Nieuwkerk: Uitstekende Zeeuwse en een prachtige regiokandidaat Bevrijd gebied; feest maar ook angst voor Yl's TE KOOP: Orgel in Poortvlietse kerk mag niet onbespeeld blijven Uitbreiding stortplaats CDA Tholen voelde zich eerst wel gepasseerd Tentoonstelling in Markiezenhof AUTOBEDRIJF Zaterdag open huis bij dertien monumenten op Tholen Pompen van Eendracht lek Donderdag 8 september 1994 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 9 Een totale verrassing' noemt de Thoolse CDA-voorzitter E.Ph. Nieuwkerk de zevende plaats van Westerveld op de advieslijst voor de statenverkiezingen in maart 1995. "Ik keek er van op toen we dat woensdagavond op de bestuursvergadering van het CDA Zeeland vernamen. Eerlijk gezegd was ik een beetje boos op voorzitter A. Verbree, dat ik tevoren niets wist. Het overviel me, maar Theo Westerveld is een uitstekende Zeeuwse kandidaat en een prachtige regiokandidaat." Staartfunctie Groot incasserings vermogen Aan de zijlijn Blij en verdrietig Van Kempen reserve Veel Tholenaren hebben de bevrijding van Zuid-Neder land eind 1944 als evacué meegemaakt. Op het stadje Tholen na stond heel het eiland blank; onder water gezet door de Duitsers die op de terugtocht waren en de opmars van de geallieerden wilden stuiten. Op terugtocht VEILINGWEG 15, 4697 RB SINT-ANNALAND TELEFOON 01665-3625 Belangstellenden kunnen zaterdag, tijdens de open monumentendag, gratis een kijkje nemen in historische gebouwen. Op Tholen staan tussen tien en vijf uur de deuren van dertien monumenten open. Voor het eerst is daar de hervormde kerk in Poortvliet bij. "Het verzoek kwam van de gemeente, en wij vonden het een goede zaak", vertelt president-kerkvoogd M. Bijl. "Het is een mooie kerk voor dit dorp. En karakteristiek, ze steekt overal bovenuit." 11 hép i Orgel Kunstschatten ïr i Vtt e N*rl - Ha c; li<L oiriNi; BH oüdeh-Pmu m"tMan s- - si luidvk Rondleiding Het openbaar lichaam afvalstoffen- verwijdering Midden- en Noord- Zeeland studeert op een uitbreiding van de stortplaats bij Nieuwdorp. De huidige stortplaats zal in het jaar 2007 vol zijn. Of in 2003, als de effecten van hergebruik en het terugdringen van de afvalproduktie tegenvallen. Verder zijn de milieu voorschriften voor stortplaatsen die na 1 maart 1995 nog in gebruik zijn, aangescherpt in het kader van het stortbesluit bodembescherming. Dat maakt aanpassingen noodzakelijk. Onderzoeken waarin beide facetten worden meegenomen, vergen bijna anderhalf miljoen gulden. Daarvan is 692.700 gulden nog dit jaar nodig. Op dit moment mag er tot 30 meter boven NAP gestort worden. Uitbrei ding met 20 meter zou ruim een mil joen kubieke meter extra stortcapa- citeit opleveren. Een tweede moge lijkheid is verbreding van de stort- zool met 21 meter, wat 500.000 rrv' oplevert. En daar zou nog eens 100.000 m' bijkomen als naar NAP +50 m wordt verhoogd. Een derde optie is uitbreiding in noordelijke richting met ongeveer vijf hectare, wat 1,3 miljoen m1 (bij NAP +50 m nog 820.000 m' extra) ruimte ople vert. In beide laatste gevallen moet grond gekocht worden van het havenschap Vlissingen. Een vierde mogelijkheid, het opnieuw in gebruik nemen van de oude stortplaats die nu eigendom is van het havenschap, is uit financieel oogpunt het minst aantrekkelijk. De kosten per kubieke meter stortvolu me zijn berekend op respectievelijk 1,68 gulden, 8 gulden, 2,65 gulden en 32,24 gulden. Oplossen van de capaciteitsproble men van het gemaal De Eendracht bij Tholen gaat in de papieren lopen. Revisie van versleten onderdelen vergt al meer dan een miljoen gul den. Terwijl bij pomp 