THOLENDERWIJS
Naar het gezelschap
eiland
bewoners
Wapenactie:
wandelstok
ingeleverd
informatierubriek van de gemeente tholen
O
"LET OPN
LANDBOUWVERKEER"
THEMABIJEENKOMSTEN
SPORTSPONSORING
HOORZITTING OVER HERBESTRATING
NIEUWSTRAAT TE SINT-ANNALAND
WIE IS ZIJN FIETS KWIJT?
BEIAARDCONCERT VERPLAATST
ZATERDAG -
30 SEPTEMBER -JEZQmL
SLUITEN DE THOOLSE ZWEMBADEN
WAT LIGT
TER
INZAGE?
VERKEERSMAATREGELEN
TE THOLEN EN SCHERPENISSE
Donderdag 21 september 1989
EENDRACHTBODE, D£ THOOLSE COURANT
5
donderdag 5 en 12 oktober:
Maandag 25 september:
Vrijdag en zaterdag kijkdagen in Scherpenisse
SPREEKUUR B EN W.
MINDER
VERKEERS
SLACHTOFFERS
door J.M. Vermeulen
Aanleiding
Strijd
Karakter
Onuitwisbaar
door j. van der slikke
Redactie: Voorlichtingsambtenaar Gemeentehuis Tholen Markt 1-5 Sint-Maartensdijk
Tel. 01666-8200 Telefax: 01666-3553
Met het ophangen van het eerste spandoek met deze tekst, ging
gistermiddag opnieuw een actie van start ter bevordering van de
verkeersveiligheid in de gemeenten Tholen en Sint-Philipsland. Een
actie die zich ditmaal in het bijzonder richt op de van start gaande
bietencampagne. Al jaren doen zich problemen voor in het oogstsei-
zoen en in het bijzonder tijdens die bietencampagne. Er is dan veel
landbouwverkeer op de weg, terwijl bij regenachtig weer het op het
wegdek achtergebleven slik voor gevaarlijke situaties kan zorgen.
De ervaring leert dat in onze agrarische gemeenten een groot aantal
ongevallen en bijna-ongevallen wordt veroorzaakt door een glad
wegdek als gevolg van achtergebleven slik en modder. De wegge
bruiker wordt daar min of meer mee geconfronteerd, met alle gevol
gen van dien. In het kader van de actie -25% wordt de komende
maanden uitgebreid aandacht aan de bietencampagne geschonken.
Via de al eerder genoemde spandoeken worden de weggebruikers
erop geattendeerd de nodige voorzichtigheid in acht te nemen. In de
praktijk betekent dat:Bij nadering van een landbouwvoertuig tij
dig vaart minderen en letten op achterop komend verkeer....Niet te
snel inhalenWachten tot er voldoende uitzicht is op eventuele te
genliggers
WAARSCHUWINGSSTICKERS "SLIK"
Het spreekt voor zich dat het wettelijk verboden is om wegen te ver
vuilen. De vervuiler heeft dan ook de verplichting om de vervuiling,
in dit geval slijk en modder, onmiddellijk te verwijderen. In de prak
tijk doen zich echter situaties voor waarin gedurende een korte tijd
vervuiling van het wegdek niet of nauwelijks is te voorkomen. Dit
neemt niet weg dat dit evenzeer tot gevaarlijke situaties voor de
weggebruiker kan leiden. Veel landbouwers realiseren zich dat en
plaatsen een al dan niet zelf gefabriceerd waarschuwingsbord langs
de kant van de weg. Deze borden zijn echter niet altijd duidelijk lees-
en zichtbaar.
Ten einde de nodige uniformiteit te bewerkstelligen en daarmee de
herkenbaarheid en de verkeersveiligheid voor de weggebruiker te
vergroten, is besloten om waarschuwingsstickers te vervaardigen
en deze gratis aan de landbouwers ter beschikking te stellen. Het is
de bedoeling dat de landbouwers deze stickers zelf op borden aan
brengen. De hoogte van de onderkant van het bord ten opzichte van
de weg dient 1.30 m. te bedragen. Die borden kunnen dan worden
geplaatst bij het weggedeelte dat TIJDELIJK is vervuild. Als voor
schrift hierbij geldt dat de borden als volgt worden geplaatst:
-op wegen waarop in het algemeen niet sneller dan 70 km. per uur
wordt gereden, op 100 m. vóór het punt waar het wegdek is
vervuild;
-op overige wegen, op 1 50 a 200 m. vóór het punt waar het weg
dek is vervuild.
