Zeeuwse economie
groeit, maar blijft
landelijk achter
Kerstster voor schipper Harpoen
Rapport RB ASteeds
meer tijdelijke banen
Vrijheidsboom in Tholen
geplant in maart 1795
Garages
gesloopt
voor
speeltuin
Banengroei vooral
in handel en horeca
Amerikaanse knol op
studiemiddag centraal
Vooruitzicht werkgelegenheid 1996 stabiel
Donderdag 4 januari 1996
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
11
Werkgelegenheid dit jaar onder druk
Hoewel het economisch herstel in Zeeland het afgelopen
jaar heeft doorgezet, blijft het achter bij de landelijke ont
wikkelingen. Alleen de investeringen namen in Zeeland
meer toe. Maar de groei van omzet, export en werkgele
genheid bleef achter, zo blijkt uit de resultaten van een
enquête die is gehouden door beide Zeeuwse kamers van
koophandel.
Exportgroei kleintjes
Banengroei beperkt
Actualiteitenbijeenkomsten voor landbouw
De vereniging voor bedrijfsvoorlichting Tholen en Sint-
Philipsland organiseert deze maand samen met de dienst
landbouwvoorlichting (DLV) een aantal actualiteitenbij
eenkomsten. Tijdens deze vergaderingen worden de
resultaten besproken van veldbijeenkomsten die in de
zomer werden gehouden op enkele landbouwpercelen.
Daarnaast worden er ook een paar andere actuele thema's
besproken. Morgen wordt er een gezinsstudiemiddag
gehouden over de aardappelteelt.
Aardappels
Op de lange termijn gaat het nog steeds de goede kant op met de werkloosheid op Tho
len. Het aantal mensen zonder baan daalde aanzienlijk ten opzichte van eind 1994.
Maar de laatste maanden is er weer een stijging te zien. Het Regionaal Bestuur
Arbeidsvoorziening (RBA) liet een onderzoek uitvoeren naar de ontwikkelingen op de
Zeeuwse arbeidsmarkt. Opvallend is dat het aantal tijdelijke contracten stijgt.
Groei
Allochtonen
Zeeuwse industrie blijft zorgenkind
In de periode mei 1994 tot mei 1995 is het personeelsbe
stand bij Zeeuwse bedrijven gestegen met 2545 perso
nen, ofwel 1,7%. Van die groei nam de sector handel en
horecawezen 60% voor zijn rekening. In mei vorig jaar
boden 23.847 bedrijven en instellingen in Zeeland
150.075 mensen werk.
Meer vrouwen
Gaat u maar rustig
slapen. Wij verhuizen
uw meubelen als eieren.
-m. "akkee verhuizingen b.v.
Stad en eiland zonder slag of stoot aan Fransen
Uitbundig is vorig jaar herdacht hoe er een halve eeuw
geleden een einde kwam aan vijf jaar Duitse bezetting.
Veel minder aandacht was er voor een historisch gezien
toch zeker niet minder belangrijke gebeurtenis: 200
(inmiddels 201) jaar geleden trokken Franse troepen ons
land binnen en werd de Bataafse republiek gevestigd.
Veerponten
Rechten van de mens
Volksvergadering
Batterij Stavenisse
Ook de bedrijfsontwikkelingen in
noord- en midden-Zeeland halen de
landelijke cijfers niet. Maar de eco
nomische groei zet door en de
ondernemers verwachten in 1996
een zakelijk gezien goed jaar.
Na prijscorrectie komt de groei van
de omzet van de bedrijven in noord
en midden-Zeeland uit op 0,1 pro
cent. Landelijk was dat 2,3%. De
grotere bedrijven (meer dan 50
werknemers) hebben een beter
omzetresultaat behaald dan de klei
nere. De sectoren landbouw/visserij
(+3,5%) en detailhandel (+0,6%)
deden het beter dan landelijk. Bij de
detailhandel is daar vooral de non-
foodsector debet aan, met een groei
van 1,3%. De industrie groeide met
maar 1%; landelijk was dat het drie
voudige. De metaalindustrie was
met een omzetstijging van maar
liefst 7,3% de trekker van deze sec
tor.
