Dorsmachine helemaal uitgebrand
'Je voelde het als een plicht'
'De lonen in Libanon staan in
geen verhouding tot Nederland'
Pijl weg met lange
afvloeiingsregeling
Brug vormt aanzet wandelpad
Vossemeerder krijgt oorlogskruis
Poortvlietse fruitkweker Van Kempen begeleidt aardappelteelt
Winkelzeesche watergang krijgt milieuvriendelijke oevers
Donderdag 10 augustus 1995
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
3
J.J. Niemantsverdriet (69) uit Oud-Vossemeer is gisteren
morgen onderscheiden met het mobilisatie-oorlogskruis.
De versierselen werden hem thuis opgespeld door burge
meester H.A. van der Munnik.
Blauwhelmen
Niets geleerd
De afgelopen maanden
begeleidde hij in Libanon
de teelt van aardappels
voor een chipsfabriek. En
op dit moment is hij weke
lijks drie dagen in de Betu
we op pad om schade te
taxeren aan fruitbomen.
W.C. van Kempen uit
Poortvliet laat het eigen
fruitteeltbedrijf over aan
zijn zoon. Een beslissing
die in het najaar, na maan
den wikken en wegen, is
genomen.
Uitdaging
Oud-gemeentesecretaris Sint-Philipsland
De gemeente Tholen heeft per 1 juli jongstleden eervol
ontslag verleend aan oud-gemeentesecretaris W.J. Pijl
van Sint-Philipsland. Pijl is de enige ambtenaar van de
voormalige gemeente die in Sint-Maartensdijk niet kon
worden ingepast. Voor hem is een afvloeiingsregeling
getroffen.
Archivaris
NPV
Ter hoogte van de begraafplaats in Stavenisse is een hou
ten brug gelegd over de Winkelzeesche watergang. Het is
de eerste aanzet voor het 540 meter lange wandelpad dat
wordt gerealiseerd tussen Bos/Boswei en Stoofdijk.
Boomweide
Doorwas
Puin in zee
Vruchtboomkanker
De St. Annalandse brandweer bestrijdt het vuur in de combine van Nelisse; rechts de waterwagen.
"Ik hoorde een grote klap en toen
ik van de combine stapte om pols
hoogte te gaan nemen, stond die ai
in brand", vertelt landbouwer
W.H. Nelisse.
De M 140 New Holland Clayson
ging zaterdagmiddag rond kwart
voor vier op een tarweveld aan de
Plaatweg in St. Annaland in vlam
men op. Nelisse was op het grote
perceel aan zijn laatste dorsuren
begonnen, toen de combine vlam
vatte. "Dit is al de twintigste van
dit seizoen in zuid-west Neder
land", aldus Nelisse, die eerst
naar zijn huis aan de Vierde Dijk
moest lopen om alarm te slaan. De
vrijwillige brandweer van St.
Annaland was snel ter plaatse,
met de waterwagen. Beide voer
tuigen moesten een heel eind over
het tarweperceel rijden omdat de
combine helemaal achteraan
stond, vlak bij een watergang. Die
werd echter niet benut omdat de
brandweer eerst met hoge druk-
spuiten de eigen tank leeg maakte
en toen de waterwagen aansloot.
Ook een deel van het stro ver
brandde. De brandweer had alles
snel onder controle. Het interieur
van de combine brandde helemaal
uit en de banden van de voorwie
len waren gesmolten. Het rubber
veroorzaakte een zwarte rookont
wikkeling. Door de langdurige
droogte en de hitte hebben de
dorsmachines het zwaar te verdu
ren. Er zijn ook al heel wat klap
banden geweest op de harde
grond. Loonbedrijf Den Engels
man zette een combine in om het
laatste stuk tarwe voor Nelisse te
dorsen.
