Steeds moeilijker om bij de tijd
te blijven,zonder brokken temaken
Jubileum 75 jaar Rabobank
Surf-marathon bij Gorishoek
Donderdag 21 april 1988
DE EENDRACHTBODE
15
Van 'gezien en accoord bevonden' tot computer in de huiskamer
Door prof. dr. P.W. Moerland
Chr. Boot
Rentebijschrijving
Vorstelijke gift
Bilderdijk
De economische
verhoudingen in de
wereld
Het platteland
Kwaad
Het water
Verlies
De landbouw
Poortvliet
Middelpunt
Uw Rabobank
Gevarieerd
Sneller
Thoolse kritiek
op onderzoek
Plant Location
Nieuwe
mogelijkheden
Akkerbouw moeilijk
Interessante
mogelijkheden
Zoet water
ECU's
Prof.dr. P.W. Moerland met zijn oude spaarbankboekje. Links de voorzitters van het bestuur(L. Hage, links)
en de Raad van Toezicht(C. Meertens, rechts) van de 75-jarige Rabobank St. Annaland-Poortvliet.
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de
Rabobank St. Annaland-Poortvliet heeft prof. dr.
P.W. Moerland vrijdagavond in de Wellevaete een
jubileumtoespraak gehouden. Deze oud-St.
Annalander was zeven jaar hoogleraar bedrijfskunde
aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Sinds 1 janua
ri is Piet Moerland hoogleraar bedrijfseconomiefmet
name financieringen en beleggingen) aan de
Katholieke Universiteit in Tilburg. Hij is tevens lid
van de Raad van Beheer van Rabobank Nederland
en president-commissaris van Rabo-Noro Venture BV.
"Ik stel het bijzonder op prijs om
vanavond, hier, op mijn geboorte
grond, het woord te mogen voe
ren. Om te beginnen zou ik u van
harte geluk willen wensen met het
75-jarig bestaan van uw Rabo
bank. Dat uw coöperatieve vereni
ging op haar toch respectabele
leeftijd nog steeds springlevend is,
blijkt wel uit de opkomst van zo
vele leden en andere belangstel
lenden op een avond als deze. En
dat het uw bankbedrijf erg goed
gaat, moge blijken uit de cijfers
van de groei, de winst en het ver
mogen. Mijn complimenten met
dit jubileum en met datgene wat
in al die jaren in St. Annaland en
Poortvliet tot stand is gebracht.
Toen u mij eind vorig jaar bena
derde met de vraag om vanavond
hier te spreken, heb ik geen mo
ment behoeven te aarzelen om die
uitnodiging te aanvaarden. Wel
zat ik even met de vraag waarover
ik het dan zou hebben. U deed mij
een suggestie aan de hand waar ik
aanvankelijk niet zo goed weg
mee wist, namelijk: 'de koppeling
tussen verleden en heden'. Toen ik
er wat beter over nadacht, ging ik
er toch wel wat in zien. In de eer
ste plaats omdat deze avond in
derdaad een koppeling is van het
heden met het verleden, zowel
voor u als voor mij. Wat mijzelf
betreft, kan ik dat ook nog aanto
nen, want ik heb voor deze gele
genheid nog eens in oude dozen
gesnuffeld en trof toen dit boekje
aan, het spaarbankboekje uit
mijn jeugd hier in St. Annaland,
dat is geopend op 8 maart 1952
toen ik bijna 3 jaar oud was. En
als je zo'n boekje openslaat, dan
gaat het verleden herleven.
Spaarbankboekjes werden in die
dagen ondertekend door de voor
zitter en nog een ander
bestuurslid. In mijn geval waren
dat de heren A. Bergers en Chr.
Boot. De laatste was toen hoofd
van de openbare school en het was
een man die, als hij liep, flink de
pas erin had, dat herinner ik me
wel.
Als adres staat hier Julianastraat
Al 12, want zo was de nummering
toen nog. De zittingsuren van de
bank waren elke dag van negen
uur tot half één, 's woensdags
avonds van 6-8 uur en 's zaterdags
gesloten en als ik het goed heb, is
het nog steeds zo dat de bank hier
op woensdagavond open is en in
Poortvliet op donderdagavond.
