Thoolse leerlingen Calvijn College over hun eiland
Vier scholieren over.
de Eendrachtbode
Groeten uit...
Zwitserland
J
Tholengevoel
Ode an d' Eendrachtbode
DONDERDAG 17 NOVEMBER
SPECIALE EDITIE EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
13
JUBILEUMNUMMER
JUBILEUMNUMMER
1944 1994
DE THOOLSE COURANT
DE THOOLSE COURANT
yr
HElïÈTIA 5
1944
1994
Tholen is eigen, is thuis
Sandra Zwerus: Of ze de Eendracht
bode thuis leest? "Soms wel!" Het
gezin Zwerus krijgt de Eendrachtbode
van oma. En over het algemeen kan
Sandra het niet laten om even te kijken
wat er zoal in Stavenisse speelt of
heeft gespeeld. Die stukjes leest ze
dan. "Leuk," vindt ze, "want als er later
op school gepraat wordt over wat er
allemaal is gebeurd, dan weet ik er
ook alles van!"
Hendrik Jansen leest de Eendracht
bode letterlijk van voor naar achter en
van achter naar voren. Hij vindt het
heerlijk. "Het is leuk geschreven en je
weet ten minste wat er allemaal op het
eiland gebeurt."
Als ik om kwart voor
negen de school bin
nenstap, zitten de vier
leerlingen al op me te
wachten. Het is een vroe
gertje, zo midden in hun
herfstvakantie. Maar ze zijn
present, stipt. Als ik er later
met enige verbazing de con
ciërge naar vraag, glimt op
zijn gezicht iets van trots.
"Ja, als ze hier wat toezeg
gen, dan staan ze er ook
voor, nemen de verantwoor
ding en zullen er nooit met
hun petje naar gooien.
Voor de gelegenheid is de grote tafel
in de gemeenschappelijke docenten
kamer gekozen. Koffie gaat rond en
wanneer een schaal stroopwafels op
tafel komt, is het feest compleet. "Zeg,
zo aardig mag je ook wel eens zijn tij
dens school", grijnst Hendrik Jansen
vriendschappelijk richting conciërge.
Die neemt het compliment voor lief en
schenkt nog een kopje koffie in.
Vier leerlingen zijn het, geboren en
getogen op het eiland Tholen. Een
eiland dat voor hen meer blijkt te zijn
dan een willekeurig stukje Nederland.
Het is een thuis waar nog enige,
bescherming, veiligheid wordt
gevoeld. Elk van hen hoopt dan ook in
Jessica Wisse, afkomstig uit
Oud-V'os se meer, is free-tan-
cejournatist en hoofdzakelijk
werkzaam binnen de onder-
wijsjournalistiek. Ze volgde
haar opleiding aan de Evan
gelische school voor journa
listiek te Amersfoort. Op dit
moment werkt ze als interim-
voorlichter bij het Christelijk
Pedagogisch Studiecentrum
(CPS).
Bij Mariska Baaij thuis hebben ze de
Eendrachtbode niet. Maar haar oma
heeft 'm wel. "Als ik daar ben en ik zie
de Eendrachtbode liggen, dan kijk ik
de krant altijd even in. Laatst ook
weer, en toen zag ik allemaal beken
den óp foto's. Dat is gewoon hartstik
ke leuk."
Bij z'n opa grijpt Arjan Knuist altijd
naar de Eendrachtbode. Even doorbla
deren, koppensnellen en hier en daar
een stukje lezen. "Het is leuk om te
zien en te lezen wat ze over je eigen
dorp schrijven. Later praat je daar dan
over met je vrienden, bijvoorbeeld als
er een ernstig ongeluk is geweest of
zo."
de toekomst een eigen plekje te vin
den binnen de Thoolse gemeenschap.
Ze kwamen speciaal naar school om
daar iets over hun eiland te vertellen.
