Ze kocht, o schande, geraniums
Nieuwe bedrijven
Schonen dijken
krijgt voordeel
van de twijfel
Verdroging van natuurgebieden
in Zeeland moet uitgebannen
Herstel Doré
Onderzoek naar maatregelen voor Pluimpot en Rammegors
Donderdag 28 augustus 1997
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
21
Vorig jaar deden de geraniums het beter dan dit jaar.
Misschien had ze ze toch later moeten stekken, of ze op
een minder koude plaats moeten neerzetten om te over
winteren. Het kon ook zijn dat één keer per week water
geven niet voldoende was, of juist te veel. Annetje Teu-
ling wist het niet meer. Ze had al jaren een overvloed
aan geraniums gehad, hele bakken vol. Een aantal jaren
op een rij had ze er zelfs deze en gene een paar cadeau
gedaan, omdat haar vensterbanken en muurbakken vol
stonden; en nu, dit jaar, kwam er niets van terecht. Wel
geteld acht geraniums had ze in haar vensterbank, zes
rode en twee witte, en de rest van de stekken was in de
loop van de winter bruin geworden, dus had ze die weg
kunnen gooien.
Prulletjes
Museum
Mercurius
Grijze mus
Vreemd gevoel
Opfleuren
Tholen
Oud-Vossemeer
Sint-Annaland
Sint-Maartensdij k
Poortvliet
Pak even uw
zakboekje
k
Landbouw
Onderzoeken
Annetje Teuling had al jaren een overvloed aan geraniums gehad.
Het was geen ramp natuurlijk, maar
toch liep ze er onwillekeurig de he
le dag over na te denken. Al twintig
jaar deed ze de geraniums alleen,
want zo lang was het al weer gele
den dat haar moeder was gestorven.
En al die jaren was het goed ge
gaan. De eerste jaren had ze de
planten op precies dezelfde manier
behandeld als haar moeder altijd
deed. Pas vier jaar geleden was ze
verandering gaan brengen in haar
kweekprogramma. Op de fancy-fair
van de kerk had ze een boekje ge
kocht waarin veel goede tips ston
den over de teelt en behandeling
van bloemen. En warempel, de re
sultaten waren verbluffend geweest.
Per jaar was het aantal planten dat
ze uit de stekken verkreeg met min
stens vijf toegenomen. En nu dit.
Zou het een ziekte zijn die in de
teelaarde had gezeten? Ze wist het
niet, ze wist het niet. Straks zou ze
maar eens langs het tuincentrum
gaan om dan in vredesnaam maar
nieuwe teelaarde en een paar gera
niums te kopen, want wat zouden
de buren wel zeggen. Ze wist zeker
dat die er de hele zomer over zou
den doorzeuren. Het zou het ge
sprek van de dag zijn, en alle bewo
ners van de bejaardenhuisjes in
haar straat zouden haar er telkens
naar vragen. En omdat ze deze zo
mer toch wel in alle rust in haar
voortuintje op de bank wilde zitten,
moest het er dan maar van komen:
ze ging, o schande, geraniums ko
pen.
Een beetje sneller dan gewoonlijk
maakte Annetje haar huisje aan
kant. Ze aaide met een stofdoek
over de portretten van de familie
die, samen met een aantal porselei
nen prulletjes, de hele buffetkast
voor zich opgeëist hadden. Ze ver
gat zowaar een schone theedoek op
te hangen, terwijl het roodgeblokte
exemplaar dat er nu hing toch al ge
bruikt was om haar bestek - een be
ker, een bord en een mes - af te dr
ogen. Ze ging even in de fauteuil
naast de radio zitten en keek rond.
Zo kon het wel. Niemand zou zien
dat er niet grondig gestofd en ge
boend was, zoals ze iedere dag
deed. Als ze de luxaflex nu een
beetje sloot, kon ook van buiten af
geen spiedende blik haar gebrek
aan netheid constateren.
Ze trok haar schoenen en haar jas
aan en ging op weg. Het was niet
ver van haar huis in het bejaarden
wijkje naar het tuincentrum achter
de molen, aan de Meent. Het was
heerlijk buiten op deze lentemor
gen.
