'Mensen die in de woestijn wonen,
kennen geen woord voor anker'
'Je verdraagzaam opstellen kost
zelfoverwinning, maar het loont'
Vertaalconsulent dr. Krijn van der Jagt uit Poortvliet:
Volkskerstzang in Haestinge door 250 mensen bezocht
Donderdag 22 december 1994
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
19
"Liefde is een gecompliceerd woord. In sommige talen
bestaat er geen woord voor. Dan zit je met een vertaal
probleem. En moet je zoeken naar een ander woord dat
wel in die taal voorkomt zoals aandacht, trouw of ver
trouwen." Dit voorbeeld is slechts één van de vele hin
dernissen waar vertalers van de bijbel op stuiten.
Kaukasus
Dure onderneming
Niet klakkeloos
Zendelingen
Diskette
Kerstfeest NCVB
Ten Anker viert kerst
Kerstdiner AVB
Honderdste lid
Blokfluiten bij Accele
rando
Boekje voor kleuters
Majoor Bosshardt bij
plattelandsvrouwen
Kerst met gedichten
Kerst NCVB
Ongeveer 250 mensen bezochten zaterdagavond de
volkskerstzang in recreatiecentrum Haestinge te Sint-
Maartensdijk. De avond, die voor de dertiende maal werd
gehouden, stond in het teken van verdraagzaamheid. Dat
thema werd door de sprekers op zeer verschillende wijze
behandeld.
Nieuwe bas
Drieluik
Het kost dan ook jaren om de verza
melde boeken uit het oude en het
nieuwe testament over te zetten in
een andere taal. Dr. Krijn van der
Jagt uit Poortvliet ondervindt dat
dagelijks in zijn werk als vertaal-
consulent voor de Verenigde Bijbel
genootschappen (United Bible
Societies). Vanaf 1978 houdt hij
zich met deze materie bezig. Tot
april dit jaar in Afrika. Nu richt hij
zijn aandacht voornamelijk op de
voormalige Sovjet-Unie en Oost-
Europa.
Van der Jagt is theoloog, antropo
loog en taalkundige. Geen vertaler,
zo benadrukt hij. "Zelf heb ik nooit
een bijbel vertaald. Ik geef alleen
advies hoe de vertaling het beste
gedaan kan worden."
De 49-jarige Van der Jagt noemt
zich dan ook een deskundige op het
gebied van bijbelvertalingen. Van
der Jagt zette zijn kennis in bij het
vertalen van het oude, maar vooral
van het nieuwe testament in ver
schillende Afrikaans talen. En zal
dat ook doen voor de volkeren in de
nieuwe republieken die na het
ineenstorten van het communisme
in de Sovjet-Unie en Oost-Europa
zijn ontstaan.
Voor zijn werk woonde hij acht jaar
in Yaoundé, de hoofdstad van
Kameroen in West-Afrika en negen
jaar in het Oostafrikaanse Kenia, in
de hoofdstad Nairobi. Nu is Poort
vliet de thuisbasis vanwaaruit Van
der Jagt de bestaande en nieuwe pro
jecten bezoekt.
In september was de consulent in
Macedonië, in het zuiden van het
voormalige Joegoslavië waar een
nieuw bijbelvertaalproject van start
is gegaan. "In het Macedonisch was
de bijbel nooit vertaald. De mensen
kennen de bijbel dus niet in de
volkstaal." Van der Jagt ontmoette
er de oude en bebaarde aartsbis
schop van de orthodoxe kerk met de
groep vertalers die zich over de tekst
zal buigen.
In november keerde hij terug uit
Madagascar waar hij een beginnen
de Afrikaanse consulent inwerkte.
Het Nederlands Bijbelgenootschap
(NBG) in Haarlem is een van de 121
nationale bijbelgenootschappen in
de wereld die zijn aangesloten bij de
United Bible Societies in Londen.
Door middel van vertaalprojecten
streven zij er naar dat de bijbel in
1996 vertaald is in alle talen die
door meer dan een half miljoen
mensen wordt gesproken. Volgens
het NBG is dat een 'grote opdracht'
waar zij als Nederlandse vereniging
'graag aan mee wil werken'.