Artikel 1 van het Spaarbankregle
ment regelt de kostprijs van dit
boekje: 'Door de Spaarbank wor
den spaarboekjes verstrekt aan de
leden der Coöperatieve Boeren
leenbank voor 40 ets; niet-leden
betalen 40 ets.' Bepaald interes
sante informatie in het licht van
onze discussies binnen de Rabo-
bankorganisatie over coöperatief
bankieren, de afgelopen jaren.
Artikel 3 opent de mogelijkheid
'aan de inlegger wiens boekje in
het ongerede is geraakt, om op
aanvrage aan het Bestuur der
Spaarbank, tegen betaling van 80
ets een nieuw boekje uit te reiken'.
Ook tegen de inhoud van artikel 5
zouden we nu wat vreemd aankij
ken: 'Sommen van 100,- of min
der worden op aanvraag
onmiddellijk terugbetaald, indien
de kas toereikend is; hogere be
dragen moeten tenminste zes da
gen tevoren worden aangevraagd.'
Ingevolge artikel 16 waren 'inla
gen van minder dan 1,- niet toe
gelaten'. Welnu, mijn eerste inlage
bedroeg inderdaad meer dan 1,-
en wel 6,70, bijgeschreven door
de kassier A. Goedegebuure. En
als je het boekje verder doorbla
dert, dan komt er weer veel naar
boven. Zo moest elk boekje ieder
jaar voor oudejaarsdag op de
VERVOLG VAN PAG. 1
Het stadje Tholen en in het bij
zonder St. Annaland maken hier
een uitzondering op. De leegstand
is hier praktisch nul, zodat wij zo
wel dit jaar als het volgend jaar in
St. Annaland zullen bouwen. Er
zijn dus bepaalde woonvoorkeu
ren, waarvan de bedrijven in St.
Annaland en diverse voorzienin
gen zoals ook de bank, op kan in
spelen. Poortvliet is wat
moeilijker, maar heeft gelukkig
een aantal goede industrieën,
waar nog steeds groei in zit. Het
geheel overziende kom ik tot de
conclusie, dat er voor de bank St.
Annaland-Poortvliet zeker groei
mogelijkheden zijn. Namens de
Deltakring wens ik u een goede
toekomst toe en op naar de 100
jaar. Burgemeester H.A. v.d.
Munnik concludeerde, dat de toe
komst goede verwachtingen recht
vaardigt ten aanzien van de
werkgelegenheidsstructuur. Ten
aanzien van de jubilerende bank
wees hij op de hechte plaats die de
Rabobank in de plaatselijke sa
menleving van St. Annaland en
Poortvliet heeft verworven.
Daarbij vergeet de bank niet, al
dus de burgemeester, dat zij uit
zelfrespect en richting samenle
ving dient te beantwoorden aan
de algemeen aanwezige gedachten
in de samenleving, dat de bank
rijk is en vast wel iets kan missen
ten behoeve van zaken die het ge
meenschapsleven bevorderen. In
dit verband noemde hij de over
dracht van een VW-busje aan het
gezinsvervangend tehuis de Anne-
was 'een vorstelijke gift'. "Dat is
klantenbinding en weet hebben
bank worden gebracht in verband
met de bijschrijving van rente en
als je na nieuwjaar het boekje dan
weer ophaalde, stond er behalve
de rentebijschrijving een stempel
waar je als kind ontzag voor had:
'Gezien en accoord bevonden'. D.
Dormaar, J.J. Mosselman, A.A.
Geluk.
Met die service bent u opgehou
den in 1963, bij uw vorige jubi
leum. Ik hou nu verder op over
het boekje, het is opgeheven op 24
mei 1973 door J.J. Ketting en is
sindsdien ongeldig, maar, dat zal
duidelijk zijn, bepaald niet zon
der waarde!
Een tweede reden waarom ik uw
thema 'koppeling tussen heden en
verleden' toch wel aardig vind, is
dat het voldoende ruim is om er
een geheel eigen uitwerking aan te
geven. Wel zou ik het thema dan
wat willen uitbreiden en ook de
toekomst er bij willen betrekken
en zo kom ik bij het motto dat u
zelf aan uw gedenkboek uit 1963
heeft meegegeven: 'In 't verleden,
ligt het heden, in het nu, wat wor
den zal', de bekende spreuk van
Bilderdijk.
