PERSIA Hartje winter bij Gorishoek Poortvlietse student verzamelt dode vogels langs Thoolse kust Geen ruimte voor meer glastuinbouw 'Bijvoeren watervogels nodig maar conditie is nog redelijk' mm Opvoedbureau naar Tholen Exclusief en voordelig PvdA volgt varkensfokkers met argusogen Donderdag 16 januari 1997 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 11 Vogelbescherming op televisie en bij waterschap Peizen, Berbers, Kelims, Nepals, Gabbeh's. Zomaar een winterse dag. Een helderblauwe hemel en een gezonde, frisse lucht. Althans, zo voelt het aan. De deur van het Poort- vlietse huis wordt geopend door Joost Krijger. Een 18- jarige student aan het Groencollege in Goes met veel hobby's waaronder vogels observeren. Op zich niets buitengewoons, maar juist de interesse voor vogels heeft hem deze win ter menig vrij uurtje gekost. Joost verzamelt namelijk dode vogels. Genoeg reden om hem een paar vragen voor te leggen. Observeren Joost Krijger vrijwilliger rijksinstituut kust en zee Niet nek omdraaien Voedseltekort Vel over been Ontwerp-streekplan nauwelijks aangepast De opmerkingen die de gemeente Tholen heeft gemaakt over het nieuwe ontwerp-streekplan, hebben tot minima le aanpassingen door de provincie geleid. Weliswaar is de suggestie overgenomen om de zuidkant van Tholen als ontwikkelingszone aan te merken voor plattelands- toerisme (ook de provinciale VVV vond dat Tholen hier onderbelicht bleef). Maar gedeputeerde staten vinden niet dat Sint-Annaland en Stavenisse als recreatieconcen tratie aangeduid moeten worden zoals dat voor andere Zeeuwse plaatsen met een jachthaven geldt. Stroomwegen Investeringen Landbouwvoorman in St. Annaland Het bijvoeren van watervogels is nodig maar de meeste vogels zijn nog in redelijke conditie. Tot die conclusie komt de vogelwerkgroep van de natuurvereniging Tho len. Die ging zaterdagmorgen met negen leden en vier auto's vol brood, zaden en graan op pad om watervogels te voeren. Kruimeltjes Ouders die met eenvoudige vragen over hun opgroeiende kinderen zit ten, kunnen in de toekomst terecht op het spreekuur van een deskundi ge. De stichting jeugd en gezin gaat deze houden in Tholen-stad en Sint- Maartensdijk, waar zogenaamde opvoedbureaus gevestigd worden. De gemeente wordt gevraagd een wachtruimte en een telefoonruimte voor twee halve dagen per week (gedurende maximaal 42 weken) beschikbaar te stellen. Daarmee is 1600 gulden gemoeid. De provincie staat de eerstkomende drie jaar garant voor de voorziening, die voortkomt uit het Zeeuwse plan jeugdhulpverlening. Bij het opvoedbureau houdt een orthopedagoog een vrij toegankelijk spreekuur. Mensen kunnen er, ook telefonisch, terecht zonder dat spra ke zal zijn van intensieve hulpverle ning. In de meeste gevallen zal met één of meer contacten het probleem aangepakt kunnen worden; soms zal doorverwijzing plaatsvinden. Het gemeentebestuur denkt dat het opvoedbureau op Tholen in een behoefte zal voorzien. Als de wel- zijnscommissie dinsdag positief adviseert, wil de gemeente de stich ting vast toestemming geven om de organisatie van het Thoolse spreek uur ter hand te nemen. Niet alleen bij bezorgde burgers komen de vogels aan bod die van de strenge winter te lijden hebben. Ook de vogelbescherming zet zich danig in om de gevederde vrienden zoveel mogelijk in beeld te krijgen. Maan dag 27 januari is er bijvoorbeeld in een televisieuitzending van de NCRV te zien wat het werk van vogelbescherming Nederland is. Er is te zien hoe de ooievaar in Neder land van de ondergang werd gered, waarom de steenuil op de rode lijst van bedreigde vogels staat en hoe vogelorganisaties in