Potttiepreventieplan voorspelt:
Oesterdam in zomer overbelast
Jachtrecht
buiten de
discussie
Slordige omgang
met afvalstoffen
Beton storten
Herfst - 1989
Op de 'Buddingkerk-boerderij'
VVD voorbarig
met vestiging
politiebureau
LEDEBOERIANEN (16):
Donderdag 19 oktober 1989
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
11
Botsende belangen. Die twee woorden duiken regelmatig op in de nota 'Politiepre-
ventie rond het Zoommeer' die donderdag werd overhandidgd aan burgemeester
H.A. van der Munnik. Botsende belangen tussen vormen van recreatie en beroeps
uitoefening, visserij, beroepsvaart. Tussen recreatievormen onderling: duiksport-
vaarsport, surfsport en zwemsport.
Surfplaatsen
Neemt de Betho
plantsoenendienst
van Tholen over?
Het waterschap
loopt niet voorop
Toename diefstallen
Veel garages bezocht voor MIP-project
Hinderwet
Vliegtuig
door J.M. Vermeulen
Vader van Dijke
Instituering
Het gebied is via de aanleg van
dammen verder ontsloten. Re
creanten vestigen zich spontaan in
gebieden waar ruimte en water is
en mogelijkheden zich te verpo
zen, gewenst of ongewenst. Om de
nadelige gevolgen te voorkomen
doet de politie in de nota voorstel
len 'Als te voorzien is dat beroeps
vaart en pleziervaart met elkaar in
aanraking komen, besteedt dan
aandacht aan te verwachten knel
punten", stelt de nota bijvoor
beeld. In de plannen voor de
Oesterdam dienen beleidsmakers
rekening te houden met hoe re
creanten zich gedragen. "In 1988
is bijvoorbeeld al gebleken dat een
nog maagdelijk gebied als de
Oesterdam door mensen in ge
bruik wordt genomen en dat ze
zich op die plekken vestigen waar
ze dat prettig vinden". In het rap
port worden de ontwikkelingen
die in de verschillende deelgebie
den verwacht worden eens op een
rijtje gezet. Zo wordt een opsom
ming gegeven van deze plannen
voor het gebied rond de Philips-
dam (gemeenten Bruinisse en
Sint-Philipsland): -regulering
doorgaand verkeer en bestem
mingsverkeer, doorgangsuitbrei
ding pleziervaart, ontwikkeling
van natuurgebieden, de Plaat van
de Vliet (zowel als natuurgebied
als op toeristisch gebied), ontwik
keling van surfplaatsen en oever
recreatie, regulering beroepsvaart,
regelen van betreden platen en het
zagers spitten.
Voor het Zoommeer: -bevorderen
van dagrecreatie, aanleggen en
uitbreiden van jachthavens, be
vorderen van sportvisserij, aanleg
van surfplaatsen, ontwikkeling
van natuur- en vogelgebieden, re
geling beroeps- en pleziervaart
Oosterschelde: -regeling van de
beroepsvisserij (schaaldier-
schelpdier- en platvisvisserij), re
geling bescherming van natuur
waarden voor vogels en visstand
(bewaren kraamkamerfunctie
door aanwijzing van natuurmo
nument), uitbreiding van plezier
vaart en uitbreiding van aantal
jachthavens, uitbreiding oeverre
creatie langs het gehele gebied,
stimulering van de sportvisserij,
regelen van zagers spitten en zee
kraal snijden. In het hoofdstuk
risico-verwachting voorspellen de
notaschrijvers dat bij het stimule
ren van de recreatie in het gehele
Het bestuur van het waterschap
bekijkt een voorstel van hoofdin-
gelande H. van Westen uit Poort
vliet om jachtrecht-zaken niet
meer in de openbare algemene
vergadering te behandelen. "Het
bestuur is capabel genoeg om der
gelijke zaken te regelen. Een ken
nisgeving voor de
hoofdingelanden bij de ingeko
men stukken is voldoende", zei
Van Westen.
