Die hoeje ouwe tied
Tj Heijboer
Stamreeks van Izaak Deurloo
Krukels of kreukels eten met
krentenbrood gezellige bezigheid
Op zoek naar voorouders via het gemeentearchief Tholen
GEEF U OP VOOR
DE CURSUS
REANIMATIE
Donderdag 17 april 1997
EENDRACHTBODE, DE THOQLSE COURANT
5
Jammer dat Pasen weer al voorbij is, voordat er in deze
krant, die wekelijks vol staat met actueel nieuws, plaats
was voor een 'Zeeuws mael'. Want ditmaal stond er een
echt Zeeuws paasmaal op het menu: 'Krukels mee kren-
tebrood'. Hoewel: zijn het nou krukels of kreukels want
op Flupland en in de Polder zeggen ze kreukels, evenals
in Oud Vossemeer en Tholen, maar in de andere dorpen is
het 'krukels'. Maar hoe je ze ook noemt, dat kleine spi
raalvormige wormpje is voor vele Zeeuwen een ware lek
kernij
Gezellig
Met stroopvet
Een Zeeuws maal
Spugen
Wie herinnert zich geen bepaalde dingen uit zijn jeugd,
gebeurtenissen, tradities. Toen we in de jaren 1945-1949
naar de mulo in Tholen fietsten kon je, zover ik me her
inner, twee dagen in de week zeggen: Machteg lieve, wat
stienkt dat! Dan was het beertjesdag in Tholen. Je rook
en zag de wagen, door paarden getrokken, geladen met
volle en lege stronttonnetjes al in de verte. En dandiep
adem halen, je neus dicht knijpen en fietsen zo hard je
kon om voorbij de houwe koesse te kommen.
Roze invasie
Molenweg 28, St. Annaland
Tel:. 652408, voor21 april
door J.J. van de Velde
ste Paasdag aan de krukels zitten,
dan eten ze zo'n 4 kilo met 5 man
op. Niet alleen met krentebrood
hoor, zegt zij vrouw, ook andere
broodsoorten komen op tafel. Jan
geeft trouwens niet eens zo om kren
tebrood. Met die 4 kilo krukels zijn
ze al gauw zo'n uur zoet. Je moet er
gewoon lekker voor gaan zitten. En
dat doen nog veel Scherpenissena-
ren, want voor Pasen zijn er zekei
zo'n 30 tot 40 rapers aan de diek
gesignaleerd. Bij de Scherpenisse-
sluis liggen de grootste.
Je eet ze tegenwoordig zowat het
hele jaar door, als borrelhapje bij
voorbeeld. Er zijn echter tijden
geweest, dat de krukels. voorname
lijk met Pasen op tafel kwamen, met
krentebrood. En na het Paasfeest
werd er geen krukel meer gegeten,
want dan waren ze niet meer goed.
Dat zegt Jan de Graaf uit Scherpe-
nisse. Jan van Lauw kan ik hem
beter noemen, anders weet niemand
in Scherpenisse wie er bedoeld
wordt. Vroeger had iedereen wel
zo'n bijnaam, maar dat komt tegen
woordig steeds minder voor, zegt
zijn vrouw, die bij ons komt zitten
nadat ze de krukels in de keuken aan
de kook heeft gebracht.
'Krukels mee krentebrood' of is het
'krentebrood mee kreukels?' Dat zal
tegenwoordig niet zo veel meer
worden gegeten met Pasen, dachten
we bij de culinaire redactie. Toch
stond het dit jaar nog bij vele gezin
nen op het menu in Tholen en Sint
Philipsland en volgens Jan de Graaf
vooral in Scherpenisse en Smurdiek.