De NBG is in 1814 opgericht en telt
nu ongeveer 400.000 leden en dona
teurs uit 'vrijwel alle geloofsge
meenschappen' in ons land. Het bij
belgenootschap ziet het als taak haar
collega-organisaties in minder wel
varende en arme landen, te steunen.
De landen achter het voormalige
IJzeren Gordijn liggen op het gebied
van de bijbelvertalingen als het ware
nog braak, vertelt Van der Jagt: "In
de Sovjet-Unie, buiten het eigenlij
ke Rusland, zijn bijna geen christe
nen. Zeker niet in de republieken in
Zuid-Siberië. Daar vind je maar 500
christenen op 10 miljoen inwoners.
Er wonen ook buddhisten en shama-
nisten. Alle religies zijn er onder
drukt."
Maar aan vertalers is volgens Van
der Jagt geen gebrek. Tijdens een
bezoek aan de Kaukasus in april,
ontmoette hij vier taalkundigen (of
linguïsten) die als ambtenaar in
dienst van de staat jarenlang de wer
ken van Marx en Engels hadden ver
taald. "Letterlijk. En ze werden
gecontroleerd of ze het goed deden.
Als Marx in één zin achttien woor
den gebruikte en de vertalers kwa
men op twintig uit, dan moesten ze
het over doen." Ze vroegen Van der
Jagt of hij hen net zo zou controle
ren als 'die mannen uit Moskou'. In
plaats van de woorden te tellen,
vroeg Van der Jagt hen de tekst
hardop voor te lezen. "Dat was
nieuw voor ze. Je luistert dan hoe
het klinkt. Als je geoefend bent, kun
je horen of de tekst goed loopt, ook
al versta je de taal niet."
De vertalers werkten volgens Van
der Jagt enkel voor 'het archief. "De
boeken van Marx en Lenin werden
er niet gelezen. Ze begrepen ook
niet dat hun vertaling van de bijbel
verspreid gaat worden. Bij nader
inzien vonden ze dat zo gek nog
niet."
Het vertalen van de bijbel is een
kwestie van lange adem. Zo duurt
het op het Afrikaanse continent
gemiddeld 15 jaar eer de bijbel van
Genesis tot de Openbaring van
Johannes vertaald is. Ter illustratie
een ander probleem waar vertalers
voor kunnen komen te staan. Van
der Jagt:"Mensen die midden in de
woestijn wonen, kennen geen woord
voor anker. Wat moeten we dan met
het woord anker doen? In zo'n geval
Dr. Krijn van der Jagt met een aantal vertaalde bijbels.
moet je gaan zoeken naar een
omschrijving. Vroeger werd de bij
bel vrij letterlijk vertaald, maar nu
wordt er meer naar de betekenis
gekeken. In dit geval werd het
woord anker omschreven als: een
zwaar stuk ijzer om een schip te
remmen."
Afrika is volgens Van der Jagt het
continent van de vele talen. Er zijn
er ongeveer 2000. De talen hebben
als spreektaal (in de orale traditie)
een langere geschiedenis dan als
geschreven taal. Bovendien wordt
een aantal talen maar door relatief
kleine volkeren of stammen gespro
ken. Een taalgebied met 400.000,
500.000 of 600.000 mensen is meer
regel dan uitzondering. Zo kent Zaï
re naast het Lingala onder meer het
Lombi, Lombo, Lonzo, Luba-Kasai,
Luba-Shaba, Lugbara en het Luna.
Vertalen voor kleine taalgebieden
geeft volgens Van der Jagt ook
financiële problemen. Vóór zo'n
kleine doelgroep wordt het vertalen
en het drukken van de geschriften
een dure onderneming. Voor de gro
tere Afrikaanse talen, zoals het Hau-
sa in West-Afrika, het Lingala in
Midden-Afrika (Zaïre) en het Ki-
swahili in Oost-Afrika ligt dat een
voudiger.