N.B.
Het plaatsen van de borden met
stickers "SLIK", ontslaat de des
betreffende landbouwers niet
van de verplichting de vervuiling
zo spoedig mogelijk ongedaan te
maken. Zij blijven verantwoorde
lijk voor de ontstane situatie.
Door de verschillende wegbe-
heerders zal in de komende
maanden nauwlettend worden
toegezien of vervuilde wegen
ook daadwerkelijk zijn of worden
schoongemaakt. Bij constate
ring van een vervuild wegdek zal
de wegbeheerder de vervuiler
verzoeken binnen 2 uur de ver
vuiling ongedaan te maken. In
dien daaraan geen gevolg wordt
gegeven, zal de wegbeheerder
op kosten van de vervuiler de
vervuiling ongedaan maken. Ook
zal de Rijkspolitie dan op de
Waar zijn de stickers verkrijgbaar?
De stickers die een afmeting hebben van 35 x 50 cm zijn vanaf 21
september gratis verkrijgbaar bij de onderstaande adressen:
-gemeente Tholen, Markt 1-5 te Sint-Maartensdijk, kamer 146;
-gemeente Sint-Philipsland, Kerkring 1 te Sint-Philipsland;
-via de Christelijke Boeren- en Tuindersbond bij:
de heer W.C. van Kempen, Kruytenburgseweg 1 te Poortvliet;
de heer A.B. Aarnoudse, Voorstraat 9 te Oud-Vossemeer;
-via de Zuidelijke Landbouw Maatschappij, kring Tholen en Sint-
Philipsland bij:
de heer P.H. Verduit, Oudelandsedijk 12 te Tholen;
de heer J.D. Lindhout, Engelaarsdijk 4 te Poortvliet;
de heer D.M. Bijl, Hartogsweg 16 te Scherpenisse;
de heer J.L.C. Mol, Heideweg 1 te Sint-Maartensdijk;
de heer P.K.M. Stouten, Molenpad 6 te Stavenisse;
de heer J.H.M. Akkermans, Kleinedijk 2 te Sint-Annaland;
de heer J.N.M. de Winter, Zeedijk 5 te Oud-Vossemeer;
de heer A.M. Guiljam, Korte Schoolstraat 3 te Sint-Philipsland.
Op initiatief van de
Zeeuwse Sportraad
worden dit najaar in
onze gemeente weer
2 thema-avonden ge
organiseerd. Deze
thema-avonden zijn
bedoeld om informa
tie, advies en on
dersteuning te bieden
aan bestuursleden en
belangstellenden in de
sport aangaande ac
tuele zaken en onder
werpen. Het thema
dat in deze bijeen
komst centraal staat
is SPORTSPON
SORING.
Voor veel verenigin
gen is dit een zeer ac
tueel en belangrijk onderwerp. In deze bijeenkomsten zal dan ook in
gegaan worden op de manier waarop je een sponsor uit het be
drijfsleven kunt benaderen, want een goed contact kan van
doorslaggevende betekenis zijn. Verder zal worden gepraat over de
soorten sponsoring (van éénmalig tot jaarlijks en van financieel tot
materieel), het creatief omgaan met de sponsormogelijkheden, het
overeenkomen van afspraken en het maken van overwegingen en
over wat heeft de sponsor en wat heeft de sportvereniging te
bieden.
De bijeenkomsten in onze gemeente zullen worden gehouden op
donderdag 5 en 12 oktober 1989 en vinden plaats in het sport- en
gemeenschapscentrum Meulvliet te Tholen. De aanvang is gesteld
op 19.30 en de duur van elke bijeenkomst is ongeveer 2Vi uur.