Maar nu ter zake. Als we over het
verleden spreken, zouden we terug
kunnen gaan naar 75 jaar terug en
bezien welke ontwikkelingen zich
sedert 1913, het stichtingsjaar van
uw bank, hebben voltrokken. Hoe
interessant ook, dat lijkt me niet
goed doenlijk in het tijdsbestek
van deze inleiding. De crisis van
de jaren dertig en de Tweede We
reldoorlog vormen een zodanige
onderbreking, dat het wellicht be
ter is pas daarna te beginnen. Dan
nog zijn er zovele dingen gepas
seerd, dat slechts met het aanstip
pen van enkele markante zaken
kan worden volstaan. Hier volgt
een willekeurige greep.
Na de oorlog kreeg Nederland fi
nanciële steun uit Amerika, de zo
genaamde Marshall-hulp, om aan
de wederopbouw van ons land te
kunnen werken. Het geld werd ge
zuiverd, al het bankpapier werd
ingenomen en er werd nieuw geld
in omloop gebracht. Alle poespas
daaromheen bracht een enorme
bankdrukte met zich mee. De
wachtkamer - toen nog op de
Voorstraaf - bestond uit een gang
van 20 meter lang en nog geen me
ter breed en deze was doorlopend
vol. In die tijd was er ook net een
vaste ruilverhouding afgesproken
tussen een aantal internationale
valuta, zoals tussen de gulden en
de dollar via het goud. 't Kan ver
keren, zei Bredero, want de laatste
tijd lijkt de dollaar meer op een
jojo en moeten de Verenigde Sta
ten vreselijk hun best doen om
zelf orde op zaken te stellen. Ze
hebben problemen met hun over
heidsbegroting, met hun handels
balans in de landbouw en in het
bankwezen. Na de oorlog was Ja
pan nergens, nu staat het in de
voorste gelederen als economische
wereldmacht. In Europa zullen we
hard moeten knokken om de aan
sluiting met dergelijke jonge,
krachtige economieën niet te ver
liezen. De kansen daarop kunnen
vandaag in het algemeen gespro
ken overigens iets rooskleuriger
worden ingeschat dan pakweg een
jaar of vijf geleden.
Wat ik met dit alles maar wil zeg
gen is, dat er in veertig jaar tijd
enorm veel kan veranderen op het
vlak van de mondiale, economi
sche verhoudingen. Maar niet al
leen op dit vlak, zoals moge
blijken uit mijn tweede punt.
Het economisch herstel na de oor
log heeft ook het leven op het
van de positie die je hebt in de
dorpsgemeenschappen.'
Volgens de burgemeester groeien
en bloeien de drie Rabobanken in
de gemeente Tholen. "Ze vormen
alle drie begrippen in hun werkge
bied, ze staan voor deskundig
heid, degelijkheid,
betrouwbaarheid, meevoelend
heid, hulpvaardigheid. Daarnaast
echter zijn de drie Rabobanken
'vooral zelfstandig: elk heeft toch
een eigen cultuur en identiteit.
Dat werkt goed uit in een zo uit
gebreid gebied als Tholen met de
toch van elkaar verschillende ker
nen. Ze mogen van mij overigens
best samengaan tot één grote Ra
bobank Tholen, doch het hoeft
voor mij niet. Wie ben ik ook om
daarover iets te zeggen!
Het valt mij op, dat de zelfstan
digheid van de Rabobanken ook
duidelijk tot uiting komt in de
wijze waarop gedenkwaardige
momenten worden herdacht of
gevierd. Op de landelijke uitnodi
gingen is in geheel eigen stijl een
avondvullend programma ge
drukt.
Ofschoon het gezegde luidt, dat
'geld de wortel van alle kwaad is',
kan ik mij in de entourage van
vanavond nauwelijks voorstellen
en trouwens ook niet in die van de
overdag-situatie, dat de hier aan
wezigen financieel kwaad van har
ten zijn.
De op één na oudste Rabobank in
de gemeente(Tholen is tachtig
jaar) is het steeds goed gegaan.
platteland in menig opzicht doen
veranderen. De landbouw werd
kapitaalintensiever en dat maakte
veel mensen overbodig. Nieuwe
werkgelegenheid werd gevonden
buiten de regio, zoals in de havens
van Rotterdam en sommigen emi
greerden naar andere werelddelen
om daar een nieuw bestaan te zoe
ken.
