Vocht als het nodig is en
dan zonder structuurbederf
Zout-zoet scheiding
bij Bergsediepsluis
GRANDIOZE
VERTON SCHOENEN
Expositie 110 jaar 't Rijks
vanden^Mef)
MYLVA
MonaLisa
M.J. Giljam neemt proef met infiltratie landbouwwater
Oabor (BURJEY)
flakkee expresse bv
V
1/
a ral
EDM neker MEPHISTO W
Gaat u maar rustig
imr slapen. Wij verhuizen uw
meubelen als eieren.
Donderdag 2 juli 1992
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
15
Een vaktechnische uitdaging. Zo noemt M.J. Giljam
uit Scherpenisse - voormalig hoofd van de technische
dienst van het waterschap Tholen - zijn infiltratiepro
ject landbouwwater. "Een uitvinding is een groot
woord, maar nog niemand is op het idee gekomen en
de Octrooiraad spreekt over een vinding. Het is in elk
geval iets nieuws dat nog nooit beproefd is. Daarom
hebben we ons plan ook vastgelegd bij het Octrooibu
reau in Den Haag."
Twee proefvelden
Droge zomers
Milieubeleid
Idealistisch
ooo o a o o
BODEMPROFIEL
f lil
Kelder naast sluiskolk Oesterdam
Rijkswaterstaat heeft voor de scheiding van zout en
zoet water bij de Bergsediepsluis een nieuw plan ont
wikkeld. Naast de sluiskolk wordt een kelder ge
bouwd, waardoor de zoutlast op het Zoommer kan
worden verminderd.
Verzilting
Reductie aanzienlijk
C*mGL
BOOTS
tEVIVAl
ANTONIO
renata ..i
VOLTAN
4
Oft
NAPOLINA
Helioyornrv
blades
COLLY
llOCKl'OllT
BIJ VERTON SCHOENEN VINDT U ALLE TOPMERKEN ONDER ÉÉN DAK, VAN ZEER EXCLUSIEF
TOT SCHOENEN MET PASVORM. HIERBOVEN ZIET U EEN AANTAL MERKEN UIT ONZE ZEER
GEVARIEERDE KOLLEKTIE, VAN DAMES, HEREN EN KINDERSCHOENEN, WAARIN
OOK DIT VOORJAAR VÓÓR IEDEREEN WEL EEN MOOIE SCHOEN TE VINDEN IS.
!M 1 1 II
In gebouw van gemeentearchief Bergen op Zoom
Burgerschool
Duitsers
DRAINAGE BEDRIJF
REYNGOUDT ZONEN
Voor al uw drainage
werkzaamheden
en uitvoering.
Vrijblijvende offerte
Tel. 01677-2637
b.g.g. 2604
verhuizingen - verpakkingen
Flakkee Expresse...
opvallend goed in verhuizen
(voor particulier en bedrijf)
Nadat de druk van de (water-
schaps)ketel was, bleef Giljam ac
tief op meerdere terreinen. Met
zijn Civieltechnisch Adviesbureau
Scherpenisse ontwierp hij huizen
en daarnaast stortte hij zich op
mogelijkheden om water voor
landbouwdoeleinden te gebrui
ken. "Iets uitkienen, dat heb ik
altijd graag gedaan. Voor weinig
geld veel zien te doen. Je bent
tenslotte zuinig opgekweekt en
dat blijft erin zitten."
Tijdens de 38 jaar bij het water
schap - in januari 1990 nam hij
daar afscheid - maakte Giljam
ook de turbulente jaren met de
zoet waterplannen mee. "Ik lees
veel in dag-, week- en vakbladen
en de beregening van landbouw-
produkten kom je dan nogal eens
tegen. Onze vinding is een soort
drainage. Via een buizenstelsel
wordt onder druk water bij het
wortelstelsel gebracht. Met de wa
terinfiltratie in de bodem breng je
vocht naar de planten als het no
dig is, zonder structuurbederf. Er
komen geen machines aan te pas,
want het is geen beregening en je
hebt ook geen schade aan de ge
wassen. En het waterverbruik is
veel minder dan bij beregenen. Je
kunt met ons systeem zelfs
meststoffen mee infiltreren,
kunstmest in opgeloste vorm.
Daardoor gebruik je ook veel
minder meststoffen dan anders.
Via de drainage vang je de
reststoffen op en die kun je weer
hergebruiken. Trouwens: ons bui
zenstelsel werkt in periode van
neerslagoverschotten ook als drai
nage, zodat je perceel dan sneller
droog is."