Hield de dienstverlening de omzet
vorig jaar op hetzelfde niveau, dat
lukte niet in de bouw en de groot
handel. Zij liepen terug met respec
tievelijk 2,8 en 0,2%. Ondanks dat
zijn deze twee sectoren verantwoor
delijk voor een investeringsniveau
dat hoger ligt dan het landelijke cij
fer: 5,3 tegen 4,6 procent. De groot
handel investeerde 32,5% meer dan
in 1994 en de bouw 9%. Kleinere
bedrijven investeerden fors meer
(+16,4%), maar grote bedrijven juist
minder in noord- en midden-Zee
land.
De totale exportgroei in het gebied
bedroeg 2,1%. Vooral bij de kleine
bedrijven, waarvan één op de acht
zaken doet over de grens, stemt die
groei positief met een toename van
5% (landelijk 3,7%). Bij de grote
bedrijven bleef de exportgroei wat
achter. Zo daalde die bij de industrie
met 0,8%, terwijl de kleinindustrie
een groei van 7,9% liet noteren.
Juist de industrie is de grootste
exporteur in de regio. Ook de groot
handel (+8,8%), bouw (+17,9%),
landbouw/visserij (+0,9%) en
dienstverlening (+0,2%) boekten
positieve exportresultaten.
De ontwikkeling van de werkgele
genheid in het gebied loopt met een
groei van 0,1 procent fors achter op
de landelijke trend: een toename
met 1,6%. Alleen landbouw/visserij
(+3,4%) en detailhandel (+0,5%)
deden het beter dan landelijk. Het
best kwamen in noord- en midden-
Zeeland de zakelijke dienstverle
ning (+6,4%) en de hout- en bouw-
materialenindustrie (+5,5%) uit de
bus. Bij de grote industrieën nam de
werkgelegenheid af met 5,5%. De
kleine bedrijven in het gebied
noteerden een banengroei van 1,9%,
de grote bedrijven een afname met
3,7%.
Vorig jaar maakte 87,6% van de
bedrijven in noord- en midden-Zee
land winst, waarbij bouw en dienst
verlening de kroon spannen. Ruim
een kwart van de bedrijven ver
wacht in 1996 een verhoging van de
omzet en bijna 94% denkt winst te
boeken. Export en investeringen
zullen groeien, maar de werkgele
genheid komt onder druk te staan.
Dit laatste vooral in de detail- en de
groothandel.
De actualiteitenbijeenkomsten wor
den in twee rondes gehouden. Om
een goede discussie mogelijk te
maken, zijn er per ronde drie bijeen
komsten over dezelfde thema's. De
eerste ronde wordt op maandag 8 en
dinsdag 16 januari gehouden. Maan
dagavond om half acht en dinsdag
om twee uur en half acht kan men
terecht in café Tolrust te Poortvliet.
Er wordt dan gesproken over de
onderwerpen: bemesting wintertar
we, bestrijding wortelonkruiden,
ziektebestrijding wintertarwe LDS
en onkruidbestrijding wintertarwe
en suikerbieten. De tweede ronde
wordt gehouden op maandag 22 en
dinsdag 30 januari op dezelfde tijd
stippen als de eerste keer, ook nu
weer in café Tolrust. Dan worden
besproken: bemesting aardappelen
en nitraatsneltest, gebreksziekten,
mestregels en luisbestrijding.
Morgenmiddag, vrijdag, organiseert
de DLV samen met de vereniging
voor bedrijfsvoorlichting, de land
bouworganisatie ZMO, de agrari
sche commissie van de Nederlandse
bond van plattelandsvrouwen en het
agrarisch jongerencontact (AJK)
een gezinsstudiemiddag. In gemeen
schapscentrum De Wellevaete te
Sint-Annaland staat van kwart over
één tot half vijf de aardappelteelt
centraal. De aardappel, volksvoed-
sel nummer één in Nederland, werd
halverwege de 16e eeuw uit Peru en
Bolivia naar Spanje en Ierland
gebracht. In de 18e eeuw was het
Europees cultuurvoedsel geworden.
In de gemeente Tholen is de aardap
pelteelt belangrijk en daarom
besloot men ook voor dit thema te
kiezen.
