'Ineens ben je weg naar de Golf,
en de hele wereld kijkt ernaar'
Sergeant Arie van de Ree aan boord van de Pieter Florisz:
saofd
Donderdag 10 januari 1991
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
13
De spanning in de Perzische Golf neemt toe. Op 15
januari loopt de termijn af die door de Veiligheids
raad van de Verenigde Naties aan Irak is gesteld om
Koeweit te ontruimen. In het Golfgebied bevinden
zich momenteel 3 Nederlandse schepen die moeten
toezien op het naleven van het embargo. Op 18 de
cember kwam het eerste eskader terug uit de Golf:
de Witte de With en de Pieter Florisz. Aan boord van
het fregat Hr. Ms. Pieter Florisz bevond zich de
36-jarige oud-inwoner van Sint-Maartensdijk Arie
van de Ree. Oud en Nieuw vierde hij bij zijn ouders
in de Frank van Borselenstraat. Hij vertelt over zijn
ervaringen als onderofficier in de Golf op de Flo:
over verdachte schepen, de Arabische hitte, de
spanning en een schandblok op de evenaar.
63000 kilometer
zee
Roei-marathon
Verslaggevers
Oud en nieuw
Op 13 augustus werd de beman
ning van de Pieter Florisz aan
dek geroepen. "We waren net
terug van zomerverlof. Om
twaalf uur hoorden we dat we
voor zes maanden naar de Golf
zouden gaan. Ik had er wel op
gerekend. De berichten over een
missie waren gaande. Je weet
welke schepen er beschikbaar
zijn. Er moest er eentje mee met
een Goalkeeper (een automa
tisch kanon op het achterdek-
red.) en die heeft de Florisz. An
dere schepen zaten op dat mo
ment in de West. "Voor Van de
Ree geldt: je hebt voor de marine
getekend, als ik niet ga dan moet
er iemand anders. "Kijk, een ma
chinist vindt het mooi om met
machines om te gaan op zo'n
schip. Die wrijft niet in zijn han
den omdat hij naar Irak wordt
gestuurd. Ik ben nu terug, maar
nu zitten er vrienden waarvan ik
ook liever zie dat ze hier zaten".
De eerste dag dat bekend werd
dat Nederland twee fregatten
zou sturen werd dat volgens Arie
door de bemanning luchtig ont
vangen, maar naarmate de week
verstreek werd dat minder. Er
moest aan boord een heleboel
worden voorbereid, maar de be
manning moest ook thuis een en
ander regelen. "Er waren er wel
bij die aan het eind van die week
hun keutel introkken", aldus de
sergeant uit Anna Paulowna, die
reeds 17 jaren bij de Koninklijke
Marine werkt. De Pieter Florisz is
een schip uit de zogenaamde
Kortenaerklasse en uitgerust om
onderzeeboten te bestrijden met
verschillende kanonnen voor de
lange afstanden maar ook met
de Goalkeeper die, zoals de
naam zegt, op het laatst inge
schakeld wordt. Op het schip
werken 199 personen waaron
der 25 vrouwen. Van de Ree -
sinds 22 april op het fregat -
maakte deel uit van de dienst
Electronische Oorlogsvoering
(E.O.V.) die als taak heeft onder
zeeboten, vliegtuigen en sche
pen te onderscheppen. "Als het
goed is zijn wij de eersten op het
schip die iets ontdekken. Via een
ontvanger komen er gegevens
binnen die je verzamelt. Aan de
hand daarvan kun je bepalen
over welk soort radar een schip
beschikt. Dan weet je wat voor
schip het is". "Voor het herken
nen van vliegtuigen geldt iets
soortgelijks. "Maar of een Mira
ge van Irak of van Frankrijk is,
dat zie je niet. Flet is dan ook
niet zo'n eervolle taak. Je denkt,
straks zit ik daar, ze schieten
zo'n ding op je af, je knippert
even met je ogen of je bent even
naar de WC". (Frankrijk verkocht
Mirages aan Irak toen dit land in
oorlog was met Iran).
