Engelse veteraan E. Barlow legt bloemen in Bosje Tholen Belangstelling dodenherdenking St. Annaland is overweldigend Onze Top 10 van deze week. o o Sfeervolle herdenking O o e o 99 1.25 6.98 1.79 8.90 1.49 1.99 4.95 Albert Heijn Tholen en St. Philipsland (P^Qc. WwMl Slachtoffers Dienst voor herdenking in Poortvliet Donderdag 11 mei 1995 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT Donderdagavond even na half acht verzamelen zich steeds meer mensen bij het monument in het Bosje in Tholen. Op het pad langs de oever van de Vest staan ouderen maar ook jongeren, mensen die de oorlog mee hebben gemaakt en zij die dat niet aan den lijve hebben ondervonden. Palestina Herdenkingsdienst Op de oude begraafplaats in St. Annaland stond al 1 vaas met bloemen, toen op 4 mei 's avonds na achten de stille tocht begon van honderden St. Annalanders naar de gra ven van drie Engelse militairen. Een broer en een zuster uit Engeland van de op 17 januari 1945 gesneuvelde 24- jarige schutter van de koninklijke artillerie, V.S. Rapley, hadden 50 jaar later hun broer die om het leven kwam bij de bevrijding van Nederland, nog niet vergeten. 'He lives with us in memory still, not just today but always will' staat er op zijn grafsteen. 0 Vergeet hen niet De Bevrijder in aantocht Krans 's Landsgrootste kruidenier blijft op de kleintjes letten. uitgeroepen tot BESTE BRUIDSFOTOGRAAF 1994 van Nederland Opvallend is het grote aantal jonge ren. Er zijn vertegenwoordigers van de gemeente, kerken, maatschappe lijke organisaties, het comité 4 mei, en particulieren. Het geluid van het verkeer is op afstand gehouden; de straten in de buurt zijn met drang hekken afgezet. Voor het monument staan de zeven mannen van het korps Nationale Reserve. Links en rechtsachter de gedenksteen de muzikanten van de koninklijke muziekvereniging Con cordia en het gereformeerd gemengd zangkoor Canticum. Daar achter en daartussen nog meer men sen. De stroom neemt nog steeds toe. En dat alles in stilte. Ook op de Ten Ankerweg staan nu mensen te kijken en te wachten op de dingen die komen gaan. Onder leiding van gastdirigent Paul Heijboer zet Concordia het eerste nummer in: Wilt heden nu treden, gevolgd door O God, onze Hulp, Blijf bij mij Heer, Angelus, Onward christian soldiers en Crimond. Dan speelt trompettist Arnold van Bavel The Last Post, houden de klokken op te beieren en wordt het twee minuten stil. Twee minuten. Om acht uur hijsen twee mannen van de Nationale Reserve de Neder landse vlag; alle zeven salueren en Concordia speelt twee coupletten van het Wilhelmus. Canticum brengt onder leiding van Iz. Ricdijk Bede voor het vaderland en Beati Mortui. Dit keer twee liede ren in plaats van drie. In verband met de tijd: na de plechtigheid wacht de dienst in de Grote Kerk waar het koor ook op zal treden. Dan begint het leggen van bloemen bij het monument, het wordt nu voor de vijftiende maal in Tholen gedaan: als eerste gaan burgemeester H.A. van der Munnik en zijn echtgenote namens de Thoolse bevolking. Gewoonlijk zou dan het comité 4 mei bloemen leggen, maar uit het publiek maakt zich een kleine man met baret los. Het is de 72-jarige Ernest Barlow uit Engeland die samen met mevrouw M. van Oorschot uit Tholen naar het gedenkteken loopt. Barlow, die in 1944 als pontonnier van de Royal Engineers de voetbrug over de Een dracht hielp herstellen. Het lopen gaat niet gemakkelijk; af en toe wordt hij ondersteund door mevr. Van Oorschot. Het is muisstil als het tweetal een paar passen terug doet nadat ze de bloemen hebben achtergelaten en even stil staan. Een emotioneel moment ook: Barlow (met vier medailles gedecoreerd) snikt en veegt met een witte zakdoek de tra nen uit zijn ogen. Ook op