Delicatessen van de schorren
heel simpel en toch heerlijk
J. van den Donker
juicht 2,5 ton voor
De Schutse toe
Even op een houtje bijten
tijdens het eindexamen
Nae jaeren mee mekoare praete
Countrv-Dm
Ur-Jvmsic-Show
Varkens niet afmaken terwijl er goed vaccin is
Donderdag 15 Mei 1997
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
De lamsoren worden al
weer wat aan de grote
kant, de zeekraal is nog
wat klein. In ieder geval is
het volop tijd voor de deli
catessen van de schorren.
Lamsoor en zeekraal zijn
behoorlijk dure groenten.
De liefhebber moet er
flink wat guldens voor
over hebben, maar er zijn
op onze eilanden veel ge
zinnen, die een maaltje
krijgen van een kennis of
familielid. Zij hebben dan
een vergunning om op de
schorren de zeegroenten te
bemachtigen, want sinds
een aantal jaren is de Oos-
terschelde een beschermd
natuurgebied en wil men
het snijden beperken.
Ze smelten op je tong
Op bestelling
Prachtig werk
Heerlijk eenvoudig
Huur
Flink zijn
Doe 't over
M. Verkerke
chef Schouwen
49,50 p.p incl. buffet. Aanvang 19.00 uur.
Bel voor meer info of kaarten naar: 0113 - 374 200
Jacob Neele uit St. Philipsland is een kenner van lamsoor en zeekraal.
Jacob Neele uit Sint Philipsland is
sinds het vergunningenstelsel werd
ingevoerd, eigenlijk afgehaakt. Hij
heeft een keer zo'n vergunning aan
gevraagd, maar hij was te laat. Het
aantal aanvragers was ook veel gro
ter dan het aantal beschikbare ver
gunningen. Nu snijdt hij al ver
schillende jaren niet meer. "Voor
het snijden moet je fit en lenig zijn
en dat ben ik onvoldoende', zegt hij
met spijt. Neele heeft al heel wat
kilo's lamsoor en zeekraal van de
schorren gehaald. Prachtwerk vond
hij het. Vooral het zeekraal snijden,
deed hij ontzettend graag. Nu krijgt
hij wel eens een maaltje van een
neef.
De lamsoor, de leerachtige, lange,
smalle blaadjes eet je - kort ge
kookt - met botersaus en eieren.
Voor vier personen reken je met
zo'n kilo lamsoor. Deze eerst goed
wassen en eventueele grassprietjes
verwijderen. Dan opzetten met het
aanhangende water, zo'n 10 tot 15
minuten koken.
De tijd hangt af van de grootte van
de blaadjes, zegt Neele's vrouw Le
na. Jonge lamsoor kook je korter
dan oude en tegenwoordig kook je
alles toch korter dan vroeger. Na
het koken de lamsoren afgieten.
Mevr. Neele maakt ze dan wat aan
met een beschuit en voor de smaak
een snuf nootmuskaat en een klont
je boter. De lamsoren zijn dan bo
terzacht, ze smelten echt op je tong.
Een vers eitje en een wollige boter
saus op de aardappelen. Heel sim
pel, maar heerlijk.
"Zout is eigenlijk niet nodig op
groente van het zilte schor, maar op
de lamsoor die we laatst hadden,
heb ik een beetje zout gedaan, want
de schorren waar ze vandaan kwa
men worden niet meer ieder getij
overspoeld met het zoute zeewater
en dat merk je."
In de tijd dat Neele veel lamsoor en
zeekraal sneed - van zijn 13de tot
zijn 17de jaar, in de oorlog - was er
rond heel St. Philipsland nog ge
woon het getij en dan sneed hij zo
lang het laag water was. In het sei
zoen zelfs elke dag. En dat beteken
de dat hij soms om 4 uur 's och
tends of om 9 uur 's avonds met
snijden begon.
