bijl met haar
heerlijke zelfgemaakte advocaat,
een traktatie die op geen enkele
verjaardag mag ontbreken.
En de serie werd afgesloten met
de stokvis. A je sondagsogges in
de winter uut kérreke kwam, rook
éêl Toole nae stokvis. Want dat
was 'n echt sondagsmael. Ik he-
note van 't stikje in de krante over
de Schutse, waer a te ménsen nog
wé 's op deze lekkernij hetrak-
teerd ööre. Wat ak wé misten, was
"t zakje waer d te riest in hekookt
wier bie de stokvis. Want dat haf
de smaeke d'r an. Dat doet 't trou-
wes nog altied. Ik stelde me voor
dat ze in de Schutse voor al die
bewoners wel een oud kussens
loop nodig hadden om de rijst méé
te koken.
Ma nae al dat kostelukke eten in
die prakken mö 'k noe daerom 's
'n paer weekjes haen montejakke!
(mevr. Marina Tichem).
Die bepaalt onder meer wat bewo
ners wel en niet mogen plaatsen tus
sen hun tuinen en is bedoeld om de
wijk groen te houden en zo min mo
gelijk te ontsieren met lange en- ho
ge schuttingen.
Tazelaar kreeg in juli het bericht dat
het college niet wilde meewerken
aan zijn plan. Een beslissing die Ta
zelaar verbaast. Zijn plan zou ge
toetst zijn aan het beeldkwaliteits-
plan en daarmee niet in overeen
stemming zijn. „Ben ik de enige die
zich aan dat plan moet houden?,"
vraagt de briefschrijver zich af. Ta
zelaar heeft immers vastgesteld dat
er meer zaken zijn (gerealiseerd)
die niet passen binnen de normen
die het college stelt aan de beeld
kwaliteit van de wijk.
Hij nodigt de raadsleden uit om sa-
Tholen werkt mee aan een onder
zoek van de Zeeuwse sportraad in
het kader van het project 55+ in
beweging. In oktober wil de orga
nisatie in verschillende regio's
campagne voeren om Zeeuwse ou
deren bewust te maken van het be
lang van sporten en bewegen. En
om hen kennis te laten maken met
activiteiten op dat terrein. Het on
derzoek wordt nog dit jaar gehou
den.
De resultaten zullen, in samen
spraak met de gemeente, leiden tot
een op maat gesneden aanbod van
sport- en bewegingsactiviteiten.
Op dit moment zijn er al diverse
sportactiviteiten voor ouderen:
meer bewegen voor ouderen, turn-
groepen voor 50-plussers, koersbal
en volksdansen.
men met hem -met de beeldkwali-
teitskaart in de hand- de wijk in te
gaan.
Volgens Tazelaar zullen de raadsle
den dan zien dat een aantal .zaken
opvallen: geen blauw-grijze dak
pannen aan de Rosmolen, geen
handhaving van de laanbeplanting
aan het Hertenkamp/Gemaalweg,
vijf in plaats van vier woningen aan
de Gemaalweg, niet één oprit per
twee woningen aan de Gemaalweg
maar elke woning één, bebouwing
aan de Gemaalweg ruim binnen de
drie meter vanaf de erfgrens, par
keerplaatsen aan pleinzijde Rosma
len, lichtmasten die de voorgeschre
ven hoogte van maximaal vier
meter overschrijden.
„Welk argument is nu nog van toe
passing om mij een vergunning te
weigeren," zo vraagt Tazelaar. zich
af. Maandag buigt de gemeenteraad
zich over de kwestie.