Voorzitter E. Hage van de ZMO-
afdeling Tholen en Sint-Philipsland
opent de middag. Vervolgens
spreekt L. Molendijk van het PAGV
te Lelystad over aardappelmoeheid.
Bedrijfsdeskundige L. Bax van de
DLV houdt een inleiding over:
mechanisatie bij het aanaarden, axi-
aalrollen op de rooier en opbreng
sten van de 90 cm-teelt. Over die
zelfde teelt spreekt ook loonwerker
Ras uit Nieuwe Tonge. Vervolgens
vindt er een forumdiscussie plaats
onder leiding van voorzitter M.A.H.
van Tilbeurgh van de vereniging
voor bedrijfsvoorlichting. J. v.d.
Wekken van de DLV vat de zaken
nog eens samen en G.J. Boudeling
van de AJK sluit om half vijf af.
Schipper A. Beusenberg aan het werk aan boord van De Harpoen.
Het voet/fietsveer Gorishoek-Yer-
seke heeft een stukje waardering
gekregen van de provinciale VVV
Zeeland. De Thoolse attractie is,
met nog vier kleinschalige projec
ten, beloond met een aantal kerst
sterren. "Ik heb er wel een stuk of
zes gekregen", zegt schipper A.
Beusenberg, die de bloemen in
Middelburg in ontvangst nam.
Met het scheepje De Harpoen van
C. Geluk uit Sint-Maartensdijk
herstelde hij een aantal jaren gele
den het oude veer op Zuid-Beve
land in ere.'Het is heel leuk om er
mee bezig te zijn", vertelt de
Bredanaar.
Dankzij verschillende subsidies
kan het fietsveer in de vaart blij
ven, want rendabel is de onderne
ming volgens de schipper niet. "Je
moet het van de korte vakantiepe
riode en de dagen rond de Yersek-
se mosseldag hebben. In juni is het
bijzonder slap.
Mensen komen soms in april of
mei al informeren, maar laten
daarna niets meer van zich
horen." Dankzij de buitengewone
zomer was het vorig jaar wat
drukker dan anders. Beusenberg
kan ook merken dat de fietsva
kantie gestimuleerd wordt: "Je
ziet steeds vaker gezinnetjes op de
fiets die overgezet willen worden.'
De Bredanaar is benaderd om ook
andere oude veerverbindingen in
ere te herstellen. "Stavenisse-
Ouwerkerk of Anna Jacobapol-
der-Zijpe zou bijvoorbeeld wel
leuk zijn. Maar het zit er niet in,
het is niet rendabel."
Behalve het fietsveer kregen ook
een kaasboerderij in Nieuwer-
kerk, een imkerij in Grijpskerke,
een wijnmakerij in Nieuwdorp en
een wijnslakkenkwekerij in Aar
denburg kerststerren. Allemaal
kleinschalige bedrijven met een
plattelandskarakter die origineel
zijn en van goede kwaliteit. De
provinciale VVV juicht initiatie
ven toe die gericht zijn op de ont
wikkeling van het plattelandstoe-
risme, omdat ze bijdragen aan een
breder recreatief aanbod in het
Zeeuwse. Dat is belangrijk omdat
de trekkers van oudsher - zon, zee
en strand - wat aan populariteit
dreigen in te boeten.
Hoofdprijs. Tien werknemers van
Pechiney in Vlissingen hebben de
hoofdprijs gewonnen in de oude-
jaarsloterij. Samen kochten ze tien
loten voor deze extra trekking van
de Staatsloterij. Op één daarvan viel
de hoofdprijs van vier miljoen gul
den, zodat ieder vier ton in de wacht
sleept.
"Wederom is in de gemeente Tholen
de werkloosheid gestegen met maar
liefst 6,8 procent ten opzichte van
oktober 1995. Er staan volgens de
laatste cijfers van het bureau
arbeidsvoorziening 657 mensen
zonder baan ingeschreven bij het
arbeidsbureau.
Daarmee stijgt Tholen op de regio's
Oostburg en Zierikzee na het hardst.