Embargo
schip gaat kijken of de papieren
in orde zijn. Met onze 'Snoopy-
helicopter werden in twee vluch
ten onze mannen op de bak van
de Indische passagiersboot 'Tipu
Sultan' gezet. Dit schip was on
derweg naar Koeweit om daar
Indische gijzelaars op te halen.
Het schip kon verder varen en
kreeg van ons een wapenschild
je. Na een uur was onze eerste
boarding-party een feit'..
Het 'visiteren' van potentiële
overtreders van het embargo is
volgens Van de Ree een karwei
tje voor deskundigen. "De Ame
rikanen hebben daar een specia-
De Pieter Florisz deed de vol
gende havens aan: Gibraltar,
Jebel Ali, 40 kilometer ten
zuiden van Dubai in de Ver
enigde Arabische Emiraten,
(VAE) Dubai, Muscat in
Oman, Abu Dhabi, hoofd
stad van VAE, Jebel Ali, Sey
chellen, Bahrein (op 22
november toen de Ameri
kaanse president Bush de
tropen bezocht) en Djibouti.
Lissabon stond eveneens op
het programma, maar omdat
de Witte de With in Den Hel
der onder meer munitie
moest lossen, werd daar
vanaf gezien. Op de terug
weg is in de Rode Zee voor
de kust van Jemen (dat Irak
steunt) 'verzwaard wacht'
gelopen evenals in de
Middelandse Zee voor de
kust van Libië. In totaal legde
de Pieter Florisz 63000 kilo
meter af.
Sergeant A. van de Ree met zijn T-shirtje dat herinnert aan de missie in de Golf met de Pieter Florisz.
Ie opgeleide tak voor, de Law
and Force Detachment. Die heb
ben binnen enkele minuten de
zaak onder controle". Volgens
de sergeant hebben de Amerika
nen daar meer kaas van gegeten
dan 'Jan den Hollander', tot de
'verdachte schepen' behoren Ira
kese schepen of vaartuigen on
der Irakese of Libische vlag.
Dieper de Golf in liepen de on
dervragingen terug tot 1 of 2 per
dag. De bemanning van de fre
gatten loopt oorlogswacht. "On
ze divisie bestond uit vier man.
Twee daarvan lopen 5 uur op, 5
uur af, 7 uur op, 7 uur af. Aan
boord werd de lucht gekoeld.
Kwam je dan in Djibouti aan wal
waar het bijna 50 graden was bij
een luchtvochtigheid van 90%,
dan moest je de eerste tien mi
nuten wel aan je adem trekken.
Toen de koudwatermaker kapot
was (zorgt voor afkoeling van
apparatuur en airconditioning-
red.) was het in het slaapvertrek
45 graden. Dan ben je 's och
tends niet echt fit", 's Nachts
was het nodig een trui aan te
trekken wanneer de temperatuur
daalde, ook al was het dan 30
graden. "Je lichaam reageert
daar toch op", vertelt Van de Ree
die in de vier maanden Golf één
keer regen zag bij een zee die
vaak 'als een spiegel' was. De
spanning aan boord gedurende
de missie werd volgens de be
roepsmilitair enigszins gebroken
door de wetenschap dat de Ira
kezen het niet op de eerste
plaats gemunt hebben op de Pie
ter Florisz. "Er zitten zoveel
Amerikanen. Die schepen zijn
veel groter en duurder, dus je
kunt dan wel nagaan dat Irak
niet zou zeggen, zo we moeten
eerst die Pieter Florisz hebben.
Onze eerste taak is om dat em
bargo uit te voeren". (De Neder
landse bijdrage vindt plaats
onder de naam Phalanx, de
Amerikanen hebben de operatie
Desert Shield gedoopt).
Stikbeu
Als de schepen binnen lagen in
de haven van Djibouti of Jebel
Ali in de Verenigde Arabische
Emiraten ontmoetten de beman
ningsleden andere militairen
waaronder Amerikaanse solda
ten. "De mariniers die bij een
landing worden ingezet weten
niet wanneer ze naar huis mo
gen. Wij wisten dat wel. Eerst
zouden we voor zes maanden
gaan, toen werden het er vier.