1 een verlies van 10% en pomp 2 van 30% is vast gesteld, zou genoemde revisie de totale capaciteit met slechts 7% her stellen. Dat is uit onderzoek geble ken. Vervolgens is een ingenieurs bureau ingeschakeld door het water schap. Dat heeft lekken ontdekt: kleine in de persleiding van pomp 2 en grote aan de onderkant van de persleiding van pomp 1 De capaciteit van het gemaal is bekeken naar aanleiding van de enorme wateroverlast in de Poort- vlietse Weihoek eind december vorig jaar. Autoruilbeurs. Zaterdag wordt er naast een braderie in Kruiningen, de open monumentendag en een rit van 100 Renault oldtimers door Zeeland ook een ruilbeurs van modelauto's gehouden in het dorpshuis in Krui ningen. De deuren gaan om half tien open voor liefhebbers die kunnen zoeken naar een ontbrekend model in de verzameling. A. Verbree W.C. van Kempen E. Ph. Nieuwkerk Volgens Nieuwkerk had het CDA Tholen/St. Philipsland 11 namen voor de groslijst genoemd, vanwie er uiteindelijk drie mannen overble ven: de Thoolse fractievoorzitter W.C. van Kempen uit Poortvliet, wethouder J. de Jager uit Anna Jaco- bapolderen het huidige statenlid mr. J.A. de Boe uit Poortvliet. Bij de 11 waren ook Westerveld en o.a. mevr. Louwerse uit Tholen, die volgens Nieuwkerk eveneens op gesprek is geweest bij het Zeeuwse CDA- bestuur en ook een goede indruk heeft achtergelaten. Maar Wester veld is, buiten de tweede, gecorri geerde groslijst om, door het dage lijks bestuur aan de advieslijst toe gevoegd. "Dat is legitiem", aldus Nieuwkerk, "maar toch niet zo leuk van het bestuur omdat de kandidaat onvoldoende gesteund werd door zijn eigen regio. Maar Westerveld is een zeer geacht lid en zijn zevende plaats waarderen we zeer. Hij is toe gevoegd wegens zijn capaciteiten, zijn deskundigheid als econoom en zijn contacten in het bedrijfsleven. Wij hadden Van Kempen als eerste man vanuit Tholen/St. Philipsland naar voren geschoven: een bekend gemeentepoliticus, fractievoorzitter, fruitteler en Rabo-bestuurder. Maar als we nu Van Kempen op de zeven de plaats willen hebben, is de kans aanwezig dat we straks niemand van Tholen in de staten hebben. Want er staan al voldoende kandidaten uit de agrarische sector op een verkiesbare plaats. Dat is dus een gevaarlijke weg. Daarom steken we de vlag een beetje uit, dat het Zeeuws CDA- bestuur Westerveld op een zevende plaats heeft gezet, maar dit is niet de lijn die wij hadden afgesproken", aldus Nieuwkerk. Tholen en St. Philipsland hielden tot het laatste moment het zittende sta tenlid mr. J.A. de Boe uit Poortvliet overeind, ondanks de door het bestuur uitgevaardigde regel, dat je maar 12 jaar in Middelburg mag zit ten, drie termijnen van vier jaar. "Joop de Boe is een niet zo gemak kelijke kandidaat, een lastig staten lid, maar dat kan de kiezers juist aanspreken", zegt Nieuwkerk. "De vorige keer kreeg hij zo'n 2300 stemmen. Daarom vonden wij dat De Boe opnieuw een kans had moe ten krijgen, evenals anderen die al 12 jaar statenlid zijn, zoals Christi- aanse, Everaert en Baert. Die zorgen toch voor een stuk herkenbaarheid op je kandidatenlijst. Wij hebben gezegd: geef die mensen een staart functie, onderaan de lijst, dan kan de democratische beïnvloeding van de kiezers toch plaatsvinden, maar onze pogingen zijn mislukt." Toch blijft Nieuwkerk zich afvragen of zo'n drastische vernieuwing als het CDA Zeeland op de advieslijst voor de statenverkiezingen van maart 1995 heeft doorgevoerd, wel ver standig is. De Boe zelf rekent er niet meer op dat hij terugkomt. "Bij de definitieve samenstelling van de kandidatenlijst zullen