Dit naar aanleiding van opmer
kingen van L.J. Koopman uit St.
Maartensdijk en E. Hage uit
Scherpenisse over de verlenging
van jachtrecht aan de Liniedijk
van W.D. van Doorn uit Poort
vliet en D. van Doorn uit Liempde
voor een periode van zes jaar. Het
ging om 70.23.44 ha voor 2 gulden
per ha of 134 gulden totaal in de
omgeving van Poortvliet-zuid, de
1500 Gemetenpolder, de Weihoek,
alsmede de polders Leguit en Oud
Kijkuit.
Voor 3.37.80 ha zou de verlenging
volgens de gebroeders Van Doorn
niet moeten plaatsvinden wegens
overdracht aan de aangrenzende
jachthebbende E. Elenbaas uit
Scherpenisse 'aan wie dit gedeelte
reeds werd onderverhuurd'.
Koopman verwonderde zich over
dat laatste, want volgens hem mag
onderverhuur niet. E. Hage vond
134 gulden voor een jachtrecht-
voorstel van vijf pagina's tekst te
weinig. "Er is een hogere dekking
van de administratiekosten no
dig", vond Lies Hage.
"We zouden wel 20 in plaats van
2 gulden moeten rekenen als we
onderverhuur willen controle
ren", antwoordde de dijkgraaf.
"We laten dat aan de jagersvere
niging over, die een deel van het
werk voor ons doet. Verder is dit
jachtrecht een stukje goodwill
naar de mensen toe."
De algemene vergadering van het
waterschap in het Holland Huis te
Scherpenisse werd voor het eerst
bijgewoond door het nieuwe
hoofd van de technische dienst,
J.A. Dees uit Vlissingen. Hij volgt
officieel pas per 1 februari M.J.
Giljam op, maar per 1 december
begint hij al een een inwerkperio-
de.
De zomer had wel mogen blijven.
Dan had ik meer nog kunnen schrijven
over dat zeldzaam, prachtige weer.
Heeft u daar ook zo van genoten?
Dat wordt, helaas, nu afgesloten.
Maar die soort zomers wil ik meer.
Want nu is echt de herfst gekomen.
'k Zie het aan heesters en aan bomen.
Hun Blad'ren worden geel en bruim.
Dan vallen ze, door wind en regen,
waardoor het glad wordt op de wegen
en straks heb ik een kale tuin.
't Wordt kil en guur, met najaarsstormen,
't Is herfst - en wel in al zijn vormen.
Te veel aan mist, maar zon tekort.
Men kan nu weinig goeds verwachten,
wel bamisweer en vrieskounachten
en angst, omdat het winter wordt.
De vogeltrek is al begonnen.
't Lijkt ogenschijnlijk onbezonnen
wat elke vogelsoort hier doet.
Ik zag er veel, misschien miljoenen,
die bij het wisselen der seizoenen
naar 't zuiden gaan, omdat het moet.
Als ik nu mijn gevoel liet spreken
dan zou ik -tijdens winterweken-
ook wel naar 't zuiden willen gaan.
Om pas in 't voorjaar terug te komen
als 't jonge groen komt aan de bomen
en ik de lentezon zie staan.
P.M. van Eekelen.
WSBÊÊKÊÊÊtÊÊBSÊStKÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊm
Drs. A. Rook van het ministerie van justitie overhandigt het beleidsplan aan burgemeester H.A.
van der Munnik.
gebied mensen uit de randstad, uit
het Brabantse en uit de agglome
ratie Antwerpen massaal gebruik
zullen maken van het aanbod.
Mensen vestigen zich spontaan
'alvorens er nog maar enige rege-
B en W zijn van plan om het on
derhoud van openbaar groen op
Tholen uit te besteden aan de so
ciale werkplaats de Betho. Hier
over hoeft geen btw betaald te
worden en dat spaart de gemeente
18.5170 uit. Die omzetbelasting
zou wel betaald moeten worden
als de Betho diensten verricht op
de begraafplaatsen. Daarom wil
de gemeente Tholen de begraaf
plaatsen in eigen beheer onder
houden, aldus het college op
vragen van de SGP-fractie.