Die Amerikanen zeggen dan
ook, laten we er maar op afgaan.
Als het toch moet gebeuren dan
maar zo snel mogelijk. Die zijn
het stikbeu. Die lopen bij 40 gra
den in looppas in de woestijn
met 50 kilo bepakking op de rug.
Dat zijn nog echte militairen. Het
gaat er bij die in het Amerikaan
se leger anders aan toe dan bij
ons. Vrouwelijke militairen bij
voorbeeld die bevallen zijn, moe
ten maar zien waar ze hun kind
onderbrengen, maar worden wel
naar de Golf gestuurd. Een kind
krijgen is een gezonde ziekte
wordt er dan gezegd". Van de
Amerikaanse aanwezigheid ge
tuigt onder meer het vliegdek-
schip Midway dat door de 'Flo'
één dag mocht worden begeleid.
"We voeren er op 1 kilometer
achter. Dat was echt indrukwek
kend". Volgens de nieuwsbrief
werd die operatie als een hoog
tepunt beschouwd.
...'Met luid geloei stegen rond
twee uur 's middags twee
AWAC's op. Dit zijn vliegtuigen
die het luchtruim boven Irak con
tinue in de gaten houden. Daar
na ging het ene vliegtuig na het
andere de lucht in. Achter de ra
darschermen probeerde men in
de commandocentrale alle vlieg
bewegingen te volgen. Er kozen
zoveel vliegtuigen het luchtruim
dat er geen beginnen aan was.
Vaak na enkele rondjes over ons
schip landden ze weer op de
Midway. De piloten kwamen met
scheurende motoren laag over
vliegen en zetten met een doffe
klap hun toestellen aan dek...'
Door de Golfcrisis die momen
teel het wereldnieuws beheerst,
wordt door de pers ook veel aan
dacht aan de Nederlandse bijdra
ge besteed. Van de Ree heeft
tijdens de reis heel wat persmen
sen zien komen en gaan. "Wat
voor het thuisfront moeilijk was,
waren de kranteberichten waar
in allerlei prognoses werden ge-
-daan. Er werden situaties
gesimuleerd waaruit dan zou
moeten blijken dat op die en die
dag de oorlog uit zou moeten
breken. Dat is natuurlijk lekker
spectaculair, maar voor de men
sen thuis niet leuk. Zelfs aan
boord was er iemand die zei dat
hij een visioen had gehad en dat
er op de dertiende oktober oor
log zou uitbreken. Het was dan
ook moeilijk brieven te schrijven
aan je kinderen of ouders omdat
je niet wist wat zij wisten. Ik
schreef dan ook maar ge
ruststellende brieven". Post is
voor de bemanning volgens Van
de Ree (die drie kinderen heeft)
heel belangrijk. "Al is het maar
een kaartje. Het is onvoorstel
baar hoeveel er is geschreven.
Van mensen waar je het nooit
van verwachtte, kreeg je een
brief. Er kwamen ook kaartjes
van Nederlanders die helemaal
geen familie of kennissen aan
boord hadden maar die aan de
Pieter Florisz waren geadres
seerd. Of tekeningen van scho
len. Die werden allemaal
opgeprikt. We leven met jullie
mee, stond er dan op. Ikzelf heb
ruim 120 kaarten en brieven ont
vangen", De bezorging liep via
verschillende kanalen; via de
ambassade in Den Haag, via de
monteurs die uit Nederland op
karwei kwamen, via Engelse he
licopters die onderdelen voor het
schip afgaven of via beman
ningsleden die naar huis
moesten. "Ik kreeg een kaart
waarop stond 'En de hele wereld
keek toe'. Dat vond ik heel toe
passelijk. Zo was het ook. Op
twee augustus zat ik hier nog
met de kinderen aan 't Strandje
en een paar weken later ben je
op weg naar de Golf en iedereen
kijkt ernaar". Iedere dag ontving
de bemanning een 'situatierap
portje' vanuit Nederland, op
gesteld door marinemensen.
