'De voortgaande
trek is niet goed'
'Als opgroeiend gezin
zit je beter in Tholen'
Vlakbij het zwembad
St. Maartensdijk
verliest het meest
Dichter bij werk en scholen
Burgemeester
en secretaris
ook in Tholen
Tholen en St. Annaiand in trek
De voortgaande en eigenlijk nog stijgende trek naar
Tholen vanuit de andere kernen op het eiland is op
de lange termijn geen goede ontwikkeling, staat er
in de nota 2000, de omstreden beleidsvisie van b
en w voor de negentiger jaren.
Voor de zes andere kernen levert die migratie nu al
gevolgen op: het aantal kinderen daalt. Voor Tholen
betekent - op langere termijn bezien - een verzwak
kend westelijk gebied van de gemeente mogelijk
ook een negatieve impuls, aldus b en w.
In de gemeenteraad is al gesproken over een enque-
te naar de beweegredenen van de mensen die op
het eiland verhuizen. De afdeling bevolking wil daar
mee in 1990 een begin maken.
Nog in het oude jaar, 1989, informeerden we bij vier
gezinnen uit het meest westelijke punt van de ge
meente, Stavenisse en St. Annaiand, wat hun rede
nen waren om naar Tholen te verhuizen. Twee al
meer dan tien jaar geleden, de andere van kortere
datum.
Piet en Cora Stols-Polderman, hij 35 en zij 33, met twee kinderen van 4 en 1
jaar. Beiden zijn afkomstig uit Sint-Annaland en ze wonen al dertien jaar in Tho
len, nu in de Garnalenstraat.
In ongeveer dezelfde leeftijdscategorie als Piet en
Cora Stols vallen Johan en Ina Moerland-Overbeeke.
Hij 36 en zij 34, ook met een zoon en een dochter.
Zij wonen sinds 12 jaar in Tholen, eerst in een huur
huis in de Garnalenstraat en later kochten ze een
woning in de Jan van Bloisstraat.
Iemand die wel een zeer bijzondere reden had om
naar Tholen te verhuizen is mevrouw J.M. Keur-
Heyboer. Ze is 40 jaar, getrouwd met de 42-jarige
F. Keur en samen hebben ze twee dochters en een
zoon. "En een poes," zegt de hele familie.
Uit de voorlopige stand van de binnenverhuizingen
blijkt, dat St. Maartensdijk evenals vorig jaar weer
het hoogste aantal inwoners naar de andere kernen
op het eiland ziet vertrekken: - 13 tegenover - 16 in
1988.
Een familie die vier jaar geleden bewust voor Tholen
koos, is het uit Stavenisse afkomstige gezin Hage-
Ollebek. Samen met hun vier zonen en twee doch
ters kwamen J. Hage (51) en E. Hage-Ollebek (46)
in de Mossellaan wonen.
g Nieuwjaarswensen 1990
Burgemeester H.A. van der
Munnik wil over de keuze
van Tholen als woonplaats
wel Zijn mening als 'inwoner
van Tholen' kwijt, maar niet
als burgemeester. "Het was
voor ons, toen we 3 1/2 jaar
geleden naar Tholen kwa
men, als gezin Van der Mun
nik noodzaak om zo snel
mogelijk een tijdelijke, be
taalbare woning te vinden. In
het belang van mijn functio
neren als burgemeester én
als vader van een gezin za
gen we het niet zitten om
steeds op en neer te reizen
naar het noorden van het
land. En aangezien onze wo
ning daar nog niet verkocht
was, bleken er voor de hier
beschikbare ambtswoning
geen mogelijkheden, wat
mijn familie betreft.
De bovenwoning aan de
Hoogstraat, die onmiddellijk
beschikbaar was, was voor
ons een goede oplossing. De
kinderen moesten in augus
tus in Tholen naar school,
dus onze beslissing was snel
gemaakt. Waarom de nieu
we woning dan toch ook
weer in Tholen? We zijn in
ons leven al zo vaak ver
huisd. En omdat we hier nu
al drie jaar woonden en er
goede mogelijkheden waren
voor de nieuwe woning, leek
het ons logisch om hier ge
woon te blijven. Maar wel
licht waren we, als ons adres
in een ander dorp was ge
weest, daar gebleven."