Op dit ogenblik lopen er nog zo'n
250 vertaalprojecten in Afrika. Zo
wordt bijvoorbeeld aan een nieuwe
vertaling van de bijbel in het swahi-
li gewerkt. "De oude vertaling is
moeilijk te lezen. Die is ook heel let
terlijk vertaald. Nu wordt er een
vertaling gemaakt die meer aansluit
bij de spreektaal van het huidige
swahili."
Het vinden van goede vertalers is
niet gemakkelijk. Dat heeft volgens
Van der Jagt te maken met het
onderwijs in Afrika. "Het is de
bedoeling dat de bijbel vertaald
wordt uit de oorspronkelijke taal:
het oude testament uit het
Hebreeuws en het nieuwe uit het
Grieks. In Afrika zijn er wel verta
lers die dat kunnen, maar de mees
ten beheersen die oude talen niet. Ze
moeten zich bedienen van het Frans,
Engels of Portugees dat op de scho
len onderwezen wordt."
De Afrikaanse vertalers zijn volgens
Van der Jagt bijna allemaal dominee
of priester en worden door de bijbel
genootschap in dat land aangewe
zen. Hoe zo'n vertaalproject tot
stand komt, verduidelijkt hij aan de
hand van een vraag uit Zuid-Came-
roen. "Daar wonen verschillende
geloofsgenootschappen van prote
stanten, katholieken, baptisten en
presbyterianen. Die willen voor hun
kerk een vertaling van de bijbel. Ze
dienen dan een verzoek in bij de
United Bible Societies. Wij nemen
contact op met de kerkleiders om te
kijken hoe serieus hun plannen zijn.
En we kijken of ze mensen hebben
die voor het vertalen zijn opgeleid.
Daar maken we een selectie uit."
Bij die selectie is Van der Jagt ook
betrokken. De consulent kijkt of de
vertaler voldoende kennis in huis
heeft om aan het werk te beginnen.
Hij leidt ze op. Maar kijkt ook of de
vertaler een goed schrijver is. Want
stijl is volgens de deskundige
belangrijk:"Omdat ze allemaal in
een vreemde taal onderricht zijn,
weten ze vaak niet wat in hun eigen
taal een goede stijl is. Een vertaler
moet ook een beetje dichter zijn."
Uiteindelijk wordt er een team vast
gesteld die verschillende kerken
vertegenwoordigt.
Is het vertaalwerk eenmaal begon
nen, dan is het de taak van Van der
Jagt om te kijken of het goed
gebeurt. De uitleg van de teksten is
daarbij van belang. Of de betekenis,
die in het Hebreeuws aan een
bepaalde uitdrukking wordt gege
ven. Zoals bij psalm 60, vers
10:'Moab is mijn wasbekken, op
Edom werp ik mijn schoen, over
Filista juich ik.' Volgens Van der
Jagt is 'Op Edom werp ik mijn
schoen' op twee manieren te verta
len: letterlijk, of volgens de beteke
nis. "In het Hebreeuws is het een uit
drukking voorin bezit nemen. Maar
als je het vertaalt in een taal waarin
een schoen gooien betekent dat je
boos wordt, dan zou er staan dat
God enorm boos werd en begon te
gooien."
Zo'n passage in de vertaling
bespreekt Van der Jagt met de verta
ler. Uiteindelijk kwam er in de ver
taling te staan:'Ik zal mijn speer in
Edom zetten.' En daarmee wordt
volgens de taalkundige precies aan
gegeven wat de tekstdichter bedoelt
te zeggen. Bovendien begrijpen de
lezers de tekst in hun eigen taal
daarom meteen. "Het is een belang
rijk principe om het vertalen niet
klakkeloos te doen. Maar te zoeken
naar woorden en uitdrukkingen in
de taal waarin de teksten worden
overgezet. Dat is nu de tendens."
Door vragen over de tekst te stellen,
controleert Van der Jagt het werk
van de vertalers. Dat gaat steek
proefsgewijs. "Ik kan er bijvoor
beeld iemand bijroepen die de tekst
nog nooit heeft gelezen en dan vra
gen of hij begrijpt wat er gezegd
wordt. Ik kan vragen of de vertalers
stukken terugvertalen in het Engels
of Frans."