Vandaag de dag zie je ook het om
gekeerde beeld en is het zo dat
mensen van buiten de regio zich
op Tholen vestigen of er komen
recreëren. Beide ontwikkelingen
hebben het sociale en economi
sche leven op het platteland in al
lerlei opzicht beïnvloed en een
ander aanzien gegeven. Dat geldt
ook voor het volgende punt.
Levendig zie ik nog voor me die
februari-ochtend in 1953, waarin
het water zijn verwoestende wer
king heeft gedaan in grote delen
van Zeeland en Zuid-Holland. In
het jubileumboekje uit 1963 staat
nog een foto afgedrukt van de
chaos op de Voorstraat na die
rampnacht. Nu, 35 jaar later, ko
men vele technici en andere geïn
teresseerden uit de hele wereld
naar deze streek toe om te aan
schouwen hoe de gevaren van de
zee door de aanleg van de Delta
werken zijn bedwongen.
Ook is er in deze dagen een geheel
andere problematiek, die in zekere
zin een afgeleide is van het voor
gaande, maar heel anders van
aard, namelijk de problematiek
van de zoet watervoorziening. In
het Zeeuwse en Zuid-Hollandse
gebied kan door wateraanvoer uit
het Zoommeer het oppervlakte
water worden verzoet en op peil
gehouden, zodat beregening in de
Hoe kan het ook anders met op
volgende besturen en personeel
die hun taken verstaan. Als je de
jubileumboekjes bij het 40- en
50-jarig bestaan inziet, dan straalt
de degelijkheid, gestrengheid en
rechtvaardigheid van de daarin
opgenomen portretten ervan af.
Onze Rabobank viert vandaag
feest omdat 75 jaren lang kleine
en grote spaarders, ondernemers,
leners, verzekerheden, vakantie-
vierders en wie al niet meer, hun
financiële belangen hebben laten
behartigen door de Rabobank. U
heeft heden een supermarkt op
het gebied van de financiële servi
ceverlening aan het publiek, waar
in nauwelijks of geen nee behoeft
te worden verkocht. Een bloeiend
bedrijf met 22 medewerkers en
een eigen postdienst. Namens de
gemeente feliciteer ik bestuur, di
rectie en medewerkers met het
75-jarig jubileum en ik wens u het
allerbeste voor de toekomst", zei
de Thoolse burgemeester.
Voorzitter Hage was de pio-
niersfschoolhoofd J.W. Slager, ge
meentesecretaris J. Polderman, de
landbouwers B. Kodde en M.J.
Heijboer en de commissionairs
Chr. Bergers en A. Goedegebuure)
erkentelijk voor hun initiatief.
"Met respect denken wij terug
aan de durf en inzet van de be-
heerscolleges en kassiers, die drie
kwart eeuw geleden zo inventief
en actief zijn geweest."
Hij memoreerde nog, dat zolang
de bank bestaat, iemand van de
land- en tuinbouw mogelijk
wordt. Dit is overigens niet de eni
ge en wellicht ook niet de belang
rijkste ontwikkeling die zich in de
landbouw aandient en daarmee
kom ik op punt vier.
Ook in de landbouw hebben de
ontwikkelingen immers de afgelo
pen decennia immers niet stil
gestaan. Ik duidde zojuist al op de
mechanisatie en de schaalvergro
ting die heeft plaatsgevonden en
die nog steeds plaatsvindt. Maar
ook de marktverhoudingen zijn
nogal aan veranderingen onderhe
vig geweest. Eind jaren vijftig is
de Europese Gemeenschap opge
richt en vandaar uit is, ik vertel u
niks nieuws, nogal wat invloed
uitgeoefend op het landbouwbe
leid, waarvan we ons nu achteraf
afvragen of dat wel in alle opzich
ten is geslaagd. Het gevolg is dat
de huidige generatie boeren voor
wat betreft de gereguleerde land-
bouwprodukten en de melkvee
familie Goedegebuure aan de
bank verbonden is.
Het eerste jaar begon de Boeren
leenbank in St. Annaland met
verlies: 21,20 bij een omzet van
33.465,13. "Dit verlies is geluk
kig nooit meer vporgekomen", zei
de voorzitter.
Hij blikte ook nog terug naar 10
februari 1916, toen de bank in
Poortvliet werd opgericht, die vijf
jaar geleden met de Rabobank St.
