Erebogen voor voetballer Sterke start SPS in voorbereiding Tetfcens Over electriciteit, waterleiding en aardgas op Sint-Philipsland Uw partner voor uw huwelijksdag Sparta C klopt Smerdiek ruim Donderdag 8 augustus 1991 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 13 Wielrennen Ruud Havermans schittert in de Acht van Chaam Draai van de Kaai Sparta C maat te groot VOOR BRUID, BRUIDEGOM BRUIDSMEISJES EN BRUIDSJONKERS Duivenrubriek Voetbal programma Ontwikkeling van de nutsvoorzieningen in de loop van deze eeuw Oud-inwoner van Oud-Vossemeer Ruud Havermans heeft uitstekend gepresteerd in de bekendste wie lerronde van Nederland, de Acht van Chaam. In de wedstrijd voor A-amateurs over 100 kilometer, die voorafgaand aan de beroeps renners werd verreden, behaalde hij een knappe negende plaats. "De grote verrassing van deze wielerdag", noemde microfonist Cees Maas de momenteel in Nieuw-Vossemeer woonachtige renner. Voor ruim 30.000 toe schouwers was Havermans al in beginfase uiterst actief. In het zeer sterke deelnemersveld was hij voortdurend in de voorste gelede ren te vinden en maakte hij in de finale deel uit van een kopgroep van negen man. Met nog een lus te gaan (4 kilometer) moest Ha vermans eehter tol betalen voor zijn inspanningen. Hij moest los sen uit de kopgroep, maar kon de grote groep nog wel voorblijven. Winnaar werd oud-Nederlands kaïppioen Erwin Kistenmaker, terwijl Ruud Havermans op een negende stek finishte. Ondanks dat hij voor het grote wielerpu bliek in Chaam onbekend was, is de renner van wielervereniging Willebrord Wil Vooruit bezig aan een sterk seizoen. Zijn beste klas sering behaalde hij in Lepelstraat, waar hij achter de rappe Rob Sienders op een tweede plaats eindigde. In de Draai van de Kaai te Roo sendaal was er voor de Thoolse renners geen hoofdrol weggelegd. Ruud Havermans kon zijn huza renstukje van de Acht van Chaam niet herhalen en viel buiten de prijzen. De winst bij de amateurs ging naar Bob Rasenberg. Bij de dames kwam Diana Tichem uit Tholen aan het vertrek. Haar op treden-in Roosendaal begon ech ter onfortuinlijk. Bij het inrijden vlak voor de start van de dames- koers kwam zij ten val. De ver wondingen vielen gelukkig mee, zodat ze, nadat de EHBO zijn werk had gedaan, toch nog van start kon gaan. Het optreden van de Thoolse renster was slechts van korte duur. Al na enkele kilome ters moest zij het peleton laten gaan, waarna zij voortijdig op be vel van de jury de wedstrijd ver liet. De overwinning bij de dames ging naar Monique de Bruin. Liefhebber Hans Etiënne uit Oud- Vossemeer behaalde bij een wed strijd in Goes een achttiende plaats. Jeugdleden van de Sint-Annalandse voetbalvereniging WHS stonden vrijdagmiddag met erebogen gereed voor Anco Fase. Hij trad in het huwelijk met Maja Meijnderts uit Scherpenisse. De reeks van oefenduels als voorbereiding op de competitie, die in het weekend van 7 en 8 september aanvangt, is begonnen. Smerdiek en SPS kwamen al in het veld, terwijl de andere streekverenigingen dit weekein de hun eerste oefenpartij spelen. Trainer Jan Englebert kon tevre den zijn met zijn debuut bij vier deklasser SPS. Het oefenduel tegen vierdeklasser Klundert (uit komend in de klasse van Smer diek) werd met 7-0 gewonnen. De monsterscore werd bereikt met een onvolledig team. Door vakan tie