Als taalkundige weet Van der Jagt
hoe een taal functioneert en volgens
welke principes een taal werkt
omdat hij de structuur van de taal
kent. "Het is net als met computer
programma's. Ik kan snappen wat er
gebeurt."
Een ander probleem is dat de Afri
kaanse talen zogenaamde toontalen
zijn. "Die kennen we in Europa niet.
Tussen de lange en de korte a zijn er
in die toontalen nog wel drie of vier
verschillende klanken die allemaal
iets anders betekenen. Net als in het
Chinees." En dat heeft weer gevol
gen voor het drukken. In veel van de
vertaalde bijbelexemplaren wemelt
het dan ook van de streepjes en bol
letjes boven de letters om aan te
geven welke klank (en dus welke
betekenis) het woord vertegenwoor
digt.
Onder Van der Jagt's leiding zijn in
Afrika ongeveer tachtig vertaalpro
jecten tot stand gekomen, waardoor
bijbels en boeken van het nieuwe
testament voor meerdere volken
beschikbaar kwamen.
Sinds de eerste missionarissen en
zendelingen voet aan wal zetten op
het Afrikaanse continent, in het
begin van de vorige eeuw, is de bij
bel in 130 Afrikaanse talen vertaald.
Het nieuwe testament in bijna 200
talen.
Waren het in het verleden altijd
blanken die hielpen bij het vertalen,
tegenwoordig zijn het steeds meer
Afrikanen die de inheemse vertalers
bijstaan. "Meer dan de helft is Afri
kaan. Zij zijn beter in staat om de
projecten te begeleiden dan ik. Ze
hebben vaak theologie en linguïstiek
in Europa gestudeerd en spreken de
taal van het land. Het is ook de opzet
om het werk over te laten nemen."
Van der Jagt geeft ook zijn eindoor
deel over het produkt, waaraan door
meerdere vertalers wordt gewerkt.
Elk neemt een of twee boeken voor
zijn rekening. Tegenwoordig wer
ken de vertalers met een computer.
Ze zetten de tekst op een diskette en
sturen die naar drukkerijen in Hong
Kong, Singepore of Seoul.
Een en ander wordt bekostigd met
de giften van de leden en donateurs
en door de verkoop van produkten.
Volgens Van der Jagt is de United
Bible Societies een van de grootste
uitgevers in de wereld van het 'meest
vertaalde, het meest verkochte, het
meest gelezen en het meest mis
bruikte' boek uit de geschiedenis
van de mensheid. Zo worden er bij
voorbeeld in Zaïre jaarlijks 200.000
bijbels in het Frans verkocht, terwijl
er in Frankrijk maar 100.000 afge
nomen worden. "Het christendom is
een enorme belangrijke religie
geworden. Zaïre is heel christelijk,
Frankrijk niet meer."
Na de val van het communisme is er
voor het bijbelgenootschap een
groot nieuw werkgebied bijgeko
men. "Tussen Polen en Japan leven
120 verschillende volken met even
zoveel talen. In die talen zijn nog
nooit bijbels vertaald."
Meer dan 70 dames van de NCVB
waren woensdagavond in het Visnet
bij elkaar om het kerstfeest te vie
ren. Er was een liturgie waaraan
medewerking werd verleend dooi
het koor van D. Letzer en organiste
mevr. A. Roggeband. De leden ver
zorgden de avond. Naast de liede
ren, schriftlezing en gedichten, was
er een kerstverhaal. De dames geno
ten samen van een broodmaaltijd en
enkele leden hadden zelfs voor een
pan soep en toetjes gezorgd. Van de
soep was zoveel gemaakt dat er nog
genoeg overbleef om ook de bewo
ners van gezinsvervangend tehuis de
Annewas in Sint-Annaland te tracte-
In Ten Anker werden drie kerstvie
ringen gehouden. Maandag vierden
de bewoners van het verpleeghuis
met hun familieleden het kerstfeest.