De zon spiegelde op de keitjes van
de Markt en deed de rode luiken
van het stadhuis opgloeien als pa
pavers in het korenveld. Hoeveel
keer zou ze hier al gelopen hebben?
Duizend? Honderdduizend? Het
zou eerder het laatste dan het eerste
zijn. Heel haar leven had ze hier in
het stadje gewoond. Eerst in de ga-
ren- en bandwinkel achter het stad
huis, de laatste dertig jaar met haar
moeder in het bejaardenstraatje. Zij
was de laatste van de familie die
hier nog woonde. Haar broers wa
ren getrouwd en vertrokken naar de
stad; ze kwamen zelden méér naar
hun geboorteplaats. En dat was nog
minder geworden sinds moeder
overleden was. De andere familie
leden hadden huizen in de nieuw
bouwwijk, verder de polder in,
waar alles ruimer en moderner was.
Dit gedeelte, waar zij nu liep, was
meer een museum dan een woon
omgeving. Gerestaureerde gevel
tjes, winkels vol kunstnijverheid en
souvenirs. In de zomer liepen er
zelfs mensen in klederdracht rond
ten behoeve van de toeristen. Ze
moest er niet aan denken! In de
kast op de slaapkamer hingen wel
iswaar alle klederdrachtstukken die
haar moeder, haar grootmoeder en
nog verdere familieleden ooit ge
dragen hadden. Maar het kwam niet
in haar op om ze ooit aan te doen.
Ze had nooit in klederdracht willen
lopen. En ze was niet van plan daar
nu, op haar zeventigste, verande
ring in te brengen.
Terwijl ze zo met haar gedachten
bezig was, legde ze de weg af die
rondom de molen naar het tuincen
trum voerde. Vroeger, in haar
jeugd, was het centrum nog een
boerderijtje waarmee een heel ge
zin onderhouden werd. Er moest
hard gewerkt worden door alle ge
zinsleden, ook door degenen die
nog op school zaten. En toch kwa
men ze maar met moeite boven de
armoedegrens uit. Geen wonder dat
geen van de kinderen wilde
voortploeteren in vaders voetspo
ren.
En nu was het een luxe winkel. Na-
maakboerenstijl volop. Je struikel
de haast over de zinken emmers en
de melkkrukken. En dan te beden
ken dat het vroeger een landbouw
bedrijf was.
Annetje ging iets onwennig het
achterhuis in, deed zo snel mogelijk
haar bestelling - want twintig kilo
tuinaarde en twaalf geraniums zelf
meesjouwen zag ze nu ook weer
niet zo zitten - en verliet de winkel
annex kas annex coniferie. Op de
terugweg deed ze nog snel een paar
boodschapjes in de supermarkt en
stond, na een afwezigheid van op
de kop af vijfenveertig minuten,
weer in haar woonkamertje. Ze
zuchtte opgelucht en begon ener
giek aan het zetten van een kopje
koffie. Nauwelijks begon deze door
te lopen, toen er gebeld werd. Het
was Jannes Wakker, bijgenaamd
Mercurius. Hij werd zo genoemd
omdat hij al sinds mensenheugnis
de bode van het stadhuis hielp bij
het rondbrengen van berichten en
mededelingen.
Met een brede glimlach op zijn
edammer-kaaskopje stond hij te
wachten tot Annetje de deur geo
pend had. Ze kenden elkaar al heel
lang. Toen ze op de lagere school
zaten, hij een klas hoger dan zij,
speelden ze vaak samen. Want in
het stadje kenden nu eenmaal alle
mensen elkaar van haver tot gort.
Annetje had hem altijd een heel
aardig jongetje gevonden en hij kon
ook goed met haar overweg. Zo
lang het bij spelen bleef, was er dan
ook geen vuiltje aan de lucht. Maar
toen Annetje op een avond, op weg
van de catechisatie naar huis, door
de buurvrouw betrapt werd toen ze
hand in hand met Jannes langs de
molen liep (een plek die zeker niet
in een rechte lijn tussen de consis
torie en huis paste), was de vrede
voorbij. Jannes' ouders waren na
melijk wat men toen 'op het randje'
noemde. Zijn vader zong vaak Jo
hannes de Heer-liederen. Nu was
dat niet erg op zondagmiddag na
het eten. Maar Jannes' vader zong
de liederen luidkeels als hij op een
mooie zomeravond nog even een
rondje fietste door de polder. En dat
was niet normaal. Ook Jannes'
moeder kon er wat van. Zij droeg
vaak vleeskleurige kousen en op
zondag was ze enkele keren in de
kerk gesignaleerd met grijsbeklede
onderdanen. Gelukkig hadden de
ouderlingen daar tijdens huisbe
zoek op gewezen. En omdat Jan
nes' vader als werkman in dienst
was van de gemeente - waar hij on
dergeschikt was aan de wethouder
die tevens in de kerk de functie van
notabel vervulde - had de wereld-
gelijkvormigheid van de familie
een snel einde.
Annëtjes ouders hadden haar zeer
ernstig onderhouden over haar on
gepast gedrag en zij had duidelijk
berouw getoond. Voortaan geen
ommetje meer en geen handje vast
houden.
In haar latere leven waren er perio
den geweest waarin ze opstandig
geweest was. Sommige gebeurte
nissen in het stadje waar Jannes
rechtstreeks bij betrokken was ge
weest, hadden haar danig van
streek gemaakt en zelfs in jaloers
heid doen vervallen. Zo was er de
verkering van Jannes met Marie
den Ouden, een ziekelijke grijze
mus. Na zes jaar verkering, alleen
zaterdagavond koffie drinken en 's
zondags samen naar de kerk - waar
mannen en vrouwen streng geschei
den waren - was het tot een huwe
lijk gekomen. Beide echtelieden
waren toen al ruim in de dertig en
Jannes had al twintig jaar trouwe
dienst op het stadhuis achter de rug.
Zij betrokken een half huisje op de
Uitweg, op voorwaarde dat ze de
oude ongetrouwde boer die in de
andere helft van het huis woonde
en van wie het hele gedoe was, 'aan
zijn einde zouden brengen'.
Vanaf het begin was Jannes' vrouw
sukkelende. Hij had dus, naast zijn
werk, ook nog twee hulpbehoeven
den te verzorgen, maar deed dit op
gewekt. Nooit zag je hem sober of
terneergeslagen. Net als zijn vader
zong hij Johannes de Heer-liederen;
alleen deed hij het zachtjes.
Na acht jaar stierf Marie, binnen
een maand gevolgd door de oude
buurman. Jannes bleef achter in
zijn helft van het huis, terwijl de
andere kant betrokken werd door
een jong gezin. En zo was het ge
bleven. Jannes had nooit meer naar
een vrouw getaald en Annetje durf
de alleen maar van geluk te dro
men, zolang haar tirannieke moeder
leefde. Na haar dood veranderde er
niets in het leven van alledag; An
netje zat tussen haar kraakheldere
prullaria en kweekte hartstochtelijk
geraniums. Meer bood het leven
niet. En nu stond daar Jannes,
breeduit te stralen op het betegelde
stoepje.
„Dag Annetje. Wat een weertje
vandaag hè?"
„Ja, zeg dat wel. Zeg dat wel, het
kan niet beter."
„Zeg Annetje, ik wil jou eens wat
vragen als het je uitkomt." „Na
tuurlijk Jannes, wat is er aan de
hand?" „Nou kijk, Annetje. Ik loop
al jaren rond met een vraag die ei
genlijk te gek is voor woorden."
„Kom, kom. Een volwassen vent
als jij die niets durft te vragen."
„Annetje, het zit zo. Eh, maar kun
nen we er niet binnen over praten.
Ik voel dat ze aan de overkant naar
me staan te loeren."
„Dat zal dat mens van Bakker wel
weer zijn." Het kwam ongewild
vinnig uit Annetjes mond. „Maar je
hebt gelijk, kom maar binnen."
„Zo Annetje, je woont hier toch
maar mooi. Lekker rustig en overal
dichtbij. Ikzelf woon ook wel goed,
maar ja, het is toch altijd buiten het
dorp. En een gezin met kinderen
naast je geeft toch af en toe lawaai.
En daar komt nog bij dat we er niet
jonger op worden. Ik ben al eenen
zeventig en jij moet toch ook wel in
die buurt zitten."
Annetje knikte. Ze was het volledig
met hem eens. Zijn woorden, maar
bovenal zijn aanwezigheid hier in
het knusse kamertje, gaven haar
een vreemd gevoel van vreugde.
„Wil je koffie Jannes? Ik ga hem
net zetten."
„Ja graag, als je toch bezig bent.
Koffie smaakt altijd des te beter als
een vrouwenhand hem zet. Dat zei
mijn vader altijd." Het was Annetje
liever geweest als niet zijn vader,
maar Jannes zelf het bedacht zou
hebben. Maar ja, je kan niet alles
hebben.
Toen ze allebei achter een kop kof
fie zaten en aandachtig bezig waren
een bolus te eten, viel er even een
ongemakkelijke stilte. Het was net,
vond Annetje, of de klok harder tik
te en het portret van haar moeder
haar dreigend aankeek vanaf de
schoorsteenmantel. Na heftig slik-
werk hervatte Jannes de conversa
tie. „Annetje, ik wil je iets vragen.
Maar als je niet wilt, moet je het
eerlijk zeggen. Beloof je me dat?"
Annetje kreeg, ondanks haar zeven
tig jaren, een kleur tot achter haar
oren en zette het kopje rinkelend te
rug op het schoteltje. „Na-natuur-
lijk Jannes. Ik ben altijd eerlijk zo
lang het over betamelijke zaken
gaat."
„Dat doet me deugd", zei Jannes
en leunde achterover in de fauteuil.
Hij zat hier of hij bij het interieur
hoorde, dacht Annetje. En een
stemmetje, dat ze onmiddellijk
smoorde, zei: Wie weet.
„Nou kijk. Annetje. Mijn huis is
niet groot, maar er ontbreekt iets.
Iets dat de boel opfleurt." Annetje
knikte. Dus toch!
„Kijk, nou had ik gedacht Annetje,
als jij nou eens behulpzaam zou
zijn bij het opfleuren van mijn
huis." „Maar Jannes toch", fluister
de Annetje. „Nee, nee", hervatte
Jannes schielijk, „nee, nee. Het is
niks onbetamelijks wat ik wou vra
gen. Kan ik een paar geraniumstek
jes van je krijgen?"
Het was of Annetje met een klap op
de grond viel na een euforisch zwe
ven. „Ja natuurlijk kan dat", sta
melde ze.
„Dat is dan geregeld", zei Jannes
opgelucht. „Dan ga ik maar weer,
anders gaan de buren kletsen. En
als ik ze dan morgen mag halen,
zou dat heel goed uitkomen. Trou
wens, jij moet over een week of zo
eens bij mij langs komen om te kij
ken hoe ze erbij staan, vind je ook
niet?"
Annetje knikte. Ze zou van haar
twaalf gekochte geraniums er vier
aan Jannes geven en minstens een
keer per week gaan kijken of ze het
goed deden. Toen Jannes weg was,
pakte ze het portret van haar moe
der dat al veel te lang alleen op de
schoorsteenmantel gestaan had. Ze
liet het met een wellustig gebaar in
de pedaalemmer vallen. „Ziezo,
daar hoor je!"
Ineke Opree uit Gorinchem is
tijdens een rondwandeling door
de stadjes, dorpen en streken
waar haar ouders hun wortels
hebben, gaan fantaseren over
de mensen die daar vroeger ge
woond zouden kunnen hebben.
Dat heeft bijgaand verhaal op
geleverd; over gefingeerde
mensen in gefingeerde maar al
leszins realistische situaties.
Inschrijving in het handelsregis
ter van nieuwe bedrijven op Tho-
len en Sint-Philipsland van 28 ju
li tot en met 19 augustus.
VPF b.v., Slabbecoornweg 34, in
koop van en groothandel in restpar
tijen op technisch en industrieel ge
bied, 2-4 werkzame personen.
Wagemakers techniek b.v., Dalems-
estraat 10, ontwikkeling, aanpas
sing en productie van technische
machines, technische installaties of
onderdelen hiervan. Het beschik
baar stellen van personeel op con
tractbasis voor het in bedrijf hou-
den van machines, 5-9 werkzame
personen.