Drie Thoolse voetbalclubs hebben
een onderlinge competitie opgezet
voorde smurfen, voetballertjes jonger
dan zes jaar. Het gaat om SC Stave-
nisse, SPS en Tholense Boys. De
wedstrijdjes zijn bedoeld om de kin
deren kennis te laten maken met het
voetballen in wedstrijdverband, de
spelregels en de tegenstanders. Het
plezier staat voorop en de scheids
rechter - door de thuisclub geregeld -
moet vooral een 'lerende' taak vervul
len. Aan het einde van elke wedstrijd
worden, net als bij de F-pupillen,
strafschoppen genomen. Het speel
schema, opgesteld door jeugdcoördi-
nator Johan Smits van Stavenisse, ziet
er als volgt uit: 21 mrt. Thol.Boys-
SPS, 4 apr. SPS-Stavenisse, 18 apr.
Stavenisse-Thol.Boys, 25 apr. SPS-
Thol.Boys, 2 mei Stavenisse-SPS en
5 mei Thol.Boys-Stavenisse.
gadering van 1 april 1871
deelde de burgemeester aan
de raad mee dat een ijzeren
hek voor de toegang en de af
sluiting al besteld was. Schip
per Marinus Faasse leverde de
schelpen om het toegangspad
en de paden op de begraaf
plaats beloopbaar te maken.
Hij had hiervoor ingeschreven
en mocht ze afleveren op de
haven voor een gulden per ku
bieke meter. Met de president
van het kerkbestuur, Jacobus
Stols, werd overeenstemming
bereikt om de lijkbaar, de tou
wen en de balken dienende tot
het begraven, over te nemen
voor 10 gulden. Er werd een
nieuw doodskleed aange
schaft voor een prijs van vijf
gulden per el. Op 27 juni 1871
deelde de burgemeester mee
dat de begraafplaats rond de
kerk definitief gesloten was.
De bouw van een lijkenhuisje
op de nieuwe begraafplaats
moest nog drie jaar wachten.
Het kwam er in 1874. Frans
Geense bouwde het voor 268
gulden.
Na herhaaldelijk aandringen
van hogerhand was de ge
meente er dus in geslaagd de
nieuwe begraafplaats op een
geschikte plaats aan te leggen.
Er moest echter nodig een
nieuwe begraafverordening
komen. Het bestaande regle
ment op het begraven van lij
ken dateerde uit 1839 en was
aan herziening toe. In de ver
gadering van 25 maart 1871
stelde de burgemeester aan
de raad voor om uit concept
verordeningen voor de be
graafplaatsen in de gemeen
ten Vlissingen en
Oud-Vossemeer een regle
ment voor de begraafplaats
op Sint-Philipsland te ontwer
pen. Dit reglement zal zeker
gereed gekomen zijn, maar
evenals een groot gedeelte
van de correspondentie uit de
periode 1870-1900 is het niet
in het archief terug te vinden.
Ter illustratie kijken we daar
om even terug in het regle
ment van begraven van voor
1871 en de tarieven die men
berekende toen de doden nog
rond de kerk werden begra
ven. Men kende twee soorten
graven:
a. Openbare graven voor per
sonen welker nabestaanden al
of niet onvermogend waren
Voor mannen betekende dit,
dat ze met een zwarte pet op
en een zwart of donker over
hemd aan naar het land of
naar hun werk gingen. Het
blauwe jasje, of kiel zoals men
het ook wel noemde, werd
verwisseld voor een grijze.
Zelfs de rode zakdoek werd
omgeruild voor een zwarte
met witte druppels. De meeste
mannen gingen op zondag al
in het donker gekleed. Maar
als teken van rouw droegen ze
dan een zwarte, doffe rozet
van crêpe aan de zijkant van
hun pet. Sommigen droegen
een zilveren horlogeketting,
maar in plaats daarvan werd
dan wel een zwart koordje aan
het uurwerk bevestigd. Vrou
wen die gekleed gingen in kle
derdracht, droegen - als ze in
uitgaansdracht waren - een
lange witte muts die was afge
zet met kant. Wanneer ze in de
rouw waren, droegen ze een
rouwmuts. Deze was zonder
kant. Ook de sieraden werden
aangepast en waren minder
opvallend. Soms werden in de
rouwperiode de gouden krul
len weggelaten. Rond de hals
hadden ze doffe zwarte kralen
of gitten met een zilveren slot.