Margriet van Kempen sprak het
welkomstwoord. De dames A. van
der Slikke en R. van Heemskerk
lazen gedichten voor. Presidente
mevr. J. Deurloo-van der Velde van
de NCVB had de leiding en las het
kerstevangelie voor. Het NCVB-
koor, onder leiding van D. Letzer,
zong enkele liederen. Voor alle
dames was er na afloop een attentie.
Ook dinsdagavond zong het NCVB-
koor, maar nu voor de bewoners van
de flat en de verzorging. De volle
zaal luisterde met aandacht naar het
evangelie dat gelezen werd door
mevr. J.W.C. van Strien. Mevr. L.
van de Berge en R. van Heemskerk
verzorgden declamaties. Er was ook
samenzang die op orgel werd bege
leid door mevr. A. Roggeband. De
aanwezigen genoten van het kerst
verhaal in het Zeeuws dat door
mevr. S. Tichem werd voorgelezen.
Presidente mevr. M. van der Mun-
nik-van Willigenburg van de NCVB
sloot de avond af waarna men staan
de het 'Ere Zij God' zong.
Vrijdagavond zat zaal de Klipper
overvol toen het ouderenkoor van
Ten Anker en het Nederlandse Her
vormde zangkoor Immanuel optra
den tijdens een kerstzangavond.
Beide koren stonden onder leiding
van I. Riedijk en de orgelbegelei
ding was in handen van mevr. Hage
en mevr. Gebraad. Lisette van de
Berge heette iedereen welkom.
Mevr. A. van der Slikke sprak aan
het eind van de avond haar dank uit
aan iedereen die medewerking ver
leende.
Oud 'Pbssemeer
Bij het kerstdiner van de algemene
vrouwenbond (AVB) waren dinsdag
vijfendertig dames aanwezig. Ze
genoten van een garnalencocktail of
pasteitje als voorafje. Daarna volgde
groentesoep, een schnitzel of run
derhaas en als toetje een sorbet. Na
het eten werd er een verloting
gehouden en kletsten de dames heel
wat af.
Sint-5lnna(and
Op de kerstviering van de platte
landsvrouwen verwelkomde presi
dente mevr. J. van de Broek het hon
derdste lid: Hannie van Dijke kreeg
van de voorzitster bloemen. Veel
van de leden waren naar deze avond
gekomen: 72 om precies te zijn.
Mevr. Van de Broek was erg blij
met deze opkomst. "Het is bijzonder
fijn dat we samen in vrede en rust dit
kerstfeest mogen vieren. Als er in de
landen om ons heen steeds meer
oorlog en rumoer heerst en de vrede
er ver te zoeken is, is dit een wonder.
We hopen dat in het komende jaar
ook voor al die mensen het geweld
van de oorlog stopt", zei de voorzit
ster. Hierop las zij het kerstevange
lie voor, waarna 'Komt allen teza
men' werd gezongen. Mevr. N. Goe-
degebuure en mevr. M. Poot lazen
gedichten voor en vervolgens
schoof iedereen aan voor de geza
menlijke kerstmaaltijd. Na het eten
trad het gemengd koor VZOS op.
Onder leiding van Rinus van Gorsel
zong het koor een gedeelte uit de
kerstcantate 'Bethlehem Efrata'. Na
een korte pauze bracht VZOS nog
de liederen 'Bethlehem', 'Als Chris
tus vandaag werd geboren' en 'Ere
Zij God'. Mevr. T. Boer las vervol
gens een kerstverhaal voor. De
avond werd besloten met een geza
menlijk gezongen 'Ere Zij God'.
Mevr. C. Goedegebuure-Lanooij
begeleidde de samenzang op het
orgel.
