Nachthoofd Addy Moerland-Dane van Ten Anker:
Ik vind 's nachts werken wel fijn,
je kan er overdag zoveel bij doen
190 personeelsleden
DONDERDAG 17 lOVEMBER
27
JUBILEUPINUMMER
1944 1994
DE THOOISE COURANT
1944
1994
DE THOOLSE COURANT
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
"7~""v ruk op de rode
I 1 knop. Wacht u even.
JLS Er komt iemand.'Zo
l idt de tekst op het bordje
lalverwege de tochtsluis
an zorgcentrum Ten Anker
n Tholen. Overdag loopt
iedereen er langs zonder er
naar te kijken. De deuren
gaan immers automatisch
open. Maar 's avonds rond
elf uur ligt dat anders. Dan
is het centrum aan de Prins
Clauslaan dicht. En kan
alleen het nachthcofd de
deur opendoen.
Na enige tijd verschijn! Addy Moer-
land-Dane in haar witt< jas. Zij heeft
die nacht dienst. Ze ranmelt met een
grote sleutelbos. "Bljf nog even
staan," roept ze, "druk op het groene
knopje anders blijft mijn pieper
afgaan."
Buiten is het aardedcnker. In enkele
kamers van het drie verdiepingen tel
lende verzorgingshus branden nog
lampen. De bewomrs van het ver
pleeghuis liggen in xd. Het is stil in
het gebouw. Op degangen brandt het
licht gedempt. Debedrijvigheid van
de dag heeft plaat gemaakt voor het
rustige ritme van le nacht. Alleen de
zusters van de aonddienst zijn nog
bezig hun rapporte schrijven en voe
ren overleg metnet nachthoofd over
een paar bewonrs die extra aandacht
behoeven. Add is zeven dagen vrij
geweest en mo< van een hele week de
rapporten 'tenjlezen.' Maar omdat er
niet veel verflderd is, is ze hier zo
mee klaar.
Mevrouw koerland uit Sint-Anna-
land is 's nzhts niet het enige perso
neelslid in let tehuis. Op elke afdeling
van het vepleeghuis, de Vliedberg en
de Stelbe? (samen zestig bewoners)
werkt ee> verpleegster. En er is een
verzorgs-'r in het verzorgingshuis
(ook vof zestig bewoners). Ad heeft
de eirfverantwoordelijkheid voor
heel hf centrum. Mocht er zich iets
ernstig voordoen met een bewoner
dan ifzij degene die een arts waar
schuw.
Als e 'late dienst' is vertrokken ver-
grenelt ze de deur van de sluis via
een .nop in de receptieruimte. Over-
dagiet hart van het centrum, nu leeg
en onder nut, zo lijkt het.
Dtpieper die Addy op zak draagt is
ninog een belangrijker instrument
gtvorden. Ze ontvangt er het signaal
v/i de telefoon van buiten op, en die
vn de deurbel. Bewoners kunnen
kar niet rechtstreeks oproepen. Als
aar hulp nodig is wordt ze door de
ndere zusters gewaarschuwd. De pie-
ler kan ook een signaal voor brand
laten afgaan. "Iedereen die hier
's nachts en overdag werkt krijgt een
brandalarm. In de tochtsluis hangt een
paneeltje waarop we kunnen zien
waar er brand is." Maar meestal is het
roodoplichtende lampje loos alarm.
"Dan heeft er iemand flink zitten
roken."
De brandweer van Tholen rukt na zes
uur 's avonds automatisch uit. "Mijn
taak is om dan op de receptie te blijven
bij de telefoon. Meestal moet ik de
brandweer afbellen. We hebben zelf
's nachts maar één keer meegemaakt
dat er een stoel stond te smeulen."
Het loze brandalarm is in het tehuis de
meest voorkomende 'storing' maar
Addy heeft ook wel eens meegemaakt
dat er door een technisch mankement
een pieper op kantoor bleef bellen.
Soms kan ze Dirk de Korte van de
technische dienst waarschuwen die in
de buurt woont, maar in de meeste
gevallen moet ze contact zoeken met
het hoofdkantoor in Middelburg. Van-
daaruit wordt ze telefonisch doorver
bonden met een monteur. "Een weet
of vier geleden ontdekten we aan het
eind van de nacht dat we zonder waer
zaten. Tegen de ochtend hebben ve
gebeld. Dat was tenminste een reddij-
ke tijd om iemand uit bed te halen.Zo
kon de vroege dienst toch op tijd
beginnen om de mensen te wassei."
