Jij zult niet stelen
Hulde beïndrukt dokter De Looze
Anderhalve eeuw katholieke
kerk in Oud-Vossemeer
Zware dobber voor gemeente
Onzekerheid over hinderwetvergunning Overbeeke
Honderden Vossemeerders feliciteren jubilerende huisarts
Gedeputeerde mevr. Nederhoed:
Donderdag 14 november 1991
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
9
Bejaarde Tholenaar maakt nieuwe wijwaterbak
Inscriptie
Voorwaarden
De vlag hing zaterdagmiddag uit bij de dokterswoning
aan de Raadhuisstraat in Oud-Vossemeer. Huisarts en
mevrouw De Looze voerden immers 25 jaar praktijk
in het dorp en daarom bood de bevolking hen een re
ceptie aan. Bijna zeshonderd inwoners kwamen het
doktersechtpaar de hand drukken.
Dankdienst met bisschopjubileumboek en tentoonstelling
Halsteren
Oude brieven
Beminnelijk
"Het is niet leuk dat je op deze manier tot de orde ge
roepen wordt, maar er moet helderheid verschaft wor
den." Dat zegt gedeputeerde mevr. L. Nederhoed-
Zijlstra uit Zierikzee naar aanleiding van het niet
goedkeuren van de eerste herziening van bestem
mingsplan Buitenzorg III in Tholen.
Teleurstellend
Tijdnood
Een aantal lezers herinnert zich mogelijk nog dat eind 1989 uit de
Rooms-Katholieke kerk in Tholen een wijwaterbak is gestolen. Door de
86-jarige M. Oerlemans is inmiddels een nieuwe gemaakt. "Na lang
aarzelen, want zo'n antieke bak van 90 jaar oud is niet na te maken.
Maar ik heb de moed gehad er aan te beginnen en het is zo'n beetje ge
lukt," vertelt hij.
De Tholenaar vervolgt: "Een wij
waterbak is niet zomaar een bak
met water. Het water wordt door
een bisschop of priester gewijd,
dat wil zeggen dat er een gebed als
zegening over wordt uitgesproken.
Vooral in de Paasliturgie en ook 's
zondags met Pinksteren ('Asper
ges me' en 'Vidie aquam'). Het is
een symbool van inwendige rein
heid, een overblijfsel van exor
cisme of duiveluitdrijving.
Vandaar het kruisteken met wij
water over een persoon of zaak
om het kwaad uit te drijven. Voor
men de kerk binnengaat doet men
dat om de duivel buiten te hou
den, bijvoorbeeld de duivel der
verstrooiing en van verkeerde ge
dachten."
Oerlemans wijst erop dat water
een voornaam en noodzakelijk
element is; één van de eerste din
gen die geschapen zijn. "De geest
van God zweefde over de wateren
(Gen. 1:2). In de bijbel speelt wa
ter, en het gebruik ervan, een zeer
grote rol. Denk maar aan de
zondvloed, aan de doortocht door
de Rode Zee, aan Mozes die water
uit een rots sloeg, aan de vele rein
heidsriten en wassingen met wa
ter. In Numeri 5:17 wordt water al
'heilig' genoemd. Water om te
drinken, water uit bronnen en
putten, water om genezing te
brengen en redding in nood. Wa
ter voor mens, dier, planten en bo
men, om te overleven. In het
Nieuwe Testament sprak Jezus
over levend water (Joh. 4:1 en
4:14), Jezus veranderde water in
wijn, er werd gedoopt met water,
er vloeide water uit Zijn zijde.
Water dient tot redding en heili
ging. De Rooms-Katholieke Kerk
heeft dat overgenomen, wijdt nog
steeds water en bewaart dat in
bakken of bakjes zodat mensen er
'gelovig' gebruik van kunnen ma
ken."
In de nieuwe wijwaterbakken is
door Oerlemans een inscriptie
aangebracht. "Ik had eenvoudig
kunnen schrijven: Heer zegen mij.
