'Wanneer sprankels vuur
over den dijk vliegen...'
Stamreeks Gabriël Job Hoek
OPENING
t WINKELTJE
Een overzicht van de smederijen op Sint-Philips/and
Paasdijkweg is ellendig
Controle in
de Polder
levert weer
geen bon op
Informatie in
Vossemeer
over beheer
natuurgebieden
Machine voor
lichtdrukken
is versleten
Zeeuwse avond
in Holland Huis
Donderdag 17 februari 1994
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
19
door J. Kempeneers
Benzine
Smederij Faasse
Sanering Oostdijk
door J.P.B. Zuurdeeg
OP ZOEK NAAR VOOROUDERS VIA HET GEMEENTEARCHIEF THOLEN
Kaaistraat 10 Sint-Maartensdijk.
Wegens groot succes gaat
't K ADO WINKELTJE
(ds. de Bresstraat 4)
verhuizen en breidt het assortiment
flink uit met een groot aantal betaalbare
TEXTIELARTIKELEN
We blijven staan voor service en kwaliteit.
Beleefd aanbevelend: Jenny Bazen
Bep Hogeweg
Wij zijn telefonisch te bereiken
onder nummer 01666-2406
I
In 1927 wordt in opdracht van
zoon Louis Elisa Roozemond een
grondige verbouwing uitge
voerd. De oude smederij en het
huisje waar Geert Bakker met
haar kinderen eertijds woonde,
worden afgebroken. In een aan
eensluitende bebouwing wordt
nu een werkplaats van 16 bij
ruim 5 meter gebouwd. De
hoefstal, oftewel travalje, komt
nu ook binnen en voor het in- en
uitrijden van landbouwwerktui
gen worden twee stel dubbele
schuifdeuren aangebracht. Kort
om, Louis Roozemond krijgt nu
op de Oostdijk een comfortabele
smederij tot zijn beschikking.
Het wagenmakerswerk wordt
veelal door de familie Feleus ver
zorgd. Een smederij en een wa
genmakerij zijn immers nauw
met elkaar verbonden. Denken
we maar aan het maken van eg
gen, sleden, wagens, karren,
zwengen en dergelijke. Zowel de
wagenmaker als de smid moet
er aan te pas komen.
Geheel anders is het met het be
slaan van de paarden. In veel ge
vallen maakt de smid een over
eenkomst met de boer. Voor een
overeengekomen bedrag mag hij
een jaar lang de paarden 'vier
kant' van hoefijzers voorzien.
Bekend is, dat de smid ook van
deze zware bezigheid niet rijk
wordt.
Met paard en gerij weten zich de
boeren en de meer gegoeden in
die tijd te verplaatsen, maar ook
de auto verschijnt zachtjesaan in
het straatbeeld. Blijkbaar haakt
Roozemond hierop al in 1927 in.
De Bataafsche Importmaat
schappij, verkoper van Shell-
produkten, vraagt bij het ge
meentebestuur een hinderwet
vergunning aan voor het
plaatsen van een benzinetank
wagentje met een inhoud van
ongeveer 230 liter. Ze wil dit
plaatsen bij de smederij van Roo
zemond. Naar men bij een sme
derij zou verwachten, wordt er
helemaal niet moeilijk over
gedaan.
In de verleende vergunning wor
den wel een aantal voorwaarden
gesteld. Zo moet overdag het
wagentje buiten op de dijk wor
den geplaatst en 's avonds wor
den opgeborgen op de verst van
het haardvuur verwijderde
plaats. Bij vullen of aftappen
mag niet worden gerookt en
'geen kunstlicht worden ge
bruikt. Minstens één kubieke
meter zand en degelijke schop
pen moeten voor eventuele blus
sing aanwezig zijn. En wanneer
de tank gevuld moet worden,
moet de burgemeester ten
minste één dag van tevoren in
kennis worden gesteld. In sep
tember 1927 wordt de vergun
ning afgegeven met de eis dat
de inrichting op 1 november
moet zijn voltooid.
