Onderzoek naar herinneringen
aan watersnoodramp 1953
n Kus van Annie Schilder of Piet Veerman
"Aan den morgen
van blij dendag"
Nat pak in Scherpenisse welkom
rstfEKs Prachtig feest in Stavenisse
Donderdag 10 mei 1990
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
autobedrijf krebbekx
Koren herdenken
45 jaar bevrijding
Universiteit Amsterdam vraagt medewerking bevolking
Helpen
Ellendig
Nostalgie
"Een hele mooie dag en Grootse optocht met 69 deelnemers op bevrijdingsdag
een prachtig feest." Zo ka
rakteriseert dhr. C.G. van m ~M a O a a
de Schalm, de viering van
bevrijdingsdag in Sta
venisse.
Bevrijdingsvuur
Gecostumeerd fietsen
11
PRINS REINIERSTRAAT 3 - STEENBERGEN TELEFOON 01670-64561 TOYOTA
zongen werd. Hierna las ds. A.J.
Gunst van de Geref. Gem. van
Tholen een gedeelte uit Jozua 24.
In zijn meditatie legde de predi
kant het verband tussen de ge
schiedenis van Jozua die nog één
keer het volk bij zich roept om te
wijzen op de tijd die men in Egyp
te doorbracht, en hoe de Heere,
door Zijn machtige arm uit te
strekken, Zijn volk veilig thuis
bracht in het land van belofte, én
de bevrijding van ons volk na 5
jaar overheersing.
"Het volk van Jozua werd voor
de keus gesteld, maar ook wij
hebben de keus", aldus ds. Gunst.
"Kies dan heden wie gij dienen
zult".
Alle deelnemende koren hadden
een ruim aandeel in het program
ma, het Duivelands Mannenkoor
o.a.- met een vertolking van het
Zeeuws volkslied. De aanwezigen
kregen eveneens volop de ruimte
voor samenzang, met o.a. 'Gebed
voor het Vaderland' op de wijze
van Psalm 66, als wisselzang.
De heer Den Boer sprak aan het
einde van deze sfeervolle avond
een dankwoord uit, waarna met
Psalm 150 besloten werd. Voor de
deelnemende koren was er gele
genheid tot ontmoeting (onder
het genot van een kopje koffie) in
de koorkerk.
In 1993 is het veertig jaar geleden dat de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden door het zeewater werden
overstroomd. In de nacht van 1 februari 1953 werden grote delen van Tholen en Sint-Philipsland weggevaagd
en dat beeld staat nog velen voor de geest. Het is een breuk geweest in het leven van velen; er is heel veel
verdriet geweest en meestal praat men er niet zoveel over. Het leven is verder gegaan, de herinnering is geble
ven. Maar ondanks dat het voorbij is, wordt op u een beroep gedaan om in dienst van de geschiedschrijving
er nog één keer over te praten.
Over Tholen en Sint-Philipsland
in die ramptijd is niet veel ge
schreven. Er zijn wat gedenk
schriften, dichtbundels en
ontroerende verhalen van mensen
die nooit hebben kunnen verge
ten. De geschriften getuigen van
een grote ontroering; zij zijn in
drukwekkend maar vormen op
zich ook geen voldoende bron
voor een geschiedschrijving. Er is
nooit geprobeerd structuur te
brengen in die herinneringen, bij
voorbeeld in een historische stu
die. Daarom staan de
herinneringen geïsoleerd en zijn
ze nooit samengebundeld tot een
geschiedschrijving. Terwijl het
gaat om een heel belangrijk stuk
geschiedenis, dat verhaalt over
bijzondere gebeurtenissen.
Het Documentatiecentrum voor
Nieuwste Geschiedenis van de
Universiteit van Amsterdam is
gespecialiseerd in geschiedschrij
ving op basis van interviews over
het verleden. Deze mondelinge ge
schiedenis (oral history) levert
vaak goede resultaten op. Het Do
cumentatiecentrum wil met be
hulp van deze methode de
geschiedenis van de ramp alsnog
schrijven. Zo zal er dan eindelijk
een neerslag komen van de mon
delinge getuigenis over de-ramp,
in de vorm van een historische pu
blicatie die de verhalen verwerkt,
wikt en weergeeft.
