Stamreeks Johannes Wilhem Waghto
Burgemeester van Thoien 1914 - 1921
lr- - - --
Havens Sint-Annaland en
Thoien zijn verontreinigd
KNIPPATRONEN
Gemeenten hebben
geen doordacht beleid
Op zoek naar voorouders via gemeentearchief Thoien
m
Knip uit!!! DEMONSTRATIE
Minister trekt 2 ton uit voor saneringsonderzoek
Uitbreiding
Bouman-Potter
Bij aankoop van uw
babykamer
10
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Donderdag 25 oktober 1990
DOOR J.RB. ZUURDEEG
Kruideniers
Haventje
Door scheepsonderhoud en waterbouwkundig onderhoud zijn de bodems in de ha
vens van Sint-Annaland en Thoien verontreinigd met PAK's en PCB's. In beide ha
vens wordt de signaleringswaarde overschreden, zo is uit bemonstering gebleken.
Volgens het Saneringsprogramma waterbodem rijkswateren 1991-2000 worden de
havens echter niet voor 1995 schoongemaakt.
Consulent natuur- en milieu educatie:
Hoewel de aandacht voor natuur en milieu in 1989 ex
plosief is gegroeid, heeft geen enkele Zeeuwse gemeen
te een doordacht beleid op het gebied van natuur- en
milieu educatie. Dat schrijft de consulent natuur- en
milieu educatie in Zeeland, M. J. Wiersma, in zijn jaar
verslag.
Nascholing
t.w.v.
Romantische babykamer leverbaar in 4 kleuren.
Leer een
patroon
tekenen in
enkele
minuten
Sint Annaland
Maandag 29 oktober
Sport en Gemeenschapcentrum
"De Wellevaele"
Hoenderweg 133
's middags van 14.00 - 15.00 uur
's avonds van 19.30 - 20.30 uur
Thoien
Dinsdag 30 oktober
Restaurant Café Hotel
"Hof van Holland"
Kaai 1
's middags van 14.00 - 15.00 uur
's avonds van 19.30 - 20.30 uur
Gezicht op de oesterputten van de firma Wagtho en Zoon in de Zoute Veste te Thoien circa 1890. Het haventje links is sinds
1908 een deel van de gemeentehaven. Op de voorgrond de Binnen- of Walmeestoof die aan het eind van de Hoogstraat stond
thans Cromvliet genoemd.
De eerste vermelding van de fa
milienaam Wagtho in de doop-,
trouw- en begraafboeken van de
N.H. kerk te Thoien vinden we in
1658 toen op 23 oktober van dat
jaar Dina Wachtoo, een dochter
van Marinus Adriaens en Lena
Cornelis werd gedoopt. In de
transportregisters van onroeren
de goederen wordt Marinus
Wachtout al een jaar eerder ge-
Opvallend is dat de zoon van bo
vengenoemde Marinus, Adriaen
Marinus, in archivalia ook onder
de naam Katte bekend is (Wees
kamer Thoien 13/234, 1691)
evenals zijn broer Cornelis Mari
nus (doopboek Thoien 17 april
1686).
Het Groot Woordenboek van Van
Dale geeft nogal wat betekenis
sen voor het woord kat, onder
andere die van belegeringswerk
tuig, verhoogd werk op de bol
werken als plaats voor het
geschut en gesel, doch ook die
van geheide aanlegpaal in het
midden van het vaarwater, dreg
of klein anker en een soort schip
dat werd gebruikt voor het ver
voer van geschut en victualiën.
Mede in verband met de geboor
te van Marinus in Reimerswaal
lijkt mij een betekenis die op de
scheepvaart betrekking heeft het
meest aannemelijk. Mogelijk heb
ben Katte en Wachto iets te ma
ken met een wachtschip,
waarvan er in de Tachtigjarige
oorlog een aantal op de Zeeuwse
wateren waren gestationeerd om
de soldaten in Spaanse dienst te
gen te houden.
Het familiewapen, dat vermoede
lijk niet oud is, bevat een wacht
toren. Het kan als volgt worden
omschreven: In rood een burcht
van goud staande op een groene
grond (Gens Nostra 1984 blz.
