Mosselen, van kweek tