Poortvlietse verre nicht van
mevrouw De Klerk-Willemse
Zonovergoten Tholen
ontvangt M. de Klerk
'Zo plat
goejedag,
Kritiek op Afrikaans bezoek
NOS-journaal
Mevr. De Klerk
schenkt Tholen
een schilderij
Staatsbezoek
Donderdag 25 oktober 1990
EENDRACHTBODE, DE THOQLSE COURANT
15
Zuid-Afrikaanse emigrant doet poëziealbum cadeau bij vertrek
Cil Jj^èZ e/rijZ'
Vriendelijk lachend, aandachtig luisterend en kijkend,
soms verwonderd, dan weer zwaaiend naar de toe
gestroomde belangstellenden. Zo presenteerde de
Zuid-Afrikaans presidentsvrouw Marike de Klerk-
Willemse zich dinsdag in Tholen.
Cadeau
In verlegenheid
Mammoettanker
Baie aangenaam
en baie trots
Mevr. De Klerk-Willemse in gesprek met afgevaardigden van vrouwenverenigingen. Een emotionele dag voor mevr. De Klerk-Willemse in Tholen.
f-w#f sy Af.*
De emigrant Hermanus Willemse schreef enkele verzen in het
poëzie-album van zijn achternichtje Anna Martina Oudesluijs uit
Poortvliet.
De Thoolse politie keek nogal
op tegen het bezoek van me
vrouw De Klerk. Dat werd
dinsdagavond meegedeeld in
het NOS-journaal van zeven
uur. Adjudant M. Verkerke -
verontwaardigd over de mede
deling - belde meteen naar
Hilversum. "Ik wilde weten
wie dat de NOS had verteld,
want er was helemaal niets
van waar. Dat heb ik gezegd
tegen verslaggever Charles
Huiskens die ik aan de tele
foon kreeg. Ook heb ik ge
vraagd om de betreffende
mededeling er uit te knippen.
En inderdaad werd er in de
t.v.-uitzending van acht uur
niet meer over gerept," aldus
Verkerke. Hij had dinsdag de
leiding over de ordehandha
ving, waarvoor de groep Tho
len acht politiemensen inzette.
Er viel niets voor.
Blijvende vriendschap! Het hei
lig vuur, in mijn gemoed Niet
uitgedoofd door wel of wee,
Verwarmt mij steeds, deelt van
zijn gloed Mag 't zijn, aan U
ook meê.
Deze regels schreef de bakkers
knecht Hermanus Willemse in het
poëziealbum van zijn achternicht
je Anna Martina Oudesluijs uit
Poortvliet. Hermanus emigreerde
in 1891 naar Transvaal, het poë
ziealbum bleef bewaard en is nu in
het bezit van de dochter van A.M.
Oudesluijs, de 85-jarige Poort
vlietse mevrouw E.B. Noom.
^De Willemse's hebben het ver
gebracht," zegt ze, verwijzend
naar de vrouw van de Zuid-
Afrikaanse staatspresident F.W. de
Klerk. Die moet dus familie van
haar zijn en navraag bij gemeen
tearchivaris J.P.B. Zuurdeeg be
vestigt dat: mevrouw De Klerk is
een achter-achternicht van me
vrouw Noom. "Manus was bak
kersknecht bij de opa van mijn
moeder," weet de Poortvlietse. Ze
heeft het dan over de in 1819 in
Vrouwen van heel Tholen kregen
dinsdag gelegenheid het bezoek
van mevr. De Klerk van zeer nabij
mee te maken. In de Grote Kerk
werden de afgevaardigden van
verschillende vrouwenverenigin
gen toegesproken door de presi-
dentsvrouwe, waarna ze nader
kennis maakte met een aantal da
mes.
Oud-Vossemeer geboren Jacob
Jansen-, bij wie Hermanus Wil
lemse van 1887 tot 1891 als knecht
werkte. Hermanus' moeder Maria
Catharina Jansen was een zus van
deze Poortvlietse bakker. De fa
milieband tussen mevrouw Noom
en de Willemse's loopt dus via het
geslacht Jansen. "Moeder had het
altijd over n'oom de grutter uit
Tholen." (Leendert Willemse, de
vader van Hermanus - red.).
Mevrouw Noom: "De hele fami
lie is naar Transvaal geëmigreerd.
Later is er ook nog weieens een te
rug geweest en die heeft toen ook
Poortvliet bezocht." Wie dat was,
weet ze niet meer. Over het poë
ziealbum van haar moeder heeft
de 85-jarige het volgende vermoe
den: "Ik denk dat Manus het aan
moeder cadeau heeft gedaan,
want zijn vers is het allereerste in
het album. Er staat geen datum
bij, maar de volgende zijn alle
maal in december 1891 geschre
ven." Hermanus Willemse bleef
Dat gebeurde ongedwongen in ge
zellige onderonsjes, kenmerkend
voor de ontspannen sfeer tijdens
het bezoek.