De Jonge Motoren, Simon Lind-
houtstraat 16, kleinhandel en be
middeling in (schade)motoren en
onderdelen, geen werkzame per
soon
Teleservice Zeeland, Patrijzenweg
6, telemarketingbureau, bemidde
lingsbureau op het gebied van com
municatie en reclame, 1 werkzame
persoon.
H.T.A. Mijnster handelsonderne
ming en technisch adviesbureau,
Marehoekstraat 34, groothandel in
bouw- en waterbouwmaterialen.
Groothandel in en im- en export
van geregelde en ongeregelde goe
deren. Het adviseren, op plan zetten
en bouwen van projecten en indus
triële procestechnieken, 1 werkza
me persoon.
Van Dijke vastgoed, Ceciliaweg 4,
bemiddeling bij aan- en verkoop
van onroerende goederen, en taxa
ties, 1 werkzame persoon.
P. Bijl bouwservice, Plevierlaan 51
klusbedrijf, geen werkzame perso
nen.
Weggemans transport b.v., Molen
dijk 18, transportbedrijf, verzorgen
van opslag en overslag, 1 werkza
me persoon.
Klusbedrijf P. Potter, Paasdijkweg
4, klusbedrijf, klein- en groothandel
in hout en bouwmaterialen, 1 werk
zame persoon.
Na een slechte week wat de aardap
pelprijzen betreft, trokken de prij
zen op de veiling van Sint-Anna
land deze week weer wat aan bij
een dalende aanvoer. Dinsdag werd
er per kilo gemiddeld iets minder
betaald, maar gisteren ging het be
ter. De Doré steeg met zo'n vijf
cent, terwijl ook Gloria, Eigenhei
mer en Bildtstar lichte stijgingen
boekten.
Woensdag 27 augustus: Doré 9-
14, drielingen 10; Gloria 11-15,
bonken 22, drielingen 12, kriel 50;
Eigenheimer 24; Bildtstar 20-25.
Aanvoer 118 ton.
Dinsdag 26 augustus: Doré 10-15,
drielingen 8; Gloria 10-12, bonken
21, drielingen 9-10, kriel 55; Fries-
lander bonken 31, drielingen 22;
Eigenheimer 23; Bildtstar 21-26;
Koopmans Blauwe 25. Aanvoer
112 ton.
Maandag moet het
schoonmaken van de dij
ken beginnen maar de
uitnodigingen aan lang
durig werklozen die het
karwei moeten klaren,
gaan pas vrijdag de deur
uit. Initiatiefnemer P.
Huijsse uit Scherpenisse
schudt zijn hoofd. Dins
dagavond ging de com
missie welzijn en onderwijs schoorvoetend akkoord
met een subsidie van 3500 gulden aan de stichting
mens, milieu en werk te Scherpenisse. De stichting
kreeg het voordeel van de twijfel. Huijsse's doel is
om werklozen weer aan arbeid te laten wennen. Er
moeten van de gemeente vier vrijwilligers met een
bijstandsuitkering aan meedoen, maar wie dat zijn is
nog niet bekend.
Volgens Huijsse gaan de 400 brieven van de sociale
dienst pas eind deze week op de bus. „Al maanden
ben ik er mee bezig. Het gaat zo moeizaam," ver-
zucht hij aan de voor
avond van het project.
Maandag begint hij aan de
dijk bij Bergsediepsluis
maar of er vrijwilligers
aanwezig zijn, is nog vol
strekt onduidelijk.
De commissieleden ston
den sympathiek tegenover
het initiatief maar E. Frig-
ge-Hogesteeger (VVD)
vond de 10.000 gulden waar de stichting om had ge
vraagd (de provincie betaalt ook een deel) veel te
veel voor een keer per jaar de dijk van zwerfvuil te
ontdoen.
Het raadslid vond dat het twee keer zou moeten.
CDA-er J. de Jager twijfelde aan het effect van het
project. „Kun je op die manier mensen uiteindelijk
weer aan een baan helpen?"