Hij had er gewoon zijn dagtaak aan,
want hij sneed op bestelling. Met
zijn notitieboek ging hij zijn klan
ten af. "De één wilde voor een
dubbeltje op dinsdag, de ander voor
een stuiver op vrijdag. Nu kopen
we de lamsoor en zeekraal meestal
per ons, toen verkocht Jacob ze
voor een stuiver per hand. Een flin
ke hand, wel te verstaan. Maar voor
ze in de katoenen knapzak bij de
klant waren, ging er heel wat werk
aan vooraf. Eerst het snijden, dan
werden de lamsoren thuis uitge
spreid om ze te drogen. "Als ze
droog waren, ging ik er mee naar
'de diek' om ze daar uit te laten
waaien. Dan nam ik een groot laken
mee en daar liet ik dan iedere keer
een deel van de lamsoren op vallen.
De wind blies zo de grassprietjes en
kleine stokjes weg. Thuis zocht ik
dan samen met mijn moeder de
grote stokken eruit. Ze waren dan
echt heel schoon en dat was mijn
sterke kant", vertelt Jacob trots.
"Arjaan Geense en Ko den Braber
sneden ook in die tijd. We waren
trouwens buren. Van Den Braber
heb ik het zeekraal snijden geleerd.
En diens klanten heb ik van liever
lee overgenomen, toen hij vast
werk kreeg.
Het zeekraal snijden vergt een spe
ciale techniek, je snijdt namelijk
met een zeis de zeekraal net onder
het slik af. Niet te diep, want dan
neem je de wortels mee. En als je
dan op het schor kwam - altijd vlak
nadat het hoog water was geweest -
maakte je door het leggen van dam
men in een kreekje een put. Daar
spoelde je de zeekraal in, want die
ging na het snijden met slik en al in
de emmer. Door te kneden en te
woelen in de put met modder en
zeekraal, kwam de zeekraal boven
drijven. Je haalde ze eruit en pikte
dan de grote grasprieten en het riet
er alvast uit. Na het uitlekken op de
baalzak, werden ze ook thuis ge
droogd, uitgewaaid en uitgezocht."
Jacob Neele geniet er nog van als
hij erover vertelt. "Ja, het was echt
prachtig werk en ik verdiende er
veel mee: 23 tot 24 gulden per
week. Dat was eens zoveel als mijn
vader, die 12 gulden verdiende als
voorman bij de boer. Met Pasen
werden er extra veel lamsoren be
steld, voor de vele Fluplanders uit
Rotterdam die hun familie kwamen
bezoeken. Ik had zelfs een klant,
die voor 2 gulden lamsoren bestel
de om ze vervolgens te wekken.
Tussendoor had ik dan ook nog wel
eens een bestelling voor kreukels.
Die haalde ik op de kop van Zijpe.
De lamsoren en de zeekraal kon je
het beste aan de noordkant van het
eiland halen, zoals over de dijk bij
Bram van Nieuwenhuijzen of bij de
twee oprellen, bij land van Bram
van Strien."
De handel zat er gewoon in bij
Neele, want in 1947 haalde hij al
zijn middenstandsdiploma en in
1950 nam hij samen met zijn vrouw
een kruidenierszaak over. Toen was
er geen tijd voor het snijden van
lamsoor.
Toen ze na dertig jaar met de win
kel stopten, begon Neele weer met
snijden, maar dan voor zichzelf,
een familielid, een kennis of voor
de wijkzuster bijvoorbeeld.
Als ik mijn zeekraaltjes aan Jacob
geef om ze uit te zoeken, zegt hij:
"Zo had ik ze vroeger nooit kun
nen verkopen. Er zit te veel rommel
in." Maar goed uitgezocht - niet
uitgewaaid - door Neele smaken ze
ook heerlijk. Het lekkere van de
zeekraal is, dat ze zo weinig nodig
hebben. Gewoon een balletje ge
hakt en lekkere jus op de aardappe
len. Voor de zeekralen rekent men
ook zo'n kilo voor 4 personen. De
groente goed wassen en uitzoeken,
met niet al te veel water opzetten,
15 minuten koken en serveren met
een klontje boter en eventueel wat
nootmuskaat. Ook voor de zeekraal
geldt: het is smullen geblazen. De
Zeeuwse keuken blijkt steeds weer
heerlijk eenvoudig! Hebt u nog sug
gesties, bel onze redactie voor een
volgend Zeeuws maal. (tel.