"Mevr. de Klerk zei zo plat goeje-
dag, het was allemaal zo spon
taan", vertelde mevr. Deurloo-v.d.
Velde van de NCVB Tholen. "We
zaten al om kwart over drie in de
kerk, zodat we om half vijf wel
koude vatten hadden, maar dat
hadden we er graag voor over. Het
was een hele eer om de vrouw van
een staatshoofd te kunnen ont
vangen", aldus mevr. Deurloo.
Ze vertelde mevr. De Klerk over
het landelijk NCVB-project voor
Burkino Fasso, waaraan de 100
Thoolse leden ook bijdroegen
door geld voor graanmolens in te
zamelen. Ook het werk binnen de
vereniging, die leden van alle ker
ken en leeftijden heeft, kwam ter
sprake. Mevr. De Klerk liet weten,
dat dit in haar land veel moeilij
ker ligt.
Mevr. Van Dalen van de Bond van
Plattelandsvrouwen lichtte de pre
sidentsvrouw ook in over projec
ten in de derde wereld. Ze bood
daarover nog informatie aan, zo
als meerdere vrouwen dat deden.
"Vrouwen uit de hele wereld heb
ben elkaar nodig om vrede te be
werkstelligen", liet mevr. De
Klerk de Thoolse afgevaardigden
weten.
Mevr. De Klerk heeft het gemeen
tebestuur van Tholen ter gelegen
heid van haar bezoek een
olieverfschilderij van een Zuid-
Afrikaans landschap geschonken.
Ze bood het doek aan tijdens het
eten in het gemeentehuis te St.
Maartensdijk. Op de lijst is een
plaatje bevestigd waarin staat, dat
het een schenking betreft aan
Tholen-stad.
Alle dames in het gezelschap van
de presidentsvrouwe kregen van
het gemeentebestuur een Zeeuwse
knop. Commissaris der koningin
Boertien bood mevr. De Klerk een
glazen vaas aan waarin het wapen
van Zeeland is gegraveerd.
tot 15 september 1891 bij bakker
Jansen en vertrok vijf weken later
naar Zuid-Afrika. Zijn broer Ary
Adriaan verbleef daar toen al 3
1/2 jaar en Pieter - een andere
broer en mevrouw De Klerk's opa
- een half jaar. De vierde broer,
Cornelis, zou in mei 1893 ook de
Atlantische Oceaan oversteken.
De familieband tussen mevrouw
Noom en mevrouw De Klerk op
een rij gezet: de in Poortvliet in
1794 geboren Jacob Janse (bak
ker, eerst te Scherpenisse en van
1815 tot 1823 in Oud-Vossemeer)
kreeg uit zijn huwelijk met Catha
rina Lauwerina Lindhout onder
meer een zoon Jacob en en
dochter Maria Catharina. Laatst
genoemde trouwde met de grutter
Leendert Willemse te Tholen en
zij werden de ouders van onder
meer Pieter en Hermanus; de
grootvader en oudoom van me
vrouw M. de Klerk-Willemse. Ja
cob jr. werd bakker in Poortvliet
en had onder andere een dochter
Elizabeth. Die trouwde in 1871
met de landbouwer Leendert Ma-
rinus Oudesluijs, waaruit in 1874
Anna Martina werd geboren. Van
haar is het poëziealbum dat haar
dochter E.B. Noom nog steeds
zuinig bewaard. De emigrant H.
Willemse besluit zijn bijdrage
daarin als volgt:
Oeen nieuwe vriendschap die
vóór de oude gaat De tijd dooft
veel, maar kan niet alles dooven
Het trouwe hart komt altoos we
der boven En staaft zijn aanzijn
door de trouwe daad.
Het was en uitgelezen dag voor
een bezoek aan het zonovergoten
voormalige eiland. "En perfecte
dag om georganiseerd hier naar
toe te komen," vond ook mevrouw
Lubbers. Zij had al sympathie
voor mevrouw De Klerk opgevat
zodra die uit het vliegtuig stapte.
"Ze kwam hand in hand met haar
man de vliegtuigtrap af, dus wist
ik: dat zit wel snor. Je hebt ook
van die presidenten, waar de
vrouw enkele meters achterop
komt." Lopend door de
Kerkstraat merkte de vrouw van
de minister-president op: "Net of
ik een dagje aan het winkelen
ben." Mevrouw Lubbers zei bij dit
soort gelegenheden de politiek lie
ver aan de mannen over te laten.