In vergelijking met eind '94 is de
werkloosheid echter met 2,2 procent
afgenomen en ook daarmee loopt
Tholen voorop in midden- en noord-
Zeeland. Het aantal vrouwen dat
naar een baan zoekt is sinds die tijd
echter drastisch gestegen met 13
procent, terwijl de werkloosheid
onder mannen juist is gedaald met
hetzelfde getal.
Opvallend is wel dat sinds kort het
aantal langdurig werklozen en jon
geren die geen werk hebben, aan het
dalen is. Eind '94 maakten deze
groepen respectievelijk 43 en 32
procent van het bestand uit. Oktober
1995 was dat 42 en 37 procent, maar
nu is 39 procent van alle mensen
zonder werk, langdurig werkloos en
35 procent is jonger dan 27 jaar. Iets
meer dan de helft van de werklozen
bestaat uit vrouwen. In het rayon
Oosterschelde (waar Tholen bij
hoort) waren vorig jaar de meeste
vacatures te vinden in de landbouw
en het onderwijs gevolgd door de
zakelijke dienstverlening, gezond
heidszorg en horeca. In de detail
handel en metaal nam het aantal
vacatures bij bedrijven sterk af. In
de landbouw nam het werk juist toe,
net als in de zakelijke dienstverle
ning. Het minste werk was te vinden
in de visserij, chemie, grafische
industrie en schoonmaak.
Het Regionaal Bestuur Arbeids
voorziening liet een onderzoek uit
voeren naar de arbeidsmarktontwik
kelingen in Zeeland.
In het rapport wordt geconcludeerd
dat er voorlopig een halt is gekomen
aan de explosieve stijging van de
werkloosheid.
Tot en met 1996 wordt er geen stij
ging verwacht, maar daarna weer
wel, zij het niet meer zo snel als in
de jaren '91 -'94. Het RBA voorziet
voor een aantal sectoren een stijging
in de werkgelegenheid in de komen
de twee jaar. Het betreft de detail
handel, de zakelijke dienstverlening,
horeca en zorgsector. En van deze
het meest bij de horeca en detailhan
del.
Het RBA merkt verder enkele ten
densen op bij werkgevers. Steeds
meer worden er tijdelijke contracten
afgesloten in plaats van de zoge
naamde 'baan voor het leven'. Ver
der wordt de arbeidsmarkt steeds
flexibeler en het aantal mensen dat
via een uitzendbureau aan het werk
gaat, stijgt.
Daarnaast stelt het RBA vast dat
werkgevers vaker kiezen voor hoger
opgeleid en meer ervaren personeel
dan eigenlijk volgens de functie-
eisen nodig is.
En er wordt meer aan risico-selectie
gedaan, de werkgever houdt reke
ning met de gezondheid van de sol
licitanten om zo minder risico te
lopen op uitval door ziekte. Dit van
wege de gewijzigde ziektewet die
bepaalt dat de eerste weken dat een
werknemer ziek is, voor rekening
van de werkgever zijn.
De economische groei zal volgens
het RBA dit jaar zo'n drie procent
zijn voor Zeeland. Dat heeft ook
gevolgen voor de werkgelegenheid.
Het aantal vacatures zal stijgen tot
zo'n 17.000 in 1997. Daarentegen
neemt de groei van de beroepsbevol
king af tot zo'n 0,8 procent per jaar.
Het RBA verwacht weer wel een stij
ging van het aantal langdurig werklo
zen en ook van het aantal allochtonen
op de arbeidsmarkt. Volgens het
RBA zoekt 36 procent van de werk
loze allochtonen een baan in de sec
tor 'personeel algemene dienst'. Daar
bij gaat het om produktiemedewer-
kers voor ondermeer industriële
bedrijven. Allochtonen stromen vol
gens het onderzoek minder vaak door
naar een vaste baan en vaker dan
gemiddeld laten allochtonen zich uit
schrijven omdat het zoeken naar
werk tijdelijk gestaakt wordt. Ze zijn
vaak laaggeschoold en raken ook
vaak weer werkloos na het vinden
van een baan, volgens het RBA. Dat
komt voor een groot deel omdat het
meestal om uitzendwerk gaat. Ook
de jongeren maken een groot deel
van het bestand uit (provinciaal zo'n
34 procent). Maar die komen relatief
snel aan een baan, afhankelijk van
hun opleidingsniveau. Het RBA con
stateerde dat vooral jongeren met een
produktie- of industrieberoep snel
aan werk komen. Hoger opgeleiden
hebben een langere zoektijd nodig.