Ondanks de slechte economi
sche situatie in de jaren dertig
weten zich op Sint-Philipsland in
die tijd toch drie smeden te
handhaven. In het beslaan van
paarden en het boerenwerk
voert de smederij van Rooze
mond veruit de boventoon, maar
ook Flip Verlinde en Willem Faas-
se hebben een bestaan. Laten
we deze laatste eens wat nader
bezien.
Zoals eerder opgemerkt, leert
De smederij van de familie Roozemond kort voor de sanering in 197U.
Faasse het smidsvak bij Van
Houte. Voor deze scholing moet
hij een kwartje per week neertel
len. In feite zet hij de smederij
van Eliza Boone - een zoon van
ds. L. Boone - voort. Deze komt
in 1922 met zijn gezin uit Axel
naar Sint-Philipsland en vestigt
zich in de Voorstraat, in de latere
'Kleine winst'. Achter deze wo
ning heeft Boone in de Achter
straat een smidswerkplaatsje. In
1924 overlijdt hij reeds op
42-jarige leeftijd. En nadat zijn
weduwe Maria Boone-
Remeinsen de winkel nog enige
jaren heeft voortgezet, vertrekt
ze met zoon Laurus naar Hei-
nenoord.
Inmiddels is Willem Faasse in dit
werkplaatsje zelfstandig het
smidsvak gaan uitoefenen. On
der de Zuiddijk, naast wagenma
ker Feleus, koopt hij een huis en
bouwt er in 1926/1927 een ge
heel nieuwe smederij naast.
Faasse legt zich naast het
smidswerk meer toe op het lood-
gieterswerk. Als rond 1925 de
waterleiding op Sint-Philipsland
wordt aangelegd, wordt hij er
kend waterfitter en verzorgt vrij
wel alle
binnenhuisaansluitingen.
De smederij wordt in 1966 opge
heven. Zoon Wim, die de smede
rij van zijn ouders voortzette,
wordt dan onderhoudsmonteur
bij de firma Speijer. Dat bedrijf
heeft een zilveruien-
wasinstallatie bij de haven van
Sint-Philipsland en gebruikt de
voormalige smederij nog enige
tijd als werkplaats. Het winkeltje
van de familie W.D. Faasse-den
Braber is al eerder met zoon Wim
naar de Voorstraat verhuisd. Hij
verkoopt daar kachels, sanitair
pn meer aanverwante artikelen.
Na 1970 is het nog een aantal ja
ren een schrijfwarenwinkel. In
1970 verhuist Wim Faasse met
het zilveruienbedrijf mee naar
Baarland. Hij weet zich op te
werken tot bedrijfsleider en is als
zodanig nog bij deze firma in
dienst.
Met de saneringsgolf begin jaren
zeventig verdween nogal wat ka
rakteristieke bebouwing uit het
dorpsbeeld. Ook die van de
Oostdijk, met de winkeltjes die
zich lange tijd wisten te handha
ven. Met deze sanering valt ook
de smederij - in 1862 door
Christiaan Gelok gebouwd en in
1927 door Louis Roozemond
herbouwd - onder de slo
pershamer.
Zoon A.C. Roozemond, die het
bedrijf voortzet na het overlijden
van zijn vader in 1957, bouwt na
deze sanering een vervangende
werkplaats op het bedrijventer
rein in de Prins Hendrikpolder.
Op 2 januari 1974 meldt de Een-
drachtbode de sluiting van sme
derij Roozemond: 'Per 31
december 1973 werd te Sint-
Philipsland een stuk historie af
gesloten met de sluiting van de
constructiewerkplaats van A.C.
Roozemond. De eigenaar, zoon
Louis en medewerker Jan Ver
wijs sloten daarmee een belang
rijke periode van hun leven af. De
werkplaats werd toen overgeno
men door het plaatselijke aanne
mingsbedrijf Ligtendag. Enkele
jaren later was het de familie
Koldijk die het bedrijf, met een
inmiddels daaraan toegevoegd
kantoor, voortzette. Het kreeg de
naam Delta-Techniek en onder
die naam is het nu een breed uit
gegroeid installatiebedrijf.