Het plan van Giljam is niet aan
trekkelijk voor bulkprodukten,
maar juist wel rendabel voor gro
ve tuinbouwprodukten en in de
kassenteelt. "Wij geloven erin en
als 80% van onze verwachtingen
uitkomen, moet het systeem ver
kocht kunnen worden. Het zal
kleinschalig beginnen, maar we
kunnen het octrooi een paar keer
verlengen tot maximaal 10 jaar."
Giljam heeft twee deelnemers ge
zocht in het project: Scaldis in
Borsele voor het leggen van de
buizen en Wavin als leverancier
van het materiaal.
Het opdoen van ervaringen met
het systeem, kost namelijk geld.
"Wij hebben proefvelden nodig
om te bepalen welke buizen toege
past moeten worden en hoe ver ze
uit elkaar dienen te liggen. Aan de
Randweg te Poortvliet hebben we
bij A. Hage op 3/4 ha een bui
zenstelsel ingebracht en aan de
Oudelandseweg in Tholen op een
perceel van Ph. Verduit. Totaal
ligt er 2800-3000 m buis. Aan de
Randweg hebben we op de water
leiding aangesloten, de Oudeland
seweg ligt in het proefgebied zoet
water. Daar hebben we een pomp
bij de sloot gezet."
Giljam wil het systeem twee tot
drie jaar beproeven. "We moeten
droge zomers hebben om de me
tingen te kunnen doen. Het is een
heel proces van onderzoek om de
effecten te meten. In Tholen heb
ben we zomertarwe en vroege
aardappelen, in Poortvliet knol
selderij en voederbieten. De bui
zen zijn met een sleufloze
machine in de grond gebracht op
een diepte van 50 tot 60 cm. Het
zijn poreuze pvc-ribbelbuizen met
een speciale perforatie en verschil
lende omhullingen."
Druppelbevloeiing in de fruitteelt
is al ingeburgerd, maar dat is bo
vengronds. Het systeem van Gil
jam is juist ondergronds. Hij
noemt waterbeheersing op Tholen
heel belangrijk in verband met de
zoutschade. "Bij het waterschap
ben ik daar jaren mee bezig ge
weest; het is een groeiproces. Ik
kom zelf uit de boerenstand en
dan weet je hoe dat werkt. Een ne
gatief punt van beregenen is struc
tuurbederf. Het apparaat maakt
sporen en de verplaatsing kan
schimmels veroorzaken. Vocht
blijft echter belangrijk in de land
bouw. Wanneer vroege aardappe
len 10 tot 14 dagen te weinig vocht
krijgen, is dat te merken."
In het laboratorium te Oosterbeek
is grondmonsteronderzoek ge
daan, wat al het nodige heeft ge
kost. "Het voordeel is, dat ik veel
mensen en organisaties ken. De
provinciale commissie waterbe
heersing en ontzilting staat ook
positief tegenover dit plan. Land-
bouwvoorlichter L.N. Bax uit
Tholen is mede-onderzoeker van
dit project. In zomertarwe bij
voorbeeld kun je gelijk zien of de
vochttoevoer via het buizenstelsel
effect heeft, opbrengstverhogend
werkt. Als het project lukt, past
het ook in het nieuwe milieube
leid, want je hebt hier maximaal
25% van het water nodig dat je
bij beregening zou gebruiken. Wa
terinfiltratie is individueel toe te
passen, maar voor aanslag van de
plant of kiemen van het zaad, is
dit systeem niet geschikt."
Aanvoer van water is een vereiste,
want met de onttrekking van
grondwater moet voorzichtig om
gegaan worden. De buis, die nu
een diameter heeft van 6 cm(na de
proeven kan dat misschien 3 cm
worden) vormt een gesloten
systeem met een aanvoer en ont
luchting. Via een aftakas van een
tractor of elektriciteit kan het wa
ter onder druk gezet worden,
waardoor de infiltratie plaats
vindt. Bij de proeven liggen de
buizen op 4, 5 en 6 m uit elkaar.
Per hectare zal er 2500 tot 3000 m
buis nodig zijn.
Giljam noemt zijn vinding een
idealistisch project, want het heeft
al heel wat geld gekost. "Ik had
het echter in mijn brein en wil ge
woon weten of het werkt, al haal
ik er misschien een hoop ellende
mee op mijn hals. In het proefge-
'Uitvinder' M.J. Giljam uit Scherpenisse.
bied zoet water Tholen blijkt
evenwel ook, dat er meer positieve
dan negatieve aspecten zijn. Met
minder verdichting kun je meer
bereiken dan men aanvankelijk
dacht. De hogere waterstanden
zijn op zich al een voordeel",
constateert Giljam.