Daarnaast vindt het bestuur dat de
jeugd vaak (mede op advies van der
den) automatisch voor een zo hoog
mogelijke opleiding kiest, in plaats
van een scholing die gericht is op de
arbeidsmarkt.
Achter de woningen aan de Cor-
nelis Frankenstraat in Oud-Vos-
semeer zijn de werkzaamheden
voor de aanleg van een speeltuin
begonnen. Loonbedrijf Van de
Klundert heeft er donderdag
twee garages gesloopt. Als de
vorst zal zijn geweken, kan het
terrein geëgaliseerd worden.
Ook moet aannemer Hommel
nog grondwerk uitvoeren. Eind
februari, begin maart kan moge
lijk met de inrichting worden
begonnen, zodat de kinderen er
in mei kunnen spelen. Het
bestuur van speeltuinvereniging
De Vossetuin belegt eind deze
maand een bijeenkomst met de
vrijwilligers en de architect, om
de taakverdeling te bespreken.
Van die ruim 150.000 mensen is bij
na 63% man en 37% vrouw; 84%
werkt full-time (meer dan 15 uren
per week).
Eén op de vier mannen werkt in de
sector industrie; bij de vrouwen
komt de overige dienstverlening
(openbaar bestuur, onderwijs, maat
schappelijke en culturele organisa
ties, werkgevers- en werknemersor
ganisaties, gezondheidszorg) op de
eerste plaats met 45%. Van de part
timers is bijna tweederde vrouw,
met ook hier de meeste werkgele
genheid in de sector overige dienst
verlening.
In bijna alle sectoren nam de werk
gelegenheid toe. Alleen in de indus
trie verdwenen er opnieuw banen. In
deze sector nam de werkgelegen
heid af met 1,7%; in twee jaar tijd
gingen hier 810 banen verloren. De
verdeling van het aantal werkne
mers (met tussen haakjes de groei)
is: overige dienstverlening 42.110
(+665); handel, hotel- en restaurant
wezen 35.625 (+1535); industrie
27.165 (-470); landbouw en visserij
12.145 (+250); bouwnijverheid en
installatiebedrijven 10.870 (+95);
bank- en verzekeringswezen, zake
lijke dienstverlening 10.615 (+350);
transport-, opslag- en communica
tiewezen 9800 (+95); openbare
nutsbedrijven 1745 (+25). Van al
deze banen werd 37% gevonden in
de Oosterschelderegio (Tholen, St.
Philipsland, de Bevelanden en
Schouwen-Duiveland).
Het aantal vrouwen met een baan
steeg in Zeeland met 3,1%, de werk
gelegenheid voor mannen met 0,9%.
Alleen in de sectoren landbouw en
visserij, industrie en transportwezen
nam het aantal vrouwelijke werkne
mers af. Er waren vorig jaar mei 980
mensen meer als part-timer werk
zaam dan een jaar eerder. Een stij
ging van 4,3%, terwijl het aantal
full-time arbeidsplaatsen met 1565
(1,3%) toenam.
Al deze cijfers zijn ontleend aan de
werkgelegenheidsenquête die is
gehouden door de regionale infor
matiebank bedrijven en instellingen
Zeeland. Conclusie is dat de ontwik
keling van de werkgelegenheid in de
meeste sectoren gunstiger is uitge
vallen dan in mei 1994 werd ver
wacht. In de periode 1993-1994 was
de stijging 0,9%. Eenzelfde percen
tage (1275 banen) wordt verwacht
voor de periode 1995-1996. Aan het
begin van dat tijdvak dacht bijna
driekwart van de bedrijven dat het
personeelsbestand min of meer
gelijk zou blijven. Ruim 10% ver
wachtte een toename en 4% een
afname van het aantal banen.
v. s ERKENDE Middelhamis Hellevoetsluis Zierikzee Oud-Beijertand
VERHUIZERS Tel. 0187-482188 Tel. 0181-320016 Tel. 0111-413163 Tel. 0186-613624
Advertentie I.M.