In de dorpskom van Sint-
Philipsland doet maar weinig ons
meer herinneren aan de ambach
ten die er eens werden uitge
oefend. Één ding is zeker, met
het verdwijnen ervan - en dan
hebben we enkel de smederijen
en een wagenmakerij genoemd -
is de gezelligheid uit het straat
beeld verdwenen. Hoewel mijn
geheugen niet verder reikt dan
Louis Roozemond, Flip Verlinde
en Willem Faasse, kan ik me de
levendigheid in en rond de sme
derijen nog goed herinneren.
Ouderen zullen hun voorgangers
zoals Kees Roozemond, Leen Gil-
jam, Abraham van Houte of mis
schien zelfs Adriaan van
Elsacker nog gekend hebben.
Weer anderen zullen misschien
hun voorgeslacht in de eige
naren van de Sint-Philipslandse
Het bij de smederij van L.E. Roozemond te plaatsen benzine-
tankwagentje.
smederijen herkennen. Alleen cobapolder heb ik hier buiten be-
dat laatste al zou mij voldoening schouwing gelaten. Mogelijk
geven. zullen we dat in de toekomst
Het smidsgebeuren in Anna Ja- nog eens belichten.
Bronnen:
- Kadastrale Atlas van Zee
land 1832, waarin opgeno
men het historisch kadaster
1645-1832. Middelburg
1992.
- Lijst van ouderlingen en di
akenen Hervormde Gemeen
te Sint-Philipsland.
- H Uil, Lijst van functionaris
sen te Sint-Philipsland.
- Archief gemeente Sint-
Philipsland: correspondentie
1862 en 1927, notulen b. en
w. en gemeenteraad 1862.
- Bevolkingsregister Sint-
Philipsland 1838-1910.
- Geboorte-, huwelijks- en
overlijdensregisters Sint-
Philipsland.
Kerkeraadshandelingen
Hervormde' Gemeente Sint-
Philipsland 1774.
De geslachtsnaam Hoek, in de
17de en 18de eeuw ook geschre
ven als Houck, treffen we in. de
archieven van Stavenisse voor
het eerst aan eind februari of 1
maart 1629 toen Cornelis Jacobs
Houck komende van Duiveland
de pacht overnam van een hoeve
met 90 gemeten (35,1 ha) zaai
en weiland in Stavenisse van de
weduwe en andere erven van
Marinus Adryaens Soutendam
voor 176.
In het actaboek van de Ned.
Herv. kerk is hij vermeld in de lijst
van lidmaten van 1629. Zijn
vrouw Grietje Leenders wordt
hierin niet genoemd. Vermoede
lijk is zij na de geboorte van Neel-
ken, gedoopt Stavenisse 17 juni
1629, overleden in het
kraambed.
De geslachtsnaam Hoek is mis
schien afgeleid van Hokke of
Hocke, een voornaam die op
Schouwen-Duiveland lang in ge
bruik is geweest. Deze familie
naam kan echter ook zijn afgeleid
van hoek in de betekenis van
stuk land, echter ook van de
Zeeuwsch-Vlaamse plaats Hoek
of een andere plaats met deze
veel voorkomende naam.
Bij de volkstelling van 1947
woonden er in Zeeland 210 per
sonen met de naam Hoek, die in
26 plaatsen woonden. Bijna de
helft ervan woonde op het eiland
Tholen, waarvan 50 te Sint-
Maartensdijk en 18 in Stavenisse.
1. Cornelis Jacobse Hoek, ko
mende van Ouwerkerk op Duive
land, geboren circa 1600,
landman in Stavenisse in 1629
en schepen van 1632/33 tot
1664/65.
Hij huwde I, Grietje Leenders.
Hij huwde II, Stavenisse 28 juli
1630, Pieternella Pieters, gebo
ren Kempenshofstede (onder
Stavenisse).
Kinderen uit het eerste en twee
de huwelijk zijn te Stavenisse ge
doopt tussen 1629 en 1653. De
doopdatum van de hieronder ge
noemde circa 1634 te Stavenisse
geboren Pieter is echter niet
bekend.
2. Pieter Cornelisse Houck, ge
doopt Stavenisse circa 1634 (in
1702 oud omtrent 68 jaar, La-
sonder inv.nr. 5904/165v).
