Stem is prima, maar eigenares te oud? jSDTQODË Zangeres Wilma Janmaat vecht voor plaats in operawereld Polyhymnia Koren op Tholen en Philipsland 'Niet gelijk gestemd' Ernstig of juist komisch O ft r O DONDERDAG 17 NOVEMBER SPECIALE EDITIE EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 15 JUBILEUMNUMMER 1944 1994 DE THOOLSE COURANT JUBILEUMNUMMER 1944 1994 DE THOOLSE COURANT "T ~T at zou een opera 1/1/ prachtig zijn als F V er geen zangers waren.Deze woorden van de beroemde Italiaanse componist Gioacchino Antonio Rossini zijn niet direct een goed begin voor een kennismaking met de enige bekende operazange res die Tholen rijk is. Zeifis ze het hier in ieder geval niet mee eens, al geeft ze toe dat sommige zanggedeelten nogal zwaar op de maag kunnen liggen van een leek. Wilma Janmaat uit Tholen is operazangeres en bepaald niet de eerste de beste. Wie het over een opera heeft, denkt misschien in eerste instantie aan zwa re aria's, Christine Deutekom en ande re bekende namen als Luciano Pava- rotti, Placido Domingo en Iwan Rebrov. Velen schrikt het beeld af van een urenlange zit, waarbij men ellen lange solo's van diverse dames en heren moet aanhoren. Waarschijnlijk zal die groep mensen nooit een opera voorstelling bezoeken. Toch is dat beeld niet terecht, meent de 42-jarige Wilma Janmaat. In zes jaar tijd werkte ze zich op van een gewone, maar talentvolle, zangeres tot een zelfs in het buitenland bekende operastem. Hoewel misschien vele Tholenaren nog nooit van haar hebben gehoord. Reiswereld De carrière van Wilma Janmaat in de operawereld is niet uit de lucht komen vallen. Als kind hield ze al van zingen. Ze verzamelde allerlei liedjes van artiesten die ze dan nazong. In haar ouderlijk huis werd vrij veel operette muziek gedraaid. Het verschil tussen operette en opera is niet zo erg groot. Een operette is in het algemeen korter en vrolijker van aard. Zang en dialo gen wisselen elkaar af. "Opera vond ik als kind toch te zwaar", vertelt de zan geres. "Maar later is dat bijgetrokken. En ik denk dat veel mensen opera zwaar vinden omdat ze er niet mee bekend zijn. Het valt best mee als je je er eens in verdiept. Natuurlijk zijn er gedeelten die niet gemakkelijk zijn om naar te luisteren. Hele lange aria's. Daar houd ik zelf ook niet zo van, maar je moet er aan wennen." De Thoolse is geen Zeeuw van origi ne, maar werd geboren in Rotterdam en woonde in ondermeer Breda en Spanje. Ze werkte zo'n beetje alle baantjes in de reiswereld af. Van hos- Tholen en Sint-Phüipsland tellen in totaal zo'n 25 koren en zanggroepen. Wellicht de bekendste daarvan is het Smalstads mannenkoor dat tot ver buiten de gemeente grenzen bekendheid geniet De vocalgroup Rejoice uit Sint-Philipsland voegde zich als jongste telg bij de zangge zelschappen. Samen met het jeugdkoor Polyhymnia uit Oud-Vossemeer en het kin derkoor Hadas'sa uit Oud- Vossemeer, kinderkoor Sint- Annaland, De Jonge Lof stem uit Scherpenisse, het kinder koor van de Rooms Katholie ke kerk in Tholen en jeugd koor Van Knop tot Bloem uit Sint-Philipsland vormt Rejoi ce het totale aanbod van koren voor de jeugd. "Ik ben een zogenaamde dramatische sopraan. Dat wil zeggen dat ik zowel heel hoog als heel laag kan zingen." tess en samensteller van reizen tot beheerster van een reisbureau. Haar man, Fred Janmaat, ontmoette ze in Oostenrijk en samen besloten ze uit eindelijk toch voor Nederland te kie zen. Voor ze zich op de zang wierp, was mevr. Janmaat, samen met haar man, initiatiefnemer van de Montes sorischool in Tholen en was ze nauw betrokken bij de oprichting van een zelfde school in Bergen op Zoom. Verder was ze actief in een wijkcom missie voor een speelterrein, de eerste zwembadcommissie en bij de platte landsvrouwen. Belcantorium In 1988 besloot Wilma Janmaat om zangles te nemen op de muziekschool in Bergen op Zoom. Alex Vermeulen werd haar eerste leraar. Een jaar later sloot ze zich aan bij een Bergse orato riumvereniging. Maar de opera bleef toch trekken en in 1991 werd mevr. E. Hernady-van Bueren uit Bergen op Zoom haar nieuwe lerares. Die bracht mevr. Janmaat heel veel bij. Met het gezelschap Belcantorium uit Bergen op