'Behalve in het weekend. Daar
zat je dan toch op te wachten en
kreeg je het idee dat je vergeten
werd. Je had dan alleen radio
Dubai en het telexverkeer met de
Amerikanen. Door de week krijg
je via de fax knipselnieuws en
Marinepersnieuws met de
hoofdpunten uit de kranten.
Daar ben je mee bezig. Al die tijd
heb ik geen moment aan de si
tuatie in Roemenië of Zuid-Afrika
gedacht. Dat is dan ver van je
bed. Dat raakt je niet". Populair
bij de bemanning was het pro
gramma van Manda van Buuren
via de wereldomroep, dat elke
zondagmiddag over de 11- en
13-meterband werd uitgezon
den. Daarin werden groeten ge
daan en boodschappen
overgebracht (over een afstand
van 6000 mijl). Voor degenen
aan boord die niet direct naar de
uitzending konden luisteren
werd het via een cassette ver
spreid.
Mensenwerk
'"0
De taak van het eskader was
toezien op de uitvoering van het
VN-embargo tegen Irak, samen
met andere mogendheden. Mo
menteel wordt deze taak uitge
voerd door de Hr. Ms.
Zuiderkruis, de Hr. Ms. Philip van
Almonde en de Hr. Ms Jacob
van Heemskerck die op 19 no
vember vertrokken en de missie
op 5 december in Djibouti over
namen. Het gebied in de Straat
van Hormoez en de Perzische
Golf waar de Nederlandse eska
ders opereren is opgedeeld in
vakjes (10 bij 10 zeemijl). Met
Spanjaarden en Italianen
moesten de Witte de With en de
Pieter Florisz passerende koop
vaardijschepen vragen waar ze
heen gingen, wat ze vervoeren,
waar ze vandaan kwamen. Deze
'contacten' konden in de Straat
van Hormoez oplopen tot 50 per
dag. "Maar alle schepen waren
al door Amerikaanse of Engelse
schepen ondervraagd. Meestal
zochten de kapiteins zelf eerst
contact, die werden het natuur
lijk ook beu". Het doorzoeken
van andere schepen is één keer
voorgekomen. Dat betrof de In
diase Tipu Sultan die door een
speciale eenheid (8 man met
vuurwapens) is bezocht.
Uit de nieuwsbrief nummer 5
(wekelijks verstuurd van het
schip naar familie in Nederland):
..'Zaterdagochtend voerden wij
onze eerste boa'ding-party uit.
Dat houdt in dat een aantal le
den van de bemanning op een
je meestal uit de situatie afleiden
wie het was of wat hij deed."
Op verzoek voerden gevechts
vliegtuigen op de heenweg
schijnaanvallen uit op de fregat
ten. "Dat werd gedaan om je ei
gen wapensystemen uit te
testen. Zoiets duurde niet langer
dan een uur, want die toestellen
verbruiken veel brandstof. Dan
wordt het te duur".
In het gebied werd ook geoefend
met gasmaskers. "Daarom
moest mijn baard eraf", wrijft
Van de Ree over zijn geschoren
gezicht. "Hoe langer je er zit hoe
gemakkelijker je wordt. Als je in
Bahrein van boord was ging je
ook niet met gasmaskers lopen".
Het eerste eskader dat naar de
Golf werd gestuurd vertrok met
strenge regels voor de beman
ning. "Naar de Golf gaan is naar
eenpotentieel oorlogsgebied af
reizen. Er was bepaald dat er nie
mand vanwege een sterfgeval
thuis naar huis zou mogen. Dat
is later bijgedraaid door gesprek
ken die wij met de dokter en pa
ter aan boord hebben gehad. Bij
overlijden van vader, moeder,
echtgenote of kind mag je repa
triëren. Het is logisch dat je niet
voor een zieke kat naar huis
mag. Omdat het allemaal nieuw
was, zijn er strenge regels
gesteld. De schepen die er nu
zijn hebben van onze reis
geleerd".
Ook toen bekend was wanneer
de fregatten terug naar Neder
land mochten keren, was het
voor de bemanning van belang
te weten waar ze door mochten
varen als er oorlog zou uit
breken.