en blessures moest de trainer een beroep doen op spelers van het tweede team. De sterke spits David Joppe zal door een blessure de eerste competitiehelft overi gens niet in actie kunnen komen. Na een kwartier kreeg Klundert een penalty, maar via onderkant lat ketste de bal uit het doel. Na een vrij trage start van SPS kwa men de Tholenaren beter in hun spel. Na ruim een half uur rondde de technisch zeer vaardige Kees van Steenis een knappe solo doel treffend af. In de 44ste minuut bracht Michel Lisseveld de ruststand op 2-0. Aan de tweede helft begon SPS in een gewijzigde samenstelling. De Tholenaren gingen flitsend van start met een hoofdrol voor inval ler Wim de Groen. Hij wilde dui delijk een basisplaats afdwingen. Op aangeven van Michel Lisseveld scoorde hij 3-0. De Groen stond ook aan de basis van het vierde doelpunt, dat op naam kwam van Jacco Jansen. Vervolgens nam hij de vijfde treffer zelf voor zijn re kening, zodat na ruim 10 minuten SPS op een riante 5-0 voorsprong stond. Peter Noordijke maakte er op aangeven van De Groen 6-0 van en uit een strafschop bepaal de Marinus Slootmaker de eindstand op 7-0. Smerdiek speelde zijn eerste oe fenpartij tegen Sparta C. De tra ditionele voorbereidingswedstrijd werd evenals vorig jaar met 0-7 verloren. Het was een eenzijdige wedstrijd door het duidelijk over wicht van de Rotterdammers. Smerdiek moest deze wedstrijd aantreden met een onvolledig elf tal. Door vakantie ontbraken de keeper en verschillende spelers. Bij rust stond Sparta al met 3-0 voor. In de tweede helft moest de kersverse vierdeklasser nog vier tegentreffers incasseren. Dinsdagavond noteerde Smerdiek de eerste overwinning in het nieu- we seizoen tegen vierdeklasser NVS uit Nieuw-Vossemeer. Bij rust was het nog 0-0. Na ongeveer een halve uur in de tweede helft scoorde Corné Stoutjesdijk 1-0. Tien minuten later bracht Niels Hage de stand op 2-0. Beide spe lers scoorden met een kopbal op aangeven van Huib Uijl. Smer diek was conditioneel duidelijk beter en technisch vaardiger. NVS kon alleen 5 minuten voor tijd voor gevaar zorgen, maar de ver moeide ploeg was onnauwkeurig in de afwerking. Bij Smerdiek wa ren voor dit treffen vijf basisspe lers afwezig. Werkdag in land schap. Met de na tionale werkdag in het landschap, op 12 oktober, openen de provinciale stich tingen voor natuur- en landschapsbe heer het seizoen voor vrijwilligers werk in natuur en landschap. Onder het thema 'natuur lijke oevers in bewe ging' wordt die gehouden aan de Boschkreek bij Axel, waar een af kalvende kreekoever van beschoeiing wordt voorzien. Steenbergsestraat 28 - BERGEN OP ZOOM - Tel. 01640 - 34480 PERSOONLIJKE SERVICE 's maandags gesloten/'s avonds op afspraak Advertentie I.M. De Reisduif St. Philipsland, Meaux 27 juli, vlucht voor jonge duiven. Eerste duif 1253 m/min. en laatste duif 1078 m/min. P. Wagemaker 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 17, 18, 34, 36, 53, 63, 66, 90 en 101; Joh. Kosten 9, 37, 83, 94, 115, 123, 126 en 128; Comb. Bolijn 10, 26, 39, 41, 43, 48, 50, 54, 56, 59, 64, 69, 71, 72, 77, 78, 84, 89, 100, 102, 104, 108, 109, 113, 122, 125 en 130; Jac. Reijngoudt 13, 24, 28, 29, 51, 82, 119 en 121; A.W. Fontijne 14, 93 en 95; K. de Frel 15, 67, 70, 74, 105 en 106; J. Suurland en Zn. 16 en 76; A. Faasse 19, 114 en 116; J.F. Neele 