Brabanders voelen zich hier thuis 'Tholen heeft veel meer in zijn mars dan mensen over de brug denken' DONDERDAG 17 NOVEMBER SPECIALE EDITIE EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 35 JUBILEUMNUMMER JUBILEUMNUMMER DE THOOLSE COURANT DE THOOLSE COURANT 1944 1994 I^BMHBITODDÊI rholen? Tjonge, waar begin je aan! Dat gat zit nog met kranten dichtgeplakt. Alle mensen daar zijn van de 'zyvarte- kous' en als buitenstaander word je nooit geaccepteerd. Daar kan en mag echt niks. Daar hou je het nooit vol. Nee, daar krijg je spijt van. Menig Westbrabander zal zich dit soort goedbedoelde waarschuwingen herinneren bij de aankondiging naar Tholen te verhuizen. Ook ik. Maar we waren helemaal verliefd op dat pand in de Hoogstraat, dat bovendien voor Brabantse begrippen voor een prikkie te koop stond. En liefde maakt nu een maal blind; we waagden gewoon de stap naar het nabije Zeeuwse. Hoe de rest van de bevolking tegenover ons zou staan zouden we wel zien... Met de buren bleken we het om te beginnen al wel te treffen. Aan de ene kant een vriendelijk Thools gezin met opgroeiende kinderen. Aan de andere kant een altematief stel, ook heel aar dig. Dat was al meegenomen. Aan vankelijk dacht ik dat mensen me op straat voor een ander aanzagen. Maar al gauw had ik door dat, vooral de oudere inwoners, een vriendelijk 'goe- jendag' knikten naar iedereen, bekend of onbekend. Burgemeester Misschien was de situatie vóór onze tijd anders. Ik ben eens gaan praten met mevrouw L. Goorden-Hermus, die woont hier al veel langer. Achten dertig jaar geleden trouwde ze met Tholenaar J. Goorden en verhuisde van de gemeente Hoeven naar Tholen. Ze kan zich nog goed de waarschu wing van de toenmalige burgemeester van Oudenbosch herinneren: "Tho len? Daar hou jij het nooit vol. Binnen een jaar ben je terug!" Ook toen al groette iedereen op straat, is een van de eerste dingen die mevrouw Goorden over haar begintijd op het eiland vertelt. "Behalve wan neer je mensen op zondag onderweg naar de kerk tegenkwam, dan zeiden ze niets. Maar dat was de oudere gene ratie, tegenwoordig is dat heel anders." De mensen op straat waren in Tholen vriendelijker dan mevrouw Goorden in het toch als gemoedelijk bekend staande Brabant gewend was. De in Tholen wonende Jean ne de Nijs komt uit Bergen op Zoom. Ze is sinds vijf jaar correspondente voor Zeeland van hel AN Pen voor het NOS Journaal. Verder is ze corres pondente voor Tholen en Sint-Philipsland van het Bra bants Nieuwsblad en mede werkster van de Zeeland Gazet. "Maar daar kom je weer eerder bij iemand over de vloer. Hier duurde het bijna een jaar eer ik binnen werd gevraagd. Of dat kwam omdat ik geen echte Thoolse was, of omdat hier in de straat bijna alleen oudere gerefor meerde mensen woonden? Ik weet het echt niet." Met het vergaren van een brede ken nissenkring had mevrouw Goorden overigens weinig moeite. Door haar actieve deelname aan het maatschap pelijk en verenigingsleven, de achttien jaar als docente aan de Oesterschelp, ging dat vanzelf. "Je moet jezelf ook inzetten als je ergens thuis wilt raken. We maakten bijvoorbeeld met een groepje vrouwen ieder jaar de afge dankte oesterputten schoon, zodat de kinderen daar 's zomers konden zwemmen. Ik heb ook meegeholpen om het schoolzwemmen hier van de grond te krijgen. Typisch trouwens, juist van de kant waarvan we tegen werking verwachtten, kregen we bij val. SGP-wethouder Boender vond het ook een noodzaak dat de kinderen leerden zwemmen in een omgeving met zoveel water." Van mevrouw Goorden hoorde