Op de vraag waar deze Zeeuwse tra
ditie vandaan komt, moet hij het ant
woord schuldig blijven. "Gewoon,
het is Pasen en dan eet je gezellig
'krukels mee krentebrood.' Het is
dus een echte gezelschapsmaaltijd,
want als Jan met zijn familie op Eer-
De Graaf raapt ze zelf niet meer,
maar toen hij zo'n 10-13 jaar was,
ging hij in de week voor Pasen
samen met zijn moeder iedere dag
'naar de diek.' Ze raapten dan op
bestelling voor 25 cent de kilo. Wat
ze over hadden, leurden ze uit. Dat
was gewoon uit armoede. Je had dan
een extraatje voor Pasen. Er waren
meer rapers op bestelling, zoals Piet
Suurland en Joane van Coba, herin
nert De Graaf zich nog goed. Hij
weet niet beter of met Pasen zijn er
'krukels mee krentebrood.' In die
tijd gebeurde dat niet met echte
boter of becel op je brood, maar met
stroopvet. "Dat was het smeersel,
want werd er geslacht, dan ging er
geen druppel vet verloren. Dan at je
's ochtends brood met stroopvet en
's avonds brood met stroopvet. Ik at
het graag, maar nu mag ik het niet
meer", zegt Jan spijtig.
Begin jaren vijftig, toen Jan pas
getrouwd was, ging hij in de winter
wanneer er niet veel werk was, ook
krukels rapen, maar dan voor de ver
koop naar Yerseke. De krukels wer
den dan meegegeven aan schipper
Gerard Larooy en die bracht de
opbrengst in een loonzakje mee
terug. "We raapten dan voor 35 cent
de kilo en hadden ongeveer 25 kilo
in twee dagen. Er zijn nu nog men
sen die rapen voor de visboer. Of als
je zelf een maaltje nodig hebt, dan
ga je ook zelf rapen. Die koopje hier
natuurlijk niet bij de visboer."
Deze Pasen gingen de zoon en
schoonzoon van Jan de Graaf om de
krukels. Je rekent een kilo per per
soon. Laat ze eerst een dag en een
nacht spugen in zout water. Dan nog
eens goed afspoelen, zodat er geen
kruimel zand meer in zit. Neem dan
De 'houwe koesse' met de tonnetjes in de Bosstraat, met links M. de Laater en rechts L. Aalbrechtse.
remug v^reïllügW PnHHUg VY£Wt
raWfféntBSWerènlugWertniugWe
De mensen van de gemeente haal
den het volle tonnetje bij de gezin
nen op en ze gaven een lege terug.
De huizen die geen achterom had
den, nou dan ging men gewoon door
de winkel of door de gang, net zoals
het uit kwam. De man liep met zo'n
tonnetje op zijn schouder. Waar ze
met de inhoud bleven weet ik niet;
misschien wel in de Vest.
In de andere dorpen van het eiland
loste iedere inwoner het zelf op. Als
je een tuin had, groef je een put en
als het donker was - je gaf je buren
geen overlast - deponeerde je daar
de inhoud in. Was het vocht gezakt,
dan ging er grond over. Tegen de
kinderen werd gezegd: dae mag je
nie loape, dae leil d'n beer. Wan
neer je geen tuin had, bracht je 's
avonds laat de ton op de kruiwagen
naar een of andere mispit.
't Uusje stong oaltied buuten,
meestal een houten hokje. Een deur
met een hartje. En binnenin een
soort bankje van wand tot wand met
in het midden een houten deksel,
waaronder het tonnetje. Op het
Mö ja, we zulle mö dienke,
varrekes stienke,
mö held stienk nie.
Is er dan niemand die deze
ontwikkeling tegen kan houden?
Moed ouwe!
Reacties van lezers op de rubriek
zijn welkom bij de dialectgroep
Tholen, tel. 0166-60226.
bankje keurige papiertjes, gescheurd
van oude kranten. Langzamerhand
werd de trekplee gemeengoed, met
septic tank. De septic tank, een gro
te betonnen bak, werd ingegraven in
de tuin, afwatering op de riolering.
Een hele verbetering, behalve dan
wanneer hij verstopt zat. Later werd
door de gemeente de riolering ver
beterd en was er geen septic tank
meer nodig. Ook het waterschap -
deed zijn best, met rioolbemaling en
zuiveringsinstallaties. Nu heeft
ieder huis een luxe toilet, hygianisch
en mooi.