20, 52, 86, 120 en 132; J.C. Verwijs 21 en 30; Comb. Reijngoudt 22, 25, 33, 38, 55, 57, 68, 79, 85 en 103; Comb. Reijngoudt 23 en 107; Mevr. Quist en Zn. 27, 60, 75 en 129; A. Kot 31; J.D. Quist 32, 46, 62, 65, 117 en 131; Ko van Dommelen 35, 87 en 124; L. Reijngoudt 40, 80, 91, 96 en 112; Adr. Verwijs 42 en 99; J. Quist 44, 45, 81, 88, 92, 97, 110, 118 en 127; D. Meijer 47 en 111; Abr. Verwijs 49 en 58; R. v.d. Reest 61 en 73. Donderdag 8 augustus uur NVS 2-Smerdiek 2 9.30 Zaterdag 10 augustus uur WHS-Steenbergen 3.30 WHS 2-Steenbergen 2 3.30 Noad-FSV 4.30 FSV 2-Noad 2 4.30 Smerdiek-Botlek 6.00 Smerdiek 2-Botlek 2 6.00 Zondag 11 augustus uur Vosmeer-Hansweertse B. 3.00 Vosmeer 2-Hansweertse B.2 1.00 Dinsdag 13 augustus uur Vosmeer-WHS 9.30 Noad-DVO 9.15 Noad 2-DVO 2 9.15 Luctor-Smerdiek 9.15 Donderdag 15 augustus uur Vosmeer 2-WHS 2 9.30 Smerdiek 2-Luctor 2 9.15 De Reisduif St. Philipsland, Tarbes 2 augustus, mooi fondvlucht met warm weer en een lichte westenwind. Eerste duif 973 m/min. en laatste duif 727 m/min. D. Meijer 1, 9, 25, 35 en 36; P. Wage maker 2, 14 en 27; Ko van Dommelen 3 en 13; J.C. Verwijs 4, 11, 12, 15, 18, 19, 24, 29 en 37; K. de Frel 5, 8, 22, 39 en 41; Jac. Geense 6; M. Meijer en Zn. 7, 17 en 38; Comb. Bolijn 10, 20 en 23; Abr. Verwijs 16, 21 en 40; J. Zuidweg 26; J.F. Neele 28; M.B. Quist 30, 31, 32, 33 en 34. De Zwaluw St. Maartensdijk, Tarbes 2 augustus, in concours 123 duiven van 13 deelnemers, los 13.00 uur bij een noord-westen wind. Eerste duif 13.20.54 u. is 972.872 m/min. en laat ste duif 17.01.44 u. is 796.588 m/min. D. Bentschap Knook 1, 13 en 15 (20 mee); Vermaas en Zn. 2 en 6 (5); A. Bijl 3, 7, 17, 22, 24 en 26 (17); J. de Rijke 4, 5, 14, 19 en 23 (8); J. Scherpe nisse 8, 25 en 29 (8); A. Gebraad 9, 18 en 20 (6); J. Stoutjesdijk 10 en 11 (12); I. Kwaak 12, 16, 21 en 28 (9); L. v.d. Berge 27 en 31 (19); J. Lindhout 30 (3). De Zwaluw St. Maartensdijk, Etam- pes 3 augustus, in concours 165 dui ven van 14 deelnemers, los 7.30 uur bij een noord-westen wind. Eerste duif 13.11.27 u. is 1108.831 m/min. en laatste duif 14.11.53 u. is 933.246 m/min. Vermaas en Zn. 1, 6, 9, 14 en 19 (14 mee); L. Lindhout 2, 5, 11, 30 en 37 (11); A. Zwagemaker 3, 15, 23 en 26 (21); J.C. van Dijke 4, 16, 20, 22, 27, 38 en 39 (26); I. Kwaak 7, 18, 29, 34, 35 en 36 (16); C. van Gorsel 8, 12 en 24 (12); W. Openneer 10, 13, 21, 25, 28, 31, 33 en 41 (21); J. de Rijke 17, 32 en 42 (6); C. v.d Ree 40 (13). De Tkouwe Duif Tholen, Tarbes 2 au gustus, 58 duiven van 10 deelnemers, los 13.00 uur bij een noord-westen wind. Eerste duif 11.51.42 u. is 1065.443 m/min. en laatste duif 15.59.53 u. is 838.450 m/min. Jac. van Dijke 1, 2, 12 en 15; C. Laban 3 en 10; L. Hage 4 en 9; J.M. van Dijke 5; C. Moeliker en Zn. 6, 7, 8 en 13; C.J. v.d. Berge en Zn. 11 en 14. De Zwaluw Oud-Vossemeer, Tarbes 2 augustus, 64 duiven van 13 deelne mers, los 13.00 uur bij een noord westen wind. Eerste duif 14.43.58 u. is 902.597 m/min. en laatste duif 19.39.56 u. is 709.541 m/min. L.M. Plandsoen 1, 6 en 13; D. Istha 2; J. Egberts 3 en 14; A.P. Keijzers 4, 8 en 9; P. Hommel 5; A. van Daalen 7; J. van Ballegooij 10; D. Havermans 11 en 12. De Zwaluw Oud-Vossemeer, Etampes 3 augustus, 339 jonge duiven van 21 deelnemers, los 7.30 uur bij een zuid westen wind. Eerste duif 