137).
Zoals gezegd werd de oudst be
kende Wagtho in Reimerswaal
geboren. Hij huwde als weduw
naar in 1635 te Thoien, dus kort
nadat Reimerswaal definitief
door de bevolking was verlaten
(1631). Wat hij voor de kost deed
is niet bekend. Van zijn zoon we
ten we uit een weesakte dat een
huis in de Visstraat zijn eigendom
was. Een schip behoorde echter
niet tot zijn bezittingen.
Eerst van in de 18de eeuw leven
de Wagtho's zijn gegevens te vin
den waaruit hun beroepen
kunnen worden afgeleid. De in
1682 geboren Marinus werd in
1718 of 1719 in het Kramers- en
het Vettewarieërsgilde opgeno
men. Dit gilde van kruideniers
werd ook wel het St.Nicolaasgif-
de genoemd. Het ging ongetwij
feld goed met de zaken van
noemd (Lasonder inv. nr. 5182 fo
114v). Zoals boven blijkt werd de
naam op verschillende manieren
geschreven, andere spellingsvari
anten waren Wachtouw, Wagh-
too en Waghto. Volgens P.J.
Meertens in het boekwerkje
Zeeuwse Familienamen maakt de
naam een Franse indruk. Hij weet
er echter geen verklaring voor.
Marinus. Volgens het archief van
de Weeskamer (inv. nr. 18/222v)
bezat Marinus bij zijn overlijden 2
huizen in de Kerkstraat die waren
samengevoegd tot 1. Hier woon
de hij. Het eerste huis bezat hij al
in 1706 (Las. 5183 fo 87a).
Waarschijnlijk was het een deel
van de Gasthuiskapel. In 1726
wordt in de stadsresoluties mel
ding gemaakt van een geschil
tussen Marinus Wagtho en Za-
charias Blauwbeen over het to
rentje op het dak van de in
tweeën gedeelde kapel. Er wor
den zelfs erfscheiders benoemd.
Het stadsbestuur gelastte na het
onderzoek het torentje, dat in de
loop der jaren bouwvallig was ge
worden en op de voorbijgangers
in de Kerkstraat dreigde te stor
ten, voor gezamenlijke rekening
te repareren. Vermoedelijk is er
echter weinig aan gedaan. In een
boedelrekening van 1754 -1756
lezen we dat de weduwe Wagtho
eigenlijk nog 8.8.10 voor de re
paratie van het torentje moest
betalen. Timmerman De Hond
zette het echter op rekening van
de stad die het betaalde.
Verder bezat Marinus nog twee
huizen in de Oudelandsestraat en
bij de kerk. De winkelinventaris
werd op 500 getaxeerd. Mari
nus was verder schepen van
Schakerloo en commissaris van
kleine zaken.
Zijn zoon Krijn treedt in de
voetsporen van zijn vader evenals
diens zoon Cornelis. Laatstge-
noemdewasvan 1785/86afwis-
selend boekhouder en regent/
gezworene van het Kramersgilde.
Cornelis Wagtho was de eerste
notaris in deze familie (1775). Zijn
zoon Krijn en kleinzoon Thomas
Adriaen zijn later eveneens notaris
alsmede advocaat. Eerstgenoem
de werd burgemeester van Tho
ien. Laatstgenoemde trad bij de
gemeente Thoien in dienst als se
cretaris. Na zijn benoeming tot no
taris in 1862 nam hij ontslag. Nog
hetzelfde jaar werd hij raadslid.
Het was een ondernemend man.
Hij liet voor zijn zoon de hofstede
Ostrea (Latijn voor oester) bou
wen (1877), die thans bekend is
onder de naam Buitenzorg (Her
tenkamp 9). De naam Ostrea
wordt duidelijk wanneer we we
ten dat hij zich reeds vroeg inten
sief met de oestercultuur
bemoeide. Hij is in 1870 de
oprichter van een oestercultuur
maatschappij die later bekend is
onder de naam firma Wagtho en
zn. en nadien de N.V. Tholensche
Oestercultuurmaatschappij
wordt genoemd. In deze hoeda
nigheid is h^j de eerste opdracht
gever voor de bouw van
hoogaarsen op de werf van Dirk
van Duivendijk. In 187(4) werden
de Schelde? en de Arcachon 1)
te water gelaten.