Annaland werd samengevoegd.
De eerste bestuursleden in Poort
vliet waren W. Carels, J.J.A. de
Bruine en C.P. Vogelaar. De Raad
van Toezicht werd gevormd door
M.G. Nieuwenhuize, Joh. Krijger
en G. Mosselman. Het eerste jaar
werd een winst van f 12,50 ge
boekt. Ten huize van kassier
Steenpoorte kende de gezelligheid
geen tijd. Zelfs op zaterdagavond
was de bank van zes tot acht uur
geopend.
Trots meldde voorzitter Hage, dat
in 1987 een balanstotaal van ruim
100 miljoen gulden werd bereikt
en dat het boekjaar is afgesloten
met een 'mooi' resultaat. "De fu
sie van vijf jaar geleden heeft zich
hiermee bewezen."
"Gedragen door goede bestuur
ders en actieve kassiers
directeuren is de bank uitgegroeid
tot een gezonde plattelandsbank,
tot een middelpunt van het finan
cieel gebeuren op St. Annaland en
houderij de wrange vruchten
plukken van een te ver doorge
schoten marktordening in het ver
leden. Als zich dan in de
opbrengst van de zogenaamde
vrije produkten tegenvallers voor
doen, betekenen dat moeilijke ja
ren voor velen die van het
boerenbedrijf moeten leven. Tege
lijkertijd kan in andere sectoren
van de landbouw, zoals bijvoor
beeld in de glastuinbouw, van een
voorspoedige ontwikkeling wor
den gesproken. En wie op een
mooie dag hier in de omgeving
rondtoert en de bontgekleurde
bloemenpercelen ziet liggen, be
merkt dat ook hier de tijd niet
heeft stilgestaan. Dat geldt even
min voor uw bank en daarmee
kom ik op mijn vijfde en laatste
punt.
In 1952 bedroeg het balanstotaal
van de Boerenleenbank St. Anna-
Poortvliet", zei Deltakring-
voorzitter L.A.M. Elenbaas.
C. Meertens, voorzitter van de
Raad van Toezicht, bracht in her
innering, dat de hoofdmoot van
de kredietverlening van de Boe
renleenbanken was, het voorfi
nancieren van de kosten die
landbouwers moesten maken eer
de revenuen van de gewassenop-
brengsten gingen stromen. Hij zei
verder, dat er sinds 1913 een hele
boel zaken opgelost zijn, maar het
lukt toch maar niet op een econo
misch verantwoorde wijze aardap
pelen naar hongerende gebieden
en overtollige meststoffen naar de
Sahara te brengen. "Deze zorg
doet bij mij wel eens de gedachte
oprijzen, dat het best mogelijk is,
dat de financieringen van de Ra
bobank voor een belangrijk deel
weer oogstfinancieringen moeten
worden."
Meertens benadrukte verder, dat
alles mensenwerk is, dus kwets
baar. "Wij kunnen planten en nat
maken, maar Eén, namelijk God,
moet de wasdom geven. Toch
moeten we ook woekeren met on
ze krachten en talenten."
De sprekers in de door sfeervolle
aankleding met planten en ver
lichting tot feestruimte omgeto
verde sportzaal van de Wellevaete,
werden afgewisseld door twee op
tredens van het Smalstads man
nenkoor o.l.v. Jan Wesdorp. Die
zorgden voor aardige intermez
zo's, waarbij Kees van Dis zelfs
een speciale jubileumtekst had ge
van Poortvliet weet ik het niet pre
cies, maar ik neem aan minder.
Thans cirkelt het balanstotaal van
uw bank rond de 100 miljoen, dat
is een zeer grote verveelvoudiging.
Achter die ontwikkeling in ba
lanstotaal gaan een heleboel din
gen schuil die in de loop der jaren
drastisch zijn veranderd. Kijk al
leen eens naar de tegenwoordige
kantoren met de beeldschermen
en computers en vergelijk dat eens
met de situatie in de vijftiger jaren
in het kantoortje aan de Bie-
rensstraat, waar je oog in oog zat
met de kassier, de administratie
met de hand en met zo'n koffie
molen gebeurde en het ook nog
niet gebruikelijk was om een tien
daagse vakantiereis naar Mallorca
te boeken via de bank. Ook de we
reld van het bankwezen is in vele,
ik zou haast zeggen alle, opzich
ten drastisch veranderd. En ik heb
de indruk, dat die veranderingen
niet zullen ophouden na 1988.