Accelerando-voorzitter C. Vroegop
kon zaterdagavond een volle Sako-
fahal begroeten dankzij de première
van de blokfluitgroep, die extra luis
teraars bij het kerstconcert oplever
de. Onder leiding van Corina van
Driel lieten de blokfluit-leerlingen
vier bekende liedjes horen. Met
samenzang en declamatie van Elna
Boon-Leune, die de nummers ook
van een toelichting voorzag, zorgde
Accelerando voor een gevarieerd
programma. Dat kwam ook omdat
de fanfare niet in een traditonele
opstelling optrad, maar met ver
schillende solisten, onder wie Hans
en Imanda Goedegebuure, alsmede
de eerste met Robert Lupker en Lau
Walhout. Dirigent Pierre van Broek
hoven legde zijn dirigeerstokje even
neer om Martijn Krijger op bugel te
begeleiden in het nummer Greensla-
ves. Onder de negen nummers die
Accelerando uitvoerde, was het pop
ulaire Second waltz, waarmee het
orkest van André Rieu hoge ogen
gooit op de hitlijsten. Dat stuk vroeg
Elna Boon ook als toegift bij haar
afscheid, want het 10de van de 11
kerstconcerten die Accelerando uit
voerde, was haar laatste. Voorzitter
Vroegop prees haar voortreffelijke
medewerking en bood haar een
vioolsleutel en bloemen aan. Een
ruiker was er verder voor de dirigent
en Corina van Driel. Voorzitter
Vroegop had voor bloemenman M.
Ligtendag, die de Sakofahal in
kerstsfeer bracht, een andere atten
tie. Tot slot meldde de voorzitter de
prijswinnaar van de naam voor het
verenigingsblad, bestuurslid A.
Boon, die het idee van Accelkrantje
lanceerde.
De kleuters van de School met de
Bijbel vierden dinsdagavond kerst
feest in de gemeenschapsruimte,
waar een groot aantal ouders present
was. Na de opening door directeur
Baaij was er afwisselend zang,
declamatie en samenzang o.l.v. de
leraressen De Rooij en Troost. De
laatste vertelde de Kerstgeschiede
nis en dan met name het verhaal
over de wijzen uit het Oosten. Na
het Ere zij God, was er limonade
voor de kinderen en koffie voor de
ouders. Ieder kind kreeg een boekje
mee naar huis, waarvoor nog een
collecte werd gehouden. Vanavond
vieren de leerlingen van de boven
bouw van de School met de Bijbel
kerstfeest.
zich sinds haar pensionering 'actief
vrijwilligster'. Actief is ze zeker,
want het is bepaald niet ongewoon
dat mevr. Bosshardt twee lezingen
op één dag op de agenda heeft staan.
De kinderen van de groepen 7 en 8
van de basisschool De Rieburch
droegen een paar gedichtjes voor en
brachten een aantal kerstliedjes op
de blokfluit ten gehore. Meester Rob
v.d. Klugt en de kinderen hadden
hard geoefend en dat was te merken.
Na de pauze kreeg men gelegenheid
vragen te stellen aan mevr. Boss
hardt. In haar antwoorden hoorde
men haar diepe geloofsovertuiging
en een grote liefde voor de mensen.
Presidente mevr. De Vries bedankte
mevr. Bosshardt en overhandigde
haar een envelop, waarvan de
inhoud helemaal naar het Leger des
Heils ging. Op initiatief van een lid
ging men ook nog met de pet rond
en werd er nog eens 155 gulden
opgehaald. Hierna werd er nog wat
nagepraat over de avond.