de terug weg wordt hij ondersteund. Dan vol gen de anderen; de meesten zijn bekenden en doen het al jaren, ande ren zijn minder of niet bekend en juist nu gekomen, 50 jaar nadat Nederland is bevrijd. Vertegen woordigers van het comité vier mei, van de Anbo Tholen, de werkgroep Stad Tholen Actief, de NCVB Tho len, de Nederlandse bond van platte landsvrouwen, afdeling Tholen, het rooms katholieke kinderkoor. Maar ook particulieren zoals het echtpaar A. Hage uit Sint-Maartensdijk, mevr. Everaërs uit Tholen en ande ren. Kinderen ook, al dan niet verge zeld van een vader of moeder. Dan is het toch vrij plotseling weer voorbij. Concordia verlaat als eerste de plechtigheid waarna de toeschou wers langzaam volgen. Het korps met de bloemen blijft achter. Ook Barlow. Hij loopt naar sergeant C. Zwaai die vooraan staat, schudt hem de hand en bedankt hem. Er zijn ook veel kinderen achter gebleven om de veteraan te bekijken en deze momenten met hem mee te kunnen maken: het maakt iets tastbaar wat in woorden moeilijk is uit te druk ken. Weer terug in zijn stoel vraagt de veteraan die in 1944 op het strand van Arromanches in Normandië landde, of het mogelijk is de bevol king van Tholen te bedanken: "Voor hun vriendelijkheid en de vreugde die ze me hebben gebracht. Ik wil ook de mensen bedanken die de overtocht betaald hebben. Het was geweldig." Zondag keerde Barlow terug naar Lydiate bij Liverpool. Het was de tweede keer dat hij Tholen bezocht. Bijna drie jaar geleden kwam hij na 48 jaar terug op de plaats waar hii L. Hage legt met zijn kleinkinderen bloemen op 4 mei. samen met de Canadezen voor een noodverbinding tussen Tholen en Halsteren zorgde. Na een aantal maanden vertrok hij. Niet terug naar Engeland maar naar Palestina waar hij tot 1948 verbleef om 'de vrede tussen de Arabieren en de joden te bewaren'. In het voorjaar van 1992 werd het contact met Tholen weer hersteld via het streek VVV-eiland Tholen dat van een vertegenwoordi ger van een bloemenfirma een brief met foto's van hem had ontvangen. J. Renes van het comité vier mei is blij met de opkomst van de jeugd tij dens de dodenherdenking. "Het is opvallend dat er ieder jaar meer jeugd komt." Volgens Renes zijn er dit jaar ook meer bloemen gelegd dan anders. En stonden er sinds jaren ook weer mensen op de Ten Ankerweg. "Dit jaar is natuurlijk een mijlpaal. Maar het is ook een teken dat het leeft." Toch bestaat er volgens hem nog wat schroom bij de mensen om bloemen te leggen. "Iedereen is daar vrij in. Het mogen er gerust meer zijn." Aansluitend aan de dodenherden king bij het monument werd in de Nederlandse Hervormde kerk een herdenkingsdienst gehouden, die werd geleid door de 84-jarige ds. J. Batelaan. Deze was predikant in Tholen in de oorlogsjaren en ver zorgde destijds ook de eerste bevrij- dingsdienst. De Grote Kerk zat don derdagavond bijna helemaal vol met zo'n 500 mensen. Er was op nog meer belangstellenden gerekend gezien de stoelen die gereed ston den, maar die werden niet benut. Mevr. A. Boxhoorn-Urbanus uit Tholen sprak het openingswoord. Hierop volgde samenzang van enke le verzen van Psalm 150. Na de her denkingsrede van ds. Batelaan zong men gezang 304 en hierop volgde de toespraak van burgemeester Van der Munnik. In het Bosje wachten jong en oud op het moment dat ze 'hen die vielen' kunnen eren. Met bloemstuk mevr. Everaërs uit Tholen, achter haar A. Hage uit Sint-Maartensdijk. Verderop burgemeester H.A. van der Munnik en pastoor Van den Brüle. De Thoolse koren zongen samen 'Komt nu met zang' en 'Wilt heden nu treden'. Het ging om: het Gere formeerd gemengd zangkoor Canti cum, het christelijk gemengd koor Crescendo, kamerkoor Chantez a Dieu, het NCVB-koor, het Rooms Katholiek