binnen- en bui tenland de belangrijke vogelgebie- den langs de trekroute naar Afrika veilig stellen. De vogelbescherming maakt zich zorgen om wat ze het 'wanbeheer' van de Waddenzee noemt. Dit belangrijke natuurgebied lijdt volgens de natuurorganisatie enorm van mechanische schelpdier visserij waardoor trekvogels het slachtoffer worden van voedselge brek. De uitzending van de NCRV, op Nederland 1, begint om zeven uur. Waarnemend directeur E. Wanders van de vogelbescherming overhan digt aanstaande woensdag het eerste exemplaar van de-brochure 'Voedsel voor lepelaars' aan de kersverse dijkgraaf W.A. Gosselaar van het waterschap Zeeuwse Eilanden. De brochure is speciaal geschreven om waterschappen een handvat te bie den om bij de uitoefening van hun taak rekening te houden met de eisen die lepelaars en hun prooidie ren stellen aan water en oevers. De brochure wordt om twee uur aange boden op het kantoor van Zeeuwse Eilanden in Goes. Fortuinstraat 3 Bergen op Zoom Tel-0164-243509 r-~^ Advertentie I.M. ti «i Eenmaal aan de keukéntafel doet Joost zijn verhaal uit de doeken. Het is minder vreemd dan het lijkt. De Poortvlietenaar spaart namelijk niet zomaar voor zichzelf overleden vogels, maar doet dat voor een instelling die luistert naar de een voudige naam rijksinstituut voor kust en zee (RIKZ). Dit instituut (onderdeel van rijkswaterstaat) doet onderzoek naar het milieu in en rond de kustwateren. Maar Joost begint, bij het begin. Hij is namelijk niet altijd zo gek op vogels geweest. "Dat is eigenlijk pas gekomen toen ik naar de groene school in Goes ging. Daar leerde ik Roland-Jan Buijs uit Woensdrecht kennen", ver telt de Poortvlietenaar. "Hij was al heel veel bezig met vogels en van hem heb ik het zo'n beetje overgeno men." Joost is ook lid van de Thoolse natuurvereniging Rubia Tinctorum die werkgroepen voor gewone vogels en roofvogels heeft. Hij en zijn Woensdrechtse vriend gaan regelmatig naar vogels kijken. Daar voor zijn enorme telescopen in de handel waarmee je een rietzangertje vanaf honderd meter in de gaten kunt houden, maar die apparaten zijn een beetje prijzig. "Daar moet ik nog even voor doorsparen", erkent Joost. "Maar ik heb wel een goede verrekijker gekocht en daar kom je ook wel een heel eind mee. Eind vorig jaar waren we met z'n tweeën op de Philipsdam naar vogels aan het kijken, toen we daar iemand aan het werk zagen. Het was Henk Bap tist van het RIKZ. Hij sprak ons aan en zei dat er eigenlijk te weinig vrij willigers waren om te helpen met het inventariseren van de sterfte onder vogels aan de kust. En hij vroeg of wij er iets voor voelden. Nou, zo is het dus gekomen", vertelt Joost. 'Het' houdt in dit geval in dat de Poortvlietse student in de winter regelmatig een flink stuk zeedijk langs moet fietsen om te zien of er dode vogels liggen. "Ik heb een stuk van de Oesterdam vanaf de eerste bocht na de Speelmansplaten rich ting Tholen en dan verder de dijk langs Scherpenisse, Sint-Maartens dijk en Stavenisse naar Sint-Anna- land. Mijn vriend doet de andere helft van de Oesterdam en de zee dijk tot aan Yerseke", zegt Joost als of het niets is. "Het is inderdaad een flink stuk en dat kun je ook niet in één keer afzoeken. Dat doe ik dan ook in twee dagen. Het inventarise ren zal nog wel tot maart doorgaan, want ook na de winter zullen er nog veel vogels doodgaan omdat ze te zwak zijn geworden." De opdracht die Joost van het RIKZ mee heeft gekregen is vrij simpel: Fiets langs de dijk (aan de zoute kant) en neem alle dode vogels mee die je tegenkomt. Dat lijkt eenvoudi ger dan het is. De strenge winter eist een zware tol onder de vogels die aan de