Erger was de kapotte lift in de seriee
flat waardoor een bewoner in eei rol
stoel niet terug kon naar zijn kaner en
in het verzorgingshuis moest rapen
omdat de dienstdoende monteu hele
maal uit Limburg moest kome:. "Die
kwam hier om half vier aan. D; liften
vallen onder een firma die efl groot
rayon bestrijkt. Die monteur dé dienst
had woonde toevallig heel ve weg."
Eigen leven
Over hoe op te treden bij damiteiten
bestaat overigens een planDat ligt op
elke afdeling. "Dat moet j<regelmatig
doorlezen, 's Nachts hehie daar wel
tijd voor. Er staat vanaés in. Over
wat je onder andere met doen bij
blikseminslag of als er ersonen ver
mist worden."
Van lezen is voorlopig og geen spra
ke want Addy pakt, nast haar vaste
taken, aan wat haar bor de voeten
komt'. De verpleegst" zet eerst een
wasje aan met kleren an de verpleeg-
afdeling en haalt haidoeken van de
keuken uit de droge Op haar ronde
gaat ze langs be hrdenverzorgster
Coby Bazen die opje zusterpost van
het verzorgingshui zit. Het is rustig
op deze afdeling, gangen zijn ver
laten. Addy hoeftiier niet te assiste
ren. Coby zet ze voor de volgende
dag de medicijncuit.
Wel maakt het nihthoofd een rondje
door de serviccat langs enkele be
woners die de Etste weken wat extra
aandacht nodijhebben. "Van de ser
JUBILEUMNUMMER
Het nachthoofd is geen 'breiende zuster' maar helpt mee in het verpleeghuis.
viceflats ken ik praktisch niemand.
Ze wonen nog helemaal zelfstandig
en leiden hun eigen leven. Alleen als
er iets bijzonders is kom ik er." Addy
controleert ook of alle buitendeuren
van het gebouw afgesloten zijn.
Terug in het verpleeghuis kijkt ze of
de tafels in de huiskamers van de Stel-
berg voor de volgende ochtend al
gedekt zijn. In de ene huiskamer is dat
gebeurd, in de andere niet. "Het ligt er
maar net aan of de avonddienst er tijd
voor heeft gehad. Anders doe ik het."
Op een plattegrondje aan het prikbord
kan Addy aflezen wie waar zjt. "Ik ken
de situatie overdag niet."
In de Vliedberg wordt de tafel niet
vantevoren gedekt. Het is een gesloten
afdeling waar 31 demente bewoners
wonen:"Er zijn bewoners bij die met
de spullen zouden gaan lopen."
De 39-jarige verpleegster kent de
bewoners alleen uit de nacht. Een
omgekeerde wereld. En in de meeste
gevallen maakt ze de bewoners alleen
maar slapend mee. "Toen ik hier in het
begin eens een keer overdag kwam,
herkende ik niet iedereen. Dat was wel
even vreemd. Maar dat komt omdat de
mensen dan helemaal aangekleed zijn,
hun gebit in hebben en hun haar
gekamd."
Andersom kennen de mensen van het
verpleeghuis haar alleen uit de nacht.
En dan alleen als ze wakker worden
wanneer Ad helpt bij het verschonen.
"Overdag zouden de meesten van de
Stelberg mij niet kennen."
Toch heeft de verpleegster bewust
gekozen voor dit (nacht)werk. Het is
goed te combineren met haar gezins
leven. Voordat ze twee jaar geleden
op 1 november op Ten Anker begon,
was de verpleegster al oproepkracht
voor de avonddiensten in het alge
meen ziekenhuis Lievensberg in Ber
gen op Zoom. Na een jaar werd ze
gevraagd avondhoofd te worden.
"Van lieverlee kwamen er ook steeds
meer nachtdiensten bij."
Overdag thuis
Addy volgde haar opleiding in de A-
verpleegkunde in Lievensberg. Na
een tijdje onderbrak ze het werk om te
trouwen en zich aan de opvoeding van
haar vijf kinderen te wijden: "Ik ben er
acht jaar uit geweest. En weer begon
nen als oproepkracht toen de op een na
jongste één jaar was."
De keuze voor het avond-en nacht
werk werk hangt nauw samen met de
gezinssituatie. "Ik heb dat als oproep
kracht zeven jaar zo gedaan. Toen heb
ik gereageerd op een advertentie in de
krant voor nachthoofd in Ten Anker."