ik trouwens pas, nu we ervaringen uit wisselden over het leven hier, dat Tholenaren van mensen 'van over de brug' vinden dat die niet bepaald schoon zijn. Schoon Via, via hoorde ze opmerkingen over het feit dat niet meteen in het eerste voorjaar, mevrouw Goorden woonde er toen net een paar maanden, de gor dijnen van de ramen waren geweest. Dat misverstand moest de wereld maar eens uit, vond de Brabantse. Ze zorgde dat iedere vrijdag haar stoepje, én de straat tot het midden, stevig geschuurd werd. "De andere helft van de straat deed dan weer de overbuur vrouw. Als iK dat niet deed, vroegen ze of ik ziek was. Maar je moet jezelf ook acceptabel maken." Ben ik het mee eens. Maar ik betwijfel of mijn aanpassingsvermogen zóver reikt dat ik voor de lieve vrede de bui tenboel wekelijks zou soppen. Ik heb ook nooit opmerkingen in die richting gehoord, ben misschien op dat punt wel Oostindisch doof. Toen ik bijna achttien jaar na het echtpaar Goorden in de Hoogstraat kwam, woonden daar ook hoofdzakelijk jonge mensen, dat scheelt. Jonge Tholenaren waar van het merendeel wel van een avond je stappen hield. Al na een paar maan- 1944 1994 den belde er een groepje buurtgenoten bij ons aan. Of we mee wilden helpen de straat te versieren voor het jubile rende Concordia. Pilsje na afloop op de rand van de stoep. En daarna, met de hele bups, een week lang avond na avond, feesten in de tent in de Bos straat ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van 'de muziek'. Waardoor we ook al gauw heel wat andere Tholena ren leerden kennen. Nou, voor ons leek het hier wel uit te houden. Een grootschalige festiviteit zoals Concordia destijds op touw zette, heb ben we daarna niet meer meegemaakt. Maar het jaar wordt toch steeds lekker en gezellig gebroken door feesten met de braderie, op nieuwjaarsavond en met Koninginnedag. Hoezo, op Tho len kan en mag niks??? Biefstukje Nog even het vooroordeel, dat je als buitenstaander niet geaccepteerd wordt, verder onderuithalen. Mijn eer ste voorzichtige wandelingetje achter de kinderwagen - we waren toen inmiddels verhuisd naar de Oude- landsestraat - duurde uren. Keer op keer blikken onder de kap. Vragen hoe de baby en ik het maakten. De sla ger deed een lekker biefstukje bij mijn boodschappen om aan te sterken en de bakker verwende me met een lekkere cake. Ik was 'thuis' op Tholen, vond dat ons-kent-ons gevoel wel lekker. De meisjes achter de kassa bij de supermarkt die zonder vragen noteer den waar mijn wekelijkse boodschap pen bezorgd moesten worden. Nog sterker, Rinus van dezelfde winkel bleek destijds zelfs mijn dozen zónder naams- of adresaanduiding op de goe de plek te kunnen bezorgen. Gewoon herkend aan de artikelen die ik weke lijks insloeg. Maar er zitten ook nadelen aan dat kleine wereldje. Je zult maar een 'mis stap' maken, of nog kwalijker, een roddel komt totaal ongefundeerd in de wereld. Gegarandeerd dat wel heel Tholen daar binnen de kortste keren van op de hoogte is. Voorbeelden van dat soort kwalijke zaken te over! "Maar dat is niet typisch Thools", fluit mevrouw Goorden me met recht terug. "Dat heb je in elke kleine gemeenschap. Daar staat tegenover dat je hier ook niet zult meemaken dat iemand dagen dood in zijn huis ligt." Diny Simons uit Tholen ervaart het gebrek aan anonimiteit ook weieens als een bezwaar. "Iedereen weet hier alles van iedereen, zo gaat dat nu een maal. Maar daardoor kun je geen indi vidu zijn, terwijl dat juist ook weieens lekker is. Ik heb totaal geen probleem met de verschillende levenswijzen