13.04.25 u. is 1129.087 m/min. en laatste duif 14.07.55 u. is 948.885 m/min. Frank Hommel 1, 3, 13, 17, 24, 33, 54, 56, 64 en 85; A. Capelle 2, 21, 27 en 77; W. Burgers 4; A. van Daalen 5 en 49; P. Vis 6, 20, 34, 52, 57 en 65; P. Hommel 7, 11, 19, 46, 60 en 83; Capelle-Burgers 8, 36, 38, 42, 48, 58, 78 en 82; A. Kruf 9, 18 en 45; D. Ha vermans 10, 25, 39, 41, 72 en 76; C.A. Hommel 12; J. van Ballegooij 14, 31, 32, 37, 43 en 62; J. Potappel 15, 26, 30, 35, 50, 74 en 84; M. de Graaff 16, 23, 28 en 29; R. Voormeulen 23, 47, 71 en 73; Jos en J. Vaders 44, 55, 59, 67 en 68; A.P. Keijzers 51, 63, 66, 80 en 81; M. van Driel 53 en 70; J. Buitenhuis 61, 69, 75 en 79. De Reisduif St. Philipsland, Etampes 3 augustus, vlucht voor jonge duiven. Eerste duif 1125 m/min. en laatste duif 958 m/min. P Wagemaker 1, 6, 7, 8, 20, 31, 40, 48, 61, 62, 74, 84, 85, 95 en 96; Mevr. Quist en Zn. 2, 12, 18, 35, 50, 68 en 100; J.C. Verwijs 3, 33, 36, 69 en 99; Comb. Reijngoudt 4, 46, 66 en 89; J. Quist 5 en 78; A.W. Fontijne 9, 65, 91, 104 en 112; Joh. Kosten 10, 11, 24, 81 en 108; K. de Frel 13, 25, 27, 30, 37, 64, 72, 87 en 97; D. Meijer 14, 23, 76 en 102; L. Reijngoudt 15, 17, 29, 44, 53 en 82; Comb. Bolijn 16, 19, 28, 45, 52, 58, 63, 70, 73, 77, 94, 103, 105 en 106; Ko van Dommelen 21, 56, 59, 75, 83, 93, 110 en 111; A. Faasse 22, 60 en 101; Comb. Reijngoudt en Zn. 26, 42, 49, 57 en 86; J. Walpot en Zn. 32; R. v.d. Reest 34, 71, 80, 90 en 107; A. Kot 38; Adr. Verwijs 39; M. Meijer en Zn. 41, 43, 54, 98 en 109; J. Suurland en Zn. 47 en 55; J.F. Neele 51, 67, 79 en In 1919 werd de Provinciale Zeeuwse Electriciteits-Maatschappij op gericht, maar dat wil nog niet zeggen dat toen heel Zeeland door één instantie van electriciteit werd voorzien. Zo was nog maar een jaar tevoren de Coöperatieve Electriciteits Maatschappij Sint-Philipsland tot stand gekomen, die een verlichtingsinstallatie op het eiland aan legde. Gegevens van de heer F. Hooglander uit Papendrecht brengen daarover het een en ander aan het licht, evenals over de komst van de waterleiding en het aardgas. Aanvullende gegevens zijn verstrekt door streekarchivaris H. Uil. De oprichtingsakte van de coö peratie werd op 24 september 1918 gepasseerd voor notaris Van der Velde in Tholen, waarbij de Sint-Philipslandse huisarts E.L. van Eldik de belangrijkste in itiatiefnemer was. Tot die tijd was men voor verlich ting aangewezen op kaarsen, carbid- of petroleumlampen. Vooral met carbidlampen gaf dat dikwijls problemen en menige keer waren er flinke ontploffin gen als de lamp - net iets te laat - werd aangestoken. Van de pe troleumlampen is nog het spree kwoord 'de lamp hangt voorover' overgebleven. Dat be tekende meestal dat het donderdag- of vrijdagavond was en men de lamp scheef moest hangen om het katoen nog goed in de olie te laten hangen. De lamp gaf dan maar weinig licht meer. Men moest wachten tot zaterdag, als er weer geld was om olie te kopen. Als men ten minste werk had, wat in de win ter veelal niet het geval was. Vanaf de twintiger jaren was er een uitkering van de arbeiders bond, zes gulden per week per gezin. De andere weken werd er gekocht 'op de lat' en dat werd afbetaald wanneer er weer wél werk was. Predikant Voorzitters van de electrici- teitsmaatschappij waren tot 1919 de hervormd predikant ds. T.M. Loran, in 