er misschien nog een paar schommelingen zijn, maar geen ingrijpende verschillen met de advieslijst. Dat betekent dan in alle nuchterheid het einde van mijn werk in de staten. Dat is meer nabij dan je zou willen, maar het is geen drama. Je moet een groot incasseringsvermogen hebben in de politiek, maar het is niet alleen op Tholen, dat men vreemd opkijkt van de CDA-advieslijst. De herken baarheid is een verrassing. Van de 30 kandidaten kwamen er 7 niet voor op de groslijst en dat wekt ver bazing, maar ik vermijd oordelen over hun kwaliteiten." De Boe had zijn werk in de Zeeuw se staten graag willen vervolgen. "Ik doe het met zoveel plezier en toewij ding, dat ik me opnieuw beschikbaar had gesteld. De regel dat je na 12 jaar niet meer herkiesbaar bent, is alleen door het bestuur vastgesteld en de afdeling Kapelle bijvoorbeeld was het daarmee niet eens. Het rap port De Koning adviseert doorstro ming, maar niet als automatisme. Je moet voorzichtig zijn om niet een te groot verloop te krijgen. Dat zeg ik niet voor mij persoonlijk, maar voor de fractie, want je voelt je verbon den met de partij en de kiezers op hun beurt met de statenleden. Als je de drie termijnen regel te strak han teert, gebeuren er soms ongelukken. Dat er 8 van de 13 zittende statenle den niet terugkeren, is een te grote stap." Dat er nieuw bloed in de Middel burgse statenzaal moet komen, wil De Boe overigens niet tegenspreken na de begrotingsbehandeling van vrijdag. "Dat was niet erg inspire rend, nee, heel saai zelfs. Dan ver lang je terug naar de tijd van Don, Eversdijk en Elenbaas. Toen was de Zeeuwse politiek zeer levendig, maar niet onmenselijk. Zelf ben ik vrij duidelijk in mijn stellingname en ik kan ook incasseren. Ik heb mijn mening en dat mag in democra tisch Nederland en zolang je nie mand kwetst, mag je er nog voor uit komen ook", aldus het Poortvlietse statenlid. Bij de aanstaande Thoolse gemeen teraadsverkiezingen in november staat hij op een onverkiesbare, zevende plaats, zodat De Boe na maart 1995 politiek aan de zijlijn komt te staan. Maar betrokken blijft hij, dat is wel duidelijk. Het CDA, dat momenteel 13 zetels in de Zeeuwse staten heeft, zou op basis van de kamerverkiezingen in mei 11 zetels hebben gekregen. "Mede in verband met het ander elan ligt stabilisatie in maart 1995 in de rede", zegt provinciaal voorzitter A. Verbree. "Dertien zetels is een realistische verwachting, want vier jaar geleden kregen we een flinke oplawaai door de belastingaffaire. Toen zaten we op een dieptepunt." De kandidaatstelling was volgens Verbree 'een luxe probleem'. "Op de groslijst stonden 50 namen omdat ons draagvlak sterk verbreed is. Dankzij de diverse werkgroepen hebben we gigantisch veel kandida ten. Als je de trechter aan de boven kant vult, moet je aan de onderkant voor doorstroming zorgen, anders raakt die verstopt." Dat een aantal zittende statenleden, zoals De Boe, niet meer op de kan didatenlijst voorkomen, kan volgens Verbree 'voor niemand een verras sing zijn.' "Elk jaar houden we in mei functioneringsgesprekken en daarbij komt ook de toekomstver wachting aan de orde. Maar duide lijk is, dat er door de advieslijst mensen blij en verdrietig zijn. Er is geslikt en er zijn compromissen gesloten." Op 19 november wordt de definitie ve kandidatenlijst van het CDA vastgesteld. Alle afdelingen bepalen hun standpunt over de advieslijst, waarbij er per 75 leden een correc tiefactor wordt toegepast. Alleen de lijsttrekker wordt in persoon geko zen op 19 november, de overige kandidaten komen bij de stemmin gen in de afdeling op hun