Maar dat geeft mij het gevoel dat
ik God beveel mij te zegenen.
Vandaar dat ik vragend geschre
ven heb: Heer gelieve ons te zege
nen." De hoogbejaarde Tholenaar
vervolgt: "Wij komen niet naar
de kerk om alleen voor onszelf te
bidden, maar ook voor elkander.
De kerk is een gebouw waar we
samenkomen om God te danken
voor de gaven die we van Hem
ontvangen hebben. En om geza
menlijk te vragen standvastig te
blijven in ons geloof. Wij komen
bij elkaar om Gods genade af te
smeken voor zieke en noodlijden
de mensen, voor onze dierbare
overledenen, voor onze kinderen -
dat zij niet alleen in gezondheid,
maar ook in eer en geweten mo
gen opgroeien - en voor vrede over
heel de wereld.
Onder op de bak zelf heb ik scha
pen afgebeeld, hoewel mijn zoon
zei: ik begrijp niet waarvoor je al
die moeite doet, want er is nie
mand die onderaan die bak kijkt.
Ergens had hij wel gelijk, maar ik
heb het toch gedaan. Christus
heeft zijn hemelse Vader ge
vraagd: Wijd mijn lammeren,
wijd mijn schapen. Welnu, die
lammeren zijn onze kinderen en
wij zijn de schapen. Schapen en
lammeren zijn ook door God ge
schapen. Zoals alle dieren op het
land, de vogels in de lucht, de vis
sen in het water, voor het levens
onderhoud van de mensen.
In die geest heb ik deze wijwater
bak aangeboden. En de pastoor
heeft er zijn zegebeden over uit
gesproken opdat het werk van on
ze handen waardig moge zijn het
water te dragen dat door hem met
Pasen is gewijd. Ik ben er echt
niet trots op, maar ik dank God
oprecht dat ik dit op mijn leeftijd
nog heb mogen doen," besluit
Oerlemans zijn verhaal.
baby die hij op de wereld hielp,
Corné Boogaart, was eveneens
present.
De Vossemeerse huisarts ging ver
volgens in op een aantal voor
waarden die het mogelijk hebben
gemaakt om zijn werk goed te
doen. In de eerste plaats noemde
hij dat zijn vrouw hem een groot
deel van het werk uit handen
neemt. Daarvoor moet ze zichzelf
veel ontzeggen. "Om dat te mo
gen meemaken is iets heel bijzon
ders." Ook de gevoelens van
waardering en genegenheid vanuit
de bevolking zijn van belang. Op
de derde plaats speelt een geluk
kig gezin een belangrijke rol.
"Daarover hebben we niet te kla
gen gehad. We hadden een hecht,
gezellig en goed gezin. We kwa
men hier met drie kleine kinderen
en vandaag staan we hier weer
met drie kleine kinderen, onze
kleinkinderen. En bij onze eigen
kinderen kregen we er nog eens
twee bij." De goede verstandhou
ding met de gemeente was er zo
wel met Oud-Vossemeer als, na de
herindeling, met Tholen. Op me
disch gebied is een goede ver
standhouding met de collega's
onmisbaar voor de praktijk en
ook moet een huisarts kunnen te
rugvallen op goede specialisten en
organisaties in de eerstelijns ge
zondheidszorg. Dat alles was het
geval, aldus De Looze. Hij prees
tenslotte de dames die al die jaren
in de huishouding hielpen: Pietje
van Meel, Nelly Burgers, Corry
Burghout, Yvonne Klippel, Ina
Aarnoudse en Tineke Aarnoudse.
"Jullie hebben de zaak draaiende
gehouden."