Zoom was de Thoolse zangeres regelmatig te horen. Hierin zaten aan vankelijk nog meer Tholenaren: Dan ny Letzer uit Stavenisse, Han Wes- dorp uit Sint-Maartensdijk en Mieke Schot uit Tholen. Met Belcantorium trad ze ondermeer op in Engeland, op The night of the proms in het Rotter damse Ahoy en in Antwerpen, een stad waar ze later nog vaak mee te maken zou krijgen. Belcantorium kreeg een nieuwe artis tiek leider die belangrijk zou worden voor Wilma Janmaat: de Belg Jaak Gregoor. Gregoor was ook repetitor van de Koninklijke Vlaamse Opera (tegenwoordig de Vlaamse Opera). Tekort aan mannen Het was Gregoor die Wilma Janmaat opnam in zijn vocaal collectief. Door de ziekte van haar lerares mevr. Her- nady moest de Thoolse og zoek naar een andere.leraar. "Toen kwam ik op de muziekacademie in Antwerpen", vertelt ze. "Daar kreeg ik les van mevr. Solange Collard. Zij leerde me alge mene muzikale vorming en pianospel. Ik ben naar België gegaan omdat zan geressen ouder dan 30 jaar in Neder land geen subsidie meer krijgen als ze aan een zangstudie willen beginnen. In België hoefde ik maar een vijfde van het collegegeld te betalen." De lerares van Wilma Janmaat, Solange Collard, was tevens soliste bij de Vlaamse Opera. In Nederland krijgt ze nog elke week les van Gerard van de Heuvel uit Bergen op Zoom. "Een fantastische zangpedagoog. Je bent nooit uitgeleerd als zanger. Je moet bijgeschoold worden over je stemge- Léhar op het programma", meldt een trotse Wilma Janmaat. "Daar zing ik onder anderen samen met Marco Bak ker." Jacqueline van Quaille heeft onlangs in Gent een operastudio opgericht. "Daar leer ik alle kneepjes van de solozang. Van een dergelijke studio is er in Nederland één in Maastricht." Professioneel Wilma Janmaat is ook lid van het familieleden. Maar ze hebben me die kans gegeven. Een aantal maanden lang kijk ik nu hoever ik in het wereld je kan komen, want er is ontzettend veel concurrentie en broodnijd. En als ik zie dat het niet gaat, ben ik realis tisch genoeg om dat te erkennen en verdere pogingen op te geven." Hoogste school De Thoolse heeft echter een goede kans van slagen. Haar stem valt duide- Het instrument dat ieder mens tot op zekere hoogte kan bespelen is zijn eigen stem. Dat was dan ook het eer ste instrument waarmee gemusiceerd werd. De hymnes uit de oudheid, de troubadours in de middeleeuwen en (kerk)koren, allemaal maakten ze gebruik van die twee stembanden, opgehangen in een strottehoofd. In de opera is de stem ook belangrijk, erg belangrijk zelfs. Hard, zuiver en zowel hoog als laag. Dat zijn de eisen die eraan de operazanger gesteld worden. De diverse stemmen worden, van hoog naar laag, bij de vrouwen globaal gerangschikt in sopraan, mezzo-sopraan en alt en bij de mannen in tenor, bariton en bas. De stem is in de moderne muziek nog steeds belangrijk, maar heeft nu een meer gelijke plek tussen de instru menten gekregen. Sommige mensen vinden dat onterecht en musiceren 'a capella' wat aanvankelijk koor zang zonder instrumentale begeleiding was. Diverse groepen zoals de Deep River Quartet maakten hiermee furore. Zij lieten zien dat de menselijke stem zelfs heel dicht bij het geluid van bepaalde instrumenten kan komen. bruik." Deze Gerard van de Heuvel fungeert zelfs als sponsor voor Wilma Janmaat. Uiteindelijk werd Belcanto rium opgeheven wegens een tekort aan mannen. Volgens de Thoolse zan geres is het voor mannen dan ook aan zienlijk gemakkelijker om als opera zanger aan de slag te komen. Gewoon wegens het feit dat er zo weinig zijn. Marco Bakker Wilma Janmaat kreeg allengs meer bekendheid, met name bij onze Zui derburen en daaruit kwam het lid maatschap van het Belgische opera- en operettegezelschap Aruna voort, dat wordt geleid door Jacqueline van Quaille, een andere bekende opera zangeres uit België. Dit gezelschap voert regelmatig diverse opera's en operettes uit. Zoals deze maand, wan neer de bekende komische opera Die Zigeunerbaron van J. Strauss wordt gebracht. "In de zomer van volgend jaar staat voor mij ook nog de opvoe ring van Die lustige Witwe van Franz klein theater EWT uit Antwerpen dat in de zomermaanden voorstellingen geeft. In dit