De dit jaar uit Zierikzee geko
men nieuwe gemeentesecre
taris A.G. Izeboud wilde niet
op zijn keuze voor Tholen als
woonplaats ingaan. "Er is
niets geheimzinnigs aan. De
raadsleden kennen mijn mo
tivatie voor de keuze van
Tholen, maar het publiek ziet
mij toch als de gemeentese
cretaris en zal daar anders op
reageren."
De fam. Stols-Polderman verhuisde van St. Annaiand naar Bergen op Zoom en ging vervol
gens naar Tholen.
Cora ging vroeger naar de Ge
meentelijke Mavo en toen al
vond ze Tholen leuk. "Meer dan
eens dacht ik: daar zou ik willen
wonen, vooral in de binnenstad.
En we waren toch behoorlijk op
Tholen georiënteerd. Als we op
zaterdagavond uitgingen was
dat naar de Winnetou-bar, met
een stel vrienden en vriendin
nen. Ik werkte toen al als zieken-
verzorgster in het ABG, maar
uitgaan deden we niet in Bergen
op Zoom."
Maar toen Piet en Cora trouw
den kwamen ze niet op Tholen
terecht. Piet zat in dienst en Co-
ra werkte in de verpleging; er
was geen auto, dus ze kozen
voor een woning dicht bij haar
werk. Een bovenwoning in Ber
gen op Zoom. "We wisten dat
we daar niet konden blijven en
ook dat we niet in aanmerking
kwamen voor een gewoon huis.
Als we daar bleven, zouden we
een flat krijgen. Maar we kwa
men terug naar het eiland. Sint-
Annaland was eigenlijk te ver
weg omdat ik nog steeds met
het openbaar vervoer ging, dus
toen er een kans in Tholen
kwam, kochten we daar een
huis."
Eigen kamertje
Cora ging op een bepaald mo
ment toch in Sint-Annaland wer
ken. in De Schutse draaide ze
weekend- en nachtdiensten en
als zij moest werken logeerde
Piet in zijn ouderlijk huis. "In m'n
eigen kamertje," zegt hij met een
gevoel van nostalgie. Ondertus
sen was het gezinnetje gegroeid,
Piet had werk bij Coppensjin-
middels bij Philip Morris) en ook
andere familieleden waren naar
Tholen verhuisd. "Vooral voor
m'n vader, die een echte Sutal-
lander is, was dat in het begin
nogal wat. Maar nu hebben ze
het prima naar hun zin. Twee van
hun drie dochters wonen inmid
dels hier," vertelt Cora. In Sint-
Annaland hebben zij en Piet nog
een vaste vrienden
kring en die ontmoeten ze regel
matig.
"Vooral tijdens zulke ontmoetin
gen merk ik, dat we van Sint-
Annaland weg zijn," zegt Cora.
"Ik merk gewoon dat men in
zo'n dorp veel meer van elkaar
weet. En dat is zowel positief als
negatief." Zelf zegt zij, nooit
meer uit Tholen weg te willen.
Piet is hier actief in de Natuur-
vereniging, met name in de vo
gelwerkgroep. Verder is hij dia
ken van de Gereformeerde Kerk.
Cora is lid van de bijbelstudie
club van de kerk. Op de vraag of
ze weer zou willen werken, geeft
ze een voorzichtig antwoord.
"Eerst alles eens bekijken. De
kinderen zijn nog klein, ik maak
zelf kleertjes en Piet werkt nogal
onregelmatig door de ploegen
dienst."
Meer Thoolse
Ze vinden zelf dat ze in Tholen
prima wonen, gaan nogal eens
uit naar de voorstellingen van Uit
op Tholen. Cora zegt, zich meer
Thoolse dan Sint-Annalandse te
voelen. Er zijn verschillende
voordelen om, met een opgroei
end gezin, aan Tholen de voor
keur te geven: beter openbaar
vervoer indien dat nodig is, een
zwembad dicht in de buurt. Cora
wil graag kwijt dat ze voor de
toekomst van de kinderen ook
de betrokkenheid van de basis
school bij een kerkelijke gemeen
schap kiest. "De C.N.S. De
Regenboog en de Geref. Kerk, ik
denk dat deze combinatie be
langrijk is voor ons gezin.