Zo'n geschiedschrijving kan nu
nog, en kan alleen zolang mensen
bereid zijn te helpen. En natuur
lijk zolang er mensen zijn die het
zich herinneren. Het centrum wil
de verhalen van mensen leren ken
nen, wil weten hoe zij zich hebben
gehandhaafd en of hun leven door
de ramp veranderd is. Men is geïn
teresseerd in uw kijk op het be
lang van de ramp voor Tholen
en/of Sint-Philipsland.
Met deze doelstelling is de afgelo
pen tijd op Goeree-Overflakkee
geïnterviewd. Een oproep heeft
daar geleid tot veel reacties en de
onderzoekers hebben veel van al
die verhalen kunnen leren. "Wij
hebben mensen gevraagd hun ver
haal te vertellen; het verhaal van
hun leven voor de ramp, en hun
relaas over de ramp zelf. Op basis
van die verhalen is het de bedoe
ling een boek te schrijven over de
herinnering aan de ramp," vertelt
dr. Selma Leydesdorff van het
Documentatiecentrum.
"Wat wij tot nu toe hoorden ging
niet alleen over schrik en redding,
maar ook over moed in kleine
dingen. Wij waren diep onder de
indruk van de wijze, waarop men
sen in kleine daden problemen
hebben opgelost, hebben gehol
pen en hun leven weer hebben op
gepakt. Juist de mensen die ons
zeiden dat ze niets te vertellen
hadden, maakten ons bewust van
het feit dat de ervaring niet alleen
die is van de gezagsdrager, van de
notabelen en het beleid. Het gaat
ook om dorst, slechte hygiënische
omstandigheden, tobben over
kleine gebeurtenissen en pogingen
het gewone leven te doen terugke
ren," aldus dr. Leydesdorff. Zij
noemt geschiedenis een mengeling
van grote en kleine gebeurtenis
sen, waarbij geen verhaal te klein
is voor de kennis over die dagen.
"Het kleine verhaal over de mens
die zich moest handhaven, leert
ons over het bijzondere, over wat
niet algemeen is."
Het boven halen van de herinne
ringen kan, dat ervoer dr. Leydes
dorff, 'ellendig' zijn. "Maar
zonder dat kunnen wij geen ge
schiedenis schrijven. Wij probe
ren natuurlijk zo respectvol
mogelijk met de herinneringen en
gevoelens van mensen om te gaan,
doch kunnen daarin ook falen."
Mensen die willen meewerken aan
deze studie over de ramp, kunnen
hun naam opgeven op het bureau
van de Eendrachtbode (tel.
01665-2752). Daarna neemt dr.
Leydesdorff - of één van de stu
denten die een speciale opleiding"
hebben gehad als voorbereiding
op dit studieonderdeel - contact
met u op. U kunt dan verdere vra
gen stellen. De betrokken student
zal met u een afspraak maken èm
met u een gesprek te houden. Er
zal u gevraagd worden te vertellen
over toen en over hoe u er nu te
gen aankijkt. Soms is een tweede
gesprek noodzakelijk. Dit alles
gebeurt alleen na uw uitdrukkelij
ke toestemming. Het verzamelde
materiaal wordt opgeslagen en is
alleen voor wetenschappelijk on
derzoek toegankelijk. Niemand
kan dus zomaar het verhaal van
een ander opvragen. Van het ver
schijnen van een boek wordt u
volledig op de hoogte gehouden.
"Wij dachten dat velen zouden
schrikken bij de gedachte aan een
student bij zich in huis, maar de
ervaring leert dat er wezenlijk
contact ontstaat. De studenten
zijn immers echt geïnteresseerd in
het verhaal dat hen verteld
wordt," aldus dr. Leydesdorff. Ze
zegt dat de studenten vol idea
lisme hebben gekozen om mee te
werken aan dit nuttige project.
Nuttig, omdat deze geschiedenis
anders verloren gaat. Daarom
doet dr. Leydesdorff een dringend
beroep op de inwoners van Tholen
en Sint-Philipsland om mee te
werken en een paar uur de tijd te
nemen voor die geschiedenis.
"Het lot van Tholen en Sint-
Philipsland is een deel van de ge
schiedenis van de ramp. Op de ei
landen heeft men zo een eigen
manier gevonden om met nog
steeds bestaand leed en verdriet
om te gaan. Daar hebben wij
respect voor, want het is immers
één van de meest getroffen gebie
den."