Toen de stad Thoien de uitbrei
ding van de haven te duur vond
heeft Wagtho voor zijn vloot van
4 eigen en een aantal gehuurde
schepen een haventje aangelegd
in de zoute vest tussen zijn
oesterputten aan de zuidzijde van
de stad en de gemeentehaven
(1875). In 1908 is dit haventje bij
de grote haven getrokken.
Van het Bestuur der Visserijen op
de Zeeuwse stromen, waarvan
indertijd het secretariaat in Tho
ien was gevestigd, was hij secre
taris. Bij zijn dood in 1892
verscheen een lovend in memo-
riam in de lerseksche en Thool-
sche Courant: "Maandag ontviel
aan Thoien een energiek en de
gelijk man, die aan de stad zijner
inwoning ten nauwste gehecht
was. De ontwikkeling der in
dustrie te Thoien was zijn stre
ven; door werkverschaffing velen
te onderhouden en minder be
deelden te helpen zijn doel; de
vaan van het liberalisme, de ba
nier der humaniteit in eere te
houden en te arbeiden aan al wat
vooruitgang kan bevorderen zijn
lust".
Zijn zoon Johannes Wilhem
werd burgemeester van Thoien.
De hofstede Ostrea verkocht hij
in 1903 aan jhr. Jan van Vreden-
burch. Zelf ging hij wonen in de
kapitale villa die hij in 1903 naast
het oude Ostrea liet bouwen en
noemde deze-eveneens Ostrea.
Hij was toen een van de meest
vermogende personen in Thoien.
Het kohier van de hoofdelijke om
slag van 1905 vermeldt een inko
men van f 6400,—. Dat jaar
waren er slechts vier personen in
Thoien die een groter inkomen
hadden. Tijdens en na de Eerste
Wereldoorlog werd hij wat inko
men betreft voorbij gestreefd
door een groot aantal landbou
wers die goede prijzen voor hun
produkten konden maken terwijl
de oestercultuurmaatschappijen
met België en Duitsland als voor
naamste afnemers werden ge
troffen door de oorlog en door
een crisis in deze bedrijfstak. Hij
verliet Thoien in 1921.
Van de toonaangevende families
uit het verleden van de stad wa
ren de Wagtho's de enige waar
van er na de Tweede
Wereldoorlog nog nakomelingen
in Thoien woonden. De volkstel
ling van 1947 geeft twee namen.
Kort daarop overleed de laatste in
Thoien wonende Wagtho, ir. Cor
nelis Wagtho, een achterneef van
Johannes Wilhem was directeur
van de N.V. Waterleidingmaat
schappij Thoien van 1923 tot 4
maart 1948.
1. Marinus Adriaens Waghto, ge
boren Reimerswaal circa 1600.
Hij huwde I, Cathalijna Matthijs.
Hij huwde II, Thoien 15 april
1635, Helena Cornelis, geboren
Oude Tonge.
2. Adriaen Marinus Waghto /Kat
te, gedoopt Thoien 28 jan. 1650,
overleden voor 1691 (Weeskamer
Thoien 13/234). Hij huwde, Tho
ien 25 juli 1677, Maria Adriaens
Hecht, gedoopt Thoien 22 dec.
1651. Zij huwde II, Thoien 24 jan.
1691 Quirijn Krijns Speelman en
was een dochter van Adriaen
Jansen Hecht en Mayke Cornelis.
3. Marinus Adriaensen Waghto,
gedoopt Thoien 18 mrt. 1682,
begraven Thoien in de kerk 22
dec. 1744. Hij huwde, Thoien 1
mrt. 1705, Janna van Vliet, ge
doopt thoien 15 apr. 1685, be
graven aldaar in de kerk 29 okt.