1924 de huisarts F. Schreuder en in 1926 de tim merman L.J. Allewijn. Als secretaris-penningmeester fun geerden de schoolhoofden M.C. Blankert (1919) en J.J. Speelman (1926). Op 18 oktober 1918 ver leende de gemeente concessie aan de coöperatie. Op aanwij zing van het gemeentebestuur zouden 22 straatlantaarns ge plaatst worden. Op het einde van de Achterweg, tegenover de oude school, werd in 1919 een centrale gebouwd. Na 1930 werd dit gebouw voor zien van een opbouw en was er een graan- en peulvruchtensor- teermachine in gevestigd. Door middel van een kolengestookte motor en een dynamo werd electriciteit opgewekt. Dat werd alleen geleverd als het donker was, en dan nog alleen op be paalde uren 's morgens en 's avonds. Iedere woning had een of twee lichtpunten, 's Avonds om vijf minuten voor half elf ging het licht even uit en dan weer aan. Dat was een signaal, want vijf minuten daarna ging het licht echt uit. Anna Jacobapolder en de woningen in het buitengebied bleven nog van stroom ver stoken. Gasoliemotor De eerste motor in de centrale voldeed niet best, evenmin als Luchtopname van de Schoolstraat en Achterweg in Sint-Philipsland vóór 1953. Rechts de oude en de nieuwe school, op de voorgrond midden het lichte gebouw) de electriciteitscentrale. de tweede, zocfat omstreeks 1925 een Engelse Crosley gaso liemotor werd geplaatst. Als ma chinisten fungeerden P. Langenberg en daarna C.A.R. Knötschke; hulpmachinisten wa ren S. Everaers, Joh. Kaashoek en C. Hooglander. In 1929 werd een electriciteits- kabel gelegd van Nieuw- Vossemeer, langs Sint- Philipsland naar de Sluis bij Zijpe (de PZEM kocht de stroom van de PNEM, die leverde vanuit de centrale Geertruidenberg). De fusie tussen coöperatie en PZEM verliep niet voorspoedig. Zo kon het gebeuren dat Anna Jacoba polder al stroom van de PZEM kreeg, maar de straatverlichting in Sint-Philipsland daarop nog tot 1 oktober 1930 moest wach ten. De coöperatie besloot tot li- kwidatie en op 15 april van het volgende jaar werd het gebouw van de centrale openbaar ver kocht. Er moest nog een schuld worden afgelost, zodat alle afne mers nog ongeveer twee jaar lang wekelijks ongeveer twee kwartjes moesten betalen. Nu de PZEM dag en nacht stroom ging leveren, was er voor Knötschke met C. Hooglander en C. Neele met diens broer vol op werk als installateurs, want in alle woningen en op de boerde rijen moest de installatie worden uitgebreid of aangelegd. Toen het meeste werk gedaan was, vertrokken Knötschke en Hoog lander naar Amsterdam. Aardgas Aardgas deed pas in februari 1971 zijn intrede op Sint- Philipsland, een jaar nadat de PZEM was gefuseerd met de Zeeuwse Gas Maatschappij (Ze- gam). Hout, kolen, petroleum of butagas waren tot dan de brandstoffen voor verwarming en koken. Tot omstreeks 1925 kookte men 's winters in de woonkamer op de sleekachel (plattebuis genoemd). Iedere morgen moest die opnieuw aan gemaakt worden en daarom moest er altijd voor een voorraad kachelhoutjes gezorgd worden. Ook de schoolkachels in de loka len werden iedere morgen aan gemaakt, met gebruik van houtkrullen en kleine stukjes turf. Dan gingen er cokes of eier kolen op. Later kwamen er haardkachels. Petroleumstellen om te koken ge bruikte men al in de zomer. Ver der hadden veel mensen een klein laag rond kacheltje waarop de