657007)
VERVOLG VAN VOORPAGINA
En Van Belzen sprak van een sug
gestief voorstel. Versluys trok het
zich aan en nam de tijd om aan te
tonen dat de oorzaak ook bij de
LHBB zelf gezocht moest worden.
Naast het bedrag ging het daarbij
om de term woon-zorgcentrum, in
plaats van aanleunwoningen.
Maar hoe het ook zij, RPF/GPV,
SGP, VVD en D66 vonden dat de
gemeente met een bijdrage over de
brug moet komen. Coppoolse had
op de wet voorzieningen gehandi
capten (WVG) gewezen. ,,De aan
leunwoningen zijn bedoeld om ou
deren zo lang mogelijk zelfstandig
te laten wonen." Dat doel komt vol
gens Van Belzen overeen met de
doelstelling en de geest van de
WVG. „Dan is het niet van belang
of het precies in ons beleid past,
maar gaat het om de doelgroep." A.
Kersbergen (SGP) wees erop dat de
vergrijzing in Tholen toeneemt, ter
wijl er minder verzorgingsplaatsen
komen. „Moeten we dit initiatief
daarom eigenlijk niet toejuichen.
Het verdient onze aandacht en on
dersteuning." J. van den Donker
(D66) wilde 2,5 ton uit de WVG-
reserve beschikbaar stellen. "Dat is
verantwoord voor deze zorg, die
hard nodig is", reageerde hij nadat
de wethouder hem erop wees dat de
WVG-pot in de toekomst waar
schijnlijk niet toereikend zal zijn.
Voor het woon-zorgcentrum in
Sint-Maartensdijk is destijds ook
een bedrag uit de WVG-reserve ge
nomen. Maar dat is een andere situ
atie, aldus Versluys, omdat er in
Sint-Maartensdijk geen voorziening
voor ouderen meer was. In Sint-An-
naland is er de Schutse. De wethou
der zei dat de commissie in feite het
beleid wilde verruimen en dat heeft
consequenties. „De bijdrage voor
Maartenshof paste evenmin in het
beleid, maar ik heb daar geen enke
le moeite mee", reageerde Kersber
gen. En mevr. Frigge zei dat nu in
vesteren op termijn een besparing
zou betekenen. Evenals Van Belzen
drong ze aan op terugnemen van
het voorstel om het opnieuw in het
college te bespreken. Versluys zei
nog dat het plan van de Schutse niet
past in de spreidingsgedachte van
de provincie, noch voorkomt in de
nota ouderenzorg.
Van den Donker - die zich door
Coppoolse liet verzekeren dat de
geloofsovertuiging bij de toewij
zing van de woningen geen rol
speelt - vond het belangrijk dat de
huren van dit soort huisvesting in
de verschillende woonkernen niet
teveel verschillen. In Sint-Annaland
wordt een kale huur van 850 gulden
verwacht, maar zonder gemeentelij
ke bijdrage zal dat 1000 gulden per
maand zijn. Versluys zei dat voor
Maartenshof de huur ook rond de
800 gulden ligt. Na de vergadering
maakte Schutse-voorzitter W.A.
Blaas duidelijk dat daarin volgens
hem de servicekosten begrepen
zijn. Zo heerste er dus nog genoeg
onduidelijkheid. Mevr. E.M. van
der Wal-Vermeulen (PvdA) sprak
zich niet tegen de afwijzing van een
bijdrage uit, maar informeerde of er
destijds ook een bijdrage was ver
leend voor de aanleunwoningen bij
Ten Anker in Tholen. Versluys
dacht van niet, maar wist het niet
zeker. Wat de hoogte van de huur
betreft, toekomstige bewoners van
de voorziening in Sint-Annaland
komen in aanmerking voor huur
subsidie en bijvoorbeeld ook voor
deelname aan de warme-maaltijd-
voorziening, zei hij.