De organisatie is in handen van de Zeeuwse Sportraad in samenwer
king met de gemeente Tholen. De deelnemersbijdrage is vastgesteld
op f 15,— per persoon, inclusief het speciaal voor deze bijeen
komsten samengestelde info-materiaal. Dit bedrag dient op de eerste
bijeenkomst te worden voldaan.
Een cursus die zeker de moeite waard is. Voor nadere inlichtingen
over, alsmede het aanmelden voor deze cursus, kunt u contact opne
men met de sportambtenaar van de gemeente Tholen, de heer P. van
der Vlies, tel: 01666 - 8315. Aanmelden kan tot 28 september aan
staande.
In verband met de voorgenomen herbestrating van de Nieuwstraat
te Sint-Annaland worden de bewoners van deze straat en andere di
rect belanghebbenden uitgenodigd voor een hoorzitting die op
maandag 25 september a.s., aanvang 19.30 uur, wordt gehouden
in gemeenschapscentrum 'De Wellevaete' te Sint-Annaland. De her
bestrating betreft het gedeelte Nieuwstraat gelegen tussen Hoen-
derweg en Raiffeisenstraat. De hoorzitting staat onder leiding van
de heer L.J. Koopman, wethouder van openbare werken.
Sinds januari 1988 zijn door allerlei omstandigheden een 40-ta1 fiet
sen op het politiebureau in Tholen terecht gekomen. Deze fietsen
dragen geen postcodenummer, zodat de rechtmatige eigenaren ook
niet kunnen worden opgespoord. Geprobeerd wordt dit alsnog te
doen via zogenaamde KIJKDAGEN.
Deze kijkdagen worden gehouden ten behoeve van mensen die in de
loop der tijd aangifte hebben gedaan van vermissing of diefstal van
hun fiets. In beginsel zijn deze dagen dus ALLEEN voor die personen
die aangifte hebben gedaan bij de politie. Het bewijs van aangifte
dient te worden meegenomen. De kijkdagen vinden plaats in de
gemeente-werkplaats te Scherpenisse en wel:
vrijdag 22 september van 14.00 - 16.00 uur en zaterdag 23 sep
tember van 9.00 - 11.00 uur.
Het is echter niet ondenkbaar, dat ook personen die geen aangifte
hebben gedaan komen kijken. Menen zij hun rijwiel te herkennen,
dan zullen zij ter plaatse aangifte moeten doen. Mensen die geen
aangifte wensen te doen zullen dus ook geen rijwiel kunnen
meenemen.
Verkoop van fietsen
De fietsen die na vrijdag en zaterdag niet zijn opgehaald zullen aan
de plaatselijke rijwielhandelaar worden verkocht. Het is dus zaak, in
dien u een rijwiel mist, van de kijkdagen gebruik te maken.
Het reeds voor vrijdag 22 september a.s. aangekondigde beiaard
concert van Gerard de Waardt op de stadhuisbeiaard te Tholen,
komt wegens andere verplichtingen van de beiaardier te vervallen.
Het concert is nu verschoven naar vrijdag 6 oktober a.s., aanvang
19.00 uur, met als luisterplaats de hal van het voormalig gemeente
huis. Voor alle bezoekers is er een gratis kopje koffie. Naast Gerard
de Waardt treedt om 19.30 uur een handbelensemble op en is er bo
vendien een videopresentatie van Jan Puuters over de carillons van
Tholen en Sint-Maartensdijk. In een van de eerstvolgende edities
van de rubriek 'Tholenderwijs' komen wij uitgebreid op het program
ma voor 6 oktober terug.
Aan alles komt een eind. Ook aan het mooiste bad- en zwemseizoen
sedert jaren. In het seizoen 1989 konden diverse Thoolse jeugdigen,
maar ook ouderen in het bezit worden gesteld van één of soms zelfs
twee zwemdiploma's. Zij die nog niet voor één van de diploma's zijn
geslaagd krijgen die kans alsnog op zaterdag 23 en woensdag 27
september in het zwembad 'De Spetter' of op woensdag 27 en za
terdag 30 september in het zwembad 'Haestinge'. Na zaterdag 30
september i§ het zwemseizoen helemaal voorbij. De beide bad
meesters Jansen ('de Spetter') en Bocxe ('Haestinge') en hun perso
neel danken u voor de belangstelling. Tot het volgende seizoen maar
weer!