De aanwezigen, waaronder de
schoonmoeder, broers en zusters
van de arts, oud-wijkzuster Krij
ger, wijkzuster Marrees en fysio
therapeut H. Nieuwenhuis,
kregen vervolgens de gelegenheid
om het zilveren dokterspaar te fe
liciteren. Ook werden nog ge
schenken aangeboden. Daarna
was het de beurt aan de bevol
king. De massale opkomst van zo
wel oud als jong, maakte dat er
bijna anderhalf uur lang handen
werden geschud. Het was een ge
zellige drukte in De Vossenkuil,
waarbij ook de kinderen De I .oo
ze oude kennissen weerzagen.
"We waren ondersteboven van de
overweldigende drukte, het was
heel verrassend maar hardstikke
leuk om met zovelen een praatje
te kunnen maken," reageert de
Vossemeerse huisarts naderhand.
De zilveren huisarts A.W.A. de Looze was onder de indruk van de massale opkomst van de Oud-Vossemeerse bevolking om hem te
feliciteren met zijn jubileum.
Klokslag drie uur stapten dokter
en mevrouw De Looze dorpshuis
De Vossenkuil binnen, waar ze
met applaus werden begroet. Fa
milieleden, collega's, (oud-)perso-
R. C. kerk, Oud-Vosèemeer
De rooms-katholieke kerk aan de Dorpsweg in Oud-Vossemeer aan het begin van deze eeuw.
De rooms-katholieke gemeenschap in Oud-Vossemeer viert komend weekeinde het honderdvijftigjarig
bestaan van het kerkgebouw. Morgenavond (vrijdag) om zeven uur gaat bisschop Ernst van Breda voor in
een speciale kerkdienst. En zaterdag van tien uur tot half vijf is er een tentoonstelling van kerkelijke voorwer
pen in De Vossenkuil. Daar wordt morgen ook het speciale boekje 'Anderhalve eeuw parochieleven rondom
de Willibrorduskerk' gepresenteerd. Verder zijn er activiteiten voor zowel jongeren als ouderen.
De schooljeugd oexijKt zaterdag
middag de tentoonstelling en aan
sluitend is er voor hen om vijf uur
een gezinsmis. De leerlingen van
de Sint Anthoniusschool hebben
werkstukken gemaakt rondom het
kerkjubileum, die in het dorps
huis te zien zijn. De ouderen en
gasten van de Zonnebloem kregen
gisterenmiddag een bingo aan
geboden.
Voor het boekje over de geschie
denis van de kerk is samensteller
Kees de Koning in de archieven ge
doken. Hij heeft het echter niet
bij de kerk en de parochie gelaten.
Het katholieke onderwijs in het
dorp komt eveneens aan bod. En
daarnaast de dorpspolitiek, vak
beweging en het verenigingsleven.
De 48 pagina's zijn verluchtigd
met een groot aantal foto's. Ook
zijn lijsten opgenomen van alle
pastoors en kerkbestuurders.
Nadat de kerk in Oud-Vossemeer
omstreeks 1578 overging naar de
reformatie, waren de katholieken
in het dorp aangewezen op
Halsteren. Dat duurde tot 1647.
Vanaf die tijd was de katholieke
eredienst verboden en werkten pa
ters vanuit een schuilkerk in Le
pelstraat. Rooms-katholieken
mochten geen enkel openbaar
ambt bekleden. Dat veranderde
pas nadat in 1795 de Fransen ons
land binnenvielen. Drie jaar daar
na werden alle kerkelijke gezind
ten gelijkgesteld en moesten de
hervormden aan de katholieken
een schadeloosstelling betalen
voor het kerkgebouw.
Inmiddels stond er een rooms-
katholieke kerk in Nieuw-
Vossemeer en daar kerkten ook de
Oud-Vossemeerse gelovigen. Maar
dat leverde de nodige problemen
op. Te voet moest er meer dan een
half uur worden gereisd om bij de
kerk te komen. Het pontveer over
de Eendracht was niet alleen kost
baar, maar bij slecht weer ook ge
vaarlijk. Kinderen moesten voor
het godsdienstonderwijs meerdere
keren per week naar Nieuw-
Vossemeer. En bij het bedienen
van de doop en de laatste sacra
menten waren er ook problemen
met de afstand. Indeling bij Tho
len zou nauwelijks een verbetering
zijn, want dat lag meer dan een
uur van Oud-Vossemeer.
