Van meester-timmerman tot
volbloed carrosseriebouwer
Paasdijk
Poortvliet
bedrijvig
'Zo groots
als een bezem'
Café Tolrust
BAKKERIJ
FEIJTEL
't CENTRUM
Elenbaas Poortvliet viert het 100-jarig bestaan
Bedrijventerrein Poortvliet
naar westen uitbreiden
J. Bevelander
Landelijk
voorzitter
Sinds 1962
aan Paasdijk
Chevrolet van Nieuwkerk in 1956
Hartelijk gefeliciteerd
carrosseriebedrijf
Elenbaas
met het behalen van
deze mijlpaal.
feliciteert
carrosseriebedrijf
Elenbaas
met het jubileum.
wil de firma Elenbaas
van harte feliciteren
met hun
100-jarig bestaan.
Donderdag 7 juni 1990
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
19
Voor Jan van Vlaanderen een deksel gemaakt en een
nieuwe vierkante tafel 6,00. Voor de gemeente gele
verd en geplaatst 2 nieuwe lantaarnpalen 4,00 en een
boekenkast boord gemaakt, knecht 1/8 dag 65 cent.
Dat was 8 januari 1890 volgens een nog goed bewaard
kasboek het eerste werk van meester-timmerman Jo
hannes Elenbaas in Poortvliet. De opvolgers pasten
zich aan bij de gewijzigde marktomstandigheden en
honderd jaar later heeft kleinzoon Han Elenbaas (58)
een in carrosseriebouw gespecialiseerd bedrijf aan de
Poortvlietse Paasdijkweg met 22 personeelsleden. Het
eeuwfeest wordt morgen gevierd.
Eerste auto
Staal verdringt hout
Varkens
LTS nuttig
Kunststof
1992
Het bedrijventerrein in Poortvliet kan uitgebreid wor
den in westelijke richting. Wordt de huidige weg op het
terrein verder doorgetrokken dan ontstaat er ruimte
voor 8000 vierkante meter grond. Dat zou voor 2 k 3
jaar voldoende moeten zijn voor industrievestiging en
of uitbreiding.
Proficiat
carrosseriebedrijf Elenbaas
met het 100-jarig
bestaan
haarmode
Fam. Wiersma en personeel
Markt 21 Poortvliet
Cafétaria
Markt 19 - Poortvliet
Gefeliciteerd carrosseriebedrijf
Elenbaas met uw jubileum.
Kwaliteitsslagerij
"We hebben eigenlijk nog nooit
wat gedaan", vertelt Elenbaas.
"Onze vestiging aan de Paasdijk
weg is niet officieel geopend,
daarom willen we het 100-jarig
bestaan nu niet ongemerkt voor
bij laten gaan", vertelt Elenbaas.
Door langdurige ziekte kwam er
in de eigenlijke oprichtingsmaand
januari niets van, maar morgen
zal een foto-expositie de ontwik
keling van het bedrijf weergeven.
De honderdjarige onderneming
beschikt over een formidabel ar
chief. "Alles is bewaard", zegt
Elenbaas in de kelder, waar hij
kasboeken uit 1890, 1891 en 1892
laat zien.
Het verhaal begint in het Zeeuws-
Vlaamse Groede, vanwaar Jaco
bus Cornelis Elenbaas naar
Poortvliet trok. De zoon van deze
landbouwer, Johannes, wordt
timmerman en werkt tien jaar
vanuit een schuurtje aan de Ach
terstraat. In 1892 trouwt hij met
de dochter van de koperslager uit
St. Maartensdijk, Belia van Pa-
gee. Ze verhuizen naar de Markt
en het timmerbedrijf ontwikkelt
zich zodanig, dat in 1900 een wo
ning met werkplaats en winkel
aan de Langestraat betrokken
wordt.
Van hun drie zoons komen er twee
in het bedrijf: Jacobus Laurens en
Bram. De derde wordt opzichter
bij de waterleidingmaatschappij
op Zuid-Beveland. Tijdens de
Eerste Wereldoorlog van 1914 tot
1918 moet Jacobus in militaire
dienst. Bram kan het alleen wel
af, want er zijn timmerbedrijfjes
genoeg in Poortvliet.
Na terugkomst van Jacobus wordt
geprobeerd om een aannemersbe
drijf te beginnen, maar dat duurt
niet lang. Specialisatie als timmer
man-wagenmaker brengt meer
brood op de plank. Boerenkarren,
eggen, boonstoeltjes in de tijd dat
er gebrek is aan stro, e.d., alles
werd aangepakt.
Poortvliet bijna een timmerman,
zodat hij maar is gestopt. Bram
vertrok naar Rotterdam. In dat
zelfde jaar overleed ook opa."