De eerstvolgende spreekuren van de leden van het college van bur
gemeester en wethouders vinden plaats op maandag 25 september
1989 in het gemeentehuis te Sint-Maartensdijk. Burgemeester H.A.
van der Munnik en de wethouders P. van Schetsen en L.J. Koopman
houden hun spreekuur van 11.00 - 12.00 uur. Het spreekuur van
wethouder J. Versluijs komt te vervallen. Wilt u op een ander tijdstip
met een van de collegeleden spreken, belt u dan even naar het ge
meentehuis, telefoon 01666 - 8200, toestel 330.
Bouwen in afwijking van bestemmingsplan
Er is een aanvraag om vergunning ingediend door de heer
A.A. van der Vlies, Burgemeester van Lichtenbergstraat 6 te
Tholen voor het vergroten van een duivenhok op het perceel
kadastraal bekend Tholen, sektie N, nummer 519, plaatselijk
gemerkt Burgemeester van Lichtenbergstraat 6. Dit bouw
plan is niet in overeenstemming met het ter plaatse geldende
bestemmingsplan. Burgemeester en wethouders van Tholen
zijn voornemens om op grond van artikel 18a van de Wet op
de Ruimtelijke Ordening, vrijstelling te verlenen van het des
betreffende bestemmingsplan.
Alvorens hiertoe over te gaan wordt een ieder in de gelegen
heid gesteld om van 22 september 1989 tot en met 5 okto
ber 1989 schriftelijk bezwaar in te dienen bij burgemeester
en wethouders van Tholen. De bouwtekeningen liggen gedu
rende deze termijn ter gemeentesekretarie te Sint-
Maartensdijk, afdeling gemeentelijke ontwikkeling, ter
inzage.
Sint-Maartensdijk, 21 september 1989
De burgemeester van Tholen
H.A. van der Munnik.
Bouwen in afwijking van bestemmingsplan
Er is een aanvraag om vergunning ingediend door Bolsius Af
valverwerkingssystemen, Kuipersdreef 24 te Tholen voor
het bouwen van een compost-/demohal op het perceel ka
dastraal bekend Scherpenisse, sektie F, nummer 598 (ge
deeltelijk), plaatselijk gemerkt Gatweg.
Het plan is niet in overeenstemming met het ter plaatse gel
dende bestemmingsplan. De behoefte aan de compost-/de-
mohal is van tijdelijke aard.
Burgemeester en wethouders van Tholen zijn daarom voor
nemens met toepassing van artikel 17 van de Wet op de
Ruimtelijke Ordening, vrijstelling te verlenen van het bestem
mingsplan "Buitengebied". Alovrens hiertoe over te gaan
wordt een ieder in de gelegenheid gesteld om van 22 sep
tember 1989 tot en met 5 oktober 1989 schriftelijk bezwaar
in te dienen bij burgemeester en wethouders van Tholen. De
bouwtekeningen liggen gedurende deze termijn ter gemeen
tesekretarie te Sint-Maartensdijk, afdeling gemeentelijke ont
wikkeling, ter inzage.
Sint-Maartensdijk, 21 september 1989
De burgemeester van Tholen,
H.A. van der Munnik.
Groot Verréhof en Jhr. van Vredenburchlaan te Tholen
Tussen het Groot Verréhof en de Jonkheer van Vredenburchlaan te
Tholen, liggen twee verhoogde paden. Het ene pad is uitgevoerd in
rode bestrating, het andere in grijze. Bij de aanleg was het rode pad
bedoeld voor fietsers en bromfietsers en het grijze pad voor voet
gangers. De ligging van beide paden in eikaars directe nabijheid
maakt dat er in de praktijk onduidelijkheid bestaat over het bedoelde
gebruik. Als gevolg daarvan kunnen er verkeersonveilige situaties
ontstaan. Om die onduidelijkheid weg te nemen, hebben burge
meester en wethouders besloten het rode pad aan te wijzen als ver
plicht fietspad. Om deze verkeersmaatregel duidelijk te maken, wor
den op korte termijn ter plaatse de benodigde verkeersborden (no.