De enige die het college steunde,
was CDA'er J. de Jager. „Wat het
college nu voorstelt, vloeit voort uit
het vastgestelde beleid. Wil je dat
veranderen, dan zul je alles nog
eens goed op een rij moeten zetten
en criteria moeten opstellen", zei
hij. Het nieuwe AOV-raadslid mevr.
M. Roelvink, die met goedvinden
van de overige leden aan de verga
dering deelnam (ze moet nog beë
digd worden), zei weinig meer aan
de uitvoerige discussie te hebben
toe te voegen. Wethouder I.C.
Moerland merkte tenslotte op, dat
de raadsleden wanneer ze dit ver
zoek willen honoreren „zo flink
moeten zijn daarvoor een lastenver
hoging toe te staan."
Even de tanden in een potlood zetten tijdens het eindexamen Nederlands. Het kan deze jongen van het Calvijncollege in Tholen misschien
helpen om inspiratie op te doen voor het mavo-opstel op D-niveau.
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Op beide scholen duren de landelijk
vastgestelde examens op C-en D-
niveau tot en met volgende week
woensdag. Maandagmiddag was
biologie aan de beurt, dinsdag ge
schiedenis en natuurkunde, woens
dag Duits en economie, vandaag
aardrijkskunde en wiskunde en
morgen Frans en scheikunde. Vol
gende week dinsdag komt Neder
lands leesvaardigheid aan bod en
woensdag Engels.
Op het Scheldecollege voor voorbe
reidend beroepsonderwijs en mavo
worden de examens voor de andere
niveau's (A en B) over een langere
periode afgenomen. Daar duurt de
examenkoorts nog tot en met 5 juni.
Wil een leerling die op C-niveau
examen doet, naar een hoger ni
veau, dan bestaat die kans. Er is een
dag ingeruimd voor een herkansing
op een hoger niveau.
Maken de beide scholen straks de
balans op van het aantal geslaagde
leerlingen, ze bereiden zich ook al
weer voor op het volgende school
jaar. Voor het nieuwe schooljaar op
het Calvijncollege hebben zich 112
leerlingen aangemeld, op het Schel
decollege 55, plus zes leerlingen
van andere scholen voor voortgezet
onderwijs die in een hoger jaar ins
tromen.
Na het succes van de vorige avond kunt u op zaterdag 17 mei wederom genieten
van een ongekend spektakel. Tijdens een heerlijk warm-koud Country-buffet kunt u
niet stil blijven zitten bij Mike de Rijcke (finalist van de Soundmix show/
de Nederlandse Garth Brooks). Als klap op de vuulpijl zingen Saskia en Serge
de sterren van de hemel. De gehele avond wordt omlijst door Trio Uniek.
Een vorm van protest op het bedrijf van A.J.M. van Genugten in Poortvliet. Stations voor kunstmatige inseminatie (k.i.) worden als boos
doener gezien voor de pest die de hele varkenshouderij en aanverwante bedrijven ernstig dupeert en ook de overheid veel geld kost.
VERVOLG VAN VOORPAGINA
"We moeten er ook weer geen dra
ma van maken, als je ziet dat mijn
bedrijf het 140ste geval is dat uit
voorzorg wordt geruimd.
Het blijft echter jammer en triest en
ik had dit ook nooit meer verwacht.
Als er uit vier onderzoeken niets
komt, dan ben je gerust. Maar dan
belt vrijdagavond 2 mei onverwacht
een medewerker van het ministerie,
dat er preventief geruimd moet
worden.
Daarover was ik heel teleurgesteld.