Hij huwde, Stavenisse 14 sep
tember 1658, Geertruyt Joris
Verboven, gedoopt Stavenisse 17
september 1628. Zij was een
dochter van Joris Pieters en Tan-
neken Hubrechts.
3. Cornelis Pieter Houck, ge
doopt Stavenisse 18 april 1661.
Hij huwde I, Stavenisse 12 mei
1685, Sara/Saartje Isaac Boer,
gedoopt Stavenisse 6 januari
1664, overleden voor 1689. Zij
was een dochter van Isaac Pie-
tersen Bakker/Boer en Teuntje
Anthonis Eycke.
Hij huwde II, Stavenisse 2 mei
1689, Jacomijntje Marinus Dek
ker, gedoopt Stavenisse 30 au
gustus 1665, overleden
G.J. Hoek wordt beëdigd als iid van de gemeenteraad van Tholen voor de VVD.
Stavenisse 5 november 1722. Zij
huwde II, Stavenisse 18 februari
1714, Joost Braai, weduwnaar
van Cornelia Steendijk en was
een dochter van Marinus Hu-
brechtse Dekker en Cornelis Re-
merijntje.
4. Pieter Cornelisse Hoek, ge
doopt Stavenisse 18 september
1695, begraven Sint-Annaland
15 maart 1735.
Hij huwde I, Stavenisse 3 april
1717, Geertruit Pieters Reiri-
dorps, geboren Dordrecht, begra
ven Sint-Annaland 8 maart 1732
(de vrouw van Pieter Hoek). Zij
was een dochter van Pieter Rein-
dorp, schippersgast en Sara
Schulder.
Hij huwde II, ondertrouw Stave
nisse 8 augustus 1732, Dingetje
Laurense Jagt, gedoopt Sint-
Annaland 25 maart 1696, begra
ven aldaar maart 1742. Zij was
een dochter van Lauwris Jagt en
Pieternella Dingnis.
5. Pieter Pieterse Hoek, gedoopt
Stavenisse 4 oktober 1722, be
graven Stavenisse 5 februari
1762
Hij huwde, Stavenisse 4 mei
1746, Cornelia Meertens van
Rossum, gedoopt Stavenisse 9
februari 1721. Zij was een doch
ter van Maarten van Rossum en
Janna Kampen.
6. Martinus/Maarten Pieterse
Hoek, gedoopt Stavenisse 25 ja
nuari 1756, begraven Stavenisse
17 januari 1810.
Hij huwde, Stavenisse 19 februari
1778, Neeltje Maartense van den
Doel, gedoopt Poortvliet 31 de
cember 1752, overleden Stave
nisse 7 januari 1818. Zij huwde II,
Stavenisse 29 maart 1811, Jo
hannes Kepart, weduwnaar van
Jannetje Frank, en was een
dochter van Gabriël Maartens
van den Doel en Catelijntje Boers.
7. Stoffel Hoek, geboren Stave
nisse 22 maart 1795, landman,
overleden Sint-Maartensdijk 2
april 1860.
Hij huwde I, Stavenisse 25 mei
1821, Aaltje van Zuyen, geboren
Stavenisse 21 februari 1797,
landvrouw, overleden Sint-
Maartensdijk 25 mei 1851. Zij
was een dochter van Marinus
van Zuyen en Lena Dorst.
Hij huwde II, Sint-Maartensdijk
14 juni 1855, Elisabeth Deurloo,
geboren Sint-Maartensdijk 3 ok
tober 1827, overleden Scherpe-
nisse 3 juni 1897. Zij huwde II,
Sint-Annaland 8 februari 1861,
Cornelis Elenbaas, herbergier, en
was een dochter van Adriaan
Deurloo en Kaatje van den Berge.
8. Martinus Hoek, geboren Sint-
Maartensdijk 1 mei 1819, land
bouwer, overleden aldaar 3 ja
nuari 1894.
Hij huwde, Sint-Maartensdijk 8
oktober 1840, Jozina Scherpe-
nisse, geboren Sint-Maartensdijk
4 maart 1819, overleden aldaar
13 juni 1893. Zij was een dochter
van Andries Scherpenisse, land
man en Adriana Laban.