"Die vraag is ook gesteld aan
minister Ter Beek die op bezoek
is geweest. Op welk punt is het
'the point of no return' als er
stront aan de knikker is. Dat
weet de leiding dan niet of ze wil
het niet zeggen. Je bent wel blij
dat je naar huis kan, maar toch is
het onzeker als je niet weet of je
door mag varen als je in het Su-
ezkanaal vaart". Je bent pas ze
ker als de tros vastligt. De
minister had gezegd dat we met
de kerst thuis zouden zijn, maar
die man is ook maar minister.
Het blijft afwachten".
Van de Ree vindt een periode
van drie maanden lang genoeg.
"Ik ben ook wel eens zeven
maanden weg geweest, maar dit
duurde veel langer. Op de heen
weg hebben we vier weken op
het water gezeten, alleen in Gi
braltar en Djibouti is er even aan
gelegd om te tanken".
Dropjes
Naast de onzekerheid en de
spanning waren er ook leuke
momenten. Het zogenaamde
crosspollen, het uitwisselen van
bemanning tussen de Neder
landse schepen en Australische.
Arie:"Er kwam bij ons een jon
gen van 20 jaar aan boord die
zeven jaar geleden uit Friesland
naar Australië was geemigreerd.
Hij deed hetzelfde werk als ik.
Dus dat praat makkelijk. Hij
sprak nog goed Nederlands en
hij wou graag drop hebben. Dat
heb ik toen in het winkeltje voor
hem gekocht. Die Australiërs ke
ken er wel van op: hebben jullie
In het gebied waar de Pieter Flo
risz patrouilleerde, komt veel
vliegverkeer voor. Militaire vlieg
tuigen maar ook helicopters voor
de booreilanden. "Er zijn spelre
gels die door iedereen in acht
genomen moeten worden,
bijvoor
beeld dat je op een bepaalde af
stand moet vliegen. Dat gebeur
de wel eens niet. Het is tenslotte
allemaal mensenwerk, merkte je
dat er iets niet deugde, dan kon
Op de terugweg uit de Golf
hield de bemanning van 1 tot
18 december 24 uur per dag
een roei-marathon ten be
hoeve van het kinderdagver
blijf De Giezenhoeve in het
Limburgse Heerlen. Door
dertig personen werd er con
tinu geroeid, ieder één uur
achtereen. Ook kon men
voor vijf gulden schoenen la
ten poetsen voor hetzelfde
doel. Van de Ree liet zich tien
dagen sponsoren en roeide
54 gulden bij elkaar.
De vele journalisten die de
fregatten tijdens hun toch
aandeden, kwamen niet al
leen verhalen halen, maar
brachten ook wel eens een
verrassing mee. Zo kreeg
sergeant Van de Ree via een
verslaggever van zijn neef,
NRC-redac-
teur Ward op den Brouw, een
kaartje met de groeten.
meiden aan boord?. De Australi
sche commandant is er tegen
dat vrouwen varen. Daarom wa
ren er drie meiden van ons schip
overgezet. Die zouden hem dan
een wapenschildje aanbieden en
ieder 3 kussen geven. Maar na
ééntje zei hij, no, no, it is
enough".
Dopen
Op weg naar de Seychellen in de
Indische Oceaan voor de Oostaf-
rikaanse kust passeerde de Flo
de evenaar. Het is traditie dat de
genen die de equator nooit eer
der overschreden heeft, gedoopt
worden door koning Neptunes,
"Veertig van de 200 waren er
wel eens over geweest. Ik zelf
ook, dus mocht ik meehelpen
'dopen'. Voor 160 man was een
draaiboek gemaakt. Met vijf
man tegelijk kwamen ze naar vo
ren en vervolgens werd hun ge
zicht ingesmeerd met een
smerig goedje. Als je gedoopt
wordt krijg je eerst een borreltje
zeewater van 35 graden en daar
na een gewone borrel, plus een
echte oorkonde".