We mochten de varkens wel alle
maal zelf afvoeren, zij het onder
controle van het RVV. Vorige week
dinsdag is er een taxateur geweest
om de dagwaarde vast te stellen,
maar ik loop een hoop geld mis. En
dat bij een nieuwe stal die 4,5 mil
joen gulden heeft gekost. Mijn be
drijfsleider komt tijdelijk zonder
werk, want het duurt wel een
maand voordat er nieuwe biggen in
kunnen.
De stallen in Poortvliet moeten dan
eerst ontsmet zijn. Dat betaalt de
overheid wel, maar de biggen zijn
schaars en duur. Ik kan ze nog uit
Zeeuws-Vlaanderen en uit de Ach
terhoek betrekken." Van Genugten
is dan ook nog steeds bezig om zelf
een fokbedrijf op te zetten. Als
Tholen niet gaat lukken, is Fijnaart
een uitwijkmogelijkheid. Het pre
ventief ruimen aan de Noormans-
weg heeft geen gevolgen voor de
andere varkensbedrijven op Tholen,
noch die van Toon van Genugten
zelf in Middelharnis, Fijnaart en
Best. Hij noemt de consequenties
van de pest voor de varkenshouderij
als geheel echter 'dramatisch.'
"Het gaat helemaal niet goed met
de pest als je ziet dat er in Boekei
weer tien gevallen bij zijn geko
men.
't Is niet meer te houden, maar ik
vind het asociaal om zo met de boe
ren om te gaan. Er komt ook steeds
meer weerstand tegen het huidige
beleid, want zo doorgaan, dat is een
ramp voor de varkenssector en aan
verwante bedrijven, zoals transport
en voederindustrie. De gevolgen
zijn niet te overzien!"
Van Genugten spreekt over 'een po
litiek spel van de EEG.' "In het
buitenland wordt nu geld verdiend
aan de varkens. Die profiteren we
lig van onze ellende. Men gaat daar
investeren en dan gaat bij ons straks
de prijs weer naar beneden. Ik heb
er dan ook geen vertrouwen meer
in om op deze manier verder te
gaan. Er moet geënt worden. Ik
vind het geen stijl om zoveel var
kens af te maken, terwijl er een
goed vaccin is", aldus Van Genug
ten.
Dae hae te tillefoon. Die stemme ken ik toch? Mensenlieve, bin jie Piet
van de Ruug'n diek? Da's leuk, oe bin jie an mien nummer hekomme?
Nou, lest zag ik Lou van Keesje, 't Wier 'n praetje over vroeher in joe na-
em viel. Ie wist at ons schoolvrienden hewist waere.
U begrijpt het al, alle oude herinne
ringen werden weer uitgebreid op
gehaald. Het gesprek moest stoppen
en daar viel de uitdrukking je mot
's langs komme jö. Als Zeeuw be
greep hij onmiddellijk dat het een
warme uitnodiging inhield om bij
hem op bezoek te komen.
Staan we er weieens bij stil dat een
niet-Zeeuw dit maar een vreemde
manier van uitnodigen vindt? Zo
hoorde ik het verhaal van iemand
die in het Zeeuwse kwam wonen en
op een vergadering van de platte
landsvrouwen haar buurvrouw
hoorde zeggen: „Je mö 's langs
komme." Thuis gekomen dacht ze:
ik vond haar best aardig. Maar
langskomen, wat zou ze daarmee
bedoelen? Op de volgende bijeen
komst zag ze haar weer en ze
vroeg: „Bi je 't al 'n bitje
hewènd?" Ze zei: „Nou, ik ken na
tuurlijk nog niemand. En soms is
het best een beetje saai." „Mè
waerom bin jie dan nog nooit 's bie
m'n langs hekomme. Dat ök toch
hevroohe? Toen kwam het hoge
woord eruit: „Ik wist niet goed wat
je bedoelde met 'langskomen'."
Waarop haar werd uitgelegd dat dat
niet betekent: langs het huis lopen
en bijvoorbeeld je hand opsteken.
Maar gezellig op bêzoek komen.
Bij iemand thuis onder het genot
van een kopje koffie proberen el
kaar wat beter te leren kennen.