Omdat haar man Peter ook werkt
(maar dan overdag als fulltime admi
nistrateur en boekhouder op het aan
nemingsbedrijf Gebr. Moerland in St.
Annaland) is het voor haar gemakke
lijker om nachtdiensten te draaien.
"Als één van de kinderen ziek zou
worden of vakantie heeft, dan kan ik
niet zeggen dat ik niet kan komen wer
ken. Nu ben ik toch overdag thuis ook
al slaap ik een gedeelte van de dag."
week nachtdiensten draaien zou te
lang zijn. Voor het gezin heb ik het
bewust zo uitgekozen. Nu kom ik om
acht uur 's morgens thuis. Dan help ik
de kinderen naar school en ga dan sla
pen tot een uur of half vier, vier uur.
Peter zorgt tussen de middag voor het
eten van de kinderen. Maar het
gebeurt ook wel eens dat ik maar tot
elf uur slaap. Toch heb ik met slapen
overdag geen enkel probleem."
Het werken in Lievensberg en Ten
Anker is volgens mevrouw Moerland
niet te vergelijken. "Op Lievensberg
deed je veel meer verpleegkundig
werk. Hier is het meer verzorging.
Maar volgens de richtlijnen moet in
het verpleeghuis altijd een verpleeg
kundige aanwezig zijn. Voorheen,
toen er hier nog geen verpleeghuis
was, had de verpleegkundige in de
avond en nacht alleen bereikbaar
heidsdienst. In het ziekenhuis kreeg je
er ook nog eens spoedgevallen bij. De
der dan hier. In het begin heb ik Lie
vensberg wel gemist. Door de vaste
diensten hier ken je de mensen beter
dan dat je als oproepkracht werkt. En
ik ben nu aan dit werk gewend."
Verwond
Addy vond het opvangen in Lievens
berg van familie van een kind of jonge
mensen, die ernstig ziek zijn of zwaar
verwond zijn geraakt bij een ongeval,
moeilijk. "Ik zeg niet dat het hier niet
moeilijk kan zijn, maar het ligt toch
anders. Hier wonen alleen oude men
sen, van in de tachtig of over de
negentig." In het verpleeghuis wonen
ouderen die (ondanks of juist dankzij
de zorg) genieten van de oude dag en
plezier beleven maar er zijn volgens
het nachthoofd ook bewoners waar
voor het 'allemaal niet meer zo hoeft.'
"Er zijn ook ouderen die helemaal niet
Het zorgcentrum Ten Anker maakt deel uit van de stichting voor regionale zorgverlening (SVRZ), evenals Sint
Maartenshof in St. Maartensdijk en de Rozeboom in St. Philipsland. Ten Anker bestaat uit een serviceflat met
56 appartementen voor 60 bewoners, een verzorgingshuis voor 60 bewonets en een verpleeghuis voor 60 bewo
ners en 5 plaatsen voor dagbehandeling. Aan het hoofd van de drie instellingen op Tholen en St. Philipsland
staat F. Bordui. Hij is echter per 1 september in de nieuwe structuur van de SVRZ benoemd tot directeur clus
ter verpleeghuis-en ouderenzorg Oosterschelde waarde drie tehuizen onderblijven vallen. Op 1 januari treedt
A.CJ. Gulden als manager zorg in dienst, een nieuwe functie binnen het tehuis.
Hoewel geen grote instelling werken er in Ten Anker (full-en parttime) ongeveer 190 mensen. De meesten in
het verpleeghuis: 100 ziekenverzorgenden, verpleegsters, avond-en nachthoofden.
In het verzorgingshuis werken 23 bejaardenverzorgsters. In de schoonmaakdienst 23 mensen en 15 in de keu
ken. Directie/receptie/adminstratie 9, para-medisch personeel (ergo-fysiotherapeut, logepediste, diëtiste, pedi
cure) 8, de activiteitenbegeleiding 6, bij de technische dienst en in het magazijn 3, plus een verpleeghuisarts en
haar assistente.
De nachtdiensten duren negen uren,
van kwart voor elf tot kwart voor acht.
Ze werkt steeds drie of vier nachten
achter elkaar, van donderdag tot en
met zondag en van maandag tot en
met woensdag. Tussen de diensten is
ze steeds een week vrij. "Een volle
eerste opvang deden de nachthoofden.