"Maar," dat willen beiden nog
graag kwijt, "we vinden het bij
zonder gezellig om bijvoorbeeld
met een braderie naar Sint-
Annaland te gaan. Dan zie je
weer een heleboel bekenden."
Wat de gemeente moet doen om
de bewoners te stimuleren daar
te blijven? "De voorzieningen
die er zijn, sterk maken, zodat er
niets ingeleverd behoeft te wor
den."
Groot voordeel
voor kinderen
Johan ging vanaf de eerste klas
in Sint-Annaland op school,
daarvóór waren zijn ouders be
roepshalve veel onderweg. Ina is
een echte Sint-Annalandse. Ook
dit stel ging door het werk van
de man - technisch specialist in
dienst - elders wonen na hun
trouwen. In Geldrop, maar daar
woonden ze zevenhoog in een
flat. En aangezien Johan en Ina
hun kinderen graag die vrijheid
gunden die ze zelf als kind ken
den, was het voor hen geen pro
bleem daar vandaan naar elders
te verhuizen.
Johan kreeg werk in Bergen op
Zoom en in eerste instantie ke
ken ze daar naar een huis of in
Halsteren. Aangezien dat nogal
wat problemen opleverde, werd
voor Tholen gekozen, want daar
kregen ze gemakkelijk een huis.
Eigenlijk was er geen speciale re
den om naar Tholen te komen,
maar er moet wél een heel gron
dige reden voor het echtpaar
Moerland zijn om er nu weg te
gaan. De oudste zoon Leon zit in
Bergen op Zoom op de Roncalli
scholengemeenschap. "Hij kan
lekker op de fiets. Een groot
voordeel voor zo'n kind, want in
reizen met het openbaar vervoer
gaat ook weer tijd zitten." Ook
de aanwezigheid van het zwem
bad in Tholen is belangrijk voor
Leon en Cindy. Van de andere
sportvoorzieningen maken ze
weinig gebruik. Vader Johan is
de sportfiguur in de familie.
Familie
Ina en Johan gaan nog dikwijls
naar Sint-Annaland terug. De fa
milie wordt elk weekeinde be
zocht en nadat er deze zomer
een ernstig ongeval in de familie
Overbeeke gebeurde, gaat Ina
vaker naar huis. "Ik heb daar
echt behoefte aan, want ik wil
toch nog over mijn broer praten
en in Tholen kende niemand
hem. In Sint-Annaland, in zo'n
kleine gemeenschap, blijkt de
band dan heel hecht. Wellicht
dat dit in Tholen ook bestaat,
maar dat weet ik niet zo. Ik vind
de sociale betrokkenheid een po
sitieve ervaring, maar op andere
momenten ben ik blij dat we hier
wat minder 'gecontroleerd' wor
den."
De familie Moerland-
Overbeeke trok van St. An
naiand naar Geldrop en van
daar naar Tholen.
Drie van de vier gezinsleden van de fam. Keur-Heijboer, die van Stavenisse naar Tholen ging.
Sinds drie jaar woont het gezin
in de Garnalenstraat en die keu
ze heeft een medische achter
grond. Door een ongeval acht
jaar geleden kreeg mevrouw
Keur een blessure aan haar rug,
waarvoor ze als therapie weke
lijks enkele keren moest zwem
men. De afstand naar Bergen op
Zoom was in de winter vanuit
Stavenisse een steeds groter
probleem. "Ik kreeg het gevoel
dat ik op een bepaald moment
meer in de auto zat dan thuis.
Dus toen ik op een keer bij ken
nissen kwam, die vanuit Stave
nisse naar Tholen waren
verhuisd, ervoer ik hoe fijn het
was zo dicht bij het zwembad te
wonen."