Als je over ons eiland fietst, voel je
een frisse wind, adem je schone
lucht in en zie je een mooi landschap
met prachtige vergezichten. Totdat,
nog niet eens zo lang geleden, een
ramp op ons af kwam. Je kunt 't
hloave of nie, mö 't is echt waer. De
varkensboeren kregen lucht van ons
eiland enze kwamen. Ze kregen
toestemming van de gemeente.
Zelfs een van onze wethouders ont
dekte dat ons eiland zo'n zuivere
lucht had. Zo zuiver, dat hij zelfs
sprak van een achterstand in ammo-
niakuitstoot. Dat liek me noe net iets
om hrüs op te wezen! We krijgen
een rooze invasie, zo'n 125.000 var
kens op een inwonertal van onge
veer 20.000. Die varrekes zó wat
afschiete, in stienke. In wat dienk je
van 't landschap mat al die schuren,
oe tat 'r uut hae zien. In de pol-
derwaggetjes, die worre wd rot her-
aeje deur die zwaere vrachtwae-
hens. J' ou j'n arte vast.
Vroeger hadden vele mensen een
varrekeskot. Een biggetje werd
ophezet en vetgemest. A je op vesite
kwam, most je nae dat baasje haen
kieke oe hoed at 'n hroeide; zo'n.
varrekje was de mansen d'r spaer
spot. Het at met de pot mee, gekook
te krieltjes uut d'n of. In 't naejaer
wier d'r heslacht. De slager kwam,
er werd geborreld, een drukte! van
jewelste. Woste maeke, darremen
krauwe. 's Avonds was het keutjes-
aeved. Later mochten de mensen in
het dorp geen biggetje meer opzette,
het was onhygiënisch.
Die hoeje ouwe tied, zeggen de
mensen. En dan ga je nadenken.
"Waar gaan we op ons eiland naar
toe. Een tweede Peei? Vroeger met
je neus dicht langs de houwe koesse,
nu met je neus dicht langs de vdrre-
kesstallen. Jammer dat dit alles zo
gegaan is. Tholen daar kun je niet
omheen. Je kent dat bord toch wel?
ruim water en breng het aan de kook
met een eetlepel zout en flink wat
peper. Als het water kookt, de kru
kels erin doen, weer aan de kook
laten komen en zo zachtjes een uur
tje laten koken. Dat is echt op z'n
ouderwets, want tegenwoordig wor
den ze korter gekookt en doen ze er
wel een takje selderij bij. Dat hoef ik
niet, zegt Jan. Giet de krukels af, doe
ze eventueel in een schaal. Zet deze
zo op tafel met een flinke mand
brood erbij, want volgens De Graaf
eet je met krukels zeker twee sneden
brood meer. Boter voor op het brood
en een kopje thee erbij en uw een
voudige Zeeuwse gezelschapsmaal
kan beginnen. Het is een broodmaal
tijd, dus geen toetje tot besluit. We
eten nog wel eens een hardgekookt
eitje achteraan omdat het dan Pasen
is, zegt mevrouw de Graaf.
Om de krukel uit de schelp te krij
gen, zul je - als je nog niet veel kru
kels hebt gegeten - even moeten
oefenen. Neem een gewone kop-
speld, haal eerst het donkere, harde
schijfje van de opening van het
schelpje, prik in de krukel en trek
hem al draaiend met de richting van
het schelpenhuisje mee eruit en
proef van dit zilte lekker gepeperde
hapje! Tenslotte: vergeet het bakje
voor de lege schelpjes niet.
Het echtpaar De Graaf uit Scherpenisse aan de krukels.
J
Op 16 januari 1584 komen we onze stamvader voor het
eerst tegen in een akte van de weeskamer van de stad
Tholen, waarbij voogden worden beëdigd voor de kinde
ren uit zijn eerste huwelijk. Hij wordt dan 'Jan Cornelisse
in Deurloo' genoemd, wat er op wijst dat hij woonachtig
is in de ten zuiden van Tholen gelegen Deurloopolder. In
ieder geval is bekend dat hij een perceel land in de Deur
loopolder in pacht had.
In 1585 werd Jan als poorter
van de stad Tholen ingeschre
ven. Later, in de jaren 1589 t/m
1597, was hij schepen van de
toen nog zelfstandige heerlijk
heid en polder Schakerloo.