Piet Veerman ziet de thuishaven al in de Barenbrug-hal te Oud-
Vossemeer tijdens zijn openingsnummer 'sailing home'.
Advertentie I.M.
Een uur van tevoren zitten de eer
ste fans al in de Barenbrug hal in
Oud-Vossemeer. Gestadig komen
er mensen binnen, van jong tot
oud, totdat ruim 700 belangstel
lenden de tribune in de warme be
drijfshal bevolken. Gespannen
kijken ze naar het podium, waar
onder met ballonnen gevulde vis
netten een aantal Volendamse ar
tiesten zal optreden. Wat later dan
bedoeld opent voorzitter M.J.C.
Geluk van de stichting Promotie
Oud-Vossemeer de avond. Hij
kondigt als eerste een optreden
aan van De Twaalf Rovers. Deze
groep mannen, onderdeel van het
Volendams Operakoor, zingt een
aantal - vooral Russische - num
mers. Aanvankelijk is het publiek
weinig geboeid, de dirigent ver
zoekt zelts om wat meer stilte. Pas
bij de slotnummers wordt er luid
geapplaudiseerd.
De Volendamse band Next One
neemt het vervolgens over met
meer eigentijdse muziek. Maar
werkelijk enthousiast wordt het
publiek pas wanneer de eerste ar
tiest wordt aangekondigd: Annie
Schilder. Het is duidelijk waar
voor de mensen zijn gekomen. De
ex-BZN zangeres brengt verschil
lende bekende nummers. De zaal
hoort aandachtig toe, maar wordt
er kennelijk warm noch koud van.
Géén meezingen, meeklappen of
met de armen zwaaien. Annie
Schilder zelf bespeelt het publiek
ook niet, zingt slechts haar num
mers. Met een prachtige stem, dat
is waar.
Hoe anders is dan het optreden
van de laatste Volendamse artiest,
Piet Veerman. Van meet af aan
praat hij tegen het publiek, maakt
grapjes, lokt gejuich uit. Maar
ook hem lukt het nauwelijks de
zaal te bewegen om mee te zingen,
mee te deinen. Enkele trouwe fans
hebben de tribune vejdaten en
staan vóór het podium. Veerman
begint met zijn succesnummer
Sailin' Home. Het - rustige - pu
bliek geniet, dat is duidelijk. Een
stukje nostalgie komt los wanneer
Veerman een zeker twintig jaar
oud nummer van The Cats ten ge
hore brengt: One Way Wind. En
warempel, het slotlied Vaya con
dioz wordt meegezongen! Het
stijve publiek gooit de remmen
even los! "Pietje, Pietje," wordt
geroepen als verzoek om een toe
gift.
Aansluitend treedt Annie Schilder
een tweede keer op. Bekende klan
ken, want ze zingt bijna allemaal
oude nummers van BZN. Enkele
bezoekers maken een dansje op de
gezellige klanken. Het moet ge
zegd, het publiek geniet en daar
gaat het om. Tussen de optredens
door proberen velen - met succes
- een handtekening van de ar
tiesten los te krijgen. Tijdens de
show worden bloemen aangebo
den en de doorzetters krijgen de
handen van het publiek op elkaar
wanneer ze hun hartewens in ver
vulling zien gaan: e^n kus van An
nie Schilder of Piet Veerman.
In de Ned. Herv. Kerk in Tholen
werd zaterdag een herdenkings
avond gehouden, georganiseerd
door de "Ring Zeeland" van de
zangverenigingen der Gerefor
meerde Gemeenten.
Aan het programma werd mede
werking verleend door het gem.
koor De Lofstem uit Scherpenisse,
het gem. koor Sursum Corda uit
Middelburg, het Chr. gem. koor
Crescendo uit Tholen en het Dui
velands Mannenkoor, terwijl het
orgel werd bespeeld door Paul
Heyboer.
Voordat voorzitter Den Boer, het
welkomstwoord sprak, zongen de
aanwezigen staande twee couplet
ten van het Wilhelmus, waarna als
opening Psalm 77, vers 7 en 8 ge-
Toen kwamen de kinderen aan
bod. Vanaf de oude kleuterschool
aan het Van der Lek de Clercq-
plein vertrokken ze naar de haven
voor het oplaten van ballonnen.