definitieve plaats. De CDA-advieslijst voor de staten verkiezingen in maart ziet er als volgt uit: I. gedeputeerde Dek 2. statenlid Coppoolse 3. statenlid San- dee 4. gedeputeerde mevr. Neder- hoed-Zijlstra 5. mevr. Van Waes- Smet uit Zeeuws-Vlaanderen, de eerste nieuweling 6. statenlid Ramondt 7. drs. Westerveld uit St. Philipsland 8. gemeente-ambtenaar mr. Poppelaars uit Veere 9. wethou der De Looff-de Wild uit Kortgene 10. mr. Pronk uit Vlissingen 11. huisarts Buijs uit Goes 12. fractielei ders mevr. Berrevoets-Ringelberg uit Middenschouwen 13. raadslid dr.ir. Dijkhuis uit Terneuzen 15. fractievoorzitter Van Kempen uit Poortvliet 27. wethouder De Jager uit Anna Jacobapolder. Van Kempen maakt alleen kans om statenlid te worden bij winst voor het CDA of bij het tussentijds terug treden van statenleden. Hij moet dan bedanken als raadslid, want een dubbele openbare bestuursfunctie is niet toegestaan bij het CDA. "En Van Kempen krijgt geen ont heffing', zei voorzitter Verbree des gevraagd. Duizenden inwoners van de Thoolse dorpen waren genoodzaakt elders onderdak te zoeken. Velen bleven dicht bij huis, gingen naar West- Brabant en zochten onder meer in Steenbergen, Kladde, Halsteren, Lepelstraat en Bergen op Zoom een tijdelijk dak boven hun hoofd. Som migen bij familie maar het meren deel bij mensen die ze niet kenden. Anderen waren naar adressen boven de rivieren getrokken en moesten zeven maanden langer op de bevrij ding wachten. Hoe het zuiden bevrijd werd en hoe de bevolking die zeven maanden, van september 1944 tot mei 1945, doorkwam is te zien op de tentoon stelling 'Tussen vrijheid en vrede' in het Markiezenhof in Bergen op Zoom. De expositie werd zaterdag geopend door de commissaris van de koningin in Noord-Brabant, mr. F. Houben en is tot en met 21 november van dinsdag tot zondag te bezichtigen. In september van 11.00 uur tot 17.00 uur, in oktober vanaf 14.00 uur. Op de tentoonstelling die de komen de maanden door Noord-Brabant trekt wordt een beeld geschetst van: - de opmars van de geallieerde troe pen die op 11 september Nederland binnenkwamen. De persoonlijke uit rusting van de Amerikaanse, Cana dese, Poolse en Ierse militairen bevatten behalve medicijnen en voedsel ook dagboeken en sigaret ten die hier toen onbekend waren, -het gevaar dat er bleef bestaan door mijnen en munitieresten en de drei ging van V-l's. Foto's van kinderen die met granaten spelen. Het ver woeste Westkapelle op 4 november 1944. - de schaarste die er heerste in de eerste maanden na de bevrijding. Veel was alleen via bonnen te ver- krijgen. Er was een tekort aan voed sel en kleding. De verwarming van de huizen was in de strenge winter van 1944-45 een probleem door gebrek aan kolen (of de aanvoer daarvan). Van een normaal leven was geen sprake. De fiets op houten banden toont hoe het met het ver voer van de burgers was gesteld, -de feestvreugde, maar ook de ont nuchtering daarna omdat het land ontredderd was, bestuurlijk wankel en de materiële schade immens. Bovendien leefde de bevolking in angst en onzekerheid. Burgemees ters en verzetsmensen maakten ruzie. Het persoonsbewijs bleef in tact. Er wordt ook een link gelegd met het heden. Een wand met racistische teksten herinnert de bezoeker eraan dat verschillende bevolkingsgroe pen ook nu tegen elkaar opgezet worden. Foto's van kinderen in vluchtelingenkampen in ex-Joego- slavië laten zien dat vrede voor hen niet bestaat. 