L. 1/ 1/
tl IJ
II, I
tuin
itt ti.
gOUVMs
Lo O O O
O
O
O
O
O
O
o
O
O
o o o o
Lo o o
Q
-o O O
PERCEEL AKKERBOUWLAND EN/OF TUINBOUWPERCEEL
0 0 0 0 0
O O O
O OO OO 00 00 0000000
ONTL.
In model A wordt de toepassing van het systeem binnen een normaal perceel bouwland voorgesteld. Een
juist functionerend drainagestelsel is aanwezig. Het infiltratiesysteem is bestuurbaar gemaakt op de parame
ter vochtigheidsgraad bewortelingszone. Dit model is technisch eenvoudig uit te breiden tot een volledig
systeem met o.a. hergebruik van het afstromende drainagewater.
i r
INFILTRATIEBUIZEN
DRAINAGEBUIZEN
ONTL.
r
Model B is een vergelijkbare toepassing van model A; hier wordt een toepassing binnen een boomgaard voor
gesteld. Voor het overige kan het systeem als model A worden ingericht, namelijk wel of geen hergebruik
van drainwater.
Bij het ledigen van de kolk wordt
een deel van het zoute water via de
kelder teruggevoerd naar de
Oosterschelde. De kelder komt
naast de sluis in het grondlichaam
dat deel uitmaakt van de primaire
waterkering. De kelder bestaat uit
een afheide damwandkuip met
een bodem van onderwaterbeton
op NAP -4.25 m en een gewapend
betondek op NAP +1.50 m. De
kelder meet circa 23x11x6 m3 en
wordt gevuld en geledigd door
middel van pompen en buisleidin
gen.
De Oesterdam is ter plaatse van de
sluis breed; de kelder wordt in fei
te zeewaarts van de doorgaande
waterkering gebouwd.
Gedeputeerde staten hebben dins
dag de vereiste goedkeuringen ver
leend op grond van artikel 33 van
de Waterstaatswet 1900.
Oktober vorig jaar had rijkswa
terstaat nog een plan voor de aan
leg van een bufferbekken in het
sluisplateau van de Bergse
diepsluis. Dit bekken diende om
het zoutbezwaar op het Zoom
meer door het schutten te vermin
deren. De daartoe aangevraagde
ontgrondingsvergunning en de
goedkeuring op grond van de Wa
terstaatswet zijn toen niet in be
handeling genomen omdat
rijkswaterstaat daarna de plannen
wijzigde in de vorm van een kel
der.
Bij de vaststelling van het be
heersplan Zoommeer heeft de mi
nister van verkeer en waterstaat
gestreefd naar een maximaal chlo
ridegehalte van circa 400 mg/1 ter
plaatse van het meetpunt in het
Bathse Spuikanaal. Bij overschrij
ding van deze norm zal het meer
worden doorgespoeld met een de
biet van maximaal 22.5 mVs.
Het zuidelijk deel van het water
systeem neigt met name in het zo
merseizoen tot verregaande
verzilting. De grootste zoutlast
wordt veroorzaakt door het schut
ten met de Bergsediepsluis. Jaar
lijks wordt via deze sluis
gemiddeld 2.2 kg chloride per se
conde naar het Zoommeer aange
voerd. In het hoogseizoen kan dat
oplopen tot zelfs 5 kg per
seconde.
De Krammer- en de Kreek rakslui
zen zijn al voorzien van een zoet
en zoutwater scheidingssystemen,
die mede door de inmiddels door
gevoerde optimalisatie een aan
zienlijke reductie van de
inlaatdebieten bewerkstelligen.
In de te bouwen aflaatkelder bij
de Bergsediepsluis met pompen
en afsluiters wordt een bepaalde
hoeveelheid zout water afgelaten.
Tijdens het verdere verloop van de
schutcyclus moet deze hoeveelheid
water naar de Oosterschelde wor
den gepompt, voordat de volgen
de hoeveelheid zou water met de
eerstvolgende schutcyclus wordt
afgelaten.
QH:dJ7, 'JMff
PETER
KAISER
PAOLO^p>^
PICARDI
CHERRY BOUTIQUE
MADE IN ITALY
"ugoscMO£N„4 CÜO
DESTINY
ÜtanJIER
/ouhjimiA
llUlllOX J
HAVENPLEIN 13, ZIERIKZEE, TELEFOON 01110-12488 ZANDPAD 6, MIDDELHARNIS, TELEFOON 01870-84778
Model C toont een toepassing binnen de glastuinbouw. In dit model gaat het systeem zover, dat het contact
tussen bodemgebruik als cultuurgrond en de vrije bodem geheel verloren gaat. Het teeltproces kan nagenoeg
geheel los komen te staan van invloeden buiten dit proces. Door deze bedrijfsvoering wordt het milieu abso
luut niet nadelig beïnvloed.