Er moet volgens hem nauwlettend gecontroleerd
worden wat er gedaan wordt. Ook de andere com
missieleden vonden dat.
THOLEN
t/m aug. Fototentoonstelling Leen
Verhage, Ten Anker,
t/m 28 aug. Fietsvierdaagse 15 of
25 km, start Markt 18.30-19.30 u.
28 aug. Kampeerovernachting
zwembad De Spetter.
29 aug. Familiezwemmen met ont
bijt, zwembad De Spetter.
29 en 30 aug. Braderie, vr 13-21 u.
za 9-21 u.
30 aug. Vuurwerk, haven bij Ge
maal weg 21.30 u.
3 sept. Informatie-avond borstvoe
ding La Leche League, Garnalen-
straat 68 20.15 u.
8 t/m 12 sept. Zwemvierdaagse,
zwembad De Spetter.
20 sept. Optreden Bruinisser Vis
serskoor en fanfare Oosterland,
Meulvliet 20 u.
27 sept. Zwemmarathon, zwembad
De Spetter.
27 sept. Afsluiting zwemseizoen
met live-muziek, zwembad De
Spetter.
27 sept. Puzzel-oriëntatierit MAC,
start Zoekweg 19.30 u.
OUD-VOSSEMEER
30 aug. Ploegwedstrijden PJZ, krui
sing Hogeweg/Rijkebuurtseweg 13
u.
6 sept. Fancy-fair Zonnebloem,
Vossenkuil 13.30-16.30 u.
19 en 20 sept. Hobbybeurs en -ten-
toonstelling, Vossenkuil.
27 sept. Algemene ledenvergade
ring wandelsportclub Vosmeer, Hof
van Holland 19.30 u.
SINT-ANNALAND
t/m oktober Tentoonstelling streek
museum Meestoof over fotografie
en bruiloften, di t/m za 14.15-16.45
u.
28 aug. Vakantiebijbelclub met 's
avonds kampvuur, verenigingsgeb.
Het Trefpunt 9.30 u.
30 aug. Invitatietoernooi tafelten
nisvereniging Smash '76, Wellevae-
te 9 u.
2 sept. Start tafeltennisseizoen
Smash '76, Wellevaete 18.45 u.
16 sept. Voorlichtingsavond platte
landsvrouwen over medicijnge
bruik, Wellevaete.
SINT-MAARTENSDIJK
30 aug. Fietstoertocht Schouwen-
Duiveland, start café Smerdiek 9 u.
9 t/m 11 sept. Fietspuzzeltocht 15
of 25 km., vertrek Haven.
13 sept. Toertocht per racefiets over
150 km, vertrek café Smerdiek 9 u.
20 sept. Ierse avond met onder
meer The Jolly Beggars en Jake,
Haestinge 20 u.
27 sept. Uitvoering koormuziek,
Rehobothkerk 19.30 u.
SCHERPENISSE
30 aug. Oosterschelde zwemtocht,
start Gorishoek 12 u.
31 aug. Koggenroute motortoerclub
Tholen, start 10 u. veiling aan Veer-
dijkseweg.
SINT-PHILIPSLAND
17 sept. Avond plattelandsvrouwen
over Zweeuwse Vlegel, Wimpel 20
u.
BERGEN OP ZOOM
t/m 31 aug. Expositie polyptiek
'Aetheria Sapientia' van Frans v.d.
Boom, Markiezenhof,
t/m sept. Expositie beelden en ob
jecten uit speksteen door P. Make-
new uit Tholen, kunst- en antiek
kelder 1'Amuse di t/m za 12-17 u.
t/m 28 sept. Historische tentoon
stelling '1747: Bergen op Zoom be
legerd', Markiezenhof,
t/m 21 sept. Expositie schilderijen
Louis Swagerman, Markiezenhof.
30 aug. Drakentocht met gids door
historisch centrum, Hote Mercure
de Draak 10 u.
9 sept. Lezing 'De praktijk van de
gnosis' van de internationale school
van het gouden rozenkruis, Blau-
wehandstraat 21 20 u.
19 sept. Concert Residentie-orkest
Den Haag, De Maagd 20.15 u.
20 sept. Verhalenvertellers in Syna
goge en Gevangenpoort, 14, 15 en
16 u.