Gezien zijn bezittinaen en de
gevonden akten in Brabant is
het aannemelijk dat hij en zijn
eerste twee echtgenotes van
oorsprong (voor 1584) uit Bra
bant kwamen.
De overgang van bijnaam naar
familienaam vond plaats in
een periode dat de meeste per
sonen nog met patroniemen
werden aangeduid. Vele veld
en streeknamen zijn zo tot
familienaam geworden. Deze
ontwikkeling is er mede de
oorzaak van dat er in het verle
den een aantal Deurloo's heb
ben geleefd die, voor zover
thans bekend, geen familie zijn
van de in deze genealogie
behandelde familie. Wel kan
met enige zekerheid gesteld
worden dat alle thans levende
personen met de namen Deur
loo, Deurlo, Duerloo en Duur-
loo op deze Thoolse stam zijn
aan te sluiten.
Debetekenis van de naam
Deurloo is niet met zekerheid
te geven. Mogelijk betekent de
naam 'doorgang, doortocht of
buitendijkse waterloop'. In
ieder geval is duidelijk dat de
naam met water te maken
heeft. P.J. Meertens vermeldt
in zijn boekje Zeeuwse familie
namen: "De naam Deurloo, die
0.a. in Tholen en Scherpenisse
voorkomt, zal wel verband
houden met een polder ten
zuiden van Tholen, de Deur-
loohoek, die zijn naam ont
leend zal hebben aan de
stroom Deurloo, die oudtijds
tussen Wemeldinge en Yerse
ke stroomde, waar men even
eens nog een Deurloohoek
kent. Men weet dat Deurloo
ook de naam is, die de mond
van de Westerschelde bij Vlis-
singen draagt. De oorsprong
van deze Zeeuwse waternaam
is niet duidelijk'.
1. Jan Cornelisse (in) Deur
loo geboren circa 1550, land
man, poorter te Tholen 9 april
1585, schepen van Schakerloo
1589-1597, wonende
Tholen/Schakerloo/Deur-
loopolder t/m 1605, daarna te
Sint-Annaland, overleden Sint-
Annaland tussen 11 januari en
16 mei 1611.
Jan was eigenaar van een
hoefje met een boomgaard te
Heerle en bouw- en weiland te
Roosendaal en Kruisland
(totaal ca. 21 gemeten), pach
ter van 4 gemeten 9 roeden
land in de Deurloopolder te
Tholen 1587-1594, eigenaar
van een hofstede met 15
gemeten 36 roeden bouw- en
weiland te Sint-Annaland nabij
het Schuttershof 1606-1612 en
pachter van land te Sint-Anna
land.
Hij huwde I circa 1575 Adriaen-
ken Jansdr. (Buyemoer), ver
moedelijk geboren in Brabant,
overleden voor 16 januari
1584, dochter van Jan Buye-
moer en N. Jansdr. Verboven.
Hij huwde II circa 1584/85 Lijs-
beth Adriaens, vermoedelijk
geboren Roosendaal/Rietgoor,
overleden voor 6 juli 1605. Hij
huwde III circa 1605/06 Neel-
ken Ingels, weduwe van Mari-
nis Ingels, wonende Sint-
Annaland, overleden na 20
januari 1613.
Uit het tweede huwelijk:
2. Adriaen Jansen Deurloo
geboren Tholen/Schakerloo
circa 1593 (op 6 juli 1605 12
jaar oud), landman, overleden
Schoondorp tussen 25 februari
1637 en 23 december 1638.
Hij was eigenaar van een hof
stede, boomgaard en 20
gemeten 69 roeden bouw- en
weiland te Schoondorp, pach
ter van circa 38 gemeten land
van de Domeinen te Scherpe
nisse.
Adriaan huwde I circa 1620
Janneken Jans, overleden
Sint-Maartensdijk tussen 23
juli en 16 december 1634. Hij
huwde II, ondertrouw Scher
penisse 16 december 1634,
Jaquemijn Cornelis (Codde),
weduwe van Manus Janse
Douw, geboren Poortvliet,
overleden voor 25 februari
1637. Zij was een dochter van
Cornelis Jacobsen Codde en
Neeltje Gabriëls.