1757. Zij was een dochter van
Cornelis van Vliet en Johanna
Sammunck.
Marinus was lid van het Kramers-
gilde van 1718/19 tot zijn dood.
Met kleine onderbrekingen was
hij schepen van Schakerloo van
1718 - 1728 en commissaris van
kleine zaken in 1726 en 1729 -
1744.
4. Krijn Wagtho, gedoopt Thoien
19 aug. 1714, begraven aldaar in
de kerk 9 aug. 1790. Hij huwde,
Anna van den Bos, begraven
Thoien in de kerk 24 jan. 1803.
Zij was vermoedelijk een dochter
van Cornelis van den Bos en Ber-
bera 't Hoofd.
Krijn was lid van het Kramersgil
de. Schepen en burgemeester
van Schakerloo Van respectieve
lijk 1755 - 1786 en 1787 - 1789.
5. Kornelis Wagtho, gedoopt
Thoien 2 april 1753, begraven al
daar in de kerk 11 jan. 1800. Hij
huwde, Thoien 28 mrt. 1786,
Maria Jacoba Krijger, gedoopt
Thoien 5 mei 1759, begraven al
daar in de kerk 3 mei 1798. Zij
was een dochter van Pieter Krij
ger en Neeltje de Grave.
Kornelis was gedurende zijn le
ven lid en bestuurslid van het kra
mersgilde, rentmeester van de
kerk en het weeshuis, notaris op
recommandatie van de ma
gistraat van Thoien. gecreëerd
door de Staten van Zeeland en
25 sept. 1775 bij het Hof van
Holland geadmitteerd. Zijn zegel
bestond uit een rond stempel
waarin vermoedelijk zijn mono
gram C.W. in beeld en spiegel
beeld was gesneden met
daarboven een gravenkroon (Las
onder inv. nr. 5246, (6) aug.
1782). Schepen van Thoien van
1790 - 1796, weesmeester 1796
en een der burgemeesters 1797 -
1798.
6. Krijn Wagtho, geboren Thoien
4 febr. 1787, overleden aldaar 16
mrt. 1865. Hij huwde, vermoede
lijk te Zierikzee, Cornelia Sara van
Adrichem, geboren Zierikzee 17
april 1792, overleden Thoien 15
juni 1858. Zij was een dochter
van Thomas Adriaens van Adri
chem, burgemeester van Zierik
zee en Judith Thierry de Bye.
Krijn was meester in de rechten,
advocaat, notaris 1813 - 1862,
burgemeester van Thoien van
1813 - 1814, 1816 - 1818, 1820,
1822, 1825 - 1853 en wethou
der vanaf 1853. Notabel van de
Ned. Herv. Kerk, lid van Provin
ciale Staten van Zeeland vartfcf
1815 en dijkgraaf van de Vrije Pol
ders onder Thoien.
Thomas Adriaan Wagtho, no
taris te Thoien, 1862 - 1892.
7. Thomas Adriaan Wagtho, ge
boren Thoien 6 juni 1823, overle
den aldaar 22 aug. 1892. Hij
huwde I, St. Maartensdijk 22
sept. 1854, Wilhelmina Cornelia
van der Burcht van Lichtenberg,
geboren St. Maartensdijk 1 dec.
1833, overleden Thoien 18 sept.
1865. Zij was een dochter van
Willem Frederik van der Burcht
van Lichtenberg, industrieel en
rentmeester van het kroondo
mein en Grietje Goudzwaard.
Hij huwde II, Nijmegen 2 dec.
1872, Louisa Arnolia Verbeek,
geboren Haarlem 26 nov. 1830.
Zij vertrok 19 mei 1893 naar Am
sterdam.
Thomas A. was meester in de
rechten, advocaat en notaris
1862 -1892, gemeentesecretaris
1853 - 1862, raadslid 1862 -
1877, lid van Provinciale Staten
van Zeeland, voorzitter van het
wezen-armbestuur vanaf 1868,
lid en ondervoorzitter van het
bestuur der Visserij op de
Zeeuwse stromen sedert 1864,
ontvanger-griffier van het Water
schap Thoien van 1849 af, nota
bel van de N.H. Kerk, oprichter
van een Oestercultuurmaat
schappij.