Over het nut van de economi
sche boycot zegt Van de Ree:
"Het embargo zou binnen 3 tot
6 maanden resultaat opleveren,
zo werd hier gezegd. Maar er zijn
altijd sluipwegen. Irak kan eerst
Koeweit helemaal leegplunde
ren. Waar wij zaten, daar kwam
niks door, maar wat te denken
van Akaba aan de Rode Zee, een
belangrijke havenplaats voor Jor
danië. Daar gaan spullen door
naar Irak, want die koning Hoes
sein van Jordanië staat niet
sterk".
Een belangrijk moment tijdens
de tocht was de dag, dat bekend
werd gemaakt wie op 16 april
niet meegaan op de volgende
reis van de Pieter Florisz.
....'Voor sommigen een pak van
hun hart, maar er waren er ook
die teleurgesteld waren. Een
paar die juist wel graag mee
gaan, maar ook een aantal die
niet op de lijst stonden en niet zo
staan te trappelen voor nog een
keer Perzische Golf...'
Sergant Van Ree werd niet over
geplaatst. Dat betekent dat hij in
april weer op weg zou kunnen
gaan naar de Golf. "De extra
toelage, voor sommigen weegt
dat zwaar. Voor mij is de ellende
het geld niet waard. Bijna nie
mand wil terug, behalve jonge
jongens. Totdat er geschoten
wordt. Voor mij mogen honderd
anderen. Dat heb ik van het be
gin af aan gezegd. "Op die da
tum van 16 april wil Arie niet
teveel vooruitlopen. "Moet ik
daar nu al mee gaan zitten? Er-
kan nog van alles veranderen.
Natuurlijk ben je er wel mee be
zig, maar als je op straat overre
den wordt, weet je dat ook niet
een half jaar vantevoren".
De missie in het Golfgebied
heeft Van de Ree's instelling ten
opzichte van de marine niet ge
wijzigd. "Ik heb er altijd nog
achter gestaan. Kijk, we leveren
geen eindprodukt: we maken
geen auto's of bankstellen. Ik
denk dat we wel nodig zijn. Ook
als je ziet wat er in landen als
Rusland en Polen is gebeurd.
Als je ziet wat mensen wel en
niet hebben of als je ziet dat
mensen onderdrukt worden".
Als 't oude jaar voor goed verdwijnt
en 't nieuwe- schuchter nog verschijnt.
Dan kijk ik om -heel even maar-,
naar wat mij boeide in dat jaar.
Toen oud nog nieuw was ging het best.
'T was vrede tussen oost en west.
Maar toen het jaar aan 't einde kwam.
Toen dreigde het met vuur en vlam.
Saddam Hussein en heel zijn kliek.
Die pikten sluw en fanatiek,
de oliebronnen van Koeweit.
Met duivelse hebzuchtigheid.
Als Irak en zijn boze wolf,
hun zin gaan krijgen in de golf.
Dan blijft het niet bij deze gril.
Maar doet Hussein straks wat hij wil.
Ik denk nu ook aan Israel.
Waarom mag dat land zo iets wel?
De Palestijnen willen ook,
hun vrijheid in de Gazastrook.
Op de rechteroever der Jordaan.
Wil men ook vredig voortbestaan.
En al wat Israel daar doet,
is onderdrukking, dus niet goed.
Misschien zie ik dat wel verkeerd.
Maar mij is vroeger al geleerd.
Dat het in strijd is met de wet.
Als men een ander land bezet.
Of je Shamir bent of Hussein
Je weet dat elke Palestijn,
en elke Koeweit onderdaan.
Wil vechten voor een vrij bestaan.
Met heel de wereld aan hun kant.
Beschermen zij hun vaderland.
Dus Irak, Hussein en Shamir.
Dat lukt je nooit op die manier.
Ga overleggen met elkaar.
En stop dat wereldwijd gevaar.
Bezetting brengt de vrede niet.
Een domoor die het anders ziet.
Ik weet dat het veel moeite kost.
Maar 't moet met praten opgelost.
Het is misschien nog niet te laat.
Weet dat het om mensenlevens gaat.
p/s
Dat ieder mens het goede doet.
En nooit alleen maar doet wat moet.
Vooral heel goed zijn voor elkaar.
Dat is mijn wens voor 't nieuwe jaar.
P.H. van Eekelen.