hier, zolang de mensen een ander vrij laten. Maar toch voel ik soms een bepaalde druk, merk dat ik me afvraag of ik dit of dat wel kan doen. Dat je je gaat gedragen naar wat je denkt dat de mensen van je verwachten. Niet dat dat me ooit is opgelegd hoor. Mis schien komt dat gevoel wel van mezelf, ik vind ook niet dat ik wat dat betreft voor het blok gezet word. En als ik dit echt als een probleem had ervaren, zou ik het hier niet zo lang hebben volgehouden." Winkelpuien Diny kwam zeventien jaar geleden vanuit Steenbergen naar Tholen. Ondanks waarschuwingen over 'dat geloof en 'er is echt niets te doen'. Ze merkt dat die opvattingen in de loop der jaren niet zijn veranderd. Als er nieuwe klanten uit Brabant in haar zaak komen, reageren ze verbaasd op de niet alledaagse inrichting van de kapsalon: 'Goh, dat zoiets hier in Tho len kan'. "Ik zou ook nooit meer terug naar Steenbergen willen", meldt Diny beslist. "Juist daar heb je allerlei kliek jes waar je niet tussen komt. Hier gebeurt veel meer. Als je bijvoorbeeld naar sommige winkelpuien kijkt, lek ker felgekleurd geschilderd. Die uiter sten hier, ik vraag me af of dat in Steenbergen zou kunnen. Moet je ook eens zien wat voor leuke winkeltjes er hier in de binnenstad zijn bijgekomen. Daar leent Tholen zich ook echt voor. Er is bedrijvigheid, Tholen leeft." (Even tussendoor: Daar gaat dus voor oordeel drie 'dat gat zit nog met kran ten dichtgeplakt' de mist in). Diny verder "Je hebt hier water, boten, toerisme. Als je over de dijk wandelt en je kijkt naar de stad, of vanaf de brug, en je ziet alles zo door dijken beschut, denk ik: Wat wonen we hier toch lekker knus. Het leven is hier ook gewoon gezellig. Misschien is de sfeer in de nieuwe wijken wel anders, dat weet ik niet." Nog even over de verschillen in geloof. Die hebben mevrouw Goor den, zo benadrukt ze, nooit parten gespeeld. Ieder moet, vindt ze, leven zoals hij of zij denkt dat goed is en de ander ook die vrijheid geven. "Die vrijheid krijg je hier. Ik heb ook nooit onder stoelen of banken gestoken dat ik katholiek ben, maar me wel aange past. Onze kinderen speelden op zon dag gewoon buiten, maar ik zorgde wel dat ze binnen waren wanneer de mensen naar de kerk gingen". Groepjes Van aparte hokjes moet mevrouw Goorden sowieso niets hebben. "Onze kinderen speelden bijvoorbeeld een hele vakantie met iedereen buiten, ook met kinderen van andere scholen. Zo gauw de vakantie voorbij was, waren Diny Simons hoeft niet zo nodig uit Tholen weg. Rekening houden met anderen is een kwestie van opvoeding, zegt J any Boogaard. het weer aparte groepjes. Ik ben ook altijd tegen de plannen voor een apar te katholieke school geweest. Het zou veel beter zijn als alle kinderen, van welke geloofsovertuiging ook, bij elkaar op één school zouden zitten. Leren ze met elkaar omgaan, elkaar accepteren." Ook Jany Boogaard uit Sint-Annaland vindt het een doodnormale zaak reke ning te houden met normen en waar den van anderen. "Je doet geen dingen als je weet dat anderen zich daaraan storen, houdt bijvoorbeeld rekening met de zondagsrust. Als het kan, ga je ook niet weg juist wanneer de kerk aan- of uitgaat, dan wacht je gewoon een kwartiertje." Jany trouwde vijftien jaar geleden met Wil Boogaard uit Sint-Annaland en kwam zo op het eiland terecht. "Je wist vantevoren dat je je wat moest aanpassen, maar dat is nooit een pro bleem geweest. Ik vind het ook een kwestie van opvoeding rekening te houden met anderen. Dan word je zelf ook geaccepteerd." En als haar zoons Bram (8), Frans (7) en