Blii
Sandra Zwerus vond het absoluut
geen probleem om midden in haar
vakantie naar school te komen. Inte
gendeel! "Ik was gewoon blij dat ik
weer naar school kon", zegt ze haast
opgelucht. Ietwat verbaasd kijk ik
haar aan. Meent ze het of... "Nee echt,"
verzekert ze met een lachje, "ik vind
school leuk. Mijn vrienden zijn er en
het is er haast altijd gezellig." Met
deze wetenschap in het achterhoofd is
het ook niet zo verwonderlijk dat
Sandra nu al heeft besloten dat ze later
lerares wil worden. Het lijkt haar heer
lijk continu met school en onderwijs
bezig te zijn. Of het basisschool dan
wel middelbare school wordt, weet ze
nog niet precies. Dat komt nog wel.
Voorlopig heeft de dertienjarige uit
Stavenisse het echter druk genoeg in
de tweede klas havo/vwo met daar
naast ook nog eens haartumclub. Tur
nen is Sandra's grote hobby. Tot nu
toe heeft ze weliswaar nog geen prij
zen gewonnen. Maar, wat niet is, kan
nog komen en binnenkort doet haar
club mee aan een Zeeuwse wedstrijd.
Dus wie weet.
Sfeer
Tot nu toe kan Sandra nog naar school
op het eiland zelf. Maar dat wordt snel
anders, weet ze. De bovenbouw
havo/vwo zit bijvoorbeeld in Goes.
"En om te studeren moet ik natuurlijk
ook ergens anders heen." Jammer? Ja,
dat wel. Wat vindt ze dan zo speciaal
aan het eiland en de sfeer die er hangt?
"Hier heb je veel christenen" zegt ze
uiteindelijk aarzelend. "Neem nou bij
voorbeeld onze school, die is ook
christelijk." Volgens Sandra maakt dat
wel degelijk iets uit. "Als ik naar een
school in Bergen op Zoom ging, dan
zou ik zeker gepest worden omdat ik
naar de kerk ga. Maar hier gaat ieder
een naar de kerk en daardoor is het
Elke veertien dagen vallen er twee
Eendrachtbodes in de bus bij Joke
Amsler-Donken in het Zwitserse
Bremgarten. 'Al het andere blijft lig
gen en als eerste worden de familiebe
richten uitgebreid gelezen. Vaak de
enige manier om iets van vroegere
klasgenoten of bekenden te horen.
Wie gaat er trouwen? Wie kreeg
gezinsuitbreiding? Daarna komen de
andere reportages eraan', schrijft de
26-jarige, in Scherpenisse geboren,
Joke ons.
Na de opleiding tot Z-verpleegkundi-
ge in Apeldoorn ging ze drie jaar gele
den naar Zwitserland, om er te werken
in een tehuis met meervoudig gehan
dicapte kinderen. Voor een jaartje,
dacht ze. Maar ze leerde een Zwitser
kennen en trouwde een jaar geleden.
De Eendrachtbode kreeg ze als huwe
lijkscadeau. "Fijn om, vooral de eerste
tijd, het definitieve afscheid van Hol
land een beetje goed te maken'. Haar
man heeft ons land in zijn hart geslo
ten, schrijft Joke: 'omdat Hollanders
zo spontaan kunnen zijn en je in Hol
land zo heerlijk ver weg kunt kijken'.
Naarmate de tijd voortschrijdt, merkt
ze dat het moeilijker wordt om je nog
echt bezig te houden met wat er op
Tholen gebeurt. Het komt verder van
je af te staan. Maar het lezen van een
Nederlandse krant is voor Joke een
welkome aanvulling op het Zwitser
duits dat in Bremgarten gesproken
wordt, en op het Duits dat er gelezen
en geschreven wordt. 'Verleren doe je
het Nederlands en Thools niet. Maar
fouten maken bij het praten en het
schrijven komt steeds vaker voor',
schrijft Joke Amsler.
Mariska Baaij: Als je wilt gaan leren, weet je dat je op het eiland niet terecht kunt en dat je dus verder weg
moet.
Arjan Knuist: Mensen kennen elkaar hier en leven met elkaar mee.
helemaal niet raar." Ze voelt dat als
een voordeel.
Uiteindelijk zal ze echter toch het
eiland moeten verlaten om te gaan stu
deren, dat weet ze. Maar later hoopt ze
zeker terug te komen om hier haar
beroep te kunnen uitoefenen.
Jarig
Hendrik Jansen woont in Poortvliet,
op 20 minuten fietsafstand van school.