Om die redenen wilden de katho
lieken een eigen kerk. In 1839 nam
de belastingambtenaar J.H. Bren-
donck het voortouw. Toen telde
het dorp 292 katholieken (52 ge
zinnen), grotendeels arbeiders. Er
werd een commissie in het leven
geroepen en die schreef een brief
naar de koning. Het bouwplan
van ƒ12.100,- werd echter afgewe
zen. Zelf kon de gemeenschap
maar ƒ863,50 bijdragen. In 1840
ging opnieuw een brief naar Den
Haag, want inmiddels had de
commissie toezeggingen voor een
totaalbedrag van ƒ6500,-. Het jaar
daarop kwam de toestemming
voor de bouw, zij het voor een
kleinere en goedkopere kerk. Er
werd een rijkssubsidie van ƒ1800,-
verleend.
Een week geleden kwamen bij toe
val oude brieven voor de dag, die
interessante gegevens over de
bouwperiode bevatten. In het
boekje konden die niet gemeld
worden. Op 20 juli 1841 vond de
aanbesteding plaats, waarbij P.
Markus uit Steenbergen met
ƒ7440,- als laagste van dertien in
schrijvers uit de bus kwam. Maar
problemen deden zich ook voor.
Zo zat de pastoor van Nieuw-
Vossemeer de zaak kennelijk
dwars. Hij weigerde om de eerste
steen te komen leggen. Dat ook
zijn parochie juist bezig was met
bouwplannen voor een nieuwe
kerk, had daar misschien mee te
maken. Initiatiefnemer Bren-
donck blijkt veelvuldig contact te
hebben gehad met de Lepelstraat-
se pastoor (deze beheerde de gif
ten aan de commissie). Hij
legde uiteindelijk zelf de eerste
steen, wat naderhand door de
Zeeuwse landdeken werd bekriti
seerd. Verder heerste ook binnen
de bouwcommissie onenigheid,
want vier van de acht leden waren
niet bij de steenlegging aanwezig.
Wel gaven het gemeentebestuur en
de hervormde predikanten van
Oud-Vossemeer en Tholen acte de
présence.
ZIE VERDER PAG. 11
neelsleden, het bestuur van de
stichting Promotie Oud-
Vossemeer (SPV) en andere geno
digden wachtten de jubilaris op.
"Die binnenkomst deed me heel
veel," zei de dokter later in zijn
dankwoord.
"Is het niet iemand van de krant,
dan toch een patiënt van negentig
jaar die je erop attent maakt dat
de dokter jubileert," aldus SPV-
voorzitter M.J.C. Geluk. Het was
aanleiding voor de stichting om
actie te ondernemen en het echt
paar De Looze in het zonnetje te
zetten. "Als huisarts beleef je im
mers lief en leed met de menserrr"
je raakt bij hen betrokken in de
privésfeer." Onder de bevolking
werd een inzameling gehouden.
Dat gebeurde met lijsten, zodat
controle mogelijk is. Namens de
inwoners van het dorp bood Ge
luk een gravure aan. Het betrof
een ingelijste plattegrond van de
gemeente Oud-Vossemeer in 1865,
afkomstig uit J. Kuyper's Ge
meenteatlas van de Provincie Zee
land. Verder werd van de hele
bijeenkomst een video-opname
gemaakt.
Burgemeester H.A. van der Mun-
nik vond het niet verwonderlijk
dat de dorpsgemeenschap zijn
huisarts huldigde, hoewel De Loo
ze het liever maar in alle stilte
voorbij wilde laten gaan. "Het is
logisch, want als eerstelijns ge
neesheer is er een direct contact
met de patiënt." Hoewel, aldus de
burgemeester, de huisarts nog met
het nodige respect wordt beje
gend, is er niet meer het vroegere
aureool van de alleswetende en
ongenaakbare persoon. Het ver
trouwen in de arts noemde Van
der Munnik 'de beste artsenij'.