Uit het eerste huwelijk:
3. Jan Adriaens Deurloo,
geboren Poortvliet circa
1620, landman, diaken te
Poortvliet 1654-1656,
1677, overleden Poortvliet
tussen 23 maart 1678 en 7
juni 1679.
Hij was eigenaar van een huis
op de Kadijk te Poortvliet 1678-
1679, eigenaar van enig land.
Jan huwde, als jong gezel van
Poortvliet, Tholen 17 mei 1645
Mayken Anthonisse Cobboort,
jonge dochter van Poortvliet.
Zij was een dochter van Antho
ny Marinisse Cobboort, sche
pen van Poortvliet, en Jasperi-
na N.
4. Adriaen Janse Deurloo
gedoopt Poortvliet 9 december
1646, belijdenis Poortvliet 22
december 1665, landman,
overleden voor 17 mei 1702.
Hij was eigenaar van een huis,
erve en boomgaard gelegen te
Poortvliet en 23 gemeten 248
roeden bouw- en weiland,
pachter van land.
Adriaan huwde Tholen 7 mei
1670 (ondertrouw Poortvliet 16
april 1670) Sara Isacks Lagaas
(Lavois), geboren Schakerloo,
gedoopt Tholen 31 mei 1648,
belijdenis Poortvliet 23 decem
ber 1664, landvrouw, begra
ven Tholen 31 mei 1723. Zij
was een dochter van de uit
Noord-Frankrijk afkomstige
Isaac la Gaige (Lagaes) en Jen-
ne Mabude.
5. Isaak Adriaens Deurloo
geboren Poortvliet circa 1673,
schipper te Strijenham, sche
pen 1700-1709 en weesmees
ter 1707-1709 van Nieuw-Strij-
en, burgemeester van Nieuw-
Strijen 1705/1706, overleden
tussen 13 mei en 27 december
1709.
Hij was in 1709 eigenaar van
twee huizen en een schuur te
Strijenham, een stuk weiland
onder Poortvliet en een crom-
stevenschuit liggende in de
haven van Strijenham, pachter
van 3 gemeten land te Poort
vliet.
Isaak huwde, ondertrouw
Poortvliet april 1694 Teuntje
Lucasse Snoep, weduwe van
Cornelis Cornelisse Mense,
geboren Wemeldinge circa
1666, overleden na 19 mei
1716. Zij was een dochter van
Lucas Jansen Snoep, landman
te Wemeldinge en later te Tho
len, en Digna Cornelisse
Negenooge (van haar vader
Cornelis Claesse Negenoogen,
overleden in 1647, ligt nog een
grafzerk in de Ned. Herv. kerk
te Tholen).
6. Lucas Deurloo geboren
Poortvliet circa 1698 (op 4
februari 1710 12 jaar oud),
begraven Poortvliet 20 sep
tember 1745.
Hij huwde I Poortvliet 12 maart
1726 Janna Passchier,
gedoopt Poortvliet 29 oktober
1702, begraven Poortvliet 25
maart 1730. Zij was een doch
ter van Dirk Passchiers en Mat
je Jacobs. Hij huwde II, onder
trouw Poortvliet 27 juli 1730,
Jacomijntje Manes, weduwe
van Jan Hendriks Stellenaar,
geboren circa 1693, begraven
Poortvliet 13 februari 1737. Zij
was een dochter van Abraham
Manisse en Jacomijntje Wil-
lems. Hij huwde III, onder
trouw Poortvliet 24 mei 1737,
Geertruit Marinusse van Rijsel,
weduwe van Thomas Cornelis
se, geboren Poortvliet, overle
den na 13 mei 1746.
Uit het tweede huwelijk:
7. Isaak Deurloo geboren
Poortvliet circa 1731 (op 5 juni
1737 6 jaar oud), landman,
begraven Poortvliet 8 januari
1790.
Hij was eigenaar van een hoef
je en vronen te Poortvliet (ver
kocht 1771), eigenaar van een
huis en erve in de Wijngaard
straat en een schuur en erve te
Poortvliet 1771-1791.