"Maar vanaf vandaag hoef ik niet
meer per se te fietsen", lacht hij
meteen. Een vragende blik blijkt vol
doende aanmoediging om hem trots te
laten vertellen: "Ik ben vandaag 16
geworden!" In de fietsenstalling had ik
de stoere brommer zien staan en
enthousiast spreek ik mijn bewonde
ring uit. Een brommer, en wat voor
één-
Eerlijk vertelt hij dan dat het de brom
mer van z'n neef is, wat niet wegneemt
dat hij er nu toch maar even lekker op
kan rondcrossen. Hij houdt van brom
mers en wellicht krijgt hij er later
beroepsmatig mee te maken. De poli
tieschool wil hij gaan doen, dus wie
weet komt hij uiteindelijk nog terecht
bij de motorbrigade. Maar eerst de
mavo afmaken. Hij zit in de vierde en
de tijd vliegt. Volgend jaar om deze
tijd zit hij waarschijnlijk op de uni-
formschool in Goes. Wat dat voor 'n
opleiding is, weet hij niet precies. Iets
als een algemene vooropleiding in die
richting, zo schat hij in. En daarna
wordt het waarschijnlijk de politie
school. Het hoe en waar, is voor hem
nog niet duidelijk.
Hij is er nogal relaxt onder. Eerst maar
eens druk maken over de dag van van
daag en daarna zien we wel weer ver
der, lijkt z'n hele houding uit te stralen.
Onderuitgezakt hangt hij gezellig in
jr
Sandra Zwerus: Als ik naar een school in Bergen op Zoom ging, dan zou ik zeker gepest worden omdat ik naar
de kerk ga.
Hendrik Jansen: Geef mij Tholen maar, daar is het tenminste lekker rustig.
z'n stoel te kletsen. Over school, over
het eiland.
Vissen en geloo f
Wat hij zo bijzonder vindt aan het
eiland? "Het water", komt het prompt,
haast zonder dat hij erover hoeft na te
denken. "Er is hier overal water, je
kunt zwemmen en vissen waar en
wanneer je wilt." Hendrik is dol op
vissen. "Je moet er wel geduld voor
hebben", geeft hij toe. Snel en grinni
kend brengt hij echter meteen enige
nuancering aan: "Voor vissen heb ik
geduld, maar voor andere dingen niet
hoor. Bij vissen is het iets anders, je
vist samen met anderen en dan is het
sowieso gezellig om met elkaar bezig
te zijn."
Dat de kerk en het geloof op Tholen
een grote rol spelen, is onmiskenbaar.
Wat vindt hij daarvan? Ziet hij het als
een voordeel of leeft het voor hem niet
zo? Het is even stil. Bedachtzaam
staart hij naar de vloer en trommelt
zachtjes met z'n vingers op de stoel
leuning. Dan, op nadenkende toon:
'Tja, bij ons in het dorp gaat iedereen
naar de kerk. Je bent ermee opge
groeid en je weet dus niet beter. Het
geloof zit gewoon overal in, dat hoort
bij je."
Trots
Z'n sterk Zeeuwse accent brengt me
ertoe te vragen naar het Zeeuwse dia
lect. Geeft hij de voorkeur aan het
Zeeuws of spreekt hij liever Neder
lands. "Ik praat m'n eigen taal", zegt
hij niet zonder chauvinisme. "Daar
ben ik trots op! En of je nu dialect
praat of niet, ze horen toch wel dat je
een Zeeuw bent." Al met al kan Hen
drik zo gauw geen nadeel ontdekken
aan het leven op het eiland Tholen.
"We leven niet meer in de tijd van de
pontjes, er zijn toch bruggen waar je
altijd overheen kan!" Met een oplei
ding tot politieman in het vooruitzicht,
staat vast dat hijjbinnenkort het eiland
af moet. In eerste instantie om naar de
uniformschool in Goes te gaan,
gevolgd door de politieschool. Jam
mer? Dat weet hij eigenlijk niet. Wel
hoopt hij uiteindelijk als politieman,
terug te komen. Nee, grote steden als
Amsterdam en Rotterdam trekken
hem absoluut niet. "In Rotterdam loop
je het risico dat je, voordat je er erg in
hebt, wordt doodgeschoten. Nee, geef
mij Tholen maar, daar is het tenminste
lekker rustig."