Dat vertrouwen moet er zijn, om
dat de patiënt onzeker is wanneer
er iets aan zijn lichaam hapert.
Tegelijkertijd moet men beseffen
dat een dokter ook maar een
mens is. De burgemeester noemde
verder het samenspel me't andere
diensten van belang, zoals het
kruiswerk, maatschappelijk werk
en Riagg. Tenslotte wees hij op de
belangrijke steun van de dokters-
vrouw. Namens het gemeente
bestuur bood hij een set
tekeningen van de kunstenaar Ben
van Rooij én bloemen aan.
"In een kleine gemeenschap is het
een goede zaak om de huisarts te
promoten," zei dokter R.H. Padt
uit Poortvliet. De voorzitter van
de Thoolse Huisartsenvereniging
was vol lof over het initiatief van
de stichting Promotie Oud-
Vossemeer. Hij omschreef De
Looze als een goed collega, sober,
eenvoudig, beminnelijk en sympa
thiek in de omgang. Persoonlijk
werkt hij al sinds 1974 met hem
samen voor wat betreft de waar
neming van eikaars praktijk. Padt
betrok mevrouw De Looze in de
hulde door het belang van een
goed functionerende achterwacht
te onderstrepen. De Poortvlietse
arts boo<j namens de collega's een
fraaie karaf en een kistje wijn
aan. Hij wenste de jubilaris nog
een goede tijd in actieve zin toe.
Dochter Klaartje vertelde de aan
wezigen altijd trots te zijn geweest
op haar vader, de dokter. "Hij
was immers de beste dokter en de
beste vader." Terugkijkend op
haar jeugd vond ze het leuke, dat
haar ouders altijd thuis waren.
"Dat was verschrikkelijk gezellig
en de vrije tijd werd vrijwel hele
maal aan de kinderen besteed."
Zij schetste het beeld van een ge
lukkig gezinsleven in Oud-
Vossemeer.
"Een tijdspanne van 25 jaar vol
brengen is een heel klein kunstje.
Ja, dat gaat vanzelf, vooral als je
werk je animeert en bevredigt,"
reageerde dokter A.W.A. de Loo
ze. Hoewel hij er aanvankelijk
hoop op had dat zijn zilveren ju
bileum ongemerkt voorbij zou
gaan, was hij toch 'erg onder de
indruk'. "SPV, bedankt voor wat
zich hier nu afspeelt," zei de arts.
Hij vond het leuk onder de aan
wezigen zijn eerste patiënt te zien,
Maddy Geuze-Hoek. "Toen ik op
19 september 1966 de spreekka
merdeur opendeed, was zij als eer
ste aan de. beurt. Ik weet nog
waarvoor ze me raadpleegde,
maar daar zal ik hier niet op in
gaan," aldus De Looze. De eerste
Jong en oud kwamen dokter en mevrouw De Looze in Oud-
Vossemeer de hand drukken.
De provincie heeft de gemeente te
ruggefloten. Eerst moet er een wa
terdichte regeling voor het bedrijf
van Overbeeke komen voordat er
in Buitenzorg verder gebouwd
mag worden. De gedeputeerde
heeft uit een gesprek met burge
meester Van der Munnik al begre
pen, dat de gemeente niet blij is
met de beslissing van gedeputeer
de staten. "Het is inderdaad een
zware dobber voor de gemeente,
maar als gedeputeerde voor de
ruimtelijke ordening heb ik mijn
verantwoordelijkheid voor het to
taal van wonen en werken. Vanaf
16 april 1991 ben ik hierbij be
trokken, maar er is al een heel tra
ject voor mijn tijd geweest. Er is
door de gemeente al heel wat af
gedongen op de voorwaarden,
maar er moet een regeling komen.