Hij huwde I, ondertrouw Tho
len 31 mei 1752, Maria Wil-
lems den Engelsman, gedoopt
Sint-Annaland 1 juli 1731,
begraven Poortvliet 15 sep
tember 1760. Zij was een doch
ter van Willem Jacobs den
Engelsman en Neeltje Jacobs
van den Boogaart. Hij huwde II
Tholen 26 november 1760 Cor
nelia de Min, weduwe van
Johannes van Koppelen,
gedoopt Oud-Vossemeer 27
augustus 1730, begraven
Poortvliet 3 mei 1765. Zij was
een dochter van Cornelis Pie-
terse de Min en Stabina Corne
lisse den Danser. Hij huwde III
Tholen 17 juli 1765 Maria
Bruynzeel, gedoopt Scherpe
nisse 2 maart 1738, begraven
Poortvliet 17 april 1805. Zij was
een dochter van Nicolaas
Claasse Bruynzeel en Janna
Lambregts van den Heuvel.
Uit het derde huwelijk:
8. Isaak Deurloo geboren
Poortvliet 19 januari 1782,
gedoopt Poortvliet 20 januari
1782, arbeider, overleden
Poortvliet 18 oktober 1835.
Hij huwde Poortvliet 18 febru
ari 1814 Johanna Schaing,
geboren Poortvliet 9 maart
1794, arbeidster, wonende in
de Stoofstraat te Poortvliet
1869, overleden Poortvliet 24
februari 1869. Zij was een
dochter van Johannes Schaik,
schaapherder, en Adriana
Karelse (Heter).
9. Johannes Deurloo gebo
ren Scherpenisse 9 augustus
1815, boerenknecht, wonende
op het Oudeland te Tholen,
overleden Tholen 27 februari
1874, begraven Schakerloo te
Tholen.
Hij huwde Tholen 27 juni 1838
Maatje Borgonje, geboren
Tholen 7 maart 1811, arbeid
ster, overleden Tholen 16
november 1889, begraven
Schakerloo te Tholen. Zij was
een dochter van Petrus Bour-
gonje, arbeider, en Pieternella
Overbeeke.
10. Izaak Deurloo geboren
Tholen 22 juli 1838, arbeider,
wonende Oudeland te Tholen,
overleden Tholen 25 april
1913, begraven Schakerloo te
Tholen.
Hij huwde Tholen 14 juni 1865
Leena Pieternella Slootmaker,
geboren Tholen 3 april 1846,
arbeidster, overleden Tholen
27 februari 1940. Zij was een
dochter van Leendert van der
Heijde, arbeider, en Janna
Slootmaker.
11. Leendert Deurloo gebo
ren Tholen 3 april 1878, landar
beider, onderhoudsman en
grafdelver begraafplaats Scha
kerloo, wonende Oudeland 26
te Tholen, overleden Tholen 18
februari 1959, begraven Scha
kerloo te Tholen.
Hij huwde Tholen 6 oktober
1898 Johanna Moeliker, gebo
ren Sint-Philipsland 18 januari
1879, overleden Tholen 30 juli
1971, begraven Schakerloo te
Tholen. Zij was een dochter
van Johanna Moeliker.
12. Izaak Deurloo geboren
Tholen 2 april 1899, landarbei
der, wonende Oudeland 27 en
Jan van Bloisstraat 9 te Tho
len, overleden Bergen op
Zoom 28 mei 1983, begraven
Tholen 1 juni 1983.
Hij huwde Tholen 2 december
1920 Jakomijna van Vessem,
geboren Tholen 5 mei 1899,
overleden Bergen op Zoom 30
mei 1983, begraven Tholen 1
juni 1983. Zij was een dochter
van Jacob van Vessem, arbei
der te Tholen, en Maria Jan
sen.
Bronnen: Gemeentearchief
Tholen en genealogie 'Deur
loo. Een Thools geslacht'.
Leendert Deurloo en Johanna Moeliker met hun 12 kinderen. Van links naar rechts: Jannh, Pieternella, Leena Pieter
nella, Adriaan, Johanna Leena, Maris Pieter, Jan, Leendert Johannes, Izaak, Johannes Leendert, Pieteren Cornelis (foto
6 oktober 1938).
t