Hieraan is een wedstrijd verbon
den. Over enkele weken zal be
kend worden, wiens ballon het
verst is gekomen.
Daarna werkte de jongens en
meisjes 10 spelletjes af, waarbij
iedereen dezelfde prijs kreeg. Het
ging om de eer. Van groep 3/4 was
Johan Eerland 1ste voor Colinda
Smits en Marco Klippel. In groep
5/6 werd Robert Steendijk win
naar voor de allebei gelijk eindi
gende Anke de Jong en Robert
Nieuwenhuize. In groep 7/8 zege
vierde Henri Zwerus voor Arno
Neele en Robbie v.d. Jagt.
Ringsteken vanuit een bakfiets kan een nat pak opleveren - tijdens de 5-mei viering in Scherpenisse gebeurde dat enkele keren.
Bevrijdingsdag begon in Scherpe
nisse met een muzikale rondwan
deling door het dorp en een
aubade op de Hoge Markt, met
medewerking van muziekvereni
ging Euterpe.
Vervolgens gaf A.J. Slager het
startsein voor de kinderspelen. De
peuters waren in hun hoekje druk
in de weer met spekjes happen,
visjes uit het water hengelen en
bussen gooien. De kleuters hiel
den zich bezig met de klompenra
ce, skippybal-race, was aan de lijn
hangen, zaklopen en stoelendans.
En de grotere kinderen speelden
geheel nieuwe spelletjes zoals de
schuiftafel, knikkerspel, pietjes-
boek, toren van Pisa e.d. De limo
nade werd met graagte gedronken
bij de uitzonderlijk hoge tempera
tuur. Na afloop kreeg ieder kind
een gepast geschenk.
De spelen voor volwassenen wer
den 's middags op de Hoge Markt
goed bezocht. Onder veel gejuich
kreeg men het juiste aantal deel
nemers voor de drie-in-één race.
Zittende op een bak moest men
ringsteken. Liep het fout, dan
kreeg de berijder van de bakfiets
water over zich heen. Dit onder
deel werd gewonnen door Jopie
van As en Niek Westdorp, op de
tweede plaats Antoine Slager en
Tineke v.d. Werf en derde werden
Gert-Jan v.d. Werf en Ans van Oe-
velen. Na het skiplank lopen en
hobbelfiets rijden stond de finale
van het schoofgooien op het pro
gramma. Bij de dames was de uit
slag 1. Tineke v.d. Werf en 2.
Mieneke Jansens; bij dfe heren 1.
Jan Bijnagte en 2. Jurjen Suurd.
's Avonds gaf Euterpe een Oranje
concert op de Hoge Markt. Dat
trok veel belangstelling. Op uitno
diging van de Oranjevereniging
gebruikte men daarna in het Hol
land Huis een verfrissing. Het
Oranjebal met medewerking van
The New Two bracht vele beentjes
op de vloer voor genoeglijk
dansplezier. De polonaise sloot
het feest af en daarbij werd
bestuurslid mevrouw Drent van de
Oranjevereniging door twee sterke
mannen door het Holland Huis
gedragen.
Na de proclamatie van het feest
door dorpsomroeper G. de Moed
verzorgden enkele muzikanten
van Euterpe koraalmuziek in de
Voorstraat.
De spelletjes werden na half elf
onderbroken voor de aankomst
van Merien van Prooijen met het
bevrijdingsvuur, dat hij in St. An-
naland had opgehaald. Met de
brandweerauto voorop werd hij
ingehaald, waarna de kinderen
vanuit de Voorstraat meeliepen
naar het Van der Lek de Clercq-
plein, waar het vuur werd ontsto
ken. De gehele dag brandde daar
een flinke gasvlam. Van Prooijen
had nog een brief van burgemees
ter Van der Munnik meegebracht,
die dhr. Van den Hoek voorlas.
Dezelfde tekst had de burgemees
ter in St. Annaland uitgesproken.
Daarna werden de spelletjes in de
Voorstraat vervolgd.
Het middagprogramma begon
met een voor Stavenisse hele grote
optocht. Bij de loopgroepen wa
ren er 11 deelnemers vanwie mevr.