Voor de oorlog werden er heel veel
wagens gemaakt, maar na 1940
wilde Jacobus niet voor de Duit
sers werken en moest er worden
Vanaf 1900 tot 1962 was Elen
baas aan de Langestraat ge
vestigd, waarna het carrosse-
riebedrijf zijn vleugels aan de
Paasdijkweg uitsloeg. In 1962
met een spuiterij, in 1963 met
een montagehal. In 1971 werd
een magazijn bijgebouwd en
een hal, die tijdens de restau
ratie van de N.H. Kerk eerst
drie jaar als noodkerk dienst
deed. In 1980 kwam er een
grote spuitcabine bij. Na een
inzinking volgde in 1987 de
volgende investering: het laat
ste stuk grond werd bebouwd,
waarbij er een uitgang kwam
naar de Paasdijkstraat. In de
fabriek kwam een kraan die
het werk vergemakkelijkte. In
1989 onderging de kantoor
ruimte en tekenkamer een be
langrijke uitbreiding. Behalve
eventueel het PZEM-opslag-
terrein zijn er geen uitbrei
dingsmogelijkheden meer
voor Elenbaas.
t In 1923 bestelde Piet Jansen een
sleperswagen bij Elenbaas, maar
toen men daar al aan bezig was,
bestelde Jansen de wagen af. Bij
1 nader aanzien wilde hij een auto.
Een geprikkelde Elenbaas liet zich
niet uit het veld slaan en voerde
onderhandelingen om de bak
voor de auto te mogen maken.
Dat lukte en daarmee was de eer
ste carrosseriebouw een feit.
Vanaf 1929/30 hield Jacobus zich
alleen nog met carrosseriebouw
bezig en de jongste broer Bram
bleef het timmerwerk doen. "Tot
1937", vertelt Han Elenbaas.
'"Iben was er in elke straat van
Het personeel van de fa. Elenbaas op en bij de laadklep van een vrachtwagen.
omgeschakeld. Dat lukte prima,
want er werden zelfs drie timmer
lieden uit St. Annaland aange
trokken om al het werk te kunnen
uitvoeren. Met zeven mensen wer
den aardappelsorteermachines,
windmolens om graan te schonen,
boterkarners, graanmolens en ui-
ensorteermachines gemaakt. Op
elke veiling stond er wel één.
Door de inundatie van 1944 moest
men noodgedwongen met de be
drijfsactiviteiten staken. Bij terug
keer in 1945 wacht er heel veel
timmerwerk in verband met het
oorlogsherstel.
Wanneer dat achter de rug is,
krijgt de carrosseriebouw weer
meer aandacht. Zoon Han komt
in 1947 ook van de mulo in het be
drijf. Nieuwe vrachtwagens die
nen zich aan en Elenbaas maakt
de houten laadbakken en de cabi
nes. In de vijftiger jaren moet
hout meer en meer het veld rui
men voor stalen cabines en laad
bakken, al worden er voor
aannemers ook nog houten salon
wagens gemaakt.
De jongste zoon, Karei, had na de
l.t.s. bij Roset in Bergen op Zoom,
Van Gils in Steenbergen en Her-
togs in Roosendaal het plaatwerk
geleerd en hij kwam in 1956 de
carrosserietak in het ouderlijk be
drijf te Poortvliet versterken. Het
pand aan de Langestraat werd
toen verdubbeld.
Eind 1960 werd met het timmer
werk aan woningen helemaal
gestopt en ging Elenbaas alleen in
de carrosseriebouw verder. Open
en gesloten laadbakken, kipwa
gens en gesloten isothermbakken
voor koelwagens.
De wagens werden steeds groter
en daarvoor was een grotere be
drijfsruimte nodig. In 1962 werd
aan de Paasdijkweg een spuiterij
gebouwd en in 1963 volgde een
grote montagehal.
"We zochten steeds naar werk",
zegt Elenbaas 'en in 1968/69
maakten we als eerste carrosserie
bouwer in Nederland een opleg
ger voor varkensvervoer van drie
etages. Wittenbols uit Roosendaal
was de eerste opdrachtgever en
daarna hebben we daar heel veel
werk aan gehad. In heel Neder
land leverden we die varkenswa
gens totdat in 1983 de markt in
elkaar klapte."
Veewagens waren voor Elenbaas
overigens niets nieuws, want jaren
eerder maakte men voor veehan
delaar M. v.d. Male uit St. Anna
land al wagens. C. Slager kreeg
voor 775 gulden een bak en cabi
ne. "Dat was toen nog met een
uurloon van dubbeltjes, maar er is
veel veranderd", constateert Elen
baas. "In plaats van wagens van 2
tot 3.5 m maak je nu carrosserie
voor vrachtauto's van
7.20(motorwagen) m en 13 m(trai-
ler). Veel huifbouw, maar ook
gesloten opleggers."