Verpleegster
Mariska Baaij komt uit een gezin van
vijf meiden en een jongen. Ze zit in
mavo drie en weet nu al zo goed als
zeker dat ze uiteindelijk in de verzor
gende sector terecht zal komen. Als
A-verpleegkundige of misschien als
verpleegster op een kraamafdeling.
Bezig zijn met mensen, helpen waar
geholpen moet worden. Dus ook voor
Mariska ziet het ernaar uit dat ze over
zo'n anderhalf jaar het eiland zal verla
ten om elders verder te kunnen stude-
"Als je wilt gaan leren, weet je dat je
op het eiland niet terecht kunt en dat je
dus verder weg moet", zegt ze schou
derophalend. Zo is het nu eenmaal.
Niet dat ze erom staat te springen,
want Tholen is voor haar helemaal
'eigen', het is 'thuis'. "Ik ben hier
gewoon gewend, dus het liefst zou ik
natuurlijk in Tholen zelf blijven. En
als er op het eiland een ziekenhuis
stond, kwam ik ook zeker terug." Dat
ziekenhuis staat er echter niet. Zelf
noemt ze nog even kort Ten Anker. Ja,
ze zou bijvoorbeeld de bejaardenver
zorging in kunnen gaan. Maar uit alles
blijkt duidelijk dat de verpleging voor
Mariska de voorkeur heeft boven de
verzorging.
Na de mavo zal ze dus waarschijnlijk
naar Bergen op Zoom vertrekken om
daar de inservice-opleiding tot A-ver
pleegkundige te volgen. Bergen op
Zoom vindt ze op zich ook wel een
gezellige stad, alleen is de sfeer daar
zo totaal anders. Ze komt er nu niet zo
bijster vaak. Af en toe, als ze met een
stel vriendinnen gaat winkelen bij
voorbeeld.
Vijf moeders
Arjan Knuist woont in Sint-Maartens
dijk en gaat dit jaar voor het eerst naar
de middelbare school in Tholen. Hij is
een nakomertje in het gezin Knuist en
scheelt elf jaar met de jongste van vier
zussen. De oudste twee zijn inmiddels
getrouwd en uit huis. Dat voorkomt
zeker een hoop ruzies, of... "Poeh",
reageert Arjan heftig. "We hebben
best wel eens ruzie hoor. Soms lijkt
het haast net of je vijf moeders hebt en
dat is niet altijd even leuk."
Wat hij in de toekomst graag wil wor
den? Daar heeft hij nog niet zo heel
precies over nagedacht. Er zijn zoveel
leuke en interessante mogelijkheden.
Maar zoals het er nu uitziet, gaat hij
waarschijnlijk de technische richting
op en dan het liefst iets met tekenen.
Architect bijvoorbeeld? "Ja, dat lijkt
me bijvoorbeeld erg leuk."
Dorpsleven
Zijn voorkeur voor techniek komt nu
al tot uiting in zijn hobby. "Ik bouw
heel veel met technisch Lego", vertelt
hij enthousiast. Beschikbare ruimte is
volgens hem geen probleem.
Desnoods gebeurt het midden in de
kamer en z'n ouders en zussen moeten
er dan maar overheen stappen, vindt
Arjan zelf.
Hij voelt zich op het eiland voor de
volle honderd procent op z'n plaats,
als een vis in het water en dat water is
heerlijk dichtbij zodat je 's zomers lek
ker kunt zwemmen. En op het eiland
zo rustig. Al met al vindt Arjan Tho
len zo gek nog niet en is hij er trots op
dat hij van het eiland komt. Tholen,
waar het echte, ouderwetse dorpsle
ven nog te vinden is. "Mensen kennen
elkaar hier en leven met elkaar mee",
vertelt hij. Die betrokkenheid ziet
Arjan als een voordeel, al vindt hij wel
dat het in sommige gevallen ook een
nadeel kan zijn. Maar de voordelen
van het Thoolse leven overheersen en
zoals hij het nu ziet, wil hij ook later
liever op het eiland blijven.