9. Gabriël Hoek, geboren Sint-
Maartensdijk 6 januari 1856,
landbouwer, overleden aldaar 18
december 1927.
Hij huwde I, Stavenisse 28 fe
bruari 1878, Johanna Wilhelmina
Jacoba Droogendijk, geboren
Stavenisse 9 december 1858,
overleden Sint-Maartensdijk 9
augustus 1880. Zij was een
dochter van Cornelis Droogen
dijk, landbouwer en GeertrUIda
ten Haaf.
Hij huwde II, Sint-Maartensdijk
28 juli 1881, Jozina Hoek, gebo
ren Sint-Maartensdijk 22 juli
1861, overleden Sint-
Maartensdijk 12 november 1955.
Zij was een dochter van Christof-
fel Hoek, landbouwer en Cornelia
Hage.
10. Gabriël Jozua Hoek, gebo
ren Sint-Maartensdijk 26 maart
1897, landbouwer, overleden al
daar 27 november 1970. Hij
huwde, Oud-Vossemeer 17
maart 1927, Adriana Marina van
Luijk, geboren Oud-Vossemeer,
24 december 1899, overleden
19 augustus 1993, dochter van
Jacob Leendert van Luijk, land
bouwer op de hofstede Vrijberg-
he en Huigje van Putte.
11. Gabriël Jacob Hoek, geboren
Sint-Maartensdijk, landbouwer.
Hij huwde, Nieuwerkerk 18 april
1957, Marina Cornelia Koopman,
geboren Nieuwerkerk, directrice
landbouwhuishoudschool, doch
ter van Job Koopman en Pieter
nella Cornelia Dalebout.
12. Gabriël Job Hoek, geboren
Sint-Maartensdijk 30 april 1958,
landbouwer op de Cornelia Jaco-
bahoeve, m.i.v. 1 april 1993
raadslid (V.V.D.) van de gemeente
Tholen.
Hij huwde, Steenbergen 21 mei
1992, Helena Elisabeth Maria
van Agtmaal, geboren Steen
bergen.
De Cornelia Jacobahoeve aan de
Pierhoekseweg te Sint-
Maartensdijk is sinds 1910 eigen
dom van de familie Hoek. Dat
jaar kocht de overgrootvader van
het raadslid, Gabriël Hoek, de
hofstede die hij pachtte met ruim
41 ha grond van Wilhelm F.W.
Steenberg, burgemeester van
Westzaan voor f 52.000,-- (Ar
chief notaris Meulenberg
1910/768). De Cornelia Jacoba
hoeve is genoemd naar de in
1826 in Stavenisse geboren Cor
nelia Jacoba van Klinke. Zij huw
de in 1846 Herman Steenberg,
predikant te Kapelle. Na de dood
van haar vader Adriaan van Klin
ke in 1866 en haar moeder Cor
nelia Maria Quist in 1880 erfde zij
de hofstede. Zelf stierf zij ver
moedelijk in 1894 in Amsterdam.
De hofstede is ook onder de
naam Baayschorre bekend. Deze
naam is ontleend aan de plaatse
lijke benaming.
Bron: Gemeentearchief Tholen.
Akten van de burgerlijke stand,
bevolkingsregisters.
Doop-, trouw- en begraafboeken.
A.W. Kloet, Kwartierstaat Helena
Gaakeer.
Staatsbosbeheer organiseert dins
dag een voorlichtingsavond in De
Vossenkui! te Oud-Vossemeer.
Medewerkers van de dienst zullen
er ingaan op het beheer van de
terreinen die Staatsbosbeheer on
der zich heeft in de regio Deltage
bied. De aanwezigen krijgen de
gelegenheid om vragen te stellen.
De bijeenkomst begint om acht
uur.
Op Tholen beheert Staatsbosbe
heer ondermeer de natuurgebie
den Rammegors en het Stinkgat,
90 ha dijken, de schorren bij Sint-
Annaland en de slikken van Den
Dortsman. In de toekomst komt
daar het nodige bij, zoals de Van
Haaftenpolder en - in het kader
van de ruilverkaveling - gebieden
in de Scherpenissepolder.