"Het waterschap Tholen loopt ze
ker niet voorop bij de uitvoering
van principe-afspraken over het
beheersplan openbaar groen bui
tengebied." B en W zeggen dat op
vragen van de PvdA-fractie in de
gemeenteraad. Het college heeft
hierover onlangs met het bestuur
van het waterschap gesproken.
"Staatsbosbeheer daarentegen
houdt zich spontaan aan de af
spraken. Feit is, dat uitvoering van
het beheersplan voor het buiten
gebied bij de desbetreffende eiger
naren en beheerders niet kan
worden afgedwongen. De sug
gestie om de individuele beheer
ders te vragen om zelf een kap- en
beplantingsplan te maken, achten
wij niet zinvol. Wij zullen ons
concreet richten op de uitvoering
van het door de gemeenteraad
vastgestelde beheersplan", aldus b
en w van Tholen.
De VVD-raadsfractie wil spoedige
verwezenlijking van een nieuw po
litiebureau in Tholen, maar b en
w vinden dat de liberalen veel te
vroeg met een uitgesproken me
ning komen.
"Los van de vraag of op dit mo
ment een geschikte plaats in de
stadskern van Tholen aanwezig is,
achten wij een dergelijke stelling-
name voorbarig. Over die zaken
zijn we in gesprek met de korpslei
ding en de districtscommandant.
Wij achten het alleen al om die re
den onverstandig om die bespre
kingen te doorkruisen met
definitieve standpunten. De VVD
neemt op voorhand aan, dat voor
de kern Tholen gekozen moet
worden", aldus b en w.
ling is getroffen'. Deze vaststelling
stoelt op de metingen die in 1988
in opdracht van de provincie Zee
land zijn verricht op en bij de
Oesterdam. Daaruit bleek dat
voor de officiële opening van de
dam "recreanten op bepaalde
plaatsen zaten, watersport bedre
ven, pieren en zagers spitten, hun
voertuigen plaatsen waar dat niet
kon, verstrikt raakten in gebieden
waar de beroepsvisserij het pri
maat heeft. Het is te verwachten
dat dit nieuwe -nog maagdelijke
gebied- in het zomerseizoen wordt
overbelast".
Over het te verwachten verkeer
zegt de nota dat in de zomer
maanden de doorstroming van
het doorgaande verkeer in gevaar
zal komen. "Nu reeds is zichtbaar
dat recreatief verkeer en vracht
verkeer met elkaar in 'botsing' ko
men en elkaar derhalve niet geheel
verdragen". De druk op de na
tuurmonumenten zal ook toene
men. Als knelpunt signaleert de
politie het spitten van zagers in
oester- en mosselpercelen.
Ook diefstallen zullen toenemen,
zo is de verwachting. Bij massaal
recreëren wordt dat gemakkelijker
en bovendien zijn de mensen dan
minder alert, aldus het rapport.
Onder meer deze verwachte ont
wikkelingen zal een groter beroep
inhouden op de politie. De poli
tiesterkte is daaraan niet evenre
dig. "Toch meent de politie dat er
voor haar een belangrijke rol is
weggelegd in de regulering van
onder andere botsende belangen
in de recreatiesfeer, de beroeps
sfeer en de sfeer van het leef
klimaat".
Nog geen derde van de bedrijven die vorig jaar door milieu-ambtenaren
van de provincie of de gemeente zijn bezocht, geeft het vrijkomende
chemische afval of de afgewerkte olie volledig volgens de voorschriften
af.
Dit blijkt uit een overzicht van het
meerjarig intensiveringsprogram
ma handhaving wetgeving chemi
sche afvalstoffen(MIP). Een
probleem apart vormen de zoge
naamde olie/water/slibmengsels.