59 van het R.V.V.) aangebracht.
Kerkstraat te Scherpenisse
De Kerkstraat te Scherpenisse heeft een dermate geringe rijbaan
breedte, dat door parkeren aan beide zijden van de rijbaan de
doorstroming van het verkeer ernstig wordt belemmerd.
De Kerkstraat is een van de ontsluitingswegen van de woonkern
Scherpenisse. Een goede doorstroming van het verkeer moet dan
ook worden gewaarborgd. Burgemeester en wethouders hebben
dan ook besloten het parkeren aan de westelijke zijde van deze
straat te verbieden. Dit wordt kenbaar gemaakt via de borden 49
van het R.V.V.
Bovenstaande besluiten zijn op 12 september j.l. genomen. Van de
ze besluiten staat voor iedere belanghebbende binnen een termijn
van dertig dagen na heden beroep open. Het adres dient te worden
gericht aan de Koningin, maar moet worden ingediend bij de Com
missaris der Koningin in de provincie Zeeland te Middelburg.
SUK
hoogte worden gesteld, waarna
vervolgens proces-verbaal wordt
opgemaakt. Zodra het wegdek
niet meer vervuild is dient het
bord "Slik" onmiddellijk te wor
den verwijderd.
De sport ontwikkelt zich tot een be
drijfstak van betekenis. Zelfs de kleintjes
dragen al shirtreclame.
L EDEBOERIA NEN(13):
Pieter van Dijke is een aanzien
lijk landheer die (ik hoop dat u
het zich nog herinnert) in een be
voorrechte maatschappelijke
positie verkeert. Hij heeft een
benijdenswaardige toekomst op
zijn eigen kapitale boerderij. Als
het aan hem ligt hoeft dat niet te
veranderen.
Toch, en dat ligt niet aan Pieter,
is er als hij 24 jaar oud is, in
1836, wel degelijk 'iets' veran
derd. Alles is veranderd. Als het
werk het toelaat leest de diaken
zelfs weieens een stukje uit de
Bijbel, 's Zondags langer dan in
de week. Op zekere zondag bla
dert Pieter dan (gewoontege
trouw?) wat langer dan ge
woonlijk in de Bijbel. Hij voelt
zich niet zo lekker, maar wat het
is weet hij niet. Uiteindelijk ligt
de Bijbel open bij 2 Koningen 19
en daar wordt verhaald hoe Rab-
saké met zijn Assyrische troe
pen Jeruzalem belegerde. Voor
al vers 22 greep hem aan: 'Wien
hebt gij gehehoond en ge
lasterd? en tegen Wien hebt gij
de stem verheven, en uw ogen
omhoog opgeheven? Tegen de
Heilige Israels...' Ontzet leest
Pieter verder. Hij is die man! Het
klamme zweet breekt hem uit en
thuis kan hij het niet meer har
den. Radeloos dwaalt hij rond
over zijn landgoed dat hem
opeens niet meer boeit. God
slaat diepe wonden. Op verbor
gen plaatsen wordt de jonge
Van Dijke ontdekt aan zijn ellen
de. En hoe meer ontdekking,
hoe onmogelijker het wordt om
hieruit gered te worden.
Om wanhopig van te worden!
Naar de Hervormden, waar hij
volgens zijn stand verplicht is
heen te gaan, kan hij niet meer.
Ds. Everaers is bepaald geen
rechtzinnig man. Verre van dat
zelfs. Hij staat te boek als een 'li
beraal' man. Maar wat dan? We
lezen: 'Als door de Geest gedre
ven, zou hij nu naar een ander
plaatsje gaan'. Wellicht had Pie
ter daar nooit aan gedacht.
Nooit op gelet, en Pieter was he
lemaal niet van plan geweest
om daèr nog eens naar toe te
gaan. Maar hij wordt, zo stelt de
aloude autobiografi 'door en
Geest gedreven'. De vernede
ring is groot voor de rijke boer
die gewend is om met groot
machtsvertoon voor de dorps
kerk zijn gerij uit te spannen.
Want waarheen wordt Pieter
'gedreven?'
In Sint-Philipsland was een zg.