De zilveren of gouden steek
spelden werden verwisseld
voor zwarte of zilveren met
een zwart rozet. Ook de oor
sieraden, zo men die al droeg,
werden aangepast. Op werk
dagen kon men de vrouwen
herkennen aan de rouwschort,
die zwart of donkergrijs ge
streept was, dus afweek van
de gewone schort. Vrouwen
die niet in klederdracht waren,
droegen zwarte kleding. Wan
neer het financieel niet haal
baar was om rouwkleding aan
te schaffen, werden de kleren
ook wel in een verfbad ge
stopt. Geverfde kleding was
meestal te herkennen aan de
vale kleur.
Kinderen werden soms al van
af dat ze baby of kleuter waren
in rouwkleding gestopt. Ba
by's hadden soms witte rouw
kleedjes aan en meisjes van
vier jaar liepen in een zwart
rouwjurkje rond. Schoolkinde
ren die een van hun ouders of
een broertje of zusje hadden
verloren, gingen in het donker
gekleed naar school. Soms
kan men deze kinderen op ou
de schoolfoto's herkennnen
aan de kleding. Kinderen droe
gen ook wel een zwarte rouw
band om hun arm; of er was
op het bovengedeelte van de
mouw van hun jas een op
punten geknipt zwart lapje
diagonaal aangebracht. Dit
laatste werd soms ook door
ouderen gedaan. Het dragen
van rouwkleding was een van
zelfsprekendheid en men voel
de het als een plicht uit eer
bied voor de overledene.
Tevens moeten we het zien als
een traditie waar slechts in ho
ge uitzondering van werd af
geweken. De zorgelijke en ar
moedige omstandigheden
waarin de arbeidersgezinnen
verkeerden waren soms zoda
nig, dat hulp van familie en zo
als reeds gezegd, van de dia
conie, onontbeerlijk was.
Voor het bovenstaande had ik
graag de begraafverordening
van 1871 willen raadplegen.
Het is bekend dat toen nieuwe
regels zijn opgesteld. Maar dit
document, de voorschriften
voor het begraven op deze be
graafplaats, is niet bewaard
gebleven. Wel zijn er begraaf-
regels van voor die tijd .be
kend, maar daarover straks
meer. De doden werden toen
nog begraven op het kerkhof
rond de Hervormde kerk. Op
last van de geneeskundige in
spectie van de provincie
mocht daar vanaf 1871 niet
meer begraven worden. Er
was bij het gemeentebestuur
al eerder aangedrongen op
passende maatregelen, omdat
de begraafplaats in de kern
van het dorp niet voldeed aan
de voorschriften van de wet
en een gevaar was voor de
volksgezondheid. Geldgebrek
was de reden waarom het ge
meentebestuur het steeds
vooruit probeerde te schuiven.
Uiteindelijk hadden de be
stuurders geen keuze meer en
in de vergadering van de ge
meenteraad van 12 november
1870 legde burgemeester
F.W.S. van Staedel de raad
drie terreinen voor - gelegen
aan de Oostdijk - die in aan
merking kwamen. Twee daar
van waren gelegen in de Hen-
riëttepolder, toebehorende
aan de weduwe C. Geense en
aan de heer J. Stols. Het derde
lag in de Oudepolder, toebe
horende aan W.C. van Nieu-
wenhuijzen. Rekening hou
dende met de ligging en de
hoogte van het terrein, 'zodat
de kisten niet in het water
kwamen te staan', werd geko
zen voor het stuk grond van
de heer Stols in de Henriëtte-
polder. Deze was bereid het
terrein, groot 39 are, aan de
gemeente te verkopen voor
1300 gulden. De raad vond dit
te veel en nadat hiervoor nog
enkele vergaderingen waren
belegd wisten ze Stols, die zelf
ook in de gemeenteraad zit
ting had, te bewegen de prijs
met 250 gulden te verlagen.