Iedereen heeft op school in de
geschiedenisles geleerd hoe de
Fransen over de dichtgevroren rivie
ren Nederland binnen trokken. Maar
een overval en bezetting was dat
toch niet helemaal. Mét de Fransen
kwamen ook uitgeweken Nederlan
ders mee, de patriotten. Zij waren
tegenstanders van de regentenklasse
die in de Nederlandse gewesten
regeerde, met de stadhouder uit het
huis van Oranje als symbool van dat
systeem. In de jaren tachtig van de
achttiende eeuw leidden de verschil
len van inzicht tussen beide kampen
tot een heuse burgeroorlog, met de
patriotten als voorlopige verliezers.
Duizenden van hen weken uit naar
Duitsland, de Oostenrijkse Neder
landen of Frankrijk. Hun bezittingen
werden vernield. In het stadje Tho
len gebeurde dat in 1787 door mui
tende soldaten van het garnizoen.
In 1793 bezetten Franse troepen kort
de omgeving van Breda, maar moes
ten vervolgens terugtrekken. Het
jaar daarop rukte generaal Pichegru
op door Vlaanderen. In juli werden
.in Tholen geallieerde troepen uit
Hannover ingekwartierd omdat er in
Bergen op Zoom te weinig plaats
was. In die stad én in Steenbergen
lagen 40.000 soldaten.
De baljuw van Oud-Vossemeer
kreeg de opdracht de veerponten
over de Eendracht 's nachts aan de
Thoolse kant vast te leggen en
bedacht te zijn op vreemdelingen.
Bij Tholen werd een scheepsbrug
gelegd en bij Vossemeer vier batte
rijen aangelegd en daarop 15 kanon
nen geplaatst.
Na de bezetting van Staats-Vlaande-
ren, eind oktober, werden de forten
langs de Eendracht bemand en in het
eiland wagens en paarden gevor
derd.
De periode van strenge vorst (tot
min 17 graden!) die in december
1794 aanbrak, werkte in Zeeland in
het nadeel van de Fransen. Er ont
stonden grote en gevaarlijke ijs-
schotsen in de Westerscheïde en dat
bemoeilijkte de overtocht van
Vlaanderen naar Walcheren. Ook
waren onvoldoende schepen be
schikbaar. Maar via Den Bosch en
Nijmegen drongen de Fransen en
patriotten de rest van het land bin
nen, waarop stadhouder Willem V
op 18 januari naar Engeland vertrok.
Acht dagen daarna capituleerde Ber
gen op Zoom voor generaal Le Mai-
re.
De Thoolse magistraat besloot om
stad en eiland zonder strijd over te
geven als de Fransen dat zouden
verlangen.
Op 31 januari proclameerden de
provisionele representanten van het
volk van Holland in Den Haag de
rechten van de mens en de burger.
De staten van Zeeland gaven het
gewest op 3 februari over aan gene
raal Michaud. Toen dat bericht een
week later in Tholen arriveerde,
werd besloten de Franse vlag van de
kerktoren te laten waaien. Tholen
werd met regelmaat geconfronteerd
met eisen vanuit Bergen op Zoom
om voedsel te leveren voor de troe
pen en de paarden. Sint-Philipsland
bijvoorbeeld moest 20 stuks hoorn
vee, 60 zakken tarwe en 1000 bos
sen stro leveren. Hoewel was
gevraagd om van een bezetting ver
stoken te blijven, kwamen op 14
februari 60 tot 80 soldaten en drie
officieren in het stadje in garnizoen.
Drie weken later werd de komst van
zo'n 800 soldaten aangekondigd,
waarvan er 200 in de dorpen op het
eiland ondergebracht zouden wor
den. Op 14 februari 1795 werd de
magistraat van Tholen afgezet door
de burgers en vervangen door een
nieuw bewind van vijftien personen.