Oud raadslid van de SGP J.C. Be
velander uit Poortvliet is het ge
vaar op de Paasdijkweg zat.
Dinsdagavond beklaagde hij zich
in 't Ouwe Raed'uus (waar een
hoorzitting werd gehouden over
de uitbreiding van Poortvliet) over
de verkeersproblemen op de Paas
dijkweg voor het bedrijf van
Budelpack- Co Packers. "Het is
een ellendige situatie."
Burgemeester H.A. van der Mun-
nik moest Bevelander onderbre
ken omdat het onderwerp niet op
de zitting thuishoorde. Dat be
treurde Bevelander op zijn beurt
maar hij hield vol: "U moet maar
eens komen kijken om vier uur
's middags (dan wisselen de ploe
gen red.) Als er straks ernstige on
gevallen gebeuren is het te laat."
Van der Munnik stelde Bevelander
voor maar een afspraak te maken
om zijn klacht te bespreken, maar
het oud raadslid vond het juist be
ter dat er meerdere mensen bij
aanwezig waren. "Ik vind u een
aardige man, meneer Bevelander
maar..." Waarop Bevelander: "Ik
vind u ook een aardige man bur
gemeester maar het is er hoogst-
gevaarlijk." Zo bleef dat nog even
doorgaan, tot Bevelander uitein
delijk inbond.
De gemeente Tholen gaat haar
lichtdrukmachine vervangen.
Daarmee is een bedrag gemoeid
van 26.000 gulden. Hoewel de ma
chine nog maar acht jaar oud is,
zijn de onderhoudskosten de laat
ste twee jaar fors gestegen. Op
1 korte termijn is bovendien de ont-
wikkeltank aan vervanging toe.
Om die reden wil het gemeente
bestuur het volledige apparaat een
jaar eerder vervangen dan eigen
lijk de bedoeling was.
De gemeenteraad is zonder dis
cussie met het voorstel accoord
gegaan. Ook het beschikbaar
stellen van 10.000 gulden voor de
slachtoffers van de overstroming
in Limburg en van 4337,55 voor
de actie Dekens en bescherming
voor Bosnië waren hamerstukken.
Datzelfde gold de 15.000 gulden
voor een onderzoek naar samen
werking tussen de openbare basis
scholen, de 54.741 gulden voor
het samenstellen van een geluids-
niveaukaart, de 227.000 gulden
voor personeelskosten en de aan
koop van de panden Molenstraat
5 in Oud-Vossemeer en Haven
plein 21 in Sint-Annaland (ze wor
den gesloop). i
De stichting Uit op Tholen orga
niseert morgen vanaf kwart over
acht voor het tweede jaar een
Zeeuwse avond. Deze keer wordt
die gehouden in het Holland Huis
te Scherpenisse. Het publiek
wordt ontvangen met koffie en
een bolus. Vervolgens houden
Cock Stoutjesdijk, Maar Blaas en
Leen Hage in Thoolse kleder
dracht een samenspraak in het
Thoolse dialect. Er wordt ook een
film van Scherpenisse uit 1952
vertoond; opgenomen door de
Thoolse fotograaf W. Cornelisse.
De bekende Zeeuwse troubadour
Engel Reinhoudt zal een paar van
zijn liedjes ten gehore brengen.
Dorpsomroeper Gatze de Moed
uit Stavenisse is nog aan het pro
gramma toegevoegd om de aan
kondigingen te verzorgen. 1
De bewoners van de Langeweg in
Anna Jacobapolder klagen dat er
regelmatig auto's te hard de be
bouwde kom in komen rijden.
Een eerder door de politie gehou
den snelheidscontrole leverde
niets op. Maar de buurtbewoners
legden zich daar niet bij neer en
vroegen via een handtekeningen
actie om nog een controle. Zater
dagmiddag vatte de radarwagen
van de politie post aan de Lange
weg van vijf uur tot half zes. In
die tijd kwamen er precies drie
auto's voorbij waarvan de snelste
40 km per uur reed. Weer geen be
keuringen dus.
i