Beroepsvervoerders en eigen ver
voerders uit heel Zuid-West Ne
derland tot aan Rotterdam toe,
vormen de klantenkring van Elen
baas. "We hebben veel vaste rela
ties met Schot Transport uit
Tholen als oudste klant, maar aan
de andere kant is het ook net een
duiventil. De aanleg van de
Oesterdam is wel positief voor ons
bedrijf geweest. Daardoor kregen
we werk op de Bevelanden."
Het Poortvlietse bedrijf doet niet
alleen nieuwbouw, maar ook
schadeherstel van zowel vrachtwa
gens als personenauto's.
Elenbaas werkte meestal met 12
tot 15 mensen, maar momenteel
zijn dat er 22. "Allemaal uit de
streek", meldt Elenbaas trots.
"We hebben vijf medewerkers die
tussen de 25 en 30 jaar bij ons in
dienst zijn. Elk jaar komen er 2 of
3 leerlingen van de l.t.s.. Het is een
voordeel en nuttig dat je vlakbij
zo'n voorziening hebt. Na de l.t.s.
volgen ze in het kader van het
Focwa-leerlingenstelsel nog twee
jaar een opleiding bij de streek-
Directeur J.K. Elenbaas is zelf
inmiddels al 43 jaar aan het
100-jarige Poortvlietse bedrijf
verbonden.
school. Landelijk zijn er 2000
leerlingen bij Focwa-bedrijven."
Toen in 1982 Karei werd afge
keurd, kwamen er twee zoons van
Han Elenbaas in het bedrijf. In
middels zijn dat er drie: de oudste
zoon Rens in de fabriek, Henri in
de spuiterij en voor het schade-
herstel en Hans kwam na zijn hts-
opleiding op het kantoor.
De Paasdijkweg in Poortvliet
vormt een bedrijvig onderdeel van
het eiland Tholen. Vanaf aardap-
pelhandel Bijl tot en met land-
bouwmechanisatiebedrijf Dekker
werken er 250 mensen. Het zijn
van oorsprong allemaal Poort
vlietse bedrijven die veelal uit de
dorpskom naar het bedrijventer
rein zijn verhuisd. Dat geldt ook
voor de oudste onderneming, het
100-jarige carrosseriebedrijf Elen
baas, dat in 1962/63 vanuit de
Langestraat naar de Paasdijkweg
trok en daar steeds verder uit
breidde.
Daarmee is Elenbaas sr. goed van
opvolgers voorzien. Zelf is hij in
middels 43 jaar(sinds 1947) aan
het bedrijf verbonden en tegelijk
met het 100-jarig bestaan van de
onderneming wordt het meer dan
40-jarig dienstverband van Han
Elenbaas gevierd.
Het carrosseriebedrijf heeft veel
werk in portefeuille. "In 1983
kwam er een inzinking en daarna
is het een paar jaar slecht ge
weest", aldus Elenbaas. "Nu is er
volop werk, al komen bijvoor
beeld bestelwagens nu kant en
klaar van de fabriek. Vroeger
maakten we daarvoor de cabine
en de opbouw."
Naast staal worden er veel
kunststofprodukten verwerkt, zo
als sandwichpanelen voor koelwa
gens. De eerste veetrailer in
aluminium rolde bij Elenbaas uit
de fabriek. "De nieuwe ontwikke
lingen gaan nu echter minder snel.
De overheid stimuleert het ver
voer per trein, maar het vervoer
over de weg zal blijven bestaan, al
is dat steeds anders. Daar moeten
we op blijven inspelen, zoals we
dat steeds hebben gedaan. We zijn
klein begonnen en geleidelijk ge
groeid. Landelijk behoren we tot
de goede middenmoot."
Zijn verschillende bedrijven
hoopvol gestemd over nieuwe
perspectieven na het wegvallen
van de Europese grenzen in 1992,
Elenbaas is daar minder opti
mistisch over. "We hebben nu een
goede graad van bezetting en op
drachten, maar na 1992 verwacht
ik een beetje problemen. De Ne
derlandse vervoerders zijn vrij
duur en andere landen krijgen
dan meer kansen. Wanneer servi
ce en kwaliteit hoog in het vaan
del blijven staan, kun je je
Dhr. J.K. Elenbaas is op
bestuurlijk terrein ook actief
in de carrosseriebranche. Al
20 jaar maakt hij deel uit van
het hoofdbestuur en sinds
1982 is hij landelijk voorzitter
van de Focwa, de Nederlandse
vereniging van ondernemers
in het carrosseriebedrijf.