Mè nohhus: tussen ouwe vrienden
haf dit hêên problemen. Op een
keer stapte hij dus in zijn auto en
ging richting Piet van d'n Ruug'n
diek, nu woonachtig in Purmerend.
Ie docht: da 's onhevêêr twee uren
rieë. Mè da viel lêêluk teehen. Je
snap wè, de Brienenoord in Klein
Polderplein stierden natuurluk de
zaek hoed in de warre wat a d'n
tied betrof. Toen hieng 't nog
kei 'ard reehene, dus ie wier 't knap
zat. Eindelijk kwam hij op zijn be
stemming en zei tegen zijn vriend:
„Noe heek 'r daerom niks om ak 'r
bin oe." Weer zo'n mooie, wel wat
tegenstrijdig lijkende zin. Hij be
doelt eenvoudig te zeggen: Blij dat
ik er ben, ik moet er niet aan den
ken nog langer te moeten rijden.
Voor a s'r erg in oa wier 't wêê tied
om op te stappen in ie zei: ,,'t Was
wè hezèllug. Ja mee 'n hoeie vriend
hae je heweun wêêr varder waer a
je de vooruhe kêêr hebleeve was,
oak al is dat jaeren helaeje." Ie
stapt'n in d'auto in zei: „Nou, tot
ziens dan mè wêêr." In ie dórden
Piet roepe: „Je doe 't nog mar 's
over." Ook dit laatste werd door de
ander helemaal begrepen. Voor een
niet-Zeeuw is dat echter niet van
zelfsprekend. Want toen ooit een
nieuwe dominee een bezoek had ge
bracht aan een van zijn gemeente
leden in het Zeeuwse, zei deze laat
ste: „Domenie, je doe 't nog mar's
over." De dominee dacht: zou het
geen goed bezoek geweest zijn, en
vroeg dat ook letterlijk aan de man.
Hij had dus niet begrepen dat het
juist een aanmoediging was voor
een volgend bezoek. We hopen dat
uit dit stukje gebleken is dat het
dialect - ook nu nog - tussen Zeeu
wen onderling een sterke band
geeft omdat ze elkaar precies aan
voelen. Blijf het gebruiken en leg
aan de niet-Zeeuw gewoon uit wat
je met een bepaald gezegde bedoelt.
Dialect werkt dan toch verrijkend,
omdat de ander je wérkelijk zal le
ren kennen.
Lezers die andere merkwaardige
uitdrukkingen in het Thoolse dialect
kennen, wordt gevraagd dezë door
te geven aan de dialectgroep. Mo
gelijk kunnen later nog eens in een
artikel verwerkt worden. Ook ande
re reacties zijn welkom.
raitugWerênttig werén
8
•èn
Merel
ugwïrèltufWffènn
AferèntagWerènUigWerèntiigWerènlagl^gTèn
Reacties van lezers op de
rubriek zijn welkom bij de
dialectgroep Tholen,
tel. 0166-602226
De Thoolse politie-inspecteur M.
Verkerke (oud-chef van de werk
eenheid Tholen) verruilt zijn post
als voorlichter in Goes tijdelijk
voor een baan op Schouwen-Duive-
land. Tot 1 september volgt hij daar
Van Doorn op als chef van de werk
eenheid Schouwen. Van Doorn
heeft een nieuwe baan bij de meld
kamer gekregen. De voorlichtings
taken in Goes worden voortaan
waargenomen door de inspecteurs
De Bakker en Eerkes. Verkerke
werd voor de tijdelijke baan ge
vraagd door districtschef J.W. Eek-
hardt. Met het oog op het recreatie
seizoen is extra mankracht in de
Schouwse staf gewenst.
0EP,nEL,SHÈTVRUETUDSCEN™U«V,N^O BOWUNQ. EN SQUASHBANEN, SAUNA. KUUR- EN BEAUTYCENTRUM THEATER. EN RESTM^
Advertentie I.M.
DE, PAREL,
Babelweg 2,4357 BT Domburg
telefoon 0118 - 588260