dameskoor Pius X en zangvereniging Immanuel. Dirigent was I. Riedijk en mevr. M.D. Hage- v.d. Velde bespeelde het orgel. Mevr. A. Duijzer-Kwist hield een declamatie waarna het Wilhelmus werd gezongen. De kerktelefoons van alle kerken waren afgestemd op deze dienst. Onder de belangstellen den waren ook de Engelse oorlogs veteraan dhr. Barlow en het gemeentebestuur. De St. Annalanders geven daar uit drukking aan. Niet minder dan 425 mensen zijn in de N.H. kerk verza meld voor het begin van de doden herdenking op deze 4de mei 1995. "Het verleden klinkt in alle scherpte door in het heden", zo begint voor zitter J.W. van Popering van de Dorpsgemeenschap de bijeenkomst. Ouderen die de Tweede Wereldoor- Italiaans kiwifruit, 500 gram Tomaten, 500 gram Schouderkarbonade, 500 gram _5r75 3.75 kilo cn Knip brood, wit of bruin, heel ©@©©40M -2r35" 01 Goudse jonge kaas 48+, vers van 't mes of vacuüm verpakt kilo TT90~ 01 Sinaasappelsap met vruchtvlees, pak 1 liter Delmonte ananasschijven op sap (3T9), fruitcocktail (8.99) of perziken (2.75) op lichte siroop, 1/1 blik Rineau Bordeaux, rood, i&45) of wit (5^5), fles 0.75 liter 01 Brouwers Bier, krat 24 flesjes a 0.3 liter iër49" 01 Keukenrollen, met decoratie, pak 3 rollen Aanbiedingen gelden t/m zaterdag 13 mei a.s.. log hebben meegemaakt luisteren aandachtig, maar ook de jeugd. Directeur G.T. Bril van De Casem- brootschool zit met een groot aantal leerlingen op de galerij. "De oorlog is een onderdeel van ons gezamen lijke bewustzijn geworden", zegt Van Popering. Hij herinnert aan de meidagen van 1940, de evacuatie van 1944, de inundatie, de honger winter van 1944/1945, maar ook de hoopvolle tekens van de komende bevrijding na de invasie in Norman dië, de slag om Arnhem en na 5 mei 1945 de wederopbouw. "Vreugde is er om de overwinning, het einde van onderdrukking en geweld, maar verdriet om allen die in de dagen van tirannie het leven lieten. Maar herdenken is meer dan verwerken van eigen leed. Het bete kent ook een opdracht voor ons als samenleving om stil te staan bij de waarden, waarvoor velen het leven lieten. Dankbaarheid overheerst als we terugdenken aan hen die een voorbeeld gaven in hun persoonlijke keuze tegen het kwaad, zonder enig compromis. Het zijn de waarden waarvoor mensen bereid waren te sterven, die duidelijk maakten waar voor zij wilden leven. Het was 'slechts een plicht', zo schreef een St. Annalandse verzetsstrijder. Als mensen gesteld worden voor de onafwendbare keus tussen goed en kwaad, is er geen zekerheid dat zij de juiste beslissing zullen nemen. De herdenking van tirannie, verzet en bevrijding is daarom zo belang rijk omdat zij ons confronteert met de krachten van het kwaad, maar tegelijk de waarden toont van waar uit haat en vernietiging kunnen wor den overwonnen. Het Joodse volk heeft vanouds aan herdenken en gedenken bijzondere aandacht gege ven. Na de redding uit de slavernij, gaf God zelf met regels richting aan het leven in vrijheid. Zo worden de normen van waaruit mensen mogen leven, verbonden met bevrijding uit onderdrukking. Wat steun gaf in kwade dagen, is ook in goede tijden een houvast!", zo besloot de voorzit ter van de Dorpsgemeenschap zijn toespraak. Aan de bijeenkomst werd verder meegewerkt door een tiental blazers van de koninklijke fanfare Accele rando o.l.v. dirigent Pierre van Broekhoven, die drie koralen uit voerden: Gelukkig is het land uit Valerius Gedenckclank, Bleanwem en Wilt heden nu treden. Het chris telijk gemengd koor VZOS o.l.v. dirigent Rinus van Gorsel zong twee liederen: Blijf bij mij Heer en Bede voor het vaderland. Van het eerste nummer zongen de belangstellenden drie coupletten mee. Leen Heijboer Wzn. verzorgde de orgelbegelei