kust leven. Vooral de schol eksters (u weet wel, die zwart-witte vogels met oranje snavels die op de slikken naar schelpdiertjes zoeken) hebben van de vorst te lijden. "Daar van gaan er zoveel dood, dat ik ze niet allemaal zelf kan meenemen. Tot nu toe zijn er zo't\ 4000 dode scholeksters in Zeeland gevonden en men verwacht dat het er aan het eind van de rit 10.000 zullen zijn", legt Joost uit. "Dus die verzamel ik allemaal en gooi ze op hopen aan de dijk. Het RIKZ haalt die vogels dan later met een auto op. Maar de rest, strandlopers, pleviertjes en ture luurs, neem ik wel mee in vuilnis zakken." Het is een karweitje dat Joost als natuurliefhebber aan de ene kant wél en aan de andere kant niet graag doet. "Het is natuurlijk absoluut niet leuk om dode vogels op te pakken en in zakken te stoppen of op een hoop te gooien. Het is een rottig gezicht. Maar je leert er ook een hoop van. Want je kunt de vogels van heel dichtbij bekijken, wegvliegen zullen ze niet meer", zegt de Poortvlietse natuurfanaat, die echter ook wel eens half-dode vogels tegen het lijf loopt. "Je ziet die vrij regelmatig. Dat is echt heel vervelend. Je kunt er niets tegen doen. Bijvoeren is natuurlijk onbegonnen werk. Als je langs zo'n groepje loopt, dan zie je al of ze verzwakt zijn of niet. Ze vliegen niet meer weg. Sommigen zijn zo verzwakt, dat ze bij eb zelfs die honderd meter naar de waterkant niet meer kunnen vliegen. Daar is nog wel wat voedsel te vinden omdat die slikken nog niet bevroren zijn. Maar sommige kunnen het gewoon niet meer aan. Tja, wat moet je dan doen? Doorgaan, want ik ben niet iemand die ze dan zelf de nek om gaat draaien." De felle kou die veel voedselplaat sen voor de vogels onbereikbaar maakt, is niet de enige reden van de grote vogelsterfte. "Het is een com binatie van factoren. De vorige win ter was ook al streng. Toen zijn er veel schelpdieren bevroren. Het voedselaanbod was dus al wat beperkt en daar komt ook nog eens overbevissing bij zodat er weinig meer overblijft. Als je dan zo'n strenge winter krijgt als nu, hebben de vogels gewoon niet genoeg reser ves", legt Joost uit. "Een aantal vogels trekt dan verder naar het zui den. Maar een groot deel blijft zolang mogelijk en heeft daar dan vervolgens de kracht niet meer voor." Dat het aantal vogels dat aan de kust het loodje legt niet gering is, bewijst de lijst van dode exemplaren die Joost in de afgelopen drie weken heeft gevonden op zijn traject: 350 scholeksters, 60 bonte strandlopers, 55 IJslandse tureluurs, 25 zilverple vieren, vijftien Steenlopers, tien wulpen (die beginnen nu ook aan het eind aan hun reserves te komen), vier rosse grutto's en nog wat andere soorten zoals brilduikers. En dat is volgens de Poortvlietenaar nog lang niet alles. "Er zijn ook vogels die doodgaan en opgegeten worden, die nog onder het ijs zitten of die door andere men sen opgeruimd worden. Dat is bij voorbeeld op een stuk dijk bij Sint- Annaland gebeurd. Niemand weet wie het gedaan heeft, maar het RIKZ heeft dat natuurlijk liever niet, omdat het de aantallen gevonden vogels beïnvloedt", vertelt Joost. Het RIKZ neemt echt Mie vogels mee. "Ja, ze worden één voor één onderzocht. Daarvoor worden ze opgeslagen in een grote koelcel." Een ritje naar de Oesterdam volgt. Een stuk van het werkterrein van Joost waar veel vogels verblijven. "De Oesterdam en de Slikken van de Dordtsman tussen Sint-Maartens dijk en Stavenisse zijn grote verza melplaatsen. Daar vind je dan ook veel dode vogels op dit moment", vertelt Joost. Aan het uiterste puntje van zijn gebied, tegenover de Speel mansplaten, loopt de RIKZ-vrijwil- liger de dijk over