8. Johannes Wilhem Wagtho, ge
boren Thoien 8 apr. 1858, overle
den Vlissingen 11 febr. 1933. Hij
huwde, Thoien 9 juli 1885, Jobje
Christiaanse, geboren Thoien 8
jan. 1865. Zij was een dochter
van Christiaan Christiaanse en
Cornelia Hage.
Johannes W. was landbouwer op
Ostrea, rentmeester van het
Kroondomein, burgemeester van
Thoien 1914 - 1920, directeur en
mede-eigenaar van de firma
Wagtho en zn. later de Tholense
Oestercultuurmaatschappij. Hij
vertrok in 1921 naar Oostkapelle
en in 1929naar Vlissingen.
Arcachon is en plaats nabij
Bordeaux. Na 1870werd in Neder
land op de Oosterschelde de
kunstmatige oesterteelt ingericht
naar het voorbeeld van die in de
golf van Arcachon.
De ministers van verkeer en waterstaat en van VROM hebben geld uitgetrokken om de bodem van
de havens in Sint-Annaland en Thoien te saneren. Eerstgenoemde haven bood onlangs een kleurrijk
gezicht door gepavoiseerde binnenvaartschepen. Aanleiding was het huwelijk van Martin Baaij met
Karin Dane uit Stavenisse. Het paar gaat zelf varen op de Onderneming.
Voor de haven van Sint-
Annaland, vervuild met PAK's
(polycyclische aromatische kool
waterstoffen), trekt de minister
75.000 gulden uit: 50.000 voor na
der onderzoek in 1991 en 25.000
voor saneringsonderzoek in 1992.
In de Thoolse haven bevat de bo
dem naast PAK's ook PCB's (po-
lychloor bifenylen). Voor
onderzoek is 75.000 en 50.000 gul-
Woninginrichting Bouman-Potter
in Poortvliet wil het magazijn aan
de Paasdijkweg in zuidelijke rich
ting uitbreiden. Het in 1988 ver
wezenlijkte gebouw is te klein
voor de groeiende onderneming,
die in heel zuid-west Nederland
actief is. De gemeenteraad beslist
maandagmiddag over de verkoop
van 3100 m2 grond. Bij de behan
deling van de uitbreiding van het
bestemmingsplan in de gemeente
raad van juli werd die mogelijk
heid al besproken, zodat er geen
planologische bezwaren zijn.
den (saneringsonderzoek) be
schikbaar, maar pas in de jaren
1993/1994. Tóch staat er in het
rapport dat sanering urgent is om
dat gevaar bestaat dat de veront
reinigingen zich verplaatsen naar
het ecologisch waardevolle Zoom
meer.
Voor de sanering van waterbo
dems is de komende vier jaar to
taal ongeveer 125 miljoen gulden
beschikbaar. De komende jaren
wordt het onderzoek naar be- en
verwerkingsmethoden van veront
reinigd slib voortgezet, terwijl een
landelijke milieu
effectenrapportage wordt op
gesteld om te komen tot richtlij
nen voor soort en inrichting van
baggerspeciedepots. Het zoge
naamde nader onderzoek - waar
voor bedragen zijn uitgetrokken -
is bedoeld om vast te stellen of er
sprake is van een ernstig gevaar
voor de volksgezondheid of het
milieu.
Voor tot sanering van een vervuil
de waterbodem wordt besloten,
moet eerst de vervuilingsbron zijn
gesaneerd en het aangevoerde slib
van voldoende kwaliteit zijn. Uit
de inventarisatie van de rijkswate
ren is gebleken, dat alleen gebie
den als de Oosterschelde en het
Markermeer een waterbodemkwa
liteit hebben die ongeveer op het
niveau ligt van de algemene mi
lieukwaliteit. Met name PCB's,
PAK's en andere organische mi
croverontreinigingen overschrij
den vaak de signaleringswaarde.