In de Grote Kerk in Tholen blijkt
mevrouw De Klerk daar anders
over te denken. In haar toespraak
tot de Thoolse vrouwen gaat ze
wél degelijk in op de veranderin
gen in haar land en ze doet een be
roep op de oude banden met
Nederland. Wanneer ze haar me
ning als vr^uw en moeder naar
voren bre gt, schakelt ze van het
Afrikaans over naar het Engels,
Tijdens het bezoek van Marike de
Klerk aan Tholen-stad is er op
verschillende manieren uiting ge
geven aan kritiek op de apart
heidspolitiek van de Zuid-Afri
kaanse regering, 's Nachts was er
op drie plaatsen in de Dalemse
straat gekalkt: Apartheid en dan
een hakenkruis. Gemeentewerkers
slaagden er niet in om de verf van
de straat te krijgen. Besloten werd
de leuzen met zand te bedekken.
Aan de gevel van het pand van J.
Lammering aan de Hoogstraat
hingen twee ANC-vlaggen uit. In
de Kerkstraat was op een huis te
lezen: 'One person, one vote' en
langs het pad naar de Grote Kerk
stond een demonstrant die een t-
shirt omhoog hield waarop aan-
alsof ze haar woorden daarmee
extra nadruk wil geven. Ook ver
telt ze, hoe het haar uit Tholen
geëmigreerde grootvader in Zuid-
Afrika is vergaan. De aanwezigen,
waaronder verschillende Thoolse
gemeenteambtenaren, horen toe.
Opvallend is het ontbreken van
archivaris J.P.B. Zuurdeeg, die het
voorgeslacht van mevrouw De
Klerk toch maar eventjes uit de
stoffige registers opdiepte en
daarmee vermoedelijk aan de ba
sis stond van deze 'publici
teitsstunt' (zoals voorlichter
F.A.P.M. Bakx het Thoolse on
derdeel van het staatsbezoek in
Brabants Nieuwsblad noemde).
In Sint-Maartensdijk en Sint-
Annaland stoort zich niemand
aan het bezoek, maar in Tholen
staan leuzen op het wegdek in de
Dalemsestraat, er hangen enkele
spandoeken en ANC-vlaggen.
Opheffing van de apartheid, vrij
lating van politieke gevangenen
zijn zaken die in Zuid-Afrika nog
moeten gebeuren, wil men daar
mee onder de aandacht brengen.
Gesproken wordt er dinsdag op
Tholen over die zaken niet, dat
dacht werd gevraagd voor de poli
tieke gevangen in Zuid-Afrika:
'Free all political prisoners
NOW'(Laat alle politieke gevan
genen direct vrij).
Volgens Lammering hingen ook
in de Brugstraat en op de Markt
vlaggen van het African National
Congress. Het ging om een spon
tane actie. Lammering: "Het was
een uiting van een aantal mensen
die behoefte hadden kritische
kanttekeningen te plaatsen. Het
was een individuele actie. Er is
vooraf geen overleg geweest."
Lammering vindt dat het hele be
zoek van mevr. De Klerk teveel
positieve aandacht heeft gekre
gen. "Alsof iedereen het zo prettig
vond dat ze kwam. Op zijn minst
had dat wat soberder in de pers
kunnen worden behandeld. Er is
weinig over het hoe en waarom
van de situatie in Zuid-Afrika ge
schreven. Er zitten nog een hele
boel politieke gevangenen vast."
De gemeente Tholen was door het
VERVOLG VAN PAG. 1
De problemen op het gebied van
het onderwijs, de werkgelegen
heid, huisvesting en gezondheids
zorg en de armoede, alles als
gevolg van de snelle bevolkings
groei roerde mevrouw De Klerk
eveneens aan en ze deed een
oproep om Zuid-Afrika te helpen
bij de aanpak van die problemen.
Zonder het woord 'apartheid' te
gebruiken sprak ze ook over de
hervormingen, die in het land in
gang zijn gezet. "Een bepaald be
leid heeft ons van Nederland ver
vreemd. Vandaag zijn we hier om
de banden weer aan te halen. Tij
den en methoden moeten veran
deren," aldus mevrouw De Klerk.
Zij onderhield zich na afloop met
de aanwezige vrouwen en kreeg
van verschillende vertegenwoordi
gers informatie en geschenken.
Voor Omroep Zeeland zei me-
laat men over aan Den Haag.
De aandacht voor het bezoek is
onverwacht groot. De politie
houdt omstanders op afstand,
maar in de Dalemsestraat staan
zoveel journalisten en agenten om
de presidentsvrouw heen, dat het
publiek niets kan zien. Er wordt,
tevergeefs, wat gemopperd. Onge
regeldheden doen zich niet voor
en na kwart over vijf, als de li
mousines via de Regentessestraat
zijn vertrokken, keert de rust op
Tholen weer.
kladden in de Dalemsestraat en de
berichten in De Telegraaf(waarin
gesuggereerd werd dat er tijdens
het bezoek aan Tholen met taar
ten zou worden gesmeten) in ver
legenheid gebracht.