waar hij een 'hoop je' scholeksters heeft weggelegd om opgehaald te worden. Het is een tra gisch beeld. De vogels zijn veelal in hun slaap overvallen door de vorst. Ze zien eruit alsof ze opgezet zijn. In hun karakteristieke houding, het kopje zelfs rechtop en de ogen open, zijn ze bevroren. Een enkeling heeft de kop nog tussen de veren, een teken dat het dier is ingeslapen om nooit meer wakker te worden. Maar Joost laat zien dat de vogels niet zo mooi meer waren als ze eruit zagen. Als hij de veren wat weghaalt, is duide lijk het uitstekende borstbeen te zien. Letterlijk vel over been. Op de dijk liggen ook her en der veren van verzwakte vogels die door roofdieren zijn gepakt. De dieren overnachten op de glooiing van de dijk. "Vreemd genoeg vind je ze dan daar ook dood. Je zou verwachten dat ze in het gras gaan slapen, maar dat doen ze bijna niet", zegt Joost. Hij verwacht dat hij ook deze dag weer veel op zal moeten ruimen. Het trieste beeld van de vele door de kou bevangen vogels staat in schril con trast tot de prachtige aanblik die Ie Oosterschelde biedt in deze strenge winter. Enorme, soms manshoge stukken ijs worden door de vloed aangevoerd en blijven bij eb achter op de glooiing en het slik. Hier en daar liggen hele ijsplaten van tien tallen vierkante meters groot. Met de strakke, blauwe hemel erboven, zou je je even aan de kust van een poolgebied kunnen wanen. Wit en blauw schittert het ijs op het grijze slik. Op de stenen, een eindje hoger op ligt echter de zoveelste scholek ster die deze pracht niet overleefde. Evenmin wil Middelburg flexibeler omgaan met de uitbreiding van jachthavens, maar vasthouden aan het beleidsplan Oosterschelde. De Recron (organisatie van recreatie ondernemers) mist aandacht voor het toerisme in Tholen in de regio nale uitwerking in het voorontwerp. Maar volgens g.s. zal dat in gemeen telijke visies aan de orde moeten komen. Aangaande de woningbouw houdt de provincie vast aan het uitgangs punt dat in kleine kernen alleen gebouwd mag worden voor de eigen behoefte. In de statencommissie ruimtelijke ordening waren verschil lende leden het daarmee niet eens. Zo vond het Thoolse SGP-statenlid G.D. Roeland dat als gevolg van verdringing meer woningbouw in kleine kernen nodig is om de plaat selijke bevolking te kunnen huisves ten. Uitbreiding moet volgens hem mogelijk blijven. G.s. willen voor rang geven aan het opvullen van lege plekken in de bebouwing, maar sluiten uitbreiding niet uit. Ook AOV-statenlid L.J. van Doorn uit Sint-Maartensdijk wilde meer bouwmogelijkheden voor kleine kernen. Het aanduiden van bovenregionale Thoolse wegen (Philips- en Oester dam) als stroomweg gaat ook niet door. G.s. lichten toe dat stroomwe gen bedoeld zijn voor een hoge rij snelheid van voertuigen en dat daar toe ondermeer gescheiden rijrichtin gen nodig zijn en dat kruisend en overstekend verkeer moet ontbre ken. In dat licht bezien is het weinig consequent, dat vervolgens op Schouwen de provinciale weg van Bruinisse naar Haamstede als stroomweg wordt aangeduid. Die voldoet namelijk evenmin als de Thoolse wegen aan de gestelde cri teria. Het Thoolse gemeentebestuur had daar in zijn reactie ook op gewe zen. Ten aanzien van windenergie zullen de resultaten van een milieu effectrapportage het provinciale beleid bepalen. Waar de LTO-raad Zeeland (georganiseerde landbouw) een terughoudend beleid ten aanzien van windturbines bij agrarische bedrijven afwijst, wil de gemeente Tholen grootschalige parken slechts langs de Oesterdam toestaan. Ruimere mogelijkheden voor glas tuinbouw bij Sint-Annaland, zowel door Tholen als de LTO-raad en het Thoolse