Niemantsverdriet postte na de
bevrijding van Tholen eind 1944 als
vrijwilliger bij de binnenlandse
strijdkrachten op de zeedijken,
kwam bij het bataljon Zeeland (II-
14 R.I.) en vertrok daarmee begin
1945 naar Frankrijk voor een mili
taire opleiding van twee maanden.
Toegevoegd aan het geallieerde
leger was hij achtereenvolgens in
Zeeuws-Vlaanderen, België en
Duitsland actief. "Bij de bewaking
en het transport van krijgsgevan
gen", vertelt de Vossemeerder. In
Engeland volgde een opleiding voor
dienst in de tropen en vanuit Liver
pool ging hij met het bataljon scheep
naar Nederlands-Indië.
"Je was jong en voelde het als je
plicht om Nederland en Europa te
bevrijden", vertelt Niemantsver
driet. "Je was kwaad op de Duitsers
en dit was dé kans om wat te doen."
In Indië diende de Vossemeerder op
Java en Sumatra. Hij maakte de eer
ste politionele actie mee en keerde
in februari 1948 terug in zijn
geboorteplaats.
Over wat de Nederlanders destijds
in Indië hebben gedaan, doen aller
lei verhalen de ronde. "Dat is echt
Nederlands, ze willen altijd het
negatieve naar voren halen. Kijk
maar wat nu gebeurt met onze
blauwhelmen in Bosnië. Maar ik
heb, gelukkig, in Indië geen exces
sen meegemaakt en aan die tijd ook
geen trauma's overgehouden." Wat
de Unprofor-soldaten in Bosnië
meemaken, kunnen de oud-Indië-
gangers heel goed begrijpen,
betoogt de Vossemeerder. "Wij heb
ben hetzelfde beleefd: dat je de orde
moet handhaven, beschoten wordt
en niets terug mag doen."
De herinnering aan die tijd draagt
Niemantsverdriet altijd bij zich.
"Het was je jeugd. Wat je ervaart,
blijft bij je." Een map met knipsels
uit kranten over en uit die jaren
koestert de Vossemeerder. Als lid
van de bond van wapenbroeders
woont hij jaarlijks meerdere herden
kingsbijeenkomsten bij. Vorig jaar
defileerde hij in Bergen op Zoom en
daar werd hij attent gemaakt op het
bestaan van het mobilisatie-oorlogs
kruis, bedoeld voor oud-militairen
uit de periode 1939-1945. Van de
uitreiking waren de vrouw, kinderen
en kleinkinderen van Niemantsver
driet getuige, alsmede Tholenaar G.
de Kok (die de onderscheiding eer
der al kreeg) van de bond van
wapenbroeders en W. Eleveld uit
Terneuzen als Zeeuws sociaal com
mandant oud-strijders.
"Juist in dit jaar worden we bepaald
bij de verschrikkingen van wat lan
den, en dus mensen, elkaar kunnen
aandoen", aldus de burgemeester.
"We hebben 50 jaar bevrijding ook
in deze gemeente mogen vieren en
worden nu bepaald bij het einde van
de vijandelijkheden in Azië en bele
ven de gruwelijke verwoesting door
de atoombom opnieuw." De mens
heid heeft niets geleerd van de
Tweede Wereldoorlog, aldus de bur
gemeester, die wees op Korea, Viet
nam, Afghanistan, Angola, Irak,
Somalië, Sri Lanka en het voormali
ge Joegoslavië. Van der Munnik
noemde in dit verband nog de kern
proeven die Frankrijk met alle
geweld wil doorzetten. "En deze
dagen worden we ook weer bepaald
bij ons koloniale verleden."
Maar er zijn ook mensen die hun
verstand gebruiken en dat schept
steeds weer mogelijkheden tot her
stel van de normale verhoudingen,
aldus de burgemeester. "Zij probe
ren het hoge ideaal van een alles
omvattende vrede te verwezenlij
ken. In het groot, massaal, maar ook
individueel." Hij noemde de onder
scheiding een late erkenning en
waardering voor het werk dat Nie
mantsverdriet destijds deed 'met in
het achterhoofd de idealen die hij
zag voor een betere wereld'.