'oefeningengezelschap', een
leeskring in het huis bij Adriaan
Kunst op de Voorstraat. Van
Godswege voelden de leden van
die kring zich geroepen hun lid
maatschap van de Hervormde
Kerk op te zeggen. Deze kring
achtte zich gebonden tot trouw
aan de belijdenis in leer en leven.
Het waren weliswaar slechts
een handvol gezinnen, maar het
gezelschap wès er. Krachtig had
Gods Geest bij verscheidene le
den gewerkt. God had ze ge
trokken uit hun zondig leven ei.
gebracht tot Zijn wonderbaar
licht.
De geweldhebbers van het
Koninkrijk namen het rijk van de
vorst der duisternis met geweld.
Geweld tegen geweld. Een klein
kuddeke met verscheidene echt
bekeerde mensen. Men las er
wat oudvaders, aldus 'Het veel
bewogen leven...', men sprak er
over God en Zijn dienst, men
zong er een versje en men droeg
eikaars noden en die van volk en
vaderland op aan de troon der
genade. Hoon en verachting is
het deel van deze 'dwepers',
van deze 'dompers' en van de-
ze'fijnen'.
Toch laat de leesdienst onuit
wisbare sporen na in de Flipland-
se gemeenschap van bijna alle
maal 'arbeiders' en 'onkundi
gen'. Van Dijke doet er alles aan
deze gezelschapskring uit han
den te blijven, maar als God
werkt, wie zal het keren? Een rij
ke boer wordt door 's Heeren
Geest gedreven.
Hevige onrust maakte zich van
Van Dijke meester. Diep geroerd
gaat hij die bewuste zondag
naar de Voorstraat. Zijn gedach
ten laat hij de vrije loop. Hij ver
keert in een innerlijke zielestrijd.
Er is een nieuw grondbeginsel
van genade ingestort en dit
strijdt tegen de zondige neigin
gen tot het kwade. Van Dijke
begint te verstaan dat het vlees
tegen de Geest, en de Geest te
gen het vlees begeert. Vol span
ning gaat hij voort. Grote ver
wondering dus in het gezel
schap, wanneer daar de deur
opengaat en Van Dijke bin
nenstapt.
V
Iemand schuift hem een stoel
toe en de man die zal voorgaan
geeft de tekst af. Dezelfde! De
zelfde woorden: 'Wien hebt ge
hoond* en gelasterd...?' Tijdens
het aanhoren van de preek ziet
Pieter niets en niemand meer.
Hij hoort alleen maar de altijd
maar doorgaande stem, Zijn bio
graaf vermeldde ervan: 'Zoolang
de predikatie gelezen werd, wist
hij volstrekt niet meer waar hij
zich bevond. Het was hem alsof
hij voor den rechtvaardigen
Rechter stond, Die hem al zijne
zonden achter elkander voor oo-
gen stelde, en of alles hem toe
riep: 'dood, voor eeuwig dood!'
Maar als de lezing klaar is, moet
Pieter.zijn hart lucht geven. Hor
tend en stotend vertelt Pieter
zijn nood en in de harten van de
aanwezigen groeit de stille hoop
dat de heere in de onverachte
hoge gast een goed werk begon
nen is.
En dat is ook zo. Zijn immers de
offeranden Gods niet een ver
broken en een verslagen geest?
De kennis der waarheid begint
door te dringen tot Pieters ver
stand, maar het is het zien door
een spiegel in een duistere rede.
Er is onrust geboren; droefheid.
Het zijn de eerste roerselen. De
Heere houdt bemoeienissen met
een nietig zondaar. Zo sukkelt
Van Dijke op huis aan: 'Hoe
lang, Heere, zult Gij eeuwiglijk
toornen?'
Een wandelstok (met ingebouwd
mes), een boksbeugel, vier vlin
dermessen, een pistool, vier gewe
ren en diverse soorten munitie.
Dat is tot nu toe het resultaat van
de inleveractie van wapens en mu
nitie op Tholen.
Nog tot 1 oktober kan iedereen
wapens inleveren bij het politiebu
reau in de Hofstraat in Tholen.