'Tussen vrijheid en vrede' is ook de titel van een boek dat ter gelegen heid van de bevrijding vijftig jaar geleden is uitgegeven. Het beschrijft de toestand in het bevrijde Zuiden van september 1944 tot mei 1945. Daaruit blijkt dat de bevrijding met horten en stoten plaatsvindt. De opmars van de geallieerden via Frankrijk en België verloopt voor spoedig maar na de bevrijding van Antwerpen op 4 september stagneert de strijd. Op 20 oktober wordt een nieuw offensief geopend waarbij Woens- drecht onder vuur komt te liggen. De bezetter is op de terugtocht en op 26 en 27 oktober valt Bergen op Zoom voor het grootste deel in han den van Canadese militairen. Op zondag 29 oktober is de bevrijding van Bergen op Zoom compleet wan neer de Canadezen het Duitse front 'Kampfgruppe Chili' doorbreken. Dat de oorlog geenszins over is merkt de bevolking in het bevrijde gebied. Vanaf oktober sturen de Duitsers de gevreesde Vl's af rich ting Antwerpen. Deze bommen die als 'Vergeltungswaffen' gebruikt werden haalden niet allemaal de havenstad aan de Schelde maar kwamen in de buurt terecht, in West-Brabant en Zeeland. Alleen al op Tholen werden 70 inslagen geteld. Schrauwen Vorkheftrucks b.v. Industrieterrein Vijfhuizenberg 72a 4708 AL Roosendaal Tel. 01650-59320 Verkoop (nieuw en gebruikt), verhuur, leasing, reparatie, service en onderdelen van vorkheftrucks. Filiaal: Oudenbosch Molenstraat 104, tel. 01652-18602, Fax 01652-18797 BMW 316 4-drs. 1986 Diesel: Renault 5 TL 3-drs. 1984 Renault 19 RL diesel Renault Twingo Renault 19 GTS 3-drs. 5-drs. 1994 1989 Renault 11 TD diesel Renault 25 TX 5-drs. 1989 Renault 21 GTD Nissan Sunny 1.3 3-drs. 1987 Renault 21 Sedan Turbo Nissan Sunny 1.4 SLX 4-drs. 1992 Ford Orion CL 1.8 Nissan Primera 1.6 LX 4-drs. 1992 VW Golf Manhattan 3-drs. 1990 Mercedes Benz 190 VW Golf CL 1.6 3-drs. 1984 VW Jetta CL 1.3 4-drs. 1986 Grijs kenteken: Ford Escort Cabrio 1988 Opel Kadett LS 1.3 3-drs. 1987 Nissan King Cab diesel Opel Kadett GT 1.3 3-drs. 1986 Renault 4 F 6 benzine 3-drs. 1992 5-drs. 1985 4-drs. 1991 4-drs. 1988 4-drs. 1991 4-drs. 1986 1993 1986 In verband met de open monu mentendag is streekmuseum de Meestoof in Sint-Annaland zaterdag de hele dag open van tien tot vijf uur. Het fraaie, in 1806 geschonken, orgel mag niet langer dan zes weken onbespeeld blijven. Inderdaad is de kerk van een kloek formaat. Dat zie je pas goed als je er voor staat. Hoog torent het gebouw op. Die hoogte van het middenschip - normaal bij een basiliek - is bijzon der voor een dorpskerk. Kenmer kend zijn bovendien de ramen bo venin de wanden van dat schip. Ze zorgen voor een grote lichtinval in het gebouw, dat tussen 1971 en 1974 ingrijpend werd gerestaureerd. De toren is waarschijnlijk rond 1350 gebouwd, de kerk zelf dateert van een eeuw later. Ze is volgens de vormregels van de Brabantse gotiek gebouwd, terwijl de toren - met zijn achtkantige opbouw - Vlaamse invloeden vertoont. In het bulletin van de stichting oude Zeeuwse ker ken schrijft G.J. Lepoeter dat het vrijwel vast staat dat op dezelfde plaats eerder een andere kerk stond. Tot de reformatie was ze aan Sint Pancratius gewijd. In de kerk springt meteen het orgel in het oog: weelderig versierd met motieven die typerend zijn voor de empirestijl. Een tekst geeft aan dat het een geschenk is. Cornelia Jacoba Gaaswijk - dochter van de Poort vlietse ambachtsheer Christoffel Gaaswijk - en haar man Abraham Dumont deden het cadeau. Dumont, die koopman was in Amsterdam, is in 1819 in de kerk begraven. Op 26 juni 1806 werd het door Abraham Meere uit Utrecht gebouwde orgel in gebruik genomen. De schenkers bepaalden dat het nooit langer dan zes weken onbespeeld mocht blij ven, want dan zou de familie het kunnen opeisen. "Tijdens de