SGP-statenlid G.D. Roe land bepleit, wijst de provincie van de hand. Ze houdt vast aan een maximum van 20 hectare glas. Ook de VVD-statenfractie wilde van g.s. weten waarom het geen 30 ha kan zijn, temeer daar voor Sint-Anna land verzoeken zijn ingediend. De gedeputeerde heeft geantwoord bij complexen uit te gaan van minstens 100 ha. Glastuinbouw vergt fikse investeringen ten aanzien van de infrastructuur en wanneer de gemeente via een regiovisie groen licht zou geven voor een dergelijke Vogel voedering. De afdeling Ber gen op Zoom van de dierenbescher ming heeft samen met de vereniging De Scharrelslager een voederingsac- tie voor vogels opgezet. Mensen kunnen bij slagerij Jochems vetkrui- mels halen die samen met wat brood tot een balletje gekneed kunnen worden. Dat kan dan in een netje opgehangen worden. De dierenbe scherming roept de mensen wel op om geleidelijk met voeren te stop pen als sneeuw en ijs verdwenen zijn. investering, zou wat Middelburg betreft een andere situatie ontstaan. Terwijl ten aanzien van de agrari sche ontwikkeling Sint-Philipsland in het voorontwerp nog de kwalifi catie 'flexibele landbouw-ontwikke- ling' had, is de kaart in het ontwerp plan aangepast als gevolg van een opmerking van de LTO-raad. Heel Tholen en Sint-Philipsland worden nu kansen toegedicht voor intensie ve teelten. Dit ondanks een reactie van waterschap Zeeuwse Eilanden, dat genoemde teelten minder kans rijk zijn omdat het verdichtingen plan voor de aanvoer van zoet water van de baan is. De inspraakprocedure voor het ont werp-streekplan wordt nu op gang gebracht. De landelijk GLTO-voorzitter B. van het Erve was gisteravond met secretaris mr. J. Oggel in de Gouden Leeuw te St. Annaland voor een gesprek met het bestuur van de kring Zeeland-Noord en de afdelingsbe stuurders van Tholen en Schouwen- Duiveland. Dit gebeurde in het kader van de zogenaamde 'rondgang langs de kringen.' 's Middags verga derde het kringbestuur o.l.v. de Schouwse voorzitter P. Vis en 's avonds werd het gezelschap aange vuld met afdelingsbestuurders. Vol gens de Thoolse voorzitter E. Hage uit Scherpenisse kwamen er met name verenigingstechnische zaken aan de orde, waaronder de contribu tie. Van het Erve was eerder al te gast bij een vergadering van de GLTO-afdeling Tholen in decem ber. PvdA-raadslid M.A.J. van der Linde is benieuwd naar de mate waarin Thoolse agrarische bedrijven omschakelen op het fokken van slachtvarkens. In de commissie ruimtelijke ordening zei hij dat de vinger aan de pols gehouden moet worden. Burgemeester H.A. van der Munnik bevestigde dat er ten aan zien van omschakeling inderdaad een beweging op gang komt, maar kon geen concreet getal noemen. Van der Lindes opmerking werd door diverse commissieleden met instemmend gemompel ontvangen. Terwijl ze in oktober nog en masse (uitgezonderd de PvdA en SGP'er Walpot) akkoord gingen met het bieden van een omschakelingsmo gelijkheid tot 5000 m2 aan bestaande agrarische bedrijven in het buitenge bied. De burgemeester beloofde Van der Linde - die de ontwikkelingen wil blijven volgen - een overzicht van de tot nu toe ingediende aanvra gen voor de bouw van een varkens stal. J. van den Donker was tijdens een rit door de Poortvlietse Weihoek tot de ontdekking gekomen dat bij de in aanbouw zijnde stallen geen wonin gen komen. "Ik had me dat niet ge realiseerd. Het schijnt dat straks iemand uit Brabant elke morgen een rondje langs de stallen maakt om op een knop te drukken. Dat is duide lijk industrie", zei de D66'er. Hij zou in nieuwe vergunningen een clausu le willen zien die verplicht tot het bouwen van een bedrijfswoning. Maar Van