De huidige bewoners van Buiten
zorg kunnen ermee accoord gaan
dat er geen geluidswal komt, maar
de toekomstige bewoners kunnen
er anders over denken. Bovendien
is het de vraag, of Overbeeke op
termijn ook zo gelukkig kan zijn
met de huidige situatie. De ge
meente kan het zo wel willen la
ten, maar het is de vraag of dat
voor de diverse belangengroepe
ringen daar zo gunstig is. Er moet
eer. integrale afweging van belan
gen plaatsvinden. Het belang van
het bedrijf is niet ondergeschikt
aan dat van het wonen en dat
geldt ook omgekeerd. Deze zaak
ligt nu op het bord van de ge
meente die verder zal willen bou
wen. Wij zijn bereid tot overleg",
aldus gedeputeerde mevr. Neder
hoed.
De overeenkomst die de gemeente
voor 250.000 gulden met Overbee
ke getroffen heeft, is in de ogen
van de provincie een onvoldoende
waarborg voor een vreedzame toe
komst van wonen en werken in
Buitenzorg.
VERVOLG VAN PAG. 1
Raadslid P. van Bel-
zen(RPF/GPV) had nog hoop,
dat 'Tholen niet met een lelijke
geluidswal opgescheept wordt'.
J.L. van Gorsel(VVD) noemde het
'teleurstellend dat de provincie op
deze wijze handelt'. Hij vond dat
Middelburg lang werk heeft om
duidelijkheid te verschaffen. Vol
gens de liberaal dient bij het pro
vinciaal bestuur mee te wegen, dat
het beleid ten aanzien van deze
zaak door het vorige college van
g.s. voortgezet dient te worden.
K.A. Heijboer(SGP) bracht naar
voren, dat tegelijk met de voor
waarden van de provincie de hin
derwetsprocedure met
milieu-eisen voor Overbeeke
moest lopen.
M.A.J. van der Linde(PvdA) stel
de vast, dat de gemeente in Tho
len 'zwaar om grond verlegen zit'.
"Daarom moeten we in goed
overleg met de provincie werken
aan een milieuvergunning voor
Overbeeke."
"Wij menen nog steeds dat we
een goede oplossing hebben", zei
de burgemeester na de opmerkin
gen van de commissie. "Ambtena
ren van de provincie lieten ons
toch ook weten, dat de gemeente
in principe een begaanbare weg
had gekozen. Helaas is de provin
cie in tijdnood gekomen en is er
een afwijzende beslissing geno
men. Wij hebben daarover mon
deling onze teleurstelling geuit,
want zo kun je niet bestuurlijk
met elkaar omgaan. Hopelijk
komt er nog een oplossing, zodat
er geen muur hoeft te worden op
gericht met alle financiële gevol
gen van dien. Als we er niet
uitkomen, dan zijn we 2 tot 3 jaar
verder. De milieuprocedure duurt
9 maanden."
De burgemeester verzuchtte, dat
de gemeente het dankzij de over
eenkomst met Overbeeke eigenlijk
zo mooi voor elkaar had. Met alle
nadelen die aan een beroep bij de
Kroon verbonden zijn, wil de ge
meente toch in beroep gaan tegen
de afwijzing van g.s.. Alleen als er
licht komt in de zaak, dan wordt
de beroepsprocedure niet ver
volgd.
Raadslid Van der Linde merkte
nog op, dat je hoe dan ook 9
maanden verder bent wanneer g.s.
vasthouden aan de hinderwetsver
gunning. Volgens ambtenaar C.
Nuyten hebben ambtenaren bij de
provincie daar echter geen pro
bleem van gemaakt.
Raadslid Van Gorsel vond, dat de
commissie in elk geval tijdig van
de ontwikkelingen op de hoogte
gehouden moet worden.
•WtSWÊÊt- Wh
Rechts het bedrijf van Overbeeke aan de Postweg in Tholen, links de huizen in Buitenzorg III. Daar tussen zou volgens de provincie
toch een geluidswal moeten komen.