was werd gekookt, evenals de krielaardappeltjes voor het var ken ('keutoaten'). Na de ramp van 1953 veranderde er heel veel. Varkens werden er veel min der gehouden, daar de opbouw van het dorp dat niet meer toe liet. Oliestellen Met de komst van het aardgas in 1971 veranderde er nog meer. Veel kolen- en oliegestookte ka chels gingen de deur uit en daar voor kwamen aardgaskachels en centrale verwarming in de plaats. Ook de oliestellen gingen op non- actief, er werden gasstellen of - fornuizen in gebruik genomen. Vanaf die tijd waren de plafonds gevrijwaard van de bekende rook wolken wanneer de kachel werd bijgevuld. Gordijnen wassen was ook niet meer zo vaak nodig. Voor de bakker, en mogelijk ook voor andere ambachten, veran derde er natuurlijk ook heel wat. Was men voor het verwarmen van de oven tot ongeveer 1930 aangewezen op turf of takkebos- sen, in de dertiger jaren werd er veel meterhout gebruikt. Dit hout was ongeveer een meter lang en was in 4, 5 of 6 stukken in de lengterichting gekliefd. Ook de kolen deden hun intrede, want men bouwde kolengestookte hetelucht- of heetwaterovens. Al gauw na de tweede wereldoorlog werd er met oliestookapparaten gewerkt. Zo'n apparaat werd voor de ovenmonding gedraaid, waardoor de vlammen zo de oven ingespoten werden. Met de komst van het aardgas kwam aan al dat omslachtige verwar men een einde. Thermostaten en thermometers controleren en re gelen nu de temperatuur in de volautomatische ovens, waar vroeger de bakker met zijn hand voelde of de temperatuur goed was. Cornell's Johannes Hooglander 1906-1972a/s hulpmachinist in de electriciteitscentrale omstreeks 1926. Waterleiding Drinkwater wordt in Sint- Philipsland sinds 1924 via een waterleiding geleverd. Tot die tijd was men aangewezen op gegra ven putten, en op het kerkhof bij de Hervormde kerk stond een openbare waterput. Die werd begin deze eeuw voor het vee gebruikt. Bij schaarste werd van de regenbakken van de kerk en van de school gebruik gemaakt, meldt H. Uil in het boek 'Sint- Philipsland, eiland in de Zeeuw se delta 1487-1987'. Ook werd bij extreme droogte (zoals in 1911) drinkwater per zeilschip aangevoerd. Met een juk en twee emmers konden inwoners dan - tegen betaling - aan de ha ven water halen. Nog na de eer ste wereldoorlog zijn er veel regenbakken bij de woningen gemaakt, om zo het regenwater van de daken op te vangen. Met een kleine emmer aan een touw werd daaruit geput. In 1920 besloot het gemeente bestuur tot aansluiting bij de wa terleidingmaatschappij Noord-West-Brabant, waarna in 1922/1923 de leidingen werden aangelegd. Een huisaansluiting was verplicht en werd gratis tot 1.20 meter in de woning ge bracht. Meestal in de gang ach ter de voordeur, want voor een plaats verder in de woning moest extra worden betaald. Men had gratis regenwater, dus duur leidingwater was niet no dig, ook niet voor toiletspoeling. Zowel bij Sint-Philipsland als bij de Sluis werden watertorens ge bouwd, maar laatstgenoemde is in 1945 door de Duitsers opge blazen. Bij nieuwe wdningen, gebouwd eind twintiger en begin dertiger jaren en daarna, werden tijdens de bouw de waterleidingen op de juiste plaats gebracht. Op die manier verviel uiteindelijk de re genbak als drinkwatervoor ziening.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1991 | | pagina 13