"Drie jaar achter elkaar werden hele
slechte prijzen betaald voor het fruit
en dat kon zo niet doorgaan", vertelt
Van Kempen, zittend in de koele
woonkamer van zijn boerderij aan
de Kruijtenburgseweg.
"In overleg met mijn vrouw en zoon
is besloten om de appels te rooien."
Veertien hectare appelbomen ging
tegen de grond, 2Vz hectare peren is
blijven staan. Omdat Van Kempen
gebruik maakte van de zogenaamde
rooiregeling, mag het bedrijf 15 jaar
lang geen appels meer kweken. Op
de vrijgekomen grond staan nu aard
appelen en bieten. In de toekomst
zal waarschijnlijk voor intensievere
teelten worden gekozen. "Mijn zoon
oriënteert zich op dit moment
volop."
Het rooien van de appels betekende
voor het bedrijf van Van Kempen,
dat er één arbeidsplaats wegviel.
Hijzelf zoekt voortaan zijn inkomen
buiten het bedrijf. Dat is best een
moeilijke beslissing geweest, geeft
de fruitkweker aan.
Van Kempen was niet de enige
Thoolse fruitkweker die van de rooi
regeling gebruik maakte. En de
jongste cijfers van het Landbouw-
Economisch Instituut in Den Haag
geven aan, dat die ontwikkeling niet
vreemd is. Voor het oogstjaar
1994/1995 wordt een gemiddeld
verlies van 123.600 gulden ver
wacht voor de bedrijven in de fruit
sector. Een jaar eerder was dat
157.700 gulden.
Het gemiddeld inkomen per onder
nemer stijgt met 23.200 gulden.
Prijzen van appels en peren noteer
den het afgelopen jaar respectieve
lijk een derde en een kwart hoger
dan het lage niveau van 1993/1994.
En er wordt gerekend op een
opbrengst die 6% is gestegen. Maar
het tekort per hectare is altijd nog
ruim 11.000 gulden.
Begin december hoorde Van Kem
pen dat het aardappelverwerkende
bedrijf Fri-d'Or te Bergen op Zoom
een projectbegeleider zocht voor
Fruitteler W.C. van Kempen uit Poortvliet meldde zijn appelboomgaard aan voor de rooiregeling. Ver
volgens begeleidde hij in Libanon een halfjaar lang een aardappelteeltproject voor een chipsfabriek en
momenteel taxeert hij in de Betuwe schade aan fruitbomen als gevolg van het hoge water.
Libanon. Hij reageerde en begin
januari stapte hij voor de eerste keer
op het vliegtuig richting het Mid
den-Oosten. Van de appels en de
peren naar de aardappels, dat lijkt
een wereld van verschil. "Je moet
inderdaad even een knop omzetten",
zegt Van Kempen. "Maar als je de
kans krijgt om wat op te pakken, dan
moet je dat doen. Het is een uitda
ging. Je bouwt een enorm stuk erva
ring op en dat is nooit weg."
Fri-d'Or adviseerde zo'n anderhalf
De 51-jarige Sint-Philipslander is
blij dat aan alle onzekerheid een ein
de is gekomen. "Nu weet je waar je
aan toe bent en dat is beter voor je
gemoedsrust", zegt Pijl, die al sinds
de samenvoeging van Sint-Philips
land en Tholen op 1 januari op non-
actief stond. "We hebben elkaar
gevonden in een voor alle partijen
aanvaardbare regeling en daarmee is
dit hoofdstuk afgesloten." Eind juni
nam Pijl in kleine kring afscheid.
Het voltallige college van burge
meester en wethouders was aanwe
zig, alsmede de oud-collega's en de
twee voormalige wethouders van
Sint-Philipsland. "Een plezierige
bijeenkomst."