verband vertolkte de Thoolse al rollen als Golde in Anna Tevka en de Spirit in Dido en Aeneas. EWT staat ook weer onder leiding van Solange Collard. "We hebben ook Fairy Queen gespeeld", vertelt Wilma Janmaat. "Dat was een 'scenische ope ra'. Dat wil zeggen met decors waarin de zangers ook acteren. Ik moest daar bij ook nog een zin zingen met een volle mond. Dat vond ik wel erg leuk." Op dit moment staat ze gemiddeld zo'n drie keer per maand op de 'bühne' zoals dat heet. Maar ze heeft besloten er toch een tijdje harder aan te gaan trekken. "Als het kan, zou ik natuurlijk best professioneel zangeres willen zijn. Ik heb samen met mijn man en mijn kinderen overlegd. Zij vonden dat ik het moest proberen. En het is gewoon heel belangrijk dat je gezin erachter staat. Want je bent zo vaak weg om te oefenen en als je thuis bent, ben je dikwijls bezig met je tekst of de muziek. Het is een belasting voor je lijk in de smaak bij diverse kenners. Eind augustus en begin september nam ze een aantal weken deel aan het Belcantofestival in Dordrecht. Daar volgde ze lessen van twee zangpedag ogen van de Belcantoschool uit Mil aan. "Dat is echt de allerhoogste ope ra-opleiding ter wereld", vertelt Wil ma Janmaat. "Ik ben ook naar die school geweest om auditie te doen, want als je daar les kunt krijgen, is dat geweldig. Daar komen alleen de aller- besten vandaan. De werken die je voorzingt, worden beoordeeld en je hoort dan later of je toegelaten wordt of niet. De reden geven ze er niet bij, maar je kunt vragen om de punten waarop ze kritiek hadden en waarop je dus bent afgewezen. In mijn geval deed ik sowieso voor niets mee, want de leeftijdsgrens is 35 jaar en ik ben 42. Ik werd dus afgewezen. Maar toen ik om de verdere opmerkingen vroeg, waren die er niet. Daarmee ben ik toch wel heel blij, want dat geeft aan dat je stem op zichzelf goed is." Wilma Janmaat verraste bij het zingen in Italië veel van de aanwezigen. "Ze willen tegenwoordig alleen maar dun ne vrouwen meer. Aangezien ik nogal een fors figuur heb, verwachtten ze waarschijnlijk niet zoveel van me. Maar toen ik begon te zingen, waren velen toch wel verbaasd. Dat hoorde ik later van mensen uit het publiek." Overigens is zwaarlijvigheid geen bewijs van een minder krachtige en mooie stem. Dat is wel duidelijk als men kijkt naar de omvang van enkele groten zoals Luciano Pavarotti, Chris tine Deutekom en Maria Callas. Viif octaven Wilma Janmaat is qua stem bepaald geen kleintje. "Ik ben een zogenaamde dramatische sopraan. Dat wil zeggen dat ik zowel heel hoog als heel laag kan zingen", zegt de Thoolse. En dat ze een groot stembereik heeft moge duidelijk zijn. Een zuivere hoge c als top en de c die maar liefst vijf octaven lager ligt als bodem, mag je gerust bij zonder noemen als je nagaat dat een 'gewoon' mens hooguit zo'n twee a drie octaven haalt. Ze benadrukt dan ook dat een groot stembereik en volu me erg belangrijk zijn in de operawe reld. "Je moet een flinke zaal zonder microfoon kunnen bezingen. Ook degenen achteraan moeten je kunnen verstaan." Om een dergelijk resultaat te bereiken en de teksten goed uit het hoofd te leren, is Wilma Janmaat dagelijks zo'n vijf uur bezig met zin gen. Af en toe gaat dat haar twee zoons Michael en Pascal en haar man iets te ver. Zelfs in de auto worden er operabandjes gedraaid waarbij de Thoolse dan meezingt. "Maar daar hebben we nu een oplossing voor gevonden", lacht ze. "Eén derde van de rit wordt er een operabandje gedraaid, één derde is het stil voor vader en de rest mag de house-muziek van mijn zoons op." Expressie Zelf schuwt Wilma Janmaat de moderne muziek niet. Hoewel ze niet zo erg veel op heeft met house muziek, zijn de enige genres waar ze echt niet van houdt hardrock en smart lappen. Haar favoriete nummers zijn evergreens zoals My way van Frank Sinatra en liedjes van Udo Jurgens, Paolo Conté en Paula Pausini. Ook populaire Spaanse muziek en Zuid- Amerikaanse jazz dragen haar goed keuring weg. Wat de opera betreft, vindt ze de wer ken van de Italiaanse componisten Verdi en Puccini erg mooi. "Vooral Puccini, want die keek tenminste naar wat de zangers aan konden. De mees te componisten