20 sept. Bergse filmnacht met The
Peacemaker, My Best Friend's
Wedding en Contact, Roxy-theater
24 u.
23 sept. Klucht 'Vlo in het oor'
door Mechels Teater, De Maagd
20.15 u.
26 sept. Concert 'Toucher' door
Louis van Dijk en Jan Vayne, De
Maagd 20.15 u.
27 sept. Operette 'Die Fledermaus'
door Hoofdstad Operette, De
Maagd 20.15 u.
film+++film+++film+++Iilm
ROXY 1: Anaconda - do en vr 14
en 21.30 u., za 14, 16.15 en 21.30
u„ zo 14, 16.15, 18.45 en 21.30 u„
ma t/m wo 20 u.
ROXY 2: Bean, the Ultimate Dis-
astermovie - do en vr 18.45 en
21.30 u„ za 14, 18.45 en 21.30 u„
zo 14 en 16.15 u., ma en di 20 u.,
wo 14 en 20 u. Men in Black - do
en vr 14 en 18.45 u., za 16.15 en
18.45 u., zo 18.45 en 21.30 u., wo
14 u.
CINEM'ACTUEEL 1: Batman
Robin - do t/m za en wo 14 u., zo
14 en 16.15 u. Face/Off - do t/m zo
18.45 en 21.30 u., ma t/m wo 20 u.
CINEM'ACTUEEL 2: Conspira
cy Theory - do t/m zo 14, 18.45 en
21.30 u., ma t/m wo 20 u. Lady en
de Vagebond - zo en wo 14 u.
CINEM'ACTUEEL 3: Bean, the
Ultimate Disastermovie - do t/m za
14 en 18.45 u., zo 16.15 en 18.45
u., wo 14 u. Men in Black - do t/m
zo 21.30 u., wo 20 u. Cinema Pa-
radiso: The Crucible - ma en di
20.30 u.
Radio Sloth is te beluisteren op
FM 106,5 MHz en via de kabel op
94,5 MHz.
Omroep Zeeland is op Tholen en
Sint-Philipsland te beluisteren op
101.9 MHz op de FM en op Tho
len via de kabel op 88.9 MHz
De provincie Zeeland bindt de strijd aan met de verdroging in natuur
gebieden. Na overleg met verschillende instanties is een plan van aan
pak tot stand gekomen. Voor Tholen staan daar het Diepe Gat bij Sint-
Annaland, de Pluimpot bij Sint-Maartensdijk en het Rammegors tus
sen Oud-Vossemeer en Sint-Philipsland op.
Van de 12.607 hectare natuurgebied
in Zeeland kampt 70% met verdro
ging. Dat betekent dat de grondwa
terstand er te laag is óf dat de kwel-
situatie onvoldoende sterk is om
bescherming van de natuurwaarden
te garanderen. In het provinciaal
waterhuishoudingsplan 1993-1997
wordt als uitgangspunt genomen: in
2000 een kwart minder verdroogd
natuurgebied dan in 1985. In het
jaar 2016 zou de verdroging zelfs
volledig teruggedrongen moeten
zijn. Om dat te bereiken is een ge
zamenlijke aanpak nodig van pro
vincie, terreinbeheerders en water
schappen. De bestrijding van de
verdroging kent in feite twee spo
ren: het wegnemen van de oorzaken
en het ongedaan maken van op
gang gebrachte processen. De vol
gende zaken zullen de aandacht
krijgen: differentiatie van peïlge-
bieden, regulering van de aanleg
van drainage en naleving van de
vergunningen voor het onttrekken
van grondwater aan de bodem. Ver
der zal bekeken moeten worden in
hoeverre het probleem aangepakt
kan worden in het kader van de
landinrichting. In het plan van aan
pak wordt ook gewezen op toekom
stige natuurgebieden. Er zal, op
vrijwillige basis, nog 4605 hectare
natuurgebied bijkomen in Zeeland.
Ook daar mag geen verdroogde na
tuur ontstaan.