Pijls ontslag betekent het einde van
een ambtelijke loopbaan van 33
jaren. Dat had hij zich, bij zijn
komst naar Sint-Philipsland 2Vz jaar
geleden, wel anders voorgesteld.
Even nog dacht hij dat het Sint-Phi-
lipslandse gemeentebestuur bij zijn
benoeming (in december 1992) al
op de hoogte was van het opheffen
van de gemeente. Maar op het pro
vinciehuis werd hem verzekerd dat
dit niet het geval kon zijn.
In de aanloop naar de gemeentelijke
fusie kreeg de secretaris te horen dat
er voor hem geen passende functie
(behorend bij zijn ervaring en oplei
ding) in de nieuwe organisatie was.
Hij nam daar geen genoegen mee en
kreeg de provincie aan zijn kant.
Vervolgens werd Pijl de nieuw
gecreëerde functie van adjunct
archivaris aangeboden. Dat zag de
secretaris niet zitten omdat hij altijd
in beleidsbepalende functies had
gewerkt en nog steeds ambities*in
die richting had. Hij begon zijn
loopbaan bij de afdeling volkshuis
vesting en stadsontwikkeling van de
gemeente Den Haag, deed vervol
gens ruimtelijke ordening op de
afdeling algemene zaken van de
gemeenten Groot-Ammers, Nieuw-
poort en Langerak en werd tenslotte
hoofd algemene zaken bij de
gemeente Kerkwijk. Daar was Pijl
tevens loco-secretaris.
De stuurgroep kon geen andere
functie voor de Sint-Philipslander
bedenken en die schakelde daarop
zijn vakorganisatie RMU in. De
onderhandelingen leidden tenslotte
tot Pijls eervolle ontslag mét een
financiële compensatie tot zijn 65-
ste. Vorig jaar solliciteerde hij al
elders, maar zonder resultaat.
Gezien zijn leeftijd denkt hij zelf dat
het niet mee zal vallen om een plaats
op de arbeidsmarkt te vinden.
Inmiddels heeft Pijl een aantal
bestuurlijke functies op zich geno
men. Hij maakt deel uit van het alge
meen bestuur van de stichting wel
zijn voor ouderen en is sinds kort
secretaris van de Sint-Philipslandse
afdeling van de Nederlandse Patiën
tenvereniging (NPV). Ook is hij lid
van de bibliotheekcommissie die
nog tot eind dit jaar de fusie met de
Thoolse bibliotheken begeleidt. In
het bestuur van jeugdhonk De Kel
der vertegenwoordigde Pijl de
gemeente, zodat hij die functie heeft
neergelegd.
Van de elf Sint-Philipslandse amb
tenaren zijn er in de nieuwe gemeen
te twee bij de buitendienst geplaatst.
Eén nam de plaats in van gemeente
bode Weijler en voor zeven anderen,
waaronder enkele part-timers, werd
een plekje gevonden in het gemeen
tehuis in de smalstad. Datzelfde
geldt voor districtsopzichter Laban
van de centrale dienst gemeentewer
ken.
Michelle de Jonge neemt vast een kijkje op de brug over de Winkelzeesche watergang. Op de achtergrond is de Stoofdijk zichtbaar.
Met de aanleg van het asfaltpad kan
binnenkort worden begonnen, nadat
de aanbesteding heeft plaatsgevon
den. Het twee meter brede pad loopt
vanaf Boswei/Bos richting begraaf
plaats, gaat dan via de brug de
watergang over en vervolgens over
de ijsbaan naar de Stoofdijk. Ter
hoogte van de Veerweg voert een
trap naar de dijk. Tussen de bebou
wing en het pad komt beplanting
(haagbeuk, es, populier, kornoelje,
hazelaar, vogelkers, zwarte els en
botanische rozen), eenmaal de brug
over zijn aan de westkant van het
pad knotwilgen gepland. En langs
de oostkant van het pad een gras
strook. "Enerzijds willen we
beschutting aanbrengen met het oog
op de woningen, maar anderzijds
een ruim zicht houden op de toe
komstige boomweide", vertelt amb
tenaar M. van Loenhout. Ter hoogte
van de oude kasteelresten komt een
beeld; de replica van een 'wildeman'
- een man met een knots en een
wapenschild - zoals die eertijds bij
het kasteel van ambachtsheer Van
Tuyll van Serooskerken stond. Ver
der worden vijf zitbanken geplaatst
en zes lichtmasten.