Met deze vijf punten heb ik na
tuurlijk maar een willekeurige
greep kunnen doen uit de ontwik
kelingen in de wereld, in de streek
en bij uw bank, die niet uitput
tend is en bovendien erg beknopt.
Het beeld dat evenwel onomstote
lijk naar voren komt is, dat we le
ven in een tijd van vele
veranderingen en dat die verande
ringen steeds sneller gaan. Het
zijn niet de veranderingen zelf,
maar het tempo waarin ze van
daag de dag optreden, die ons
vaak het gevoel geven dat we het
allemaal niet meer bij kunnen be
nen. Daarom wordt het ook steeds
moeilijker om bij de tijd te blijven
maakt ter gelegenheid van 75 jaar
Rabobank op de muziek van Far
mer's Loanbank. Zo werd de lof
bezongen op 'veel geld en goede
raad'.
Directeur A. v.d. Perk, die de
sprekers aangekondigde, maakte
de uitslag van een wedstrijd op de
basisscholen nog bekend: groep 2
van de School met de Bijbel St.
Annaland met de Zilvervloot,
groep 5/6 van de Casembroot-
school met de krottenwijk en wel
gestelde wijk met daar tussenin de
Rabobank, groep 7/8 van de Ee-
vliet uit Poortvliet, de hele School
met de Bijbel uit Poortvliet met
een wandkleed en van de Reho-
bothschool uit Stavenisse had
groep 5/6 het meest originele
werkstuk.
Meertens sprak in zijn slotwoord
over een gevarieerde jubileumvie
ring. Er werd aan de schooljeugd
gedacht, de rekeninghouders - die
ontvangen een badhanddoek -
alsmede leden en genodig-
den(toespraken en cultuur van ei
gen bodem). In kleiner verband
hebben de beheerscolleges met het
personeel nog aandacht besteed
aan het 75-jarig jubileum.
Jubileumboekje. Het provinciaal
Opbouworgaan Stichting Zeeland
geeft ter gelegenheid van het
40-jarig bestaan een jubileumpu
blicatie uit. Behalve het verleden
van de stichting wordt ook inge
gaan op maatschappelijke ver
schijnselen en ontwikkelingen en
de toekomst van de provincie.
Tenslotte vermeldt het boekje de
uitkomsten van een onderzoek
onder 500 Nederlanders en 200
Zeeuwen naar het beeld van de
provincie Zeeland.
zonder daarbij brokken te maken.
Denk maar eens aan de ontwikke
lingen in de electronica, in de
computerbranche en in de
produktie-automatisering. Geluk
kig staat Tholen niet in het brand
punt van deze ontwikkelingen,
maar ze gaan natuurlijk niet aan
ons voorbij. Daarom zou ik nog
enkele bespiegelingen willen wij
den aan de tijd die komen gaat en
aan de kansen en bedreigingen
van deze streek en daarmee voor
uw bank. Dit alles uiteraard voor
zover wij dat kunnen voorzien.
Windsurfvereniging De Kreekrak
kers organiseert op zondag 8 mei
de Oosterschelde surf-marathon
om de Topsails-bokaal. De start
van deze marathon, met een leng
te van 50 kilometer, is bij restau
rant De Zeester^ aan de
Gorishoeksedijk. Via Kats en de
Bergsediepsluis is De Zeester ook
weer het eindpunt.
Het midden- en kleinbedrijf heeft
geen of onvoldoende aandacht ge
kregen in het onderzoek dat het
bureau Plant Location Internatio
nal (PLI) NV uit Brussel heeft uit
gevoerd in opdracht van het
provinciaal bestuur van Zeeland.
Dat stelt het college van B W
van Tholen in een brief aan gede
puteerde staten van Zeeland. Het
college vindt de basis van het on
derzoek 'te smal'. Er zou veel te
veel nadruk gelegd zijn op de
(mogelijke) economische bedrij
vigheid in de zeehavengebieden
zoals Vlissingen en Terneuzen.