Sinds het in werking treden van de
nieuwe Wet wapens en munitie
(op 1 september) is het bezitten
van een aantal -tot dan toe legale-
wapens verboden. Personen die
tijdens de actieperiode hun wa
pens vrijwillig inleveren, worden
niet vervolgd wegens illegaal be
zit.
Het gebeurde wel dat hij pootaard-
appels van de boer kreeg maar die moest hij dan wel betalen. Kunstmest
moest hij ook betalen. In 't najaar meestal als de aardappels van de
boer eruit waren, rooide de arbeider zijn eigen aardappels. Op die ma
nier had hij zijn eigen eetaardappels en de kleine, de kriel, die werd
apart gehouden die werden gekookt voor 't varken. In een goed aardap
peljaar gebeurde het wel dat men nog wat overhield om te verkopen en
van dat geld kon dan weer een big gekocht worden. Maar het liep ook
wel eens anders. Er waren jaren dat het kwaad in de aardappels viel.
Men had toen nog niet de chemische bestrijdingsmiddelen, zoals we die
nu hebben om de phytoftora te bestrijden.
Dan gebeurde het soms dat er bijna geen goede aardappel overbleef en
je kon ze dan zeker niet bewaren, want dan rotten ze allemaal. Dat was
een trieste zaak, geen inkomen van 't aardappelland, geen eigen eet
aardappels. Nu zorgde elke boer natuurlijk wel dat zijn arbeiders eet
aardappels kregen, maar als ze bij de arbeiders rotten was het bij hem
meestal ook niet best. Maar al had de arbeider dan geen inkomen van
het aardappelland, hij moest wel thuiswachten, want daar kreeg je
aardappelland voor en dat zat niet altijd even lekker. En als die ossen
dan zoveel zopen, dan werd je het waterdragen ook wel eens zat. En zo
gebeurde het, Jan Flier die bij Cor Bos werkte, die nogal veel mestossen
op stal had op een zondag, dat hij een os die al twee emmers op had
de derde ernmer water over zijn kop gooide onder de uitroep: het zal
er wel intrekke.
De verbondenheid van de arbeiders met het bedrijf waar ze werkten was
in die tijd dikwijls erg groot. De meeste boeren stimuleerden dat ook
wel door met hun personeel over het werk te praten en ook over de op
brengsten van de verschillende gewassen. Zo kon het wel gebeuren dat
's zaterdagsavonds in de scheerwinkel, arbeiders van verschillende boer
derijen tegen elkaar zeiden: bij ons heeft de tarwe 20 mud gegeven,
waarop een ander zei: nou dat val me nie mee, ons komme an 24 mud.
Zo leefde men met het bedrijf mee en zoals gezegd de boeren vonden
dat wel goed, het legde hun geen windeieren. Zo liet Piet Balkenende
zijn oudste knecht Arjaon, die al te oud was om met de paarden te rij
den en dus wat lichte klusjes op de boerderij deed, als hij van plan was
om tarwe te gaan mennen, altijd met een oud fietsje naar 't land gaan
om te voelen of de tarwe al goed droog was. Hij had dan inmiddels de
knechts al opdracht gegeven om de wagens klaar te maken, want hij
had al lang besloten dat hij 's middags zou beginnen, maar Arjaon
mocht zogenaamd beslissen.
De vorst trok wat aan, het begon 's nachts wat harder te vriezen en
kwam ook overdag niet meer boven nul.
De jongelui werden al wat onrustig en begonnen de schaatsen voor den
dag te halen, maar de ouderen zeiden, hou nog maar even je gemak het
is nog veel te vroeg. Het ijs was in deze streken ook niet Zo gauw be
trouwbaar omdat het water van sloten en watergangen brak was en dat
vroor niet zo gauw dicht. Bovendien, daar de waterstand in de winter
dikwijls nog al hoog was gingen de stoomgemalen nogal lang door met
malen en dan trok men het water van onder het ijs. Dan kreeg je bomijs
en daar kon je niet op schaatsen. Vooral de jongeren was het dan ook
een doorn in het oog als het stoomgemaal zolang bleef malen, maar de
ouderen vonden het wel goed, want een hoog waterpeil in de winter was
funest voor het opdrogen van de grond in 't voorjaar en hoe vroeger
je in 't voorjaar kon beginnen hoe hogere opbrengsten.