Willem (4) straks voor onderwijs de brug over moeten? "Dat weet je vantevoren. Ik kom uit Zevenbergen, voor de mid delbare scholen was je daar ook aan gewezen op Breda of Dordrecht." Verdedigen Ik betrap me er onder het samenstellen van dit artikel steeds op dat ik in plaats van voor Thoolse lezers, richting Bra banders zit te schrijven. Tholen, net zoals in het dagelijks leven zo vaak gebeurt, moet verdedigen. Want het blijkt er daar nog steeds niet in te kun nen dat het leven hier goed is. Vroeger, zo'n veertig of vijftig jaar geleden, moet het hier voor een bui tenstaander wel moeilijker leven geweest zijn. Ik ken bijvoorbeeld een verhaal van een Bergs gezin dat het bedrijf hier kon opdoeken. Ze zagen geen klant meer omdat ze op zondag gewoon gingen wandelen. Op één of andere manier, hoe weet ik niet pre cies, zat ook in mijn brein vroeger een idee van Tholen als 'zwart gat'. Als we op de fiets of met de brommer richting Thoolse dijk gingen om te zwemmen, gaf ik na de oude brug altijd goed mijn ogen de kost. Tholen was immers anders, een beetje vreemd, en ik wilde daar weieens voorbeelden van zien. Wat ik verwachtte weet ik niet, er is me ook nooit iets raars opgevallen. Ook herinner ik me nog mijn eerste bezoek aan de stad Tholen zelf. De weg vanaf de bushalte naar het huis van de zieke collega zou ik wel ergens vragen. Weinig kans dus. Geen ster veling te zien. Afschuwelijk, dacht ik, om hier te wonen. Hier word je levend begraven. Maar mijn collega vertelde De mensen op straat waren in Tholen vriendelijker dan mevrouw Goorden in het gemoedelijke Brabant eewend was. De ruimte, het lekkere buitenwonen, lokte Ida van Schilt en haar gezin naar Tholen. me lachend dat ik juist biddag, of dankdag, dat weet ik niet meer, had getroffen. Natuurlijk blijft het beeld dat Tholen in 'de buitenwereld' heeft via de media steeds "heerlijk' bevestigd. Nog niet zo lang geleden weer door de illustratie bij de polio-epidemie op de televisie. Hoera, moeten de cameramensen gedacht hebben, een bordje met de straatnaam 'Domineeshof. En nog maals hoera, een inwoonster die van achter de gordijntjes naar buiten gluurt. Nog een shot van een monu mentale kerk en de televisieploeg heeft het weer voor elkaar. Ja hoor, denk ik dan, we lopen hier op Tholen nog op klompen en zien molentjes! "Tholen zou zelf ook meer aan een positievere beeldvorming moeten werken", vindt Diny Simons. "Tholen is meer dan een plek waar polio de kop weieens opsteekt. Tholen heeft veel meer in zijn mars dan mensen over de brug denken." Bewolking Schiet me ook weer een artikel te bin nen van een Zeeuwse journalist over een Thools bedrijf. De man begint zijn verhaal met de rit over de Oesterdam, waar hij constateert dat de bewolking richting Tholen steeds zwaarder wordt. Mijn ervaringen op de Oester- dam zijn totaal anders. Als ik over die weg weer op huis aan rijd, geniet ik van de Oosterschelde, naargelang de weersomstandigheden spiegeltjesglad of met ruige witte koppen. Stel steeds weer vast dat de dam mooier wordt naarmate ik Tholen nader. Ik doel dan op de prachtig begroeide schorren. De vogels vlakbij de Bergsediepsluis, de karrevelden even verderop. Kan een gemeente zich een mooiere entree wensen? Oké, ben ik misschien net zo bevoordoordeeld als die Zeeuwse journalist. Ik ken nauwelijks een vogel of plant bij naam, maar geniet in alle jaargetij den van de omgeving. De blinkend vette brokken op een pas geploegde akker, het aardappelloof later, de tar we of papaver. De bloemenvelden. De sloten met knotwilgen. De