In en in donker is het. Maar zelfs nu
kan ik de plekjes aanwijzen. Onopval
lende plekjes die voor mij stukjes her
innering vormen. Kijk, daar waar nu
die fabrieken staan, graasden vroeger
bijvoorbeeld schapen. Ik fietste er
langs op weg naar school. En ginds
groeide een boomgaard, net als even
verderop. Als kind durfden we er na
schooltijd zo af en toe om een appel te
bedelen. Of we doken stiekem de prui-
mengaard in en vulden onze jaszakken
tot ze uitpuilden, vaak met nog maar
halfrijpe vruchten.
Er is zo veel verdwenen de laatste
jaren, zoveel bijgekomen aan fabrie
ken en nieuwbouw. Tholen is veran
derd, ik ben veranderd, zoals dat gaat.
En zo hóórt het ook Maar toch, als ik
m'n ogen sluit, komt opnieuw dat Tho
lengevoel over me, de rust, de gebor
genheid.
Bij een verlaten polderhalte stap ik uit
de bus. Midden in de stilte van de late
avond sta ik, m'n tas naast me op de
grond. De laatste kilometer naar
Botshoofd moet ik lopen. Ik wandel
langzaam, genietend van kleine
geluidjes, geuren, de natuur, het bui
ten zijn. Glimlachend gluurt de maan
tussen de wolken, grillige schaduwen
scheppend.
De volgende ochtend fiets ik door een
wittiggrijs herfstlandschap waar de
vettige polders uitgeput liggen te
wachten op de winter. Tractors rijden
af en aan met de aardappeloogst. De
smalle kronkelweg glibbert van de
modder. Hier en daar ploegt een boer
met stevige passen over z'n land.
Groetend gaan handen de lucht in.
Een vertrouwde roep draagt ver in de
frisse ochtendlucht. De vriendelijk
heid die alles uitstraalt. Ja, misschien
zijn er stukjes van Tholen veranderd,
misschien ben ik een beetje veran
derd. Maar toch... het eiland, het blijft
Tholen.
En ik filosofeer over het feit dat waar
je vandaan komt, een klein stukje ver
klaart van het wonder dat je bent zoals
je bent.
Jessica Wisse
Eêr a de lezers dienke at ut fuuftugjaerug bestaen
van d' Eendrachtbode an m'n andacht vurbie zou haen,
wi 'k toch êêst us uut de doeken doe, a tat vurkêêrt hedocht is.
Want dieheene die dat siefer fuuftug over 't dót hezien ent zèlluf mis.
'k Dienke wè, da 'k naemus oalle lezers de redaksie mag fieleseteere
mee 't fuuftugjaerug bestaen van dit weekblad. En 'k wil perbeere
om op mien wieze mee te dêêle oe a tat in 1944 ontstaen is.
Wijle Brêêl 'Eiboer zag 't indertied wè zilte
om zoo'n blad uut te heeve, want ie oa 'n eekel an wieë in spitte.
In d'uuskaemer is toen 't Meededêêliengeblad vö Toole in Flupland ontstae.
Zonder studêêre daevö is 'n daemee an de hank hehae.
In werèmpel, da krantje viel bie vee ménsen in de smaek.
't Kwam inêêns hoed over in dal ziej' nie zoo vaek.
Plaeseluk nieuws in femieljebrichten wóöre oaltied hraeg heleeze.
Dae staen dan oak vee weeteswaerdugheeden in, lae m'n êêrluk weeze.
In de loap van d'n tied is t'r de naem Eendrachtbode an heheeve.
't Is jammer dat 'Eiboer dit juubeleum nie mêê mocht beleeve.
Ma z'n zeune Wim is in z'n voaders voetsporen hetraeje
in zo a te zjaek d'r noe bie staet, is 'n best tevraeje.
Oak eit 'n pèrsenêêl die at 'r 'n bestaen an
A 't lezerstal zoo bluuft - of mocht 't weeze, toeneemt - dan rédde ze 't wè.
'k Oope van arte da t' Eendrachtbode 'n nieuw juubeleum tehemoet mag hae
in a tan de saemenlezers zelluf abbenee ööre, za 't werèntug wè hae.
L.M. Hendrikse-Everaers,
Stavenisse.