In het kader van de landinrichting
zal tussen de ijsbaan en de Oude-
landsedijk een boomweide van 7,7
hectare worden aangelegd, "Daar
voor zijn inmiddels de eerste schet
sen gemaakt", vertelt de heer Post-
ma van de landinrichtingsdienst.
Dat gebeurt in overleg met de
gemeente en het waterschap, omdat
het de bedoeling is om langs de
Winkelzeesche watergang milieu
vriendelijke oevers aan te leggen.
Maar de realisatie laat nog wel enke
le jaren op zich wachten. In de loop
van volgend jaar zal het plan van
toedeling ter inzage worden gelegd,
waarna in 1997 de nieuwe eigen
domssituatie gerealiseerd kan wor
den. Pas dan is de aanleg van de
boomweide aan de orde. "Grondver
werving is in deze opzet cruciaal en
nog niet alle benodigde grond is ver
worven", aldus Postma. De boom
weide zal eigendom worden van
Staatsbosbeheer, maar in beheer en
onderhoud komen bij de gemeente.
jaar geleden bij het opzetten van een
chipsfabriek in het uiterste noord
westen van Libanon. Nu wilde het
bedrijf de relatie bijstaan door teelt
begeleiding te bieden. In de eerste
zes maanden van dit jaar verbleef
Van Kempen regelmatig perioden
van drie of vier weken in het verre
land. "Ondanks de nattigheid is er in
januari geploegd", vertelt hij. Poten,
aanaarden en spuiten waren de vol
gende bewerkingen. De Tholenaar
hielp met het uitrekenen van de
kunstmest en het maken van een
gewasbeschermingsschema. Omdat
de aardappelen binnen een bepaalde
tijd in de zak moesten zitten, bete
kende dat het organiseren van ver
voer naar de koelhuizen, rooiers en
personeel.
"De lonen op het platteland staan in
geen verhouding tot wat bij ons
wordt betaald, zodat er in Libanon
nog veel van handwerk gebruik
wordt gemaakt", zegt Van Kempen.
"Het planten gebeurde door meisjes
en met ouderwetse twee-rijers. Het
oogsten met een-rijige voorraad-
rooiers en vrouwen en meisjes die
de aardappelen opraapten en in zak
ken deden van 40 a 50 kilo."
Omdat eind januari, begin februari
de temperatuur al 17 tot 22 graden
is, kunnen de gangbare Nederlandse
aardappelrassen in Libanon niet
gepoot worden. "Dan zou je door
was krijgen." Er zijn enkele rassen
ontwikkeld die wél tegen de warmte
kunnen. Het rooien begon half mei
en was 23 juni klaar. Een dag later
was Van Kempen terug in Neder
land. "De eerste aardappelen waren
toen al tot chips verwerkt. Wat ik
ervan heb gezien, was het een voor
treffelijk produkt."
De Tholenaar omschrijft de struc
tuur van de landbouwbedrijven in
het oosterse land als vrij kleinscha
lig. Hoewel de vakkennis van de
boeren goed is, zijn ze erg traditio
neel ingesteld. Veranderingen wor
den zomaar niet doorgevoerd. Daar
komt bij, dat de meeste boeren niet
kapitaalkrachtig zijn en modem
materiaal nauwelijks te betalen is.
Gewassen die er verbouwd worden
zijn aardappelen, graan, erwten,
bonen, wortelen, bananen, sinaasap
pels, grapefruits, druiven en avoca
do's, Varkens zie je er niet, koeien
weinig, maar schapen des te meer.