Met het project proberen provin
cie en 16 Zeeuwse gemeenten een
milieuverantwoorde bedrijfsvoe
ring te verwezenlijken.
Bij de 444 bezochte bedrijven
komt per jaar ongeveer 310 ton
chemisch afval vrij en 575 ton af
gewerkte olie. Van het chemische
afval is 1/4 volledig verantwoord
afgegeven(aan een inzameldienst,
een WCA-vergunninghouder of
aan de gemeentelijk depot), van
de afgewerkte olie 3/4. De rest
wordt niet volgens de regels afge
geven.
Volgens het provinciaal bestuur
bestaat er een groeiend milieube
sef, maar aan de andere kant stel
len de bedrijven zich vaak
onwetend op als het gaat om de
Wet chemische afvalstoffen.
Van de 444 bezochte bedrijven
zijn er 368 hinderwetplichtig: 243
hebben een toereikende vergun
ning, 67 een niet-toereikende en
58 helemaal geen. Een derde van
de ondernemingen met vergun
ning leefde de voorschriften ech
ter niet na.
Van de 444 zouden er 47 een ver
gunning krachtens de Wet veron
treiniging
oppervlaktewateren(WVO) moe
ten hebben. Nog niet allemaal vol
doen ze hieraan. Geschat wordt
dat er in Zeeland op jaarbasis
zo'n 25 tot 50 kilo kwik, 4 kubieke
igeter ontwikkelaar/fixeer en 5
kubieke meter koelvloeistof/anti
vries in het riool verdwijnt.
De meeste in het kader van het
MIP-project bezochte bedrijven
zijn garages^SVo). Verder druk
kerijen, agrarische dienstverlenen
de bedrijven, tandartsen,
foto-ateliers en schilders- en aan
nemersbedrijven.
Binnenkort worden de bedrijven
die niet aan de regels voldoen, op
nieuw bezocht. In de derde fase
van het MIP-project, voorjaar
1990, zal zonodig worden opgetre
den tegen ondernemingen die hun
chemische afvalstoffen of afge
werkte olie dan nog tegen de re
gels in verwerken.
De Kustwacht heeft een vliegtuig
ingezet om milieu-overtredingen
te constateren. Bij een landelijke
controle in diverse havens in de
kustprovincies zijn acht olielozin
gen vanaf schepen geconstateerd.
In drie gevallen kon de veroorza
ker worden achterhaald: er zijn
twee processen-verbaal opge
maakt en een ernstige waarschu
wing gegeven.
Rijkswaterstaat bezocht nog 150
bedrijven, waarvan er 9 zich niet
hebben gehouden aan de voor
schriften van de lozingsvergun
ning voor schadelijke chemische
stoffen. Tegen 4 is proces-verbaal
opgemaakt en 5 zijn schriftelijk
gewaarschuwd.
Bij twee bedrijven zijn werkzaam
heden die werden uitgevoerd zon
der vergunning op grond van de
Wet Verontreiniging Oppervlakte
wateren stilgelegd. Het ging om
gritstraalwerkzaamheden en het
afsteken van pokken en verf van
een steiger. Rijkswaterstaat houdt
naast dagelijkse controles onaan
gekondigd landelijke acties.
üüüff?
«MÉiÉiliM
Vlak voor het oude Ten Anker, dat gaat verdwijnen, wordt de fundering gelegd voor het nieuwe verzorgingstehuis.
gedeelte van de woningen kan tij
dens de nieuwbouw overigens
blijven staan.
Vlak voor het oude Ten Anker
wordt er beton gestort voor het
nieuwe verzorgingstehuis in Tho
len. De fundering is al een eind
gevorderd. De bouwvakkers van
aannemingsbedrijf Adr. de Kok
uit Bergen op Zoom troffen het
goed met de fraaie nazomer.