Hierover beschikt Tholen niet. De
gemeente had gehoopt uit het on
derzoek te leren hoe ze het werven
van bedrijven gericht kon aanpak
ken. Maar in de loop van het on
derzoek bleek dat het bureau de
aandacht voornamelijk richtte op
'regionaal stuwende investe
ringsprojecten in de sectoren in
dustrie en zakelijke
dienstverlening'. En daarmee viel
daarover te zeggen valt, ook al is
gezegd. Uiteindelijk zullen er toch
beslissingen op dit punt moeten
worden genomen, ik denk in alle
nuchterheid op basis van een af
weging van de kosten en de baten,
maar dat is gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Ik wens degenen die
hiervoor verantwoordelijk zijn,
veel wijsheid.
De organisatie wil van deze mara
thon een jaarlijks terugkerend ge
beuren maken, uit te breiden tot
een internationale wedstrijd.
Door sponsoring is het mogelijk
voor de heren vijf en voor de da
mes drie geldprijzen beschikbaar
te stellen. De marathon begint om
11.00 uur. Een half uur later is de
start van een verkorte toertocht.
Tholen buiten de boot. Het colle
ge onderkent dat het versterken
van de economische activiteiten in
de gebieden met zeehavens gunsti
ge gevolgen heeft voor de werkge
legenheid in andere sectoren van
de economie maar vindt dat het
midden -en kleinbedrijf en de
dienstensector 'een doorslagge
vende bijdrage aan de Zeeuwse
economische structuur leveren'.
Deze bijdrage van het midden-en
kleinbedrijf mist het college nu in
de uitkomsten van het onderzoek.
Hierbij wijst het college ook met
de vinger naar het provinciaal
bestuur: 'Het (bestuurlijk) accent
is weer veel te zwaar gelegd op de
zeehavengebieden', schrijft het
college. Uit het onderzoek blijkt
evenwel dat Tholen 'relatief goed
scoort' en - 'naar internationale
maatstaven gemeten - over een be
trekkelijk goede infrastructuur
beschikt'. Het college concludeert
dat de waarde van het rapport ge
ring is. Ze vraagt het provinciaal
bestuur ook aandacht te besteden
aan 'niet-zeehaven gebonden re
gio's'. Tevens ondersteunt het col
lege het tot stand brengen van een
Zeeuwse ontwikkelingsmaat
schappij en pleit het voor het ver
beteren van de infrastructuur.
U merkt, ik werk graag aan de
hand van punten en ik zou op een
drietal punten willen wijzen. Ik
zou met de landbouw willen be
ginnen. Volgens een CBS-telling
zijn er op Tholen zo'n 400 hoofd-
beroepsbedrijven. Daarvan legt
iets minder dan de helft zich toe
op de akkerbouw. Het totale
bouwland is zo'n 7000 ha groot en
daarvan wordt zo'n 5000 ha(dat is
70%) aangewend voor de ver
bouw van granen, aardappelen en
suikerbieten. Deze produkten
hebben het moeilijk. Voor de ak
kerbouwers ontbreken voldoende
alternatieve teeltmogelijkheden.
Er is geen vierde hoofdteelt naast
granen, aardappelen en suikerbie
ten. Voor een bestaansrecht in de
toekomst zullen de akkerbouwers
zich enerzijds moeten richten op
een betere (gevraagde) kwaliteit
produkten, zoals baktarwe en
brouwgerst teneinde een betere
geldelijke opbrengst te verkrijgen,
anderzijds op besparing van
kosten. Een snellere veredeling
van gewassen in de toekomst zal
de kwaliteit van de produkten ten
goede komen. Voor besparing op
kosten zullen de akkerbouwers
zich moeten richten op schaalver
groting en automatisering.
De kostenontwikkeling in de vee
houderij en de tuinbouw kan
vooral profiteren van de daling
van energieprijzen en de prijzen
van mengvoedergrondstoffen.
Mede hierdoor heeft de rentabili
teit van de tuinbouw zich de afge
lopen jaren op een redelijk niveau
bevonden. Gezien het gunstige ex
portklimaat zijn er zowel in de
glastuinbouw als voor wat betreft
de vollegrondsprodukten nog in
teressante mogelijkheden voor
handen. Daarbij verdienen ook
produkten, die tot nu toe nog niet
zo gebruikelijk waren, de volle
aandacht.
Nederland staat in de wereld zeer
hoog aangeschreven om zijn tech
nologische en technische kennis
van produkten en methoden. Ze
ker nu de internationale concur
rentie over de hele landbouwlinie
steeds heviger zal worden, moeten
we, denk ik, niet nalaten om onze
voorsprong op dit punt te behou
den en zo mogelijk uit te bouwen.