Begin maart riepen ook de Zeeuwse
staten de souvereiniteit van het volk
uit, indachtig de leus: vrijheid,
gelijkheid, broederschap. Op 'ver
zoek' van generaal Le Maire werd
op de 26e van die maand de vrij
heidsboom geplant in Tholen en
vonden festiviteiten plaats wegens
de bevrijding van het volk van het
juk van de regenten. Een dag later
werd een volkssociëteit gesticht die
meteen 172 leden telde. Op 16 mei
werd de vrede getekend tussen
Frankrijk en de Republiek. Dat niet
iedereen Fransgezind was, moge
blijken uit een waarschuwing aan de
inwoners van Tholen dat verstoring
van de publieke rust door woord of
gebaar tot represailles zou leiden.
De politiek van de patriotten was
erop gericht om van de verschillende
autonome gewesten één centraal
geleide staat te maken. Maar dat ging
niet van een leien dakje. Tot drie
keer toe spraken de inwoners van
Zeeland zich in 1795 uit tegen deel
name aan de nationale conventie.
Daartoe werden volksvergaderingen
belegd, ondermeer in Sint-Maartens
dijk gebeurde dat in de kerk. Een
coup in Friesland in januari 1796
deed de stemming omslaan en op 1
maart van dat jaar kwam de nationa
le vergadering voor het eerst bij
elkaar. Een ontwerp-grondwet kreeg
in het als oranjegezind bekend staan
de Zeeland de steun van 44% van de
kiezers en dat was het op één na
hoogste getal in de Bataafse repu
bliek.
In het eerste jaar van de Bataafse
vrijheid werden zeven Tholenaren
afgevaardigd naar Middelburg. Eén
van hen, de uit Veere afkomstige
ambachtsheer van Vossemeer mr.
Franijois Ermerins, zou zelfs tot het
landelijke bestuur doordringen. Als
provisioneel representant van het
volk van Tholen werd hij in 1795
acht keer afgevaardigd naar vergade
ringen van de provisionele represen
tanten van het volk van Zeeland. In
1798 werd hij in het vertegenwoordi
gend lichaam (de volksvertegen
woordiging) gekozen en in 1800 in
het vijfkoppige uitvoerend bewind.
Tijdens het koninkrijk Holland was
Ermerins landdrost van Zeeland. De
andere Thoolse afgevaardigden
waren de Middelburgse advocaat
Caspar Jacob van Citters en Hendrik
van Gorsel, beiden namens de stad.
En namens het platteland (inclusief
Sint-Philipsland en Nieuw-Vosse-
meer) de Oud-Vossemeerse predi
kant Justus Wilhelmus de Bruyn en
zijn dorpsgenoot de koopman Gillis
van der Linde, ambachtsheer/secre
taris Martinus Jacobus Gaaswijk van
Poortvliet en Malland en Johannes
Steendijk uit Sint-Maartensdijk.
Veel van het huidige staatsbestel
werd in de periode 1795-1813 op de
rails gezet. Economisch was het een
slechte tijd, wat met name na de
inlijving bij Frankrijk (Zeeland en
Brabant in de lente van 1810, de rest
van het land in juli van dat jaar) door
allerhande regelgeving nog erger
werd. Maar de bevrijding naderde,
want de erfprins van Oranje en de
geallieerden zaten niet stil. Op 30
november landde de prins in Sche-
veningen en twee dagen later legde
hij de eed op de grondwet af. Op 7
of 8 december 1813 ontruimden de
Fransen Tholen, op 10 december
werd nog een groepje overmeesterd
bij een batterij te Stavenisse. Twee
dagen daarna werd in stad Tholen
een voorlopige regering gevormd en
op 16 december arriveerden twee
bataljons Engelse soldaten op het
eiland. Napoleons leger bleef overi
gens nog in de buurt. In maart 1814
woedde de slag om Antwerpen;
Engelse zeelieden die daarbij sneu
velden, zijn in Scherpenisse begra
ven. Een marmeren plaat in het
kerkportaal herinnert daaraan. En
pas op 23 april van dat jaar bevrijd
den Hollandse en Engelse troepen
en Russische kozakken de vesting
Bergen op Zoom.
Bronnen:
Gemeentearchief, resolutieboek
Tholen
0 S. Schama, Patriotten en bevrij
ders
0 A.M. Wessels, Zeeland in de
patriottentijd
0 P. Brood e.a., Homines novi. De
eerste volksvertegenwoordigers
van 1795.