"Dat betekent een zware be
lasting, maar je krijgt ook
veel informatie uit de eerste
hand. Dat is een pluspunt en
daarnaast zijn er leuke din
gen. Zo mocht ik de nieuw
jaarsreceptie van de koningin
in Amsterdam bijwonen en
bij de opening van het nieuwe
hoofdkantoor van de Focwa
gastheer zijn voor minister
Smit-Kroes."
Elenbaas maakt verder deel
uit van de Kamer van Koop
handel te Middelburg, de ge
meentelijke commissie voor
het bedrijfsleven(namens het
Overleg Orgaan Industrie
Tholen) en het waterschap
Tholen(hoofdingelande voor
de industriële vervuilers).
Jarenlang was hij voorzitter
van de plaatselijke mid
denstandsvereniging en van de
Middenstandsfederatie Eiland
Tholen. In Poortvliet ont
plooide hij verder activiteiten
in het Oranjecomité en in het
bestuur van de Rabobank.
handhaven. Wie het 't beste doet,
heeft kans om lang te blijven
bestaan", aldus Elenbaas, wiens
carrosseriebedrijf in Poortvliet
morgen het eeuwfeest viert.
De jonge generatie Elenbaas, v.l.n.r. Henri, Rens en Hans.
Momenteel is er alleen in de buurt
van de opslaghal van Bouman-
Potter twee keer 3000 vierkante
meter beschikbaar. Wordt het ge
bied achter de Cebecovestiging en
Dekker, toegevoegd dan zijn en
aparte ingangen nodig vanwege de
watergang aldaar. De gemeente
Tholen wil onderzoeken wat de
problemen zijn bij de ingang van
het bedrijventerrein in Poortvliet.
Volgens C. Visser van de commis
sie bedrijfsleven is er in de bocht
naar het terrein soms sprake van
opstoppingen. "Er is moeilijk
doorheen te komen. Het is een
akelig gebeuren met die bocht er
in", zo stelde hij. Wethouder J.
Versluijs zag in het rechttrekken
van de weg nog geen oplossing
voor de drukte. Volgens de wet-
Eén van de eerste auto's die Elenbaas van carrosserie voorzag,
voor de werkplaats in de Poortvlietse Langestraat.
"Ik vond eigenlijk niets aan het timmervak", vertelt Han Elenbaas.
"Het waren allerlei kluskarweitjes en wanneer je in een andere plaats
ging timmeren, namen collega's daar dat niet in dank af. De neringziek
te was groot en toen we meer aan carrosseriebouw gingen doen, keek
de smid weer lelijk wanneer er ijzer gelost werd.
Ik voelde me meer tot auto's aangetrokken, dat is een mooier vak, een
zeer actueel beroep. Toen ik in 1956 bij de toenmalige banketfabriek
van Nieuwkerk aan de Paasdijkstraat een Chevrolet truck zag staan,
ging ik er op af om de opbouw te mogen maken. Nieuwkerk bleek al
een offerte elders gevraagd te hebben, maar ik was zo groots als een be
zem dat ik ook prijs mocht opgeven. Dat werd wel zweten, want zoiets
had ik nog nooit gedaan. Met calculatieformulieren van onze landelijke
organisatie lukte het en voor 1900 gulden kregen we de opdracht nog
ook! Broer Karei kwam van Hertogs uit Roosendaal naar Poortvliet en
samen hebben we de carrosserie gemaakt, helemaal van staal. Vervol
gens ontvingen we een aanvraag van woninginrichting Huybregts uit
Halsteren en zo is de carrosseriebouw verder gegroeid."
houder kan de situatie verbeteren
nu het inpakbedrijf Budelpack
bezig is een parkeerplan te maken.
J.K. Elenbaas noemde het huidige
terrein ontoereikend en vond de
stappen die de gemeente neemt te
traag. "Het terrein in Poortvliet is
opgevuld met plaatselijke am
bachtelijke bedrijven. Wat dat be
treft de sterkste kern op Tholen.
Is het niet te laat voor uitbrei
ding?" Versluis wees erop dat de
uitbreidingen in Poortvliet
'schoksgewijs' verlopen. "Eerst
wordt er bij de buurman gevraagd
of die nog uit wil breiden. Er was
grote belangstelling voor nogal
wat meters. Die denk je dan te
kunnen plaatsen maar dan neemt
Budelpack een groot gedeelte van
de grond in erfpacht".
Een auto uit vervlogen tijden voor de werkplaats van de fa. Elen
baas in de Langestraat te Poortvliet die nog van een opbouw
moest worden voorzien.
rïjft/ï ie ^wagemaAe j
POORTVLIET MARKT 3
TEL. 01662-2825
Langestraat 1 - Poortvliet. Tel. 01662-2467