ding. Tussen die onderdelen decla meerde mevr. A. Geluk twee gedichten: Herdenking der gevalle nen en Vergeet hen niet! De hervormde predikant ds. W.C. Meeuse hield het slotwoord naar aanleiding van Psalm 126:3 'De Heere heeft grote dingen bij ons gedaan, dies zijn wij verblijd.' Hij noemde de namen van de oorlogs slachtoffers uit St. Annaland en de hier begraven Engelse militairen Rapley (24), J.L. Brown (34) en E. Callan (19). Ds. Meeuse wees op de vreselijke overheersing van 1940 tot 1945. "Een mensenleven telde niet, er was sprake van een mensonterend gedrag: 110.000 Joden werden uit ons land weggevoerd en slechts 6000 kwamen er terug. Andere lan den kwamen te hulp en wij werden bevrijd: de Heere heeft grote dingen bij ons gedaan!" De predikant trok de vergelijking met het volk Israël dat na de onderdrukking in Babel in eigen land terugkeerde. "Een vreug de die men niet kon bevatten. Is het werkelijk waar? Echt bevrijd? Het was hen als een droom. Op weg naar Jeruzalem, op weg naar een feest zong men over de grote dingen die de Heere had gedaan. Hij heeft wat groots verricht. En waar blijven wij met onze erkenning van de Heere. Waar is de verootmoediging en dankzegging gebleven? Het zijn toch grote dingen, dat we verlost zijn van een vijand die het op onze ondergang had gemund. Grote din gen dat we de vrijheid herkregen hebben. Maar waar is onze dank baarheid en erkenning van de Hee re? De psalm vindt niet haar einde in de lofzang op de bevrijding, maar gaat verder in een gebed om bevrij ding. Niet om een domper op de feestvreugde te zetten, maar om de werkelijkheid onder ogen te zien. Werkelijke vrijheid is er immers alleen in gebondenheid aan het Woord van God. Dat is geen beper king, maar we moeten bevrijd zijn van de machten die zich tegen God en Zijn woord stellen. Van buitenaf, maar ook van binnenuit. En de Bevrijder is in aantocht. Hij heeft de overwinning over dood, hel en graf behaald toen Hij opstond uit de dood. Alleen in Hem is er werkelij ke bevrijding. Al het andere is surro gaat", aldus ds. Meeuse. De herden king werd besloten met het staande zingen van twee coupletten van het Wilhelmus. Na de bijeenkomst in de N.H. kerk trokken de honderden belangstellen den naar streekmuseum de Meestoof, waar vier leden van de Nationale Reserve op het bordes de wacht hielden bij de vlag, die half stok hing. Accelerando speelde enkele koralen, waarna dirigent Pierre van Broekhoven de Last Post blies om twee minuten stilte in acht te nemen. Daarna werd het Wilhel mus gespeeld en de vlag gehesen door de Nationale Reserve, die ver volgens naar de begraafplaats mar cheerde opi de wacht in te nemen bij de gedenksteen voor de drie Engelse militairen. De voorzitter van de Dorpsgemeenschap, J.W. van Pope ring en zijn voorganger J.C. Kooij- man, die in 1944 zijn broer Bou verloor bij een gevecht met de Duit sers te Oud-Vossemeer, legden een krans. Op het pad naar de begraaf plaats vormde zich een lange rij met mensen die bloemen wilden leggen of alleen eer wilden' betuigen aan hen, die voor onze vrijheid vielen. Om half negen kwam er een einde aan de massaal bezochte dodenher denking in St. Annaland. Tientallen Sint-Philipslanders kwamen naar de Kerkring om even stil te staan bij de oorlogsslachtoffers. Voor de vijftigste keer herdenkt Nederland op 4 mei zijn oorlogs doden. Ook in Sint-Philipsland organiseert muziekvereniging Concordia dit weer op een sfeer volle, sobere manier. Een stralen de voorjaarszon lokt donderdag avond tientallen inwoners naar de Kerkring. Daaronder opvallend veel jeugd. Maar ook raadslid De Jager, oud raadslid Vroegop, oud-wethouder Rijstenbil en dominee Van Ecke- veld. Vanaf kwart over zeven speelt Concordia, onder