Gemeentevoorlichter F.A.P.M.
Bakx zei na afloop van het staats
bezoek, dat de wandeling in
Tholen-stad het meest kwetsbare
onderdeel van de route is geweest.
"We waren een beetje zenuwach
tig geworden over die taartensmij-
terij. Je weet niet wie of wat
erachter steekt, hoewel je bijna ze
ker kon aanvoelen dat het geen
Thoolse mensen konden zijn."
Tussen de middag is er daarom
overleg gevoerd tussen de gemeen-
'te en de rijkspolitie van Tholen.
"Toen is besloten om wat extra
politie in te zetten."
Burgemeester Van der Munnik en
gemeentevoorlichter Bakx keur
den het aanbrengen van de leuzen
scherp af. Ze vonden de teksten
op de Dalemsestraat misplaatst,
achterbaks, beledigend en. kwet
send.
vrouw De Klerk wel foto's te heb
ben van de woning van haar
grootvader, maar nu kon ze haar
fotoverzameling aanvullen. Hoe
wel ze een dag in de sporen van
haar grootvader trad meende ze:
"Ons moet voortgaan, kyk naar
die toekoms."
Mevrouw Lubbers vond het een
prachtige, heerlijke dag op Tho
len. Ze was met plezier gastvrouw
voor de Zuid-Afrikaanse bezoeker
en wilde daar de politiek niet bij
halen. "De situatie in Zuid Afrika
is zoals die van een mammoettan
ker die moet draaien. Je moet veel
geduld hebben, want we zijn er
nog lang niet."
Burgemeester Van der Munnik zei
blij te zijn, dat Tholen iets had
kunnen bijdragen aan betere be
trekkingen tussen Nederland en
Zuid-Afrika.
Het driedaagse staatsbezoek
van de Zuid-Afrikaanse presi
dent F.W. de Klerk begon
dinsdagmorgen met de aan
komst op het marine vlieg
kamp Valkenburg (Z.H.) en de
begroeting door premier
R.F.M. Lubbers. Op paleis
Noordeinde in Den Haag
werd het echtpaar De Klerk
verwelkomd door prins Claus,
waarna een gesprek volgde
tussen de staatspresident en
de minister-president (met de
beide ministers van buiten
landse zaken), 's Middags was
er een persconferentie en 's
avonds in de Ridderzaal een
diner, aangeboden door dhr.
en mevr. Lubbers. Daarvoor
was ook de Thoolse burge
meester H.A. van der Munnik
uitgenodigd.
Gisteren sprak De Klerk in het
gebouw van de Eerste Kamer
met de vaste kamercommis
sies voor buitenlandse zaken
van de Eerste en Tweede Ka
mer. Aansluitend werd het
echtpaar De Klerk in audiën
tie ontvangen door koningin
Beatrix en prins Claus. Na een
ontmoeting met de staf van de
Zuid-Afrikaanse ambassade
bood de ambassadeur het pre
sidentieel paar een receptie
aan. Vanmorgen om acht uur
vertrok het echtpaar De Klerk
met zijn gevolg vanaf het
vliegkamp Valkenburg naar
Luxemburg.
Het damesprogramma voor
mevr. M. de Klerk-Willemse
omvatte - naast dinsdag het
bezoek aan Tholen - gisteren
bezoeken aan het Mauritshuis
en Delfts aardewerkfabriek
De Porceleyne Fles.
Aan het begin van de Dalemsestraat waren op drie plaatsen in de nacht van maandag op dinsdag,
voor drie uur, leuzen gekalkt tegen het bezoek van de Zuid-Afrikaanse presidentsvrouw.
'Dit was vir my baie aange
naam om van u te hoor',
schreef mevr. De Klerk begin
mei aan Eendrachtbode-
verslaggever C.P.G. de Ko
ning, naar aanleiding van een
verzoek om inlichtingen over
haar Thoolse afkomst. 'Vir
soveel jare het ek geweet dat
my grootvader uit Tholen
kom, maar ek was nog nooit
self daar nie. Suid-Afrikaanse
politici en hulle eggenotes kry
nie visa om Nederland te be-
soek nie.'
Een halfjaar later bleek het
bezoek wel mogelijk en dins
dag 23 oktober kon een grote
wens van mevr. De Klerk in
vervulling gaan. 'Ek is baie
trots op my Nederlands-Suid-
Afrikaanse agtergrond en sou
graag bande het Holland wou
smee', schreef ze onze redactie
in mei. 'Onlangs op 'n besoek
aan België het ek baie tuis ge
voel in sommige van die ouer
huise daar omdat dit my baie
aan my ouma se huis herinner
het.'
Mevr. De Klerk met de foto van het geboortehuis van haar voorouders in de
Dalemsestraat.