Raadslid Abraham Mol, land
bouwer op de Hoge Bomen,
zegde toe de gemeente voor
de aanleg van de begraaf
plaats 1000 gulden te willen
lenen tegen een door de raad
vast te stellen jaarlijkse aflos
sing en een rente van 4% per
jaar. Dit welwillende aanbod
werd door de vroede vaderen
zeer op prijs gesteld. De totale
kosten voor de begraafplaats
Een typisch Zeeuws maal vormen ook de 'essentjesgekookte varkenshersens, hier midden op tafel naast lever en worst in de darm.
Maatje Ligtendag-den Haan werd in 1918 weduwe. Ze
draagt naast rouwkleding ook de rouwmuts zonder kant.
Zoon Jan draagt een rouwband om zijn arm.
werden geraamd op 2000 gul
den. Bij de provincie werd met
het oog op de ongelukkige
toestand van de gemeentekas
een subsidie gevraagd van
1000 gulden, maar dit werd af
gewezen. De raad besloot om
jaarlijks 200 gulden op de
nieuwe begraafplaats af te los
sen. Om aan deze verplichting
te kunnen voldoen werden op
centen geheven op de grond
belasting in de Anna Jacoba-
polder en de Henriëttepolder.
De begraafplaats werd inge
zaaid met gras. Om hiervan
wat inkomsten te verkrijgen,
werd het jaarlijks verpacht
voor de winning van hooi of
gras.
Frans Geense maakte voor de
ontsluiting van de begraaf
plaats een nieuwe brug voor
111 gulden. Deze kwam in het
midden van de begraafplaats
aan de Oostdijk en voor de be
reikbaarheid werd. een opril
vanaf de dijk naar de brug ge
maakt. Zowel in de breedte als
in de lengte werd in het mid
den van de begraafplaats een
pad aangelegd, zodat de be
graafplaats in vier gelijke vak
ken verdeeld werd. In de ver-
„Hij had graag gezien, dat mensen
die de eed niet afleggen, niet ge
steund worden door de SGP-frac-
tie", zegt voorzitter J.W. Duvekot
van de gemeentelijke kiesvereni
ging. Volgens hem is dat de enige re
den waarom Kersbergen afhaakte.
Duvekot geeft aan. dat er over dit
onderwerp in SGP-kring in het land
verschillend gedacht wordt. Het feit
dat Kersbergen als enige in de frac
tie tot de Gereformeerde Gemeente
in Nederland behoort (de anderen
zijn van de Gereformeerde Gemeen
te, de Oud Gereformeerde Gemeen
te en de N.H. Kerk) doet volgens de
voorzitter niet ter zake. „Het is een
persoonlijke opvatting van Kersber
gen. De één voelt dat veel zwaarder
aan dan de ander."
Het probleem van de eed speelde
voorheen niet omdat ook PvdA-wet-
houder P. van Schetsen de eed afleg
de. Zijn opvolger I.C. Moerland
doet dat niet. Voor de ledenvergade
ring van 21 november, toen de kan
didatenlijst definitief werd vastge
steld, had Kersbergen een gesprek
met de fractie waarin hij ten aanzien
van de eed de gewetenskwestie stel
de. Toen hij daarvoor geen steun
kreeg, haakte hij af als kandidaat
voor het college van b. en w. Vanaf
die tijd bracht het leveren van een
wethouder een spanningsveld met
zich mee in de Thoolse SGP.