witte sluier van fluitekruid in het voorjaar in de bermen. Gewoon een fuik die tegen de dijk ligt te drogen. Ik vraag me wei eens af of ook de geboren Tholenaren dat nog zien, vermoed in elk geval dat je voor dat soort zaken meer oog hebt als je in een andere omgeving bent opgegroeid. Ook Diny Simons weet de omgeving op Tholen te waarderen. "Het is hier toch magnifiek. Alleen jammer dat een stuk van de Oosterschelde stil staand water is geworden. Maar je hebt hier gelegenheid om te zwem men, er zijn zandstrandjes. Het is fan tastisch om door de polders te fietsen, of bijvoorbeeld over dat nieuwe fiets pad langs de Oosterschelde. Echt heel mooi." Scholen Voor dat mooie buitengebied kozen een half jaar geleden ook Ida en Rinus van Schilt. Ze verhuisden van de gemeente Halsteren naar de Annavos- dijk bij Sint-Annaland. Ze kregen ook toen nog de nodige waarschuwingen. "Een achtergebleven gebied, een andere mentaliteit. En zijn de scholen daar wel goed genoeg, je denkt toch wel aan de toekomst van je kind?" Maar Ida en Rinus wisten van kennis sen op Tholen al hoe het leven hier werkelijk is. En de ruimte, het lekkere buitenwonen, lokte. "In Brabant heb je dat bijna niet meer". Bram van vijf was overigens de eerste die meldde dat hij niet meer terug hoefde naar Brabant. "De school is prima en Bram zit al op voetbal. Je hebt hier ook een bloeiend vereni gingsleven", vertelt Ida. "En de bevol king is heel vriendelijk. In het dorp zelf, maar ook hier in de buurt. Vanaf het begin steekt iedereen die op de fiets voorbijkomt, en ook de boeren op hun trekkers, zijn hand op. Ik zag er niet echt tegenop om op Tholen te gaan wonen, maar het is me toch nog meegevallen." Toch had ik de indruk dat Westbra banders, ondanks hun vooroordelen, tegenwoordig meer belangstelling hebben voor een woning op Tholen. Omdat ik weieens de vraag krijg op te letten of er leuke pandjes leeg staan. Maar volgens onroerend-goedhande- laar H. Sturris is er van over de brug weieens meer belangstelling geweest. "In de jaren zeventig was er veel meer trek vanuit West-Brabant naar hier. Toen speelden afstanden geen rol, werden reiskosten zonder meer door werkgevers vergoed. Tegenwoordig is dat anders. Nu komt de vraag meer uit de eigen regio. Mensen die van een huur- naar een koopwoning willen, of tweeverdieners die wat groters willen. Belangstelling van buiten Tholen is er wel van mensen die tegen hun pen sioen zitten, in een iets rustiger gebied willen gaan wonen. Daar is Tholen ook bij uitstek geschikt voor", is zijn ervaring. Veranderd Sturris herinnert zich nog de 'grote trek' naar Tholen. "Dat kwam eigen lijk door de bouw van de eerste bejaar denwoningen. Dan kocht je de vrijko mende huisjes op. Soms drie in de week, die je dan op één zaterdag sleet. Veel mensen uit Holland. Tot 1979, daarna moesten woningen permanent bewoond worden, ook veel Duitsers. En ook Brabanders." Alleen voor de prijs van een woning hoeven Braban ders niet meer te verhuizen naar Tho len. Die tijd is volgens de Thoolse onroerend-goedhandelaar voorbij. "Als je Halsteren, Bergen op Zoom en Tholen vergelijkt, is er weinig prijs verschil meer." De onroerend-goedhandelaar ver moedt dat Brabanders tegenwoordig de bestaande vooroordelen laten voor wat ze zijn. "Als jonge mensen een huis leuk vinden, komen ze gewoon, vragen niet hoe het leven hier is. Ik loop nu dertig jaar mee en zie hoe dat verandert. Jongeren stappen tegen woordig gemakkelijker ergens over heen. En natuurlijk is hier alles ook erg veranderd." Toch blijven wij voor