Dan moest je een slapende dokter
oproepen voor een snijwondje of voor
de hulp aan slachtoffers van auto
ongelukken. Dat was wel zwaar. Als
oproepkracht was je daar toch minder
bedreven in. Maar het was gevarieer-
meer willen. Die geven de moed soms
op."
Met de familie van een bewoner krijgt
het nachthoofd alleen te maken als het
slecht gaat met een bewoner of wan
neer deze plotseling komt te overlij
den. "Je vangt de familie dan op. Daar
praatje mee. Het is belangrijk om naar
die mensen te luisteren zodat ze hun
verhaal kunnen doen. Daar neem je de
tijd voor. De overledene wordt hier
ook afgelegd. Dat moet netjes gebeu
ren. De familie zit dan meestal te
wachten en neemt na de verzorging
van de overledene afscheid en gaat
naar huis."
Het komt vrij regelmatig voor dat ook
de bewoners van de aanleunwoningen
naar het nachthoofd bellen omdat ze
zich niet lekker voelen. "Het gebeurt
ook wel dat er buren bellen omdat ze
het niet vertrouwen. Maar meestal
bellen ze rechtstreeks naar de huis
arts."
In een van de huiskamers voor vijftien
bewoners staan maar vier stoelen aan
de tafel geschoven. "De meeste men
sen zitten in een rolstoel. Het is de
bedoeling dat de bewoners hier geza
menlijk eten. Sommigen doen het op
de kamer als ze nog niet klaar zijn met
aankleden. Anderen stellen het niet op
prijs om hier te eten."
De rolstoelen staan 's nachts op de
gang geparkeerd: grote en kleine. Met
of zonder hoofdsteun, of een kussen
op de zitting. Soms hangt er een hand
tasje of een shawltje aan.
Overal in de gangen van de Stelberg
en de Vliedberg staan voor de ingang
van de kamers waskommen met hand
doek en washandjes gereed voor de
ochtenddienst die de mensen helpt bij
het wassen en aankleden.
Op de verpleegafdeling verblijven
zieke mensen die veel hulp nodig heb
ben. De bewoners van de Vliedberg
zijn niet meer in staat zichzelf te ver
zorgen. De ouderen die over het alge
meen ouder dan tachtig jaar zijn,
gebruiken ook medicijnen tegen de
kwalen van de oude dag.
Doorliggen
Om twee uur gaat ze samen met de
verpleegster van de Vliedberg alle
bewoners langs. Velen moeten op de
andere zij worden gelegd om het door
liggen te voorkomen (door het lang
durig op bed liggen of zitten in een
stoel kunnen er wonden ontstaan). Dat
Addy Moerland pakt een 'tilmatje', een hulpmiddel om mensen in bed op de andere zij te leggen.
doen ze samen. En met behulp van
een tilmatje 'to save the nurses backs',
(om de ruggen van de verpleegsters te
sparen). Sommige bewoners moeten
verschoond worden. Vaak het nacht
goed, maar soms ook al het bedde-
goed. Een tijdrovend karwei waarbij
de bewoners wakker worden en vaak
niet weten wat er aan de hand is.
Met twee karretjes rijden ze langs de
kamers: een wagentje met zakken
voor het vuile goed en daarachter een
kar met schone kleren, stapels inconti-
nentiemateriaal, stapels lakens, stapels
slopen en dekens.
Aan de hand van haar sleutelbos is
goed af te lezen welke taken Addy
zoal heeft: haar eindverantwoordelijk
heid voor de gang van zaken wordt
gedemonstreerd met de zogenaamde
moedersleutel die overal op past. Een
sleutel voor de voorraadkast medicij
nen. Een sleutel die past op een
'onrustband' (een riem waarmee
bewoners 's nachts aan hun bed
gebonden kunnen worden). "Dat
wordt bij een paar bewoners gedaan
om ze tegen zichzelf te beschermen.
Ze kunnen er zich wel in bewegen,
hoor. Door coördinatiestoomissen
vallen ze vakeren kunnen ze zich ver
wonden als ze hun bed uitklimmen.
Dat staat altijd in de laagste stand. De
onrustband mag alleen gebruikt wor
den met toestemming van de familie.
Zo'n sleutel heeft iedereen op de
Vliedberg."
Een sleutel van de centrale keuken
('als er op de afdeling geen melk of
pap is'), en een dopsleutel om de
Vliedberg binnen te kunnen.