,9
„In concept is het klaar", zegt
woordvoerder K.A. Heijboer. „Ie
dereen bespreekt het nu met de ach
terban en volgende week praten we
weer verder." In het stuk staan de
onderwerpen die in de nieuWe
raadsperiode aan bod moeten ko
men. De inhoud wil Heijboer nog
niet bekend maken. Hij, Moerland
van de PvdA, Ravensteijn van de
VVD en Van Kempen van het CDA,
hadden gisterenmiddag nog geen
twee uur nodig om het eens te wor
den. „De sfeer is uitermate goed",
zegt de SGP-wethouderskandidaat
opgewekt. Komen er nu drie of vier
wethouders? „Daar worden geen
mededelingen over gëdaan", zegt
de voorzitter van het overleg. Hij
wil bevestigen, noch ontkennen of
bij het volgend overleg over de de
finitieve vaststelling van het be
leidsprogramma de twee kleine
fracties (RPF/GPV en D66) weer
uitgenodigd worden. „Dat bespre
ken we telefonisch nog, maar we
hebben geen agenda en er is geen
verder traject uitgestippeld. We be
kijken het allemaal stap voor stap."
Heijboer hoopt dat de vier er in de
loop van volgende week wel uitko
men.
Het Thoolse gemeentebestuur is als
nog bereid de stichting Welzijn do
ven Zeeland te subsidiëren. Eerder
werd een bijdrage - gevraagd in de
kosten van het exploiteren van een
eigen ruimte - door de gemeenteraad
geweigerd omdat er geen Thoolse
belang zou zijn. Een bezwaar tegen
die beslissing wilde de commissie
bestuurlijke aangelegenheden onge
grond verklaren. Maar burgemeester
en wethouders denken er nu anders
over en wil voor 1998 een cent per
inwoner bijdragen. De stichting
heeft aangevoerd dat een eigen
ruimte het bestuur de gelegenheid
biedt om initiatieven te ontplooien,
recreatieve activiteiten te organise
ren en gebaren- en computercursus
sen voor doven te geven. De activi
teiten kunnen ook voor doven uit
Tholen bijdragen aan het doorbre
ken van hun isolement. De inrich
ting van de ruimte wordt betaald
door het Juliana welzijnfonds en het
revalidatiefonds. Of ook na dit jaar
gesubsidieerd wordt, wil het ge
meentebestuur laten afhangen van
het daadwerkelijke gebruik dat Tho-
lenaren maken van de voorziening.
De Thoolse jachtopzichters heb
ben vorig jaar één stroper aange
houden. Bij Tholen was deze sa
men met nog iemand aan het
lichtbakken, maar er werd niets
geschoten. Een vuurbuks is in be
slag genomen. Dat melden de
jachtopzichters in het verslag van
hun werkzaamheden. Ze handel
den ook vier aanrijdingen af tus
sen personenauto's en reeën.
De jachtopzichters zijn tevens
aangesloten bij de wildbeheereen
heid Tholen en Sint-Philipsland,
die 81 leden en 34 deelnemers
telt. Het wildbeheerplan van de
vereniging is onlangs goedge
keurd door de toetsingscommis
sie, zodat het erkenningscertifi
caat is ontvangen. Het bestuur is
geïntegreerd met dat van de ja
gersvereniging KNJV, die morgen
(vrijdag) de jaarvergadering
houdt. Deze vereniging heeft in
het kader van de p.r. een begin ge
maakt met het bezoeken van onder
andere scholen om daar voorlich
ting te geven over de jacht.
om de kosten van de begrafe
nis te voldoen.
b. Graven voor personen of
kinderen die aan 'de kinder
ziekten' waren overleden. (Dit
laatste zal waarschijnlijk ook
wel betrekking hebben gehad
op besmettelijke ziekten die
voorkwamen, zoals pokken en
cholera). Het graf moest een
diepte hebben van één el en
twee palmen (1,20 meter).
De te begraven personen wer
den in drie klassen verdeeld.
Kinderen tot en met 3 jaar,
personen van 3 tot 18 jaar en
personen boven de 18 jaar.
Wilde men een grafsteen of
gedenkteken op het graf plaat
sen dan moest, ongeacht de
leeftijd, 10 gulden worden be
taald aan het Kerkfonds.