Verkeersfilm sociowoningen. Voor
bewoners van sociowoningen in
Serooskerke is een ver
keersfilm van het Regionaal Or
gaan Verkeersveiligheid Zeeland
getoond. De film over door de be
woners veel bezochte plaatsen is
gemaakt om de sociale redzaam
heid van deze geestelijk gehandi
capten in hun eigen, bekende
woonomgeving te vergroten.
Hof Domburg. In het Walcherse
Domburg is een nieuwe elk-weer-
voorziening tot stand gebracht.
Het gaat om de combinatie van
een recreatiebad, theatervoorzie
ning en kuuroord, met een bunga
lowpark en camping. Het project,
waarmee ongeveer 50 miljoen gul
den gemoeid is, biedt aan 80 men
sen werk.
Deze concludeert ook, dat de ge
meenten zelf weinig initiatieven
nemen die leiden tot meer aan
dacht voor natuur- en milieu edu
catie. Het consulentschap zelf
heeft te weinig mankracht om
werkgroepen op poten te zetten.
Wiersma meent verder dat zowel
provincie als gemeenten meer geld
beschikbaar moeten stellen. Maar
vorig jaar werd ieder verzoek aan
de provincie, om structureel meer
geld beschikbaar te krijgen voor
natuur- en milieu educatie, afge
wezen. Dat daarbij als argument
werd gebruikt dat regelingen niet
voorzien in dit type werk, wil er
bij Wiersma niet in. "De milieu
crisis vereist dat bestaande con
venties worden doorbroken,"
schrijft hij.
De consulent pleit verder voor het
oprichten van natuur- en milieu
centra met beroepskrachten in de
regio. De toenemende belangstel
ling maakt het onmogelijk om al
le activiteiten vanuit een
éénmanspost (in Goes) te beman
nen. Daarom blijft ook verster
king van het vrijwilligerswerk
nodig. Om gemeenten in staat te
stellen op een betrekkelijk een
voudige wijze gestalte te geven
aan natuur- en milieu educatief
beleid, gaat het consulentschap
een voorbeeldnota aanbieden aan
alle colleges van b. en w. en de ge
meenteraden in Zeeland. In het
nationaal milieubeleidsplan wordt
namelijk nogal wat van de lagere
overheden verwacht.
Het consulentschap timmerde vo
rig jaar aan de weg met onder
meer thema-avonden voor
gemeenteraadsleden, nascholing
aan onderwijsgevenden, een stu
diedag kerk en milieu en cursus
sen landbouw, milieu en
ontwikkeling. Gewerkt wordt aan
voorlichtingsprojecten over 'wa
ter' en 'afval'. In 1989 werd 120
keer materiaal aan scholen uitge
leend, er werd bemiddeld bij het
maken van een scholingsprogram
ma voor leerling-monteurs en en
kele honderden keren telefonisch
informatie verstrekt. Een aantal
landelijke instellingen werkt mo
menteel aan een 'uitbouwopera
tie' van de natuur- en milieu
educatie. Dat vereist volgens het
consulentschap een optimale sa
menwerking tussen de organisa
ties. Om die reden wordt de
bestaande samenwerking met de
Zeeuwse Milieu Federatie en het
Zeeuws Biologisch Museum ver
sterkt.
De gemeente Thoien trekt in 1991
voor educatief materiaal in het
kader van de boomplantdag f.
4.000,- uit. Daarnaast krijgen Het
Zeeuwse Landschap, de stichting
Reinwater en (na goedkeuring
door de raad) de Klaverveldenhof
een bijdrage van een cent per in
woner. Het instituut voor natuur
beschermingseducatie krijgt f.
125,- en de Zeeuwse Milieu Fede
ratie f. 100,-. De gemeente Sint-
Philipsland trok dit jaar voor de
boomplantdag f. 600,- uit.
Maak nu kennis met het unieke lutterloh-systeem
gemakkelijk geleerd in 1 uur
Precies
kort of lang, breed of smal, ieder model past
uitstekend. Er is geen basiskennis vereist!
Onkostenbijdrage f 7,50. Tegen inlevering van
deze advertentie 5 modellen en patronen
gratis.