veel Tholenaren altijd het stempeltje 'import' dragen. Soms steekt dat even de kop op, als dat toevallig goed uitkomt. Op die hoorzitting bijvoorbeeld, waar een inspreker luid en duidelijk te verstaan kreeg dat zijn mening er niets toe deed omdat hij 'niet van hier was'. Of op die vergadering waar de mening van een Thoolse ondernemer lijnrecht bleek te staan tegenover die van een niet in Tholen geboren aanwezige. Dan hoor je iets mompelen van: Lae' ze de brug maer wir op'aele. (Loop ik natuurlijk weer het risico op opmerkingen over onjuist dialect. Sorry bij voorbaat, dat leer ik nooit). 'Zwarte kous' Maar ik ben intussen verschrikkelijk afgedwaald. Moest nog een aantal vooroordelen de grond in boren. We hebben nog: "alle mensen zijn daar van de zwarte kous". Nou, als dat zo zou zijn, zag het leven er hier inder daad heel anders uit. Laten we de volksvertegenwoordiging in de gemeenteraad als afspiegeling van de bevolking nemen: SGP en RPF/GPV samen met zes zetels op een totaal van zeventien. Kijk, als die zes zetels groeien tot meer dan de helft, wordt het anders. Ik vraag me eigenlijk af hoe de zetelverdeling zou zijn zonder H.J. Sturris. 'import' in Tholen. Wanneer ik hier in m'n woonomgeving - Oudeland- sestraat, -poort en Markt - turf, is de verhouding geboren/niet geboren Tholenaren bijna één op één. Best kans dus dat de balans zonder onze kiezersinbreng naar de andere kant zou doorslaan. Dragen we als 'import' toch nog ons steentje bij aan de leef baarheid hier! Zoals de zaken er nu voorstaan, vind ik de samenleving hier door de ver schillende levensovertuigingen overi gens alleen maar 'kleurrijker*. Ergens zijn de reacties van mensen elders in Nederland, wanneer ze Tholen' horen, ook wel leuk. Praktisch altijd is er dan belangstelling, komen er vragen hoe het leven hier nu werkelijk is. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat dat ook gebeurt als je, om maar wat te noe men, in Wouw woont, of in Roosen daal. Tevreden Eerst nog even voor de goede orde. Ik heb in dit artikel alleen maar tevreden mensen aan het woord gelaten. Dat heeft een reden: Ik heb geen ontevre den Brabanders in Tholen kunnen vin den. Heb echt mijn best gedaan. Tien tallen mensen naar hun mening gevraagd. Gepolst of zij niemand wis ten die het liefst de eerste bus terug zou willen nemen. Zou mijn verhaal tje immers alleen maar smeuïger heb ben gemaakt. Natuurlijk zal er best een enkele Brabander zijn geweest die hier niet kon aarden en die terug naar zijn geboortegrond is gegaan. Uitzon deringen bevestigen de regel. Rest mij nog de goedbedoelde waar schuwing: "Daar hou je het nooit vol. Nee daar krijg je echt spijt van" onder uit te halen. Daar gaan we, verwacht geen verrassingen. Jany Boogaard: "Het bevalt me hier prima, maar ik denk dat je het jezelf overal gezellig kunt maken. Ik ben niet echt plaatsge bonden, zou er ook niet tegenop zien als ik naar Friesland moest, als mijn gezin maar meegaat. Maar als het niet nodig is, ga ik hier niet weg." Mevrouw Goorden: "De overgang kon voor mij 38 jaar geleden niet gro ter zijn. Van het buitengebied in Bra bant kwam ik in een rijtjeshuis in een smal Zeeuws straatje terecht. Maar ik ga hier alleen nog uit de Hoogstraat weg als ik naar het bejaardentehuis moet." Ida van Schilts opvatting over wonen op Tholen: "Zeer positief." Diny Simons zei het al: "Ik hoef hier niet zo nodig weg." En, mocht dat nog niet duidelijk zijn, ik sluit me daar vol ledig bij aan. "7

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1994 | | pagina 59