De gemakken van het in Tholen
wonen gingen prevaleren, on
danks het feit dat Keur zelf altijd
vond dat er maar één goede
plaats was om te wonen en dat
was Stavenisse. Mevrouw Keur
komt oorspronkelijk uit Oud-
Vossemeer, maar in haar vorige
woonplaats had ze het prima
naar haar zin. "De mensen ken
nen je er goed. En omdat ik we
gens mijn kwaal aan huis
gebonden ben, ben ik aangewe
zen op contacten die in de
naaste omgeving liggen. Als je
bijvoorbeeld ergens zou kunnen
werken, is dat anders.
Gemakken
Ondanks dat Frans Keur Tholen
niet zo zag zitten, heeft hij het er
nu naar zijn zin. "Ik heb altijd el
ders gewerkt, lag meestal een
hele week in de kost. Dus wat de
problemen van die afstand naar
bijvoorbeeld een zwembad be
treft, daar had ik er geen erg in.
Maar nu we in Tholen wonen en
ik hier ook werk, komen de ge
makken naar voren. Voor de kin
deren zijn er gewoon meer
mogelijkheden om bijvoorbeeld
naar een club te gaan, eens een
bioscoop te bezoeken of lid van
de scouting te worden."
Zoon Erwin is eigenlijk de enige
die er met de verhuizing naar
Tholen een beetje op achteruit is
gegaan. Hij moet nu namelijk
naar de TSG in Sint-
Maartensdijk. Maar aan zijn vro
lijk gezicht is niet te zien dat hij
daaronder lijdt.
Of de familie terug zou willen?
De jeugd in elk geval niet. En de
ouders? "Als je teruggaat, is het
toch veranderd. Je vindt het er
nooit meer zoals het was en ze
hebben het wel over leegloop,
maar stiekemweg zie je, als je in
Stavenisse komt, toch veel nieu
we gezichten," zegt mevrouw
Keur. Het toerisme brengt na
tuurlijk ook gezelligheid mee, is
hun mening. "En het sfeertje
aan de kaai is iets bijzonders,"
moet Keur nog even kwijt.
Poortvliet, Scherpenisse en Sta
venisse hadden per 1 december
ook weer een negatief saldo met
respectievelijk -11, -6 en -4 bin
nenverhuizingen. Vorig jaar was
dat -14, -4 en -15.
Aan de positieve kant zitten Tho
len, St. Annaiand en Oud-
Vossemeer. Opvallend is, dat
Tholen nu aanmerkelijk lager uit
de bus komt dan vorig jaar: 8
in plaats van 43. Bij de bin
nenverhuizingen komt St. Anna-
land met +21 tot nu toe als
hoogste uit de bus tegenover vo
rig jaar +6. Oud-Vossemeer is
ook meer in trek bij andere ei
landbewoners gezien het positie
ve saldo van 5 tegenover vorig
jaar 0.
De binnenverhuizingen (het sal
do van de vestigingen uit andere
kernen op het eiland minus het
aantal vertrokken mensen naar
andere kernen) ziet er als volgt
uit. De eerste kolom geeft het
saldo per 1 december 1989 aan,
de tweede het resultaat over
heel 1988:
1989
1988
8
43
-11
-14
- 6
- 4
- 13
-16
- 4
-15
21
6
5
0
Kernen
Tholen
Poortvliet
Scherpenisse
St. Maartensdijk
Stavenisse
St. Annaiand
Oud-Vossemeer
Van het totale bevolkingsver
loop (geboren, overleden, ver
trokken en ingekomen, ook
buiten de gemeente) geven de
voorlopige cijfers aan, dat de ge
meente Tholen als geheel ge
groeid is met 20 inwoners.
Hiervoor waren echter de cijfers
tot en met september nog maar
beschikbaar, zodat het vierde
kwartaal er nog bij komt.