restau ratie is dat ondervangen door het orgel af te breken en te verplaatsen naar de noodkerk bij carrosseriebe- drijf Elenbaas", vertelt Bijl. Een jaar of drie, vier geleden maakte de Evangelische Omroep opnamen van het orgel, dat is uitgevoerd met één klavier met opgehangen pedaal. De dispositie bestaat uit dertien regis ters. De preekstoel is in 1645 gemaakt. Hij staat tegen de oostelijke wand, die in de zestiende eeuw is gebouwd om het koor af te scheiden van het schip. Het koor is mogelijk in de achttiende eeuw afgebroken. Boven de preekstoel zit een groot raam en daar weer boven staan de initialen van de timmerman en de metselaar die in 1778 de kerk restaureerden. "Die schildering kwam bij de laatste restauratie vanachter een houten paneel met daarop de namen van het kerkbestuur en de ambachtslieden ten tijde van de restauratie van Een houten paneel met de namen van kerkmeesters en ambachts lieden herinnert aan de restau ratie van bijna 200jaar geleden. De monumentale hervormde kerk van Poortvliet zet voor het eerst de deuren open tijdens de monumentendag. 1804", weet Bijl. Het paneel hangt nu bij de in ere herstelde ingang aan de noordkant. In het middenschip hangen drie verlichtingskronen. "Ze zijn, samen met de overige kunst- mKh RK-MutsiiRS x.. I schatten, dit voorjaar beschreven door enkele kunsthistorici", zegt Bijl. De Poortvlietse kerk is omstreeks 1584 door een brand getroffen. Mogelijk waren Staatse troepen, die de Spanjaarden moesten verdrijven, de daders. In elk geval heeft de Raad van State bijgedragen aan het her stel. Daarbij werd de kerk meteen geschikt gemaakt voor de protes tantse eredienst. De opsmuk bleef beperkt tot één figuur aan een kolom aan de zuidkant: een man met een boek in de hand. De slechte staat van de acht kolommen was er de oor zaak van, dat de restauratie in de jaren zeventig fiks duurder uitviel dan was gedacht. De kolommen moesten vernieuwd worden. Een bouwkundige bijzonderheid is, dat de deuren in de noordelijke en de zuidelijke zijbeuk niet recht tegen over elkaar geplaatst zijn. In het noordertransept is de consistorie ingericht; het zuidertransept is in de loop der jaren gedeeltelijk afgebro ken. De banken voor de kerkeraad aan de noordkant en voor de kerk voogdij aan de zuidkant, mogelijk achttiende eeuws, zijn in de jaren zeventig gerestaureerd. Voor de preekstoel liggen een vijftal grafzer ken, waarvan die van de chirurgijn mr. Fransoies Willem van der Thol- len de oudste is. Deze dateert uit 1650. Behalve de kerk van Poortvliet zijn de hervormde kerken van Oud-Vos- semeer, Scherpenisse, Sint-Maar tensdijk en Tholen zaterdag ge opend. In Tholen geeft Henk Elen baas rondleidingen om 10, 12, 14 en 16 uur. De activiteitencommissie verkoopt artikelen ten bate van het restauratiefonds en schenkt ook kof fie, thee en fris. Ook is de compact disc te bestellen die onlangs is gemaakt toen E. v.d. Veen het orgel bespeelde Deze komt op 5 novem ber uit. Aan de open monumentendag doen ook vier molens mee: De Hoop in Tholen, Nijverheid in Sint-Maar tensdijk, De Jager in Oud-Vosse- meer en de houten standerdmolen in Sint-Annaland. Verder kan zaterdag een kijkje wor den genomen in het voormalige stadhuis en in de Gasthuiskapel te Tholen, het gemeentehuis te Sint- Maartensdijk en het ambachtsheren huis te Oud-Vossemeer. De open monumentendag wordt 's avonds om zeven uur afgesloten met een concert in de tuin van de Gast huiskapel. Daaraan werken muziek vereniging Concordia en het Smal- stads mannenkoor mee.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1994 | | pagina 9