Op die afdeling kijkt de zuster wat er
die nacht voor het personeel op het
menu staat. Een blik in de koelkast
van de keuken leert dat er aardappe
len, vis en peetjes onder het cellofaan
zitten. Ad heeft er niet veel trek in. Ze
wil 's nachts ook niet te veel eten maar
een kop soep of een toetje zou ze wel
lusten. De verpleegsters die rond een
uur of vijf samen (invalster Hanneke
Wieringa en ziekenverzorgster Lenny
van Dongen) warm eten hebben niet
veel contact met de collega's van de
dagdienst. Addy had in het begin, toen
ze op Ten Anker kwam werken, het
gevoel dat de nachtzusters niet overal
in gekend werden. Bij feestdagen of
tijdens de jaarlijkse dag van de verple
ging, als er iets extra's voor het perso
neel werd gedaan, kwam het wel eens
voor dat de nachtdienst werd verge
ten. "Gelukkig zijn er dan collega's die
iets apart zetten."
De functie van nachthoofd wordt in
het schema uit 1992 van de organisa
tie van het centrum niet genoemd. In
het rijtje van arts, sociaal verpleeg
kundige, fysio-en ergotherapeut, dië
tiste, logopediste, pedicure en geeste
lijke verzorging ontbreekt ze. Addy is
dat nooit opgevallen maar benadrukt
dat het werk in het tehuis 'gewoon dag
en nacht doorgaat'. "We zijn geen
clubje breiende zusters, die indruk
bestaat misschien nog wel eens," zegt
het nachthoofd. In het nieuwe schema
dat in de maak is, zijn de av'ond-en
nachthoofden overigens wel nadruk
kelijk opgenomen.
Namens het personeel van Ten Anker
en Ter Valcke in Goes zit ze in de
ondernemingsraad. En in die hoeda
nigheid behartigt ze de belangen van
haar collega's, dus ook die van de
nachthoofden.
Gymnastiek
Doordat mevrouw Moerland maar
drie nachten achtereen werkt heeft ze
voldoende gelegenheid om andere
dingen te doen. Een verjaardag bezoe
ken is geen probleem omdat ze altijd
laat met haar werk begint. Ook voor
de gymnastiekvereniging WIK heeft
ze tijd en energie over. Op maandag,
woensdag en vrijdag geeft ze aan het
eind van de middag in de Wellevaete
les aan kinderen van acht tot twaalf
jaar. Maar ook aan 50-plussers. Ze
geeft ook haar eigen kinderen (de oud
ste zoon is zestien) gymles. En dan
zijn er nog de wedstrijden die op
zaterdag plaatsvinden. Ook daar kan
ze vaak present zijn omdat haar week
enddienst maar eens in de drie weken
valt.
Bovendien is ze samen met haar man
in de weer om alle kinderen uit het
gezin naar de muziekschool in Tholen
te brengen. "Ze spelen niet allemaal
hetzelfde instrument. Het is dus halen
en brengen."
Daarnaast is ze al twaalf jaren actief in
de werkgroep Kind en Ziekenhuis die
voorlichting geeft op scholen over de
opname in het ziekenhuis. Scholen
kunnen een leskist huren. En een of
twee van de vier vrijwilligers bezoe
ken de scholen om met behulp van
dia's de kinderen 'een beetje ver
trouwd' te maken met het ziekenhuis.
"We hebben daar steeds contact over
met de keel-neus-en oorartsen, de kin
derartsen en de anesthesie van Lie
vensberg." De werkgroep bestrijkt
Tholen, Sint-Philipsland en West-
Brabant.
In grotere tehuizen werken 's nachts
zogenaamde zwerfwachten onder ver
antwoordelijkheid van een nacht
hoofd. Zij assisteren op de verschil
lende afdelingen. "Dat is in Ten Anker
niet zo. Daar is het tehuis te klein
voor. Hier werkt het nachthoofd mee.
Dat bevalt me ook beter dan de hele
nacht zitten te wachten tot er iets
gebeurt. Ik ben graag bezig. Ik vind
het wel fijn om 's nachts te werken. Je
kan er heel veel bij doen." 's Ochtends
doet ze de deur van het nachtslot. De
krantenbezorgers, de vroege dienst en
keukenpersoneel kunnen elk moment
komen. Hoewel het nog pikkedonker
is, kondigen zij de nieuwe dag aan.