De gemeentelijke archiefdienst te Bergen op Zoom wijdt tot 25 september een expositie aan 110 jaar 't Rijks.
Het archief van de school werd vorig jaar overgedragen aan de archiefdienst. De school is onlangs door het
rijk overgedragen aan de gemeente en gaat als regionale scholengemeenschap per 1 augustus onder een nieuw
bestuur verder.
Op de tentoonstelling wordt ook
een aantal klassefoto's getoond.
Met de medewerking van het pu
bliek wil de archiefdienst achter
de namen komen van de afgebeel
de personen. De dienst is geïnte
resseerd in klassefoto's van de
Rijks HBS en zou daarvan graag
reproducties maken.
De expositie, in het gebouw van
de archiefdienst (Blokstallen 2),
kan bezichtigd worden maandag
t/m donderdag van 9 uur tot half
een en van half twee tot 5 uur, en
op vrijdag van 9 uur tot half een.
In 1867 werd door het gemeente
bestuur van Bergen op Zoom een
commissie van toezicht op het
middelbaar onderwijs in het leven
geroepen, die ondermeer de
oprichting van een hogere burger
school moest voorbereiden. In no
vember 1880 werd aan de minister
van binnenlandse zaken verzocht
om een HBS met een driejarige
cursus te mogen stichten. De ge
meente zou de kosten van de ge
bouwen voor zijn rekening
nemen, maar men werd het met
Domeinen niet eens over de
grondprijs (de school zou ge
bouwd worden op vestinggrond).
Daarom werd op 4 september
1882 zonder enige plechtigheid in
de Rijkebuurtstraat een tijdelijke
huisvesting in gebruik genomen.
Twee jaar later werd namens de
gemeente de bouw aanbesteed.
Aannemer C. Bastiaanse reali
seerde het door architect C.P. van
Genk gemaakte ontwerp, dat
kosteloos in erfpacht aan het rijk
werd afgestaan. Op 9 december
1985 nam het rijk de gebouwen
(school, conciërgewoning en gym
nastieklokaal) over.
Toen in 1901 de driejarige cursus
werd omgezet in een vijfjarige, liet
het gemeentebestuur een vleugel
bijbouwen. De verdere uitbreidin
gen van 1908, 1917, 1957, 1968 en
1980 heeft het rijk zelf bekostigd.
Aan het vijftigjarig bestaan in
september 1932 werd ruimschoots
aandacht besteed. In 1943 vorder
den de Duitsers de school, waarop
de HBS onderdak vond bij de
neutrale school. Maar die namen
eind 1944 de bevrijders in ge
bruik. Het eigen schoolgebouw
was door de oorlogshandelingen
zodanig beschadigd dat het voor
lopig totaal onbruikbaar was. De
hoogste klassen vonden zolang
onderdak in de vergaderruimte
van het bestuur van de Lutherse
kerk.
In 1949 werd aan de school een A-
afdeling verbonden. Het 75-jarig
bestaan werd gevierd met een
grootscheepse reünie en de aan
bieding van een gedenksteen ter
nagedachtenis aan leerlingen die
in de tweede wereldoorlog waren
gevallen. In 1968 werd de Rijks
HBS omgezet in een rijksscholen
gemeenschap voor atheneum, ha
vo en mavo en werd een
noodschool in gebruik genomen.
De nieuwbouw, waarmee in 1980
was begonnen, kon in 1982 in ge
bruik genomen worden. Zeven
jaar later werd 't Rijks uitgebreid
met een gymnasiumafdeling.
SINT PHIUPSLANO
Lorentz 1
3241 LX
Middelharnis
Tel. 01870-82188
Cricketpad 15 Kreeftstraat 36
3223 EA 4301 ZD
Hellevoetsluis Zierikzee
Tel. 01883-20016 Tel. 01110-13163
Wielsingel 24
3261 VJ
Oud-Beijerland
Tel. 01860-13624
UITVERKOOP
8' QMBRÊRE
ALLE KOSTUUMS MINIMAAL 100,- KORTING.
(M U V MARINE. ANTHRACIET EN ZWART/WIT)
BERGEN OP ZOOM, KORTE MEESTRAAT 35