Dat vraagt om ondernemerschap,
durf en investeringen; durf moet u
zelf hebben en voor de financie
ring kan de bank zorgen.
«Het vraagstuk van de zoet water
voorziening brengt me op glad ijs.
Dat is op zich niet zo erg, want het
is niet de eerste keer dat ik me op
deze plaats(op de plaats van de
Wellevaete was voorheen de
ijsbaan-red) op glad ijs bevind en
ik kan u zeggen, dat we het
schaatsen allemaal met vallen en
opstaan hebben moeten leren.
Ik heb er via de Eendrachtbodes
van de laatste weken kennis van
genomen dat er een zeer brede
discussie in deze streek op gang is"
gekomen over de voors en tegens
van deze beregeningsmogelijkhe-
den en ik geloof, dat alles wat
Een ander punt waar ik op zou
willen wijzen, is de verschuiving
in het economische zwaartepunt
binnen ons land. Dat zwaartepunt
is zich aan het uitbreiden vanuit
de randstad naar het oosten en
naar het zuiden, met name Bra
bant. Dergelijke verschuivingen
voltrekken zich ook in andere lan
den, zoals Duitsland en Italië, in
het laatste geval naar het noorden.
Verschuivingen, die wellicht ook
te maken hebben met een zich
steeds verder ontsluitende totaal
markt van de Europese Gemeen
schap.
Op het platteland voltrekt zich het
proces van vergrijzing. Ik denk,
dat dat ook geldt voor deze omge
ving. Ik geloof echter, dat er nieu
we mogelijkheden liggen voor
Zeeland en voor Tholen tegen de
achtergrond van de economische
verschuivingen die ik net schetste.
Deze omgeving heeft een goede
geografische ligging en staat be
kend om zijn arbeidzame bevol
king. Dat zijn belangrijke
voorwaarden voor het aantrekken
van nieuwe bedrijvigheid, zoals
bijvoorbeeld in de toeleverende
sfeer. Veel grote bedrijven gaan er
steeds meer toe over om het ver
vaardigen van onderdelen e.d. uit
te besteden aan toeleveranciers,
waar ze op kunnen rekenen. Ik ge
loof dat er in de lichte industrie,
in de handel en in de dienstverle
ning zeker mogelijkheden liggen,
om maar een paar voorbeelden te
noemen. Voor het op gang helpen
van o.a. dit type initiatieven heeft
de Rabobank een Garantiefonds
in het leven geroepen om daarmee
te kunnen bijdragen aan de finan
ciering van gezonde economische
investeringsplannen in de lokale
gemeenschap. Wellicht dat daarna
op wat langere termijn ook weer
een wat meer evenwichtige op
bouw van de bevolking zou kun
nen worden bereikt.
Ik ben begonnen met uw Rabo
bank, ik zou er ook mee willen
eindigen. De toekomst van uw Ra
bobank is uiteraard niet te voor
spellen. Hoe zal de bank er bij het
volgende jubileum, in 2013, voor
staan? Is Nederland dan een pro
vincie van Europa geworden en
betalen we elkaar dan niet langer
in guldens, maar in ECU's of
monnets, de Europese munteen
heid? Wie zal het zeggen. De
computer zal dan zijn opmars ver
der hebben gemaakt tot in de
huiskamers van mensen en in de
winkels en op de scholen. Maar
geen computer kan het menselijk
contact, advies en inzicht vervan
gen en daarom zal de Rabobank
weliswaar ook in de komende tijd
weer op veel punten veranderen,
maar de fundamenten veranderen
niet! De bank is en blijft een coö
peratieve instelling, die midden in
de gemeenschap staat en die met
zijn tijd meegaat. Ze beschikt
over een solide basis, waar 75 jaar
lang aan is gebouwd, ze staat
dicht bij de mensen en dat zijn
uitstekende voorwaarden om het
'nu, wat worden zal' met vertrou
wen tegemoet te zien. Ik wens u
daarbij veel sterkte en wijsheid en
ik wens allen, die op welke wijze
dan ook zijn betrokken bij de Ra
bobank St. Annaland-Poortvliet,
veel voorspoed toe. Ik dank u
voor uw aandacht."