Om de vinger aan de pols te hou
den zal de provincie elke twee jaar
een verdrogingskaart maken, waar
op de actuele situatie in beeld
wordt gebracht. Daarnaast worden
afspraken gemaakt over uit te voe
ren projecten. Niet alleen natuurge
bieden hebben met verdroging te
kampen, ook de landbouw wordt
geconfronteerd met een toenemend
tekort aan zoet water in het groei
seizoen. Het niet beschikbaar zijn
van geschikt oppervlaktewater leidt
ertoe dat meer grondwater wordt
onttrokken. Sommige maatregelen
hebben effect voor meerdere belan
gen (zoals de drinkwaterwinning),
maar voor natuurgebieden blijft een
specifieke inspanning nodig.
De blijvende verlaging van het
grondwaterpeil - dé oorzaak van
verdroging - wordt door het RIVM
voor 60% toegeschreven aan verbe
terde ontwatering van landbouw
gronden en voor 30% aan grondwa
terwinning. Het gevolg van de ver
droging in natuurgebieden is een
verruiging van de begroeiing.
Brandnetel, distel en grove gras
soorten gaan de boventoon voeren.
Daardoor verandert niet alleen de
vogelstand, maar neemt ook de on-
kruiddruk op omliggende land
bouwgrond toe. De afgenomen wa
terdruk leidt er bovendien toe, dat
de verzilting van het oppervlakte
water toeneemt. En dat heeft weer
gevolgen voor het leven onder wa
ter.
Het beheersplan van het waterschap
Zeeuwse Eilanden noemt voor Tho
len drie gebieden waar droogtebe-
strijding het eerst zou moeten
plaatsvinden: het Diepe Gat en de
Geulsche Weel aan de Oudelandse-
dijk tussen Sint-Annaland en Stave-
nisse, alsmede de eendenkooi bij
Anna Jacobapolder. De verdro
gingskaart van de provincie (situ
atie 1994) merkt ook de Bruintjes
kreek, het Rammegors, het Stink-
gat, de Pluimpot, de Winkelzeesche
watergang, een gebiedje bij de En-
gelaarsdijk en een deel van de kar-
revelden ten zuiden van Scherpe
nisse als verdroogde natuurgebie
den aan.
De provincie heeft in haar pro
gramma het Diepe Gat, de Pluim
pot en het Rammegors opgenomen.
„Maar dat betekent niet dat aan de
andere niets gedaan wordt", zegt A.
Fortuin van het waterschap in een
reactie. Neem de Bruintjeskreek in
Anna Jacobapolder. Enkele jaren
geleden zijn daar maatregelen ge
nomen om de aanvoer van water uit
landbouwgronden te verminderen
en zo de verontreiniging van het
natuurgebied terug te dringen. Het
Zeeuwse Landschap, eigenaar van
de kreek, heeft vergevorderde plan
nen Voor het uitbaggeren ervan.
Het Diepe Gat zal aangepakt wor
den in het kader van het project mi
lieuvriendelijke oevers Winkelzee
sche watergang. Waterplas en gras
land beslaan acht hectare, waarvan
er nog zeven door een natuurbe
schermingsorganisatie verworven
moeten worden. „We willen daar
zoveel mogelijk een natuurlijk wa
terpeil houden. Door de aanleg van
een drempeltje gaan we proberen
het maximum iets te verhogen", al
dus Fortuin. Wat het 24 hectare
grote natuurgebied Pluimpot be
treft, zal onderzocht worden in hoe
verre peilverhoging mogelijk is.
Uiteindelijk zal dat resulteren in
een herziening van het peilbesluit.
Op dit moment geldt het hele jaar
door een streefpeil van 70 centime
ter beneden NAP. „We gaan voor
dit soort gebieden werken met af
zonderlijke peilbesluiten per ge
bied. Dat schept ook duidelijkheid
naar de beheerder toe", zegt For
tuin. Welke maatregelen nodig zijn
om de verdroging in het Ramme
gors (155 ha) tegen te gaan, wordt
eveneens onderzocht. Het staat
voor 1999 op de planning. Voor dit
natuurgebied is momenteel nog
geen peilbesluit van kracht.
Onderzoek moet uitwijzen of aanpassing van het peilbeheer de verdroging in het natuurgebied de Pluimpot kan verhelpen.