Toortvdet
Sint-Maartensdijl
De plattelandsvrouwen hielden hun
kerstviering donderdag al. De reden
hiervoor was de komst van een bij
zondere spreekster luitenant-kolo
nel mevr. A.M. Bosshardt van het
Leger des Heils. Deze waarschijn
lijk meest bekende heilsoldate had
nog net een gaatje over. Want
ondanks haar hoge leeftijd (81 jaar)
en het feit dat ze al zestien jaar
gepensioneerd is, kan ze het werk
voor het Leger niet laten. Voorzit
ster mevr. De Vries opende de
avond en gaf het woord aan majoor
Bosshardt, zoals ze het liefst wordt
genoemd. Ze vertelde over haar
leven en haar werk bij het Leger des
Heils. Toen mevr. Bosshardt acht
tien jaar was, wilde ze zich al aan
sluiten bij het Leger, maar mocht dat
niet van haar ouders. Ze moest het
eerst maar eens een jaartje aanzien
en dan mocht ze beslissen. Dat jaar
duurde voor de jongedame erg lang
en ze sloot zich dan ook meteen aan
bij de organisatie toen ze negentien
was. Tot op heden is haar leven
nauw verbonden met het Leger des
Heils. Ze begon als heilsoldate,
werd bekend als majoor en noemt
De plattelandsvrouwen vierden
dinsdag het kerstfeest in 't Ouwe
Raed'uus. Voorzitster mevr. H. Kap-
tein-Drok heette iedereen welkom
en gaf het woord aan mevr. J. Meer-
man-Ottevanger uit Tholen. Zij las
enkele gedichten voor uit haar bun
del 'De goede zijde van de grens'.
Aansluitend zong men 'Heerlijk
klonk het lied der englen'. De kerst
maaltijd, verzorgd door beheerders
echtpaar De Wit, lieten de aanwezi
gen zich goed smaken. Joost Krijger
vervolgde de kerstviering met orgel
spel. Hij begeleidde ook de samen
zang. Na koffie met een kerstkrans
luisterden de 35 aanwezigen nog
maals naar orgelspel en mevr. Meer
man droeg de gedichten 'December',
'Filadelfia' en Tijd voor het kerst
feest' voor. Het samen zingen van
'Stille Nacht' werd gevolgd door een
glaasje warme wijn en een hapje.
Ter afsluiting zong men staande het
'Ere Zij God'.
Sint-Tfiiiipstand
De NCVB-afdeling Anna Jacoba-
polder hield dinsdagavond haar
kerstviering. Presidente mevr.
Engelvaart heette allen welkom, ook
het NCVB-koor van de afdeling
Tholen. Het koor, onder leiding van
D. Letzer, zong diverse liederen.
Daartussendoor werd door bestuurs
leden het kerstevangelie gelezen en
enkele gedichten gedeclameerd.
Joke Buijs speelde 'Stille Nacht' op
het orgel. Het kerstverhaal werd
voorgelezen door mevr. L. Wage-
maker waarna mevr. A. v.d. Velde
nog een gedicht voorlas. Staande
werd tenslotte het 'Ere Zij God'
gezongen.
Het Smalstads Mannenkoor trad op met de nieuwe bas Dick de Groen uit Tholen tweede van rechts).
Het Smalstads Mannenkoor zong dit
keer op het podium in het midden
van de zaal, terwijl muziekvereni
ging Euterpe op een laag podium
musiceerde zodat het publiek er in
een halve cirkel omheen kon zitten.
De zaal was versierd met vijf grote
kerstbomen. Op de bakstenen muur
rechts van het podium was een grote
lichtster geprojecteerd. Het podium
was aangekleed met groene en rode
draperiën en bloemstukken.
Het programma kende een vlot ver
loop. Dit keer was er veel ruimte
voor samenzang van het publiek met
Euterpe. De enige dissonant was een
storende tik in de geluidsinstallatie,
verzoorzaakt door de dimmer van de
tl-verlichting.
Burgemeester H.A. van der Munnik
opende de avond namens Euterpe en
het mannenkoor. "Het is vanavond
de bedoeling, dat we warm van bin
nen worden, dat we iets voelen van
wat kerstfeest voor ons zou kunnen
betekenen. Iets anders dan de schijn-
warmte van de zoetsappige reclame
en televisieseries die ons dagelijks
overspoelen. Ook iets anders dan het
overspoeld raken door de steeds
grotere worden ellende op de
I wereld, of in onze eigen situatie en
in de directe omgeving."