Als hij in Libanon was, overnachtte
Van Kempen steeds in de hoofdstad
Beiroet. Een echte westerse stad,
waar V/z van de 3Vz miljoen Libane-
zen wonen. De gevolgen van de
jarenlange burgeroorlog zijn nog
altijd zichtbaar. "Er is verschrikke
lijk veel kapot. Herbouwen duurt
lang, maar wordt meteen heel gron
dig gedaan. En met het puin doen ze
niet moeilijk: dat wordt in zee gere
den om de afkalvende kalksteenkust
te versterken", vertelt de Tholenaar.
Opvallende zaken zijn hel verschil
tussen stad en platteland wat betreft
de emancipatie van vrouwen, de
absolute chaos in het verkeer (Van
Kempen mocht er zelf niet rijden,
maar had een chauffeur die meteen
als tolk optrad), en de rommel die
overal langs de kant van de weg
wordt achtergelaten. Op dit moment
is het vrij rustig in het land. Alleen
in het uiterste zuiden laait de strijd
regelmatig op. "En in Baalbek, waar
oude tempels staan, hangen overal
spandoeken met leuzen van de hez-
bolla-beweging. Dat komt beangsti
gend over", aldus de Poortvlietse
fruitkweker.
Inmiddels werkt hij nog twee dagen
in de week voor Fri-d'Or, maar nu
gewoon in Nederland. Daarnaast
vertoeft Van Kempen sinds kort drie
dagen per week in de Betuwe, de
Bommelerwaard en het land van
Maas en Waal. Hij taxeert er, met
vijf anderen, de schade aan fruitbo
men als gevolg van de hoge water
standen begin dit jaar. "Ik taxeer al
tien jaar hagelschade en ben nu hier
voor gevraagd. Het is mooi werk,
maar je merkt uit gesprekken dat bij
veel kwekers de moed er uit is. Geen
wonder als je ziet dat bijvoorbeeld
Jonagold nu 55 cent oplevert terwijl
dat op dit moment twee gulden zou
moeten zijn."
De boomgaarden worden onder
zocht op vruchtboomkanker, een
bacterieziekte waardoor de takken
afsterven zodat een deel van de pro-
duktie wegvalt. "We werken in
groepjes van twee, dagelijks wisse
lend van samenstelling. Wat we in
kaart brengen is de extra schade
door het hoge water. Dat moet
nauwgezet gebeuren, want we wer
ken uiteindelijk met gemeenschaps
geld." De kwekers krijgen eventueel
een deel van de schade vergoed. En
die schade is duidelijk waarneem
baar, zegt Van Kempen.Bij de
appels vooral in de rassen Cox'
Oranje, James Grieve, Discovery en
goudrenet. En bij de peren in de
Conférence. Van het taxatiewerk
zijn door de NOS opnamen gemaakt
voor het televisiejournaal. De Poort
vlietse fruitkweker was dan ook op
de buis te zien terwijl hij door een
boomgaard liep.
Vooral het project in Libanon had
nogal wat gevolgen voor de ver
schillende nevenfuncties op bestuur
lijk niveau die Van Kempen
bekleedt. Een aantal schortte hij
gedurende een half jaar op. Voor de
toekomst beraadt Van Kempen zich,
met het oog op zijn werkkring, nog
over verschillende. "Maar het
gemeenteraadswerk blijf ik doen,
evenals de functies die in de avond
uren kunnen gebeuren."
Educatief toerisme. De stichting
educatief toerisme Zeeland Oranje
zon organiseert in september en
oktober zeven speciale programma's
rond kunst, cultuur en historie. Op
14 september staat het zuidelijke
deel van Tholen centraal. Vanuit
Yerseke vaart men dan langs de
oude postroute naar Gorishoek, van
waar op de fiets de kennismaking
met Tholen plaatsvindt.