Als grafrecht moest men voor
een kind tot en met drie jaar
30 cent betalen. Voor de jon
geren tot 18 jaar was dat 45
cent en werd er iemand ouder
dan 18 jaar begraven, dan
moest 60 cent aan het Kerk
fonds worden afgedragen.
Men mocht begraven op iede
re werkdag van elf tot twee
uur. Buiten deze uren werd het
begraven sterk ontmoedigd.
Er moest dan 10 gulden extra
aan het Kerkfonds worden be
taald.
Voor de doodgraver was men
voor een kind 50 cent, voor
een jongere 75 cent en voor
iemand boven de 18 jaar 1
gulden verschuldigd. Bij vrie
zend weer als de grafmaker de
bijl moest gebruiken om de
grond op te hakken moest het
dubbele worden betaald. De
burgemeester beoordeelde
dan de noodzaak. Wanneer de
dode te laat was aangegeven,
moest men zowel aan de kerk
als aan de doodgraver 1 gul
den extra betalen. Het gebruik
van de grote lijkbaar kostte 90
cent, de kleine 45 cent. Werd
de dode begraven in een eiken
kist, dan werd het bedrag ver
dubbeld. De inkomsten van de
baar vloeiden in het Kerk
fonds. Voor het gebruik van
het doodskleed betaalde men
50 cent en moest worden be
taald aan het Armenfonds.
Over het luiden van de klok
stond het volgende in het re
glement: 'Bij het ter aardebe-
stellen van lijken zal de klok,
indien men zulks verkiest ten
tien en elf uren, gedurende
een half uur, en gedurende de
begrafenis, tot dat dezelve is
afgelopen worden geluid, mits
daarvoor wordt voldaan het
regt en loon in het tarief vast
gesteld'. Men moest per keer
75 cent aan de kerk en 30 cent
aan de doodgraver betalen.
Voor het luiden van de klok
moest dus per keer 1,05 wor
den betaald. In een staat met
het jaarlijks rendement van de
begraafplaats uit 1839 wordt
vermeld dat 'de klok veeltijds
maar eenmaal geluid wordt'.
Het tarief was dus zodanig dat
één keer luiden voor de arbei
dersklasse eigenlijk nog te
duur was. Niet alleen het le
ven, wonen en werken van de
arbeiders werd gekenmerkt
door een armoedig bestaan,
maar ook op de dag van be
graven werd duidelijk dat het
om iemand uit een arbeiders
gezin ging. Wanneer er ie
mand van een rijke familie
werd begraven, zullen de klok
ken vrijwel zeker driemaal hun
galmend gezang over het dorp
hebben verspreid.
Na de ingebruikname van de
begraafplaats aan de Oostdijk
in 1871 kon men, zoals al eer
der genoemd, voor het begra
ven een keuze maken uit vak 1
en vak 2. Wanneer men door
het oorspronkelijke, monu
mentale hek aan de Oostdijk
binnen kwam, lag vak 1 gelijk
aan de rechterkant, het zuid
westelijke vak. Op dit vak werd
begraven door families van de
meer gegoede stand. De fami
liegraven van de families
Dorst, Van Dijke, Geelhoed,
Geense, Mol, Van Nieuwen-
huijzen, Stols en andere kan
men er vinden. Verder de gra
ven van boeren, predikanten
en ambachtslieden. Op dit ge
deelte zijn een ruim aantal
grafkelders: Lijdia del Campo,
genaamd Camp werd op dit
vak als eerste begraven op 7
juli 1871. Ze was 3 maanden
oud. Het was een dochtertje
van Jan Willem del Campo, ge
naamd Camp en Lijdia Smith.
Ze woonden op de boerderij
Willemsburg in Anna Jacoba-
polder. Tot 1920 zijn er op dit
vak, inbegrepen de kinderen
en levenloos geborenen, 136
mensen begraven.
WORDT VERVOLGD