Moerland met haar baby Jeffrey
de eerste prijs won voor haar leu
ke creatie Pierrot's. Gymnastiek
vereniging Kwiek kreeg de tweede
prijs eri Tina Fortuin de derde.
Er reden verder 42 versierde fiet
sen in de optocht mee. De prijzen
gingen naar Ralf Smits, Vera Veld
man en Henri Zwerus.
In de categorie grote wagens wa
ren er 4 deelnemers waarvan
jeugdvereniging Menora de eerste
prijs won voor de indianen van de
families Hoek en Van Haaften.
Derde werd de voetbalvereniging
S.C. Stavenisse.
Bij de kleine wagens(ll deelne
mers) zegevierden de families An-
heuglijke feit, dat ons land 45 jaar
geleden van het Duitse juk werd
bevrijd. Als inwoners van dit goe
de dorp, verheugen wij ons hier
over en maken ons op, dit op
feestelijke wijze te vieren. Wij roe
pen u op, de vlag uit te hangen en
zich klokke negen naar de Voor
straat te begeven. Met spelen voor
jong en oud zullen wij verder de
zen dag doorbrengen in ons ver
trouwde dorp. In de namiddag
zullen de bazuinen schallen en
den trommele zal worden gesla
gen. Hoort, hoort, zegt het
voort", aldus De Moed.
Via de Voorstraat liepen de deel
nemers aan de ballonnenwedstrijd
naar het havenplateau waar Van
den Hoek het sein gaf de ballon
nen de lucht in te laten. Daarna
begonnen de spelletjes voor de
kinderen in de Voorstraat die voor
deze gelegenheid was afgezet.
Op de haven in Stavenisse gingen op 5 mei ballonnen de lucht in.
De vijf-mei viering in Stavenisse
werd 's morgens aangekondigd
door dorpsomroeper Gatze de
Moed, die tussen 8 en 9 uur te
voet op de hoek van de straten de
mensen opriep feest te komen vie
ren. Zijn tocht door het dorp ein
digde op de hoek Van der Lek de
Clercqplein-Wilhelminastraat
waar kinderen en hun ouders zich
verzameld hadden om ballonnen
op te laten blazen.
"Burgers en burgeressen van Sta
venisse", zo begon De Moed's
tekst, geschreven door directeur
C. van den Hoek van de openbare
basisschool 'De Schalm', 'aan den
morgen van dezen blijden dag
doen wij u kond, dat onze geëer
biedigde vorstin Hare Majesteit
koningin Beatrix dezen dag, te
midden van volk en gezin, haar
10-jarig regeringsjubileum zal vie
ren. Tevens herdenken wij het
land. De optocht werd begeleid
door de koninklijke fanfare Acce
lerando uit St. Annaland.
Jeugdvereniging la Redoute sloot
met middagprogramma in de
Voorstraat af met volksspelen met
bijna 50 deelnemers. De kruiwa
genrace werd gewonnen door Piet
van Gorsel met 12.03 seconden 2.
Kees van Haaften 12.14 sec 3.
Jaap de Vos 12.68 sec
Het gooien van zandzakken werd
gewonnen door Jaap de Vos met 9
meter 2. Wim Fase 8.92 m 3. Mar
tin Neele 8.15 m.
's Avonds was er een gecostu-
meerde wielerwedstrijd met 31
deelnemers. Mevr. Beeke en dhr.
Steendijk wonnen de eerste prijs
voor mevr. Hoek en mevr. Van
Haaften. Derde werd Frans
Fortuin.
KT//:/
Bevrijdingsdag werd zaterdag
besloten met een Oranjebal in een
tjokvol dorpshuis de Stove. Het
was er heel gezellig, maar warm
met 275 belangstellenden.
driesse en Van den Hoek met
groente en fruit. Tweede werden
Arno Neele, Ad Moerland en Cy-
rille Steendijk als soldaten. Ilonka
en Angela van Vossen werden der
de met hun uitbeelding van David
en Lisa, de kabouters van de t.v.
Een aparte prijs was er nog voor
de paarden van de fam. Moer-
Zakkenlopen vormde een onderdeel van de spelochtend voor de kinderen in de Voorstraat te Sta
venisse.