der Munnik hield hem voor dat zoiets wettelijk niet kan. Volgens Piet Stols van de vogel werkgroep blijkt er nog voldoende voedsel voor eenden, ganzen, smienten, zwanen, meerkoeten en waterhoentjes op gras-en tarweland. "Er is nog wat gras waar de vogels bij kunnen komen. Maar veel kun nen ze er niet meer bijhebben. Voor al als het gaat sneeuwen komen ze in de problemen." Voor de meeste reigers en scholek sters is de strenge winter echter fataal. Reigers kunnen niet aan vis komen nu de sloten zijn dichtgevro ren en voor scholeksters geldt dat ze niet in staat zijn om kokkels en mos sels te eten nu de zandplaten in de Oosterschelde bedekt zijn met ijs. Het voeren door de vogelwerkgroep betrof die watervogels die niet van vis of schelpdieren alleen afhanke lijk zijn. Daarvoor hadden de vrij willigers bakkers en zaad-en graan handelaren benaderd voor voer. Dat leverde veel respons op. Kratten met brood in allerlei vormen; stokbrood, gesneden wit, bruin en volkoren brood en koeken, zonnebloempitten en tarwe. Onder het voer is een mislukte cake van vijftig kilo. Door een kleine stroomstoring bleef het product te dun; ongeschikt voor de verkoop, goed voor de vogels. Om ook de scholeksters te kunnen helpen had de groep wel een beroep gedaan op het kokkelbedrijf van J. Moerland in Sint-Maartensdijk maar die ligt nu stil. Het eiland werd verdeeld in vier stukken. Volgens Stols was de actie ook bedoeld om een beeld te krijgen van de omstandigheden voor de vogels. Kees Luijsterburg van de werkgroep had al eerder een ronde gemaakt en vond nogal wat dode zwanen bij de Oesterdam en vele winterslachtoffers onder de scholek sters aan de zuidkant van Tholen. "Bij de Noord in Sint-Maartensdijk kun je ze tellen." Tijdens de rit langs de zuidkant van Tholen troffen A. Helleman, S. de Koek en P. Cools groepen smienten aan, rotganzen en wilde eenden. De aanwezigheid van mensen wordt door de vogels niet op prijs gesteld, al komen ze met lekkers het land op; de meeste dieren gaan op de wieken bij het eerste sneetje brood. In de wetenschap dat de dieren terug zul len komen laten de vrijwilligers het brood en de cake achter. Om zo naar een volgende plek te zoeken waar zich grote groepen vogels ophou den. Wordt er binnendijks gevoerd, ook buitendijks stappen de vogel vrienden uit de auto om groepen smienten, ganzen en eenden van wat extra's te voorzien. De Koek loopt bij de Schelphoek de beijsde glooiing af om een zak met brood uit te strooien op de witte vlakte die zich in de Oosterschelde heeft gevormd. Wat opgetast in de auto nog veel leek, zijn nu op de ijs massa in de zeearm niet meer dan kruimeltjes. En bij het haventje van Strijenham ontmoetten ze mensen die hen erop attent maken dat er een grote groep eenden in de Auvergnepolder bij Halsteren in de problemen is geko men. Ook daar probeert de werkgroep de nood wat te ledigen. "Het is niet op Tholen, maar vogels zijn vogels," redeneert De Koek. Stols: "Op sommige plaatsen zullen we deze week nog wat bijvoeren waar grote concentraties zijn, zoals in de Oudelandpolder bij Sint-Maar tensdijk, in de buurt van de Win- kelszeese watergang en op een paar plaatsen langs het Schelde-Rijnka- naal. Dat is zeker nodig." In de buurt van de smalstad trof Stols wilde zwanen aan die zich meestal rond het IJssel- meer ophouden maar hier niet in grote aantallen overwinteren. Ook de IJslandse tureluur is nu volgens Stols in onze streek waar te nemen. Sjak de Cock van de natuurvereniging Tholen leegt op het ijs een zak met brood en cake voor de watervogels aan de Schelphoek.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1997 | | pagina 11