Volgens de burgemeester gaat het er
om vrede te zoeken. Er wordt wel
altijd over gezongen maar de prak
tijk blijkt anders, zo stelde hij. Wat
er aan gedaan kan worden? "Daar
voor hoeven we de wereld niet op
onze nek te nemen. We kunnen heel
eenvoudig beginnen vanuit onze
leefwereld, met onze eigen omge
vingen het dorp, in de straat, op het
werk, in de vereniging. Als we de
ander eens wat meer of beter begin
nen te verdragen zoals hij of zij is en
doet. Je niet om te keren als je iets
niet bevalt maar zaken zolang
mogelijk bespreekbaar houdt. Het
kost moeite en soms zelfoverwin
ning maar het loont de moeite."
Het Smalstads Mannenkoor zong
deze avond met de nieuwe aanwinst,
de bas Dick de Groen uit Tholen die
zich aanmeldde na het jaarconcert in
Oud-Vossemeer. Cees van Dis heeft
zijn plaats als eerste tenor weer
ingenomen. Het koor bestaat nu uit
negen mannen. Ze zongen onder
meer Ave Maria en Stille nacht, in
een modernere versie dan vorige
jaren. A. van de Ree speelde als van
ouds een dubbelrol: als koorzanger
en als muzikant van Euterpe. Hij
droeg dan ook als enige Euterpespe-
ler een zwart kostuum.
Pastoor A.J. van de Brüle ging in op
de gebrokenheid/heelheid van de
mens en het verhaal van de drie
koningen. Hij zag die twee-eenheid
weerspiegeld in gebrandschilderd
glas -een voorstelling van Maria met
het kind Jezus- dat uit verschillende
delen bestond maar, door het vuur in
de oven, tot een geheel was
gevormd. "Een beeld van ons men
senleven." Volgens de pastoor is het
prachtig als de zon erop schijnt. En
in donkere dagen behoudt het beeld
die schoonheid, juist omdat het door
het vuur is gegaan. Maar soms wil
het licht niet door de ramen naar
binnen schijnen en sluit de mens,
volgens Van de Brüle zich op in de
binnenkamer. "Dan denken we aan
de duisternis van jaloezie, haat, oor
log en pijnlijke dingen in ons leven."
De duisternis ook van koning Hero
des die zich liet omringen door Fari-
zeërs en misbruik maakte van de bij
bel. "Zodra de herders weg waren
van Herodes zagen ze een sterre-
beeld. De ontmoeting met het kind
maakte van hen andere mensen.
Mogen we hier ook dichter bij Hem
en bij elkaar komen."
Dominee P.J. de Buck van de gere
formeerde kerk in Tholen vertelde
het verhaal van de geboorte van
Jezus volgens Lucas. In het korte
verhaal wordt drie keer de zinsnede
gebruikt: 'En het geschiedde'. Vol
gens De Buck om op drie manieren
de geschiedenis te beschrijven tegen
het oordeel van God.
De Buck gebruikte het beeld van een
drieluik om een en ander te verdui
delijken: het middenpaneel, de
geboorte van Jezus 'voor wie geen
plaats is op de wereld'. Het linkerpa
neel voor keizer Augustinus die de
macht verbeeldt, geld en geweld
tegenwoordigt en 'die dagelijks via
de krant en de tv naar ons toekomt'.
In die wereld van 'ieder voor zich en
God voor ons allen wordt Jezus
geboren." En het zijn alleen de
'onaanzienlijke herders die van het
evangelie horen'. Ze zijn de behoe
ders van het kleine, onzichtbare. Via
hen nemen we ieder van ons een
plekje in op het rechterpaneel."
Het kerstevangelie roept volgens De
Buck op tot bevrijdig, verzoening en
verlossing. "Gods Woord geschiedt
daar waar hongerigen worden
gevoed, daar waar elke laars, elke
mantel met bloed, wordt verbrand."
Ook in de 'marge'. Naar die plekken
gaan de herders hun weg:'bevrij-
dend, verzoenend, genezend.'
Namens Euterpe en het Smalstads
Mannenkoor wenste A.P.M. van
Gurp de aanwezigen een gelukkig
kerstfeest en een voorspoedig 1995.
Maar niet voordat hij de zaal
gevraagd had een 'kleine bijdrage' te
geven voor de kosten van de vereni
ging en het koor. "Ik hoop niet dat u
dat onverdraaglijk vindt."
4
I