Met de voortgang van het werk is
ook een deel van de vijver dicht
gegooid. Stef Hoven haalde daar
een maand geleden met een kruis-
net nog 180 visjes uit en zaterdag
haalde hij er nog eens 160 uit het
water. Tachtig procent daarvan
zijn rietvoorns, verder karpers
met een exemplaar van 68 centi
meter en goudkarpers. Alle 340
vissen zijn overgebracht naar de
Vest.
Stef Hoven stelt alle pogin
gen in het werk om alle vis uit de
vijver te krijgen voordat die volle
dig wordt dicht gegooid.
Het eerste blok bejaardenwonin
gen in de Machteld van Gel-
restraat is binnenkort ook nodig
voor de bouwplannen van Ten
Anker. De helft van de 20 huizen
is al leeg. Een gedeelte van de
oudere bewoners wil verhuizen
naar de 22 nieuwe aanleunwonin
gen die ervoor in de plaats komen.
De jongere huurders hebben bijna
allemaal vervangende huisvesting
elders in Tholen gevonden. Een
Was er eerst maar toestemming
voor de bouw van 12 aanleunwo
ningen, inmiddels heeft de ge
meente Tholen een aanvullende
toewijzing van 10 huizen gekre
gen, zodat het project van Beter
Wonen vlakbij het nieuwe Ten
Anker kan doorgaan.
Staande in een hoekje van de
woonkamer staat Pieter te pre
ken. Sint-Philipsland staat ver
steld. En aldus worden de twee
eerste tekenen, die Pieter
gesteld heeft, vervuld: Pieter
krijgt toehoorders en God opent
Zijn Woord. Voor het vinden van
een vaste plaats, een geschikte
vergaderruimte wordt niemand
minder dan vader Van Dijke ge
bruikt.
Als elite boer en ex-ouderling is
hij Hervormd. Nog nooit heeft hij
zijn zoon horen preken. Vader is
er fel tegen. Tot op een keer.
Dan beekt zijn hart. Hij sluit zich
aan bij de kerkgangers en loopt
de polder in. Hij moet zijn kind,
zijn jongen horen en zien. Hij
vecht voor een plaatsje in de
volle kamer, waarin hij voeger
zovele jaren woonde. Dan komt
zijn zoon. Even kijken ze elkaar
aan, dan raakt Pieter los van het
aardse. Aan het einde van een
ontroerende dienst, in een innig
dankgebed, wordt vader Van
Dijke niet vergeten. Diep onder
de indruk verlaat de oude Adri-
aan de kamer. Dan komt hij te
rug en vraagt om vergeving. De
ze plaats is veel te klein, zo con
cludeert een gelukkige en mis
schien toch wel trotse wethou
der. Niet eerder dan na een nieu
we kerkruimte in het vooruit
zicht te hebben gesteld, gaat hij
naar huis. Voor Pieter is het laat
ste teken vervuld.
Het is waarschijnlijk op 8 juli
1837 dat Budding het gezel
schap omzet in een wettige en
kerkelijke gemeente. Deze predi
kant accepteert Van Dijke dus
als 'oefenaar'. Pieter is dus geen
'losse'oefenaar, die niet aan een
gemeente verbonden is. Niet ie
mand die het Woord bedient
zonder kerkelijke zending. Hij is
wettig door de gemeente
gesteld tot leraar in de kerk des
Heeren, naar de inzettingen der
vaderen.
Gedurende zijn oefenen op de
boerderij, dat van 1837 tot eind
'41 duurt, blijft Pieter gewoon
boer. Budding komt van tijd tot
tijd, als hij op doorreis is van
Tholen naar Nieuwerkerk, even
langs om te preken en te dopen.
Gemakkelijk is het echter niet al
tijd, want de vervolging, die lan
delijk goed aan de gang is, slaat
over naar Van Dijke's Kerkboer-
derij. Eens zijn er drie hervormde
jongeren die 'die beroerder van
Israël' wel zullen krijgen. Met
grote monden dringen ze de
schuurkerk binnen, waar Bud
ding staat te preken. Maar dat
gaat mis. Budding begint een
preek voor de jongens alleen.