Ijsbanen had men in die tijd nog niet. Er was water genoeg en waarom
zou je dan kosten gaan maken om een ijsbaan aan te leggen. Je moet
geen geld uitgeven voor iets wat je voor niets kunt krijgen. Een paar
dagen langer wachten en alle sloten en watergangen lagen dicht. Boven
dien waren er in die tijd nog dikwijls lage stukken weiland die de hele
winter onder water stonden en daar kon je uiteraard al veel eerder op.
Als de vorst echt lang aanhield dan vroor de boezem bij het stoomge
maal dicht en dat was een ideale ijsbaan. Groot en ruim en als er tijdens
het vriezen geen sneeuw gevallen was en het had niet hard gewaaid, dan
was het een spiegelgladde zwarte ijsvloer. Als het echt druk begon te
worden dan verscheen er ook altijd een tentje, samengesteld uit een
paar houten palen met een oud dekkleed eroverheen gespannen, waar
binnen een paar provisorische houten tafels en banken aangebracht
waren.
Je kon daar je schaatsen aanbinden en er werd ook warme chocolade
melk verkocht en eierkoeken. De kwaliteit van de melk was niet altijd
even goed al was de melk toen zeker niet zo duur maar water was altijd
nog goedkoper. Bij mijn weten werd zoiets niet georganiseerd maar men
deed dit op persoonlijk initiatief. Het gebeurde dan ook wel eens dat
er meer dan één tentje stond. Dat kwam de kwaliteit van de melk wel
ten goede.
Zo was er ook een baanveger, die nam daartoe ook zelf het initiatief.
Er was ook geen bepaald tarief voor. Iedereen die van de baan gebruik
maakte gaf die man wat. Als hij niet aan zijn trekken kwam stopte hij
met vegen denk ik. Het gebeurde tenminste wel eens met erg guur weer
als er weinig rijders op de baan waren dat er niet geveegd werd.
Er werd bij ons niet hard gereden. De echte goede schaatsers dat waren
'overrijders' - rondrijders -Als kind begon je te leren op een paar oude
friese schaatsjes, doorlopend in een krul van voren. Die werden met
touw of lint onder de schoenen gebonden en daar begon je op te krab
belen. Eerst op de 'binnensnee' dat wil zeggen dat je je voet schuin naar
binnen zette bij het afzetten. Je ging dan nog niet direct naar een ijs
baan maar oefende eerst wat dicht bij huis op een slootje of een drink
waterput.
Sommigen maakten daarbij wel gebruik van een oude stoel om wat
makkelijker op de been te blijven. Als je dan zover was dat je wat regel
matig om beurten links en rechts kon steken, dan zeiden de ouderen,
hij of zij heeft al een aardige steek, maar dan moest er nog wat getraind
worden op uithoudingsvermogen, want in 't begon kreeg je toch zo'n
pijn in je enkels, omdat alles veel te krampachtig ging. Het was daarom
erg belangrijk dat de winter wat lang aanhield, dan kreeg je tijd om te
oefenen, want uiteindelijk moest je 'beentje over' kunnen rijden, an
ders werd je niet voor vol aangezien wat schaatsen betreft althans. En
dat leerde je pas als je op de 'buitensnee' kon rijden dat wil zeggen als
je bij het afzetten je voeten naar de buitenkant over liet hellen, dan
zwaaide je vanzelf veel breder uit. Kijk zei men dan soms die heeft de
hele baan nodig. Dan kreeg je ook andere schaatsen zogenaamde
'bootjes', dat waren ook nog wel houten schaatsen, die met riemen on
der de schoenen gebonden werden, maar die hadden veel bredere rond
geslepen ijzers. Het hout had duidelijk de vorm van een schoenzool en
er was een linker en een rechter schaats. Op deze schaatsen stond je ook
vaster. Naderhand kwamen de ijzeren schaatsen, maar dat was toen nog
een heel grote uitzondering. Dat was in veler ogen echt toch wel geld
over de balk gooien als je zoiets deed.
WORDT VERVOLGD