leiding van Walter Siol, vanaf de muziek- nis stemmige muziek. Nummers als Wilt heden nu treden, Nader mijn God, Menuet from Berenice, Veilig in Jezus' armen en Houdt Gij mijn handen beide. Ondertus sen lopen mensen af en aan, maken een praatje met elkaar. Naast het voormalige gemeente huis hangt de vaderlandse drie kleur halfstok. Om kwart voor acht beginnen de kerkklokken te luiden. Als ze kort voor acht uur ophouden, geeft Sam Feleus een trompetsignaal. Het geroezemoes verstomt, een stilte valt over de aanwezigen. Die wordt doorbroken als Feleus twee minuten later 'The Last Post' inzet. En dan klinkt het nationale volks lied, het Wilhelmus. De plechtig heid, ter nagedachtenis aan hen die voor onze vrijheid vielen, is daarmee ten einde. Zo snel als de mensen gekomen zijn, zijn ze ook weer verdwenen. W Gadegeslagen door de jeugd brengt Concordia stemmige muziek ten gehore op de dodenherdenking in Sint-Philipsland. Advertentie I.M. Voorzitter J.W. van Popering van de Dorpsgemeenschap en J.C. Kooijman openden de stille tocht naar de drie Engelse graven op de oude begraafplaats in St. Annaland en legden een krans. Rechts leden van de Nationale Reserve. Ook in Poortvliet werd donderdag avond een herdenkingsdienst gehou den in de Nederlandse Hervormde kerk. Na het zingen van het 'Nederlands danklied' werd twee minuten stilte betracht. Hierop sprak voorzitter J.A. van Nieuwenhuijzen van het Oranjeco mité het welkomstwoord. Aan de dienst werkte ook het chris telijk gemengd koor Met Hart en Stem uit Sint-Maartensdijk mee. Dit koor zong - onder leiding van C.A. Egas - ondermeer: 'Psalm 39', 'Blijf bij mij Heer' en 'Merck toch hoe sterek'. D. Coppoolse verzorgde het gebed en de schriftlezing. Ds. A. Egas hield - naar aanleiding van Johannes 8:36 - een meditatie over 'Echte vrijheid'. Mevr. Hofland droeg nog een gedicht voor en tot slot werd staande het Wilhelmus gezongen. Organist was Jaap de Graaf. De belangstelling voor de dienst was niet erg groot. Ds. Egas noemde de opkomst slecht tot matig. Benefietconcert. In de Nederlandse Hervormde kerk te Kapel le wordt zaterdagavond een benefietconcert gehouden ten bate van het Batz-Wit- te-orgel in de Kapelse kerk. Orga nist Henk G. van Putten en trompet tist Ab Brouwer voeren vanaf acht uur muziek uit van ondermeer Torelli, Fantini, Haydn, Stanley, Boëllmann en J.S. Bach. Advertentie I.M. Bockenhof. In het Markiezenhof te Bergen op Zoom wordt op zaterdag 27 mei en 3 en 10 juni boekenhof gehouden. Een aantal antiquariaten en boekverzamelaars biedt van tien uur tot half vijf oude boeken, tijd schriften en prenten aan. Op de vorige week gepubliceerde lijst van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog ontving de redactie diverse aanvullingen. De onder Tholen genoemde Adriaan Kuyper blijkt een inwoner van Sint- Annaland te zijn geweest. Hij was geëvacueerd in Krabbendijke en kwam daar in oktober of november 1944 om het leven tijdens een beschieting door de Engelsen. In de lijst van Tholen ontbreekt Wil lem Frederik van der Stel, zoon van Jan van der Stel en Apolonia Schot, die sneuvelde in de slag op de Java- zee in februari 1942. Ook het rijtje slachtoffers uit Sint- Maartensdijk is onvolledig. Zo ont breekt de schipper Leendert Mari- nus Schot, die op 29 april 1944 bij een beschieting door de Engelsen om het leven kwam op de Ooster- schelde. Aan dit voorval wijdde de redactie een verhaal in het jubileum nummer van de Eendrachtbode in november vorig jaar. Verder is ons meegedeeld dat E. Bentschap Knook uit Sint-Maar tensdijk in Bergen op Zoom om het leven is gekomen toen daar de kachelfabriek door een V-l werd getroffen.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1995 | | pagina 9