Per kern is het totale bevolkings
verloop per 1 oktober:
Tholen 27
Poortvliet -12
Scherpenisse - 3
St. Maartensdijk -17
Stavenisse - 1
St. Annaiand +13
Oud-Vossemeer +13
Mevrouw Hage komt oorspron
kelijk uit Uitgeest, maar door
haar beroep als verpleegster (zij
het via omwegen) trouwde ze
met de rasechte Stavenissenaar
Hage. Hij was deels zelfstandig,
deels in loondienst en mevrouw
Hage ging ook mee naar het
land. De kinderen werden in Sta
venisse geboren en zij had er
nooit moeite mee om daar te
wonen. "Als buitenstaander
moet je jezelf geven, want als je
dat niet doet blijf je een vreem
de."
De heer Hage had, toen hij in
Stavenisse woonde, veel maat
schappelijke functies: 14 jaar
ambtsdrager in de Hervormde
Gemeente, bestuurslid van de
Chr. Mavo en De Veste. "Dus
mijn gezin zat nogal eens alleen.
Op dit moment heb ik bewust
afstand van dergelijke functies
genomen, want onze kinderen
en mijn vrouw gaan op dit mo
ment voor." De keuze van een
verhuizing naar Tholen werd ei
genlijk elf jaar geleden al ge
maakt, er was hun zelfs al een
woning toegewezen. Maar door
het overlijden van een der
ouders bleef men toch in Stave
nisse wonen.
Werk
De motivatie bleef echter
bestaan: dichter bij het werk in
Bergen op Zoom wonen. Hage is
als chef goederenontvangst
werkzaam bij General Electric
Plastics. Hij is zelfs één van de
pioniers, waarvoor hij van de di
rectie een plaquette kreeg.
Naast de afstand naar het werk
ging ook de afstand naar de
scholen voor voortgezet onder
wijs een rol spelen. Zoon Jaap
ging naar de grafische school in
Rotterdam en die afstand was
vanuit Stavenisse erg moeilijk te
overbruggen. Maar ook het
schoolgaan van de andere kinde
ren ging steeds meer geld
kosten. "Dat moet je niet onder
schatten," aldus de ouders.
"Hier wonen we vlak bij een
bushalte, en al die uurtjes reizen
gingen uiteindelijk van hun stu
dietijd af. Toen de kinderen klein
waren, vonden we Stavenisse
prima, hoewel er weieens ge
zucht werd als we weer met kin
deren naar het ziekenhuis
moesten. Want dat heb je in een
groot gezin, en dan lag Bergen
op Zoom ook ver weg.
Dus we zijn echt niet wegge
gaan omdat er in Stavenisse een
bepaalde bekrompenheid is, zo
als sommigen beweren. Wellicht
is er door de kleinschaligheid
een bepaalde controle, maar dat
vind je op het moment dat je er
woont heel normaal," meent de
familie Hage. "Het is van ons
echt puur om praktische rede
nen gebeurd, die verhuizing."
Binnenvallen
De kinderen zouden, misschien
met uitzondering van één van de
dochters, niet graag meer terug
willen. Het zijn enthousiaste ge
bruikers van De Spetter. Wat wel
gemist wordt, meent een van de
dochters, is het zo maar gezellig
bij iemand 'binnenvallen'. De kin
deren Hage bezoeken en be
zochten de C.N.S. De
Regenboog. "Voor ons een be
wuste keuze," aldus de ouders.
"We kunnen ons daar uitste
kend bij thuisvoelen."
De familie Hage erkent, dat ook
zij meewerken aan de terugloop
van de bevolking in de kleine ker
nen. Maar ze willen wél kwijt dat
b. en w. er goed aan zouden
doen om het toch voor de be
jaarde inwoners van die kernen
zo geriefelijk mogelijk te maken.
"Juist voor die mensen is het
een bezwaar dat zij niet alleen
hun eigen huis, maar ook nog
eens hun eigen dorp moeten ver
laten. Dat zijn hele ingrepen. Het
zou dus verstandig zijn om daar
voor voorzieningen te treffen. En
natuurlijk moeten de busverbin
dingen intensiever gemaakt wor
den. Het moet niet zo logisch
gevonden worden dat er wel een
auto beschikbaar is. De voorzie
ningen die er zijn, moeten blij
ven."
Zes van de acht leden van het gezin Hage-OHebek dat van Stavenisse naar Tholen trok.