letten daar niet op", legt de Thoolse zangeres uit. "Bij Ver di en Puccini kun je de meeste expres sie kwijt. De Duitse componisten heb ben dat in het algemeen toch minder." Haar grote voorbeelden zijn bij de vróuwen Kiri Te Kanawa uit Nieuw- Zeeland, de Amerikaanse Jessye Nor man en Maria Callas uit Griekenland. Bij de mannen bewondert ze vooral José Cameras en Placido Domingo. Als er één rol is die ze graag zou wil len spelen, is dat de gravin in Figaro's Hochzeit (De bruiloft van Figaro) van Mozart. "Dat is niet de hoofdrol, maar gewoon een mooi karakter. Dat lijkt me wel mooi om te doen." Tranen De ster van Wilma Janmaat is nog steeds rijzende. Ze weet echter zelf niet of ze ook ooit als echte beroemd heid zal stralen. Op Tholen is ze in ieder geval niet zo erg bekend. Ondanks het feit dat ze ook in de regio optreedt. Zo vertolkte ze in Roosen daal een solistenrol in Athalia van Mendelssohn en in Markiezenhof trad ze op als Spirit uit Dido en Aeneas van Percell. Ze heeft in Nederland ook een soortgelijk theatergezelschap als het Vlaamse EWT opgericht. Dit staat eveneens onder leiding van Solange Collar. Ook doet ze af en toe wel eens iets geks. Zo bezocht ze de opera van Ver ona in Italië en kon het niet laten om daar te zingen O mio babbino caro, een regel uit de aria Gianni Schicchi van Puccini. Ook zingt ze als 'lolletje' samen met haar man in het OJE-koor (ouderen- en jongerenkoor) van de Rooms Katholieke kerk in Tholen. Tenslotte staat er voor kerstmis nog iets speciaals op stapel. Ze wil dan samen met muziekvereniging Con cordia een uitvoering geven in Meul- vliet. Een uitstekende gelegenheid om deze vrouw en haar stem te leren ken nen. Dat zal waarschijnlijk op nog vele andere gelegenheden kunnen, want Wilma Janmaat is niet van plan het zingen op te geven. Ze is eraan verknocht. "Ik houd heel veel van zang, want je kunt er mensen echt mee ontroeren. Eén van de mooiste dingen die ik heb meegemaakt is, dat een andere operazangeres zo genoot van mijn optreden dat de tranen in haar ogen sprongen. Dan heb je het goed gedaan." De opera ontstond in de zes tiende eeuw door de samen voeging van zang, muziek en toneelspel In de zeventiende en achttiende eeuw was er de ernstige Italiaanse 'opera seria' met gesproken tekst en aria's die veelal over de mythologie en over heldhafti ge geschiedenissen gingen. Hierin werden vaak castraten gebruikt, mannen die door castratie hun jongensstem hadden behouden. In Napels ontstond in 1720, als reactie op deze ernstige opvoeringen, de komische 'opera buffa'. Daaruit kwam in de tweede helft van de achttiende eeuw de 'opéra comique' voort, die 'weer leidde tot het ontstaan van de 'operette'. In de Ween- se operette speelde de wals een belangrijke rol en deze muziek is voor veel mensen nog steeds kenmerkend voor de operette. Het Oud-Vossemeerse Polyhymnia is één van de jeugdkoren op Tholen. Er wordt voornamelijk gos pelmuziek gezongen. Het koor werd opgericht in 1973 nadat een groepje jongelui onder leiding van onderwijzersvrouw Annie Nonnekes in een kerk dienst zongen. Diligente werd Hannie Droogers- Vogel. Tot op vandaag leidt zij het koor met enthousiasme. De naam, Polyhymnia, is een Grieks woord wat zoveel betekent als: rijk aan lofliederen. Ook was het de naam van de muze van het ernstige lied. Aanvankelijk telde het gezelschap zeventien leden en het instrumentarium bestond uit een mars trommeltje. Op dit moment heeft het koor een bezetting van ongeveer dertig zangers. De foto rechts toont Polyhymnia tijdens een optreden in Ten Anker te Tholen. Reioice Het jongste jeugkoor van Tholen en Sint-Philips land is Rejoice. Deze 'vocalgroup' uit Anna Jacoba- polder bestaat twee jaar. Het koor telt zo'n 25 leden. Initiatiefneemster Jolijn Dupon heeft zich inmid dels teruggetrokken en haar leidende rol is overge nomen door de Sint-Philipslandse Mario Riedijk, zoon van dirigent Izak Riedijk van het Thoolse koor Canticum. De zang van Rejoice wordt begeleid op gitaar, drums en dwarsfluit. Op de foto links staat Rejoice voor de Gereformeerde kerk te Anna Jaco- bapolder.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1994 | | pagina 39