Twee gaan weg, maar de derde
kan niet meer. De Geest komt
van de vier winden en blaast in
deze gedoden, opdat zij levend
worden. De jongen blijft tot het
uit is en 's avonds als Budding
op een boerenwagen voorberei
ding staat te leren zit de derde
jong man, weggekropen achter
een balk, te luisteren.
De boerderij is een goede plaats
voor de gemeente. Schepen vol
kerkgangers komen aangezeild
om Pieter te horen. Mensen uit
Zuid-Beveland en zelfs Walche
ren verdringen zich om maar van
een plekje in de schuur verze
kerd te zijn. In het totaal ver
waarloosde Flipland is Pieter van
Dijke zijn arbeid begonnen. Er
groeit verslagenheid onder de
bevolking. Mensen worden tot
God bekeerd: echt bekeerd. De
dorpelingen krijgen er natuurlijk
wel van langs, maar dat zijn
wonden des liefhebbers, waar
van de Spreukendichter zegt,
dat ze getrouw zijn.
Eind september 1839 gaat Sint-
Philipsland losraken uit het lan
delijk kerkverband der Christelijk
Afgescheiden gemeenten (zie
aflevering 11). Pieter van Dijke
kiest voor Budding met diens
onoverkomeljjke bezwaren te
gen nieuwe psalmen en vrijheid
vragen. De Gereformeerden im
mers konden vrijheid van Gods
dienst krijgen, mits zij een knie
val wilden doen voor de over
heid. Budding weigert dat en
overtuigt Van Dijke van zijn goe
de ideeën: de Kerk des Heeren
heeft een andere Koning en
vraagt geen gunsten aan een
wereldlijke vorst. Ook de zuster
kerken Nieuwerkerk en Tholen
gaan met deze (zuiver Gerefor
meerde!) stellingname volledig
accoord.
Al oefenend wordt Pieter steeds
losser van zijn dagelijkse werk.
Hij zou er geen tijd meer voor
hebben, zegt hij. Maar dat is het
niet. Steeds meer voelt hij zijn
roeping. Maar de boerderij verla
ten is geen kleinigheid. Het le
vert problemen op, want me
vrouw Van Dijke (een rijke boe
rendochter) wil geen vervolgde
oefenaar, geen armoe, geen na
righeid en geen ellende. Maar ze
ziet het wel aankomen: Pieter
blijft geen boer. Ze rilt als ze
Buddings verhalen hoort over
soldaten, veldwachters, gevan
genissen.
Maar eind '41 liggen de verhuis-
regelingen op tafel. Broer Bram
gaat met vader boeren op
'Bouwlust" en Pieter vertrekt
van daar naar vaders huisje in
het dorp. Achter dat huisje hield
vader Van Dijke wat koeien.
Maar die verhuizen mee en het
schuurtje komt leeg en wordt
een kerkje. (Tussen haakjes: Dit
schuurtje moet dan gestaan
hebben ter rechterzijde van de
hoofdingang van de Oud-
Gereformeerde Kerk aan de
Achterstraat).
In drie hoofdstukken (resp. ze
ven artikelen over Ledeboer,
vier over Budding en vijf over
Pieter van Dijke) zijn we de
grondleggers van de Ledeboeri-
anen gemeenten gevolgd tot
het jaar 1841. (U weet het nog
wel: Ledeboer werd afgezet be
gin 1841, Budding stichtte zijn
'Buddingkerken' en Van Dijke is
in die vrije gemeenten net aan
een verhuizing toe). Nu is in het
jaar 1841 ds. Ledeboer min of
meer predikant geweest in de
Christelijk Afgescheiden ge
meenten, en daarover gaat
hoofdstuk 4. We hopen in een
stuk of wat artikeltjes over 'ds.
Ledeboer bij de Christelijk Afge
scheidenen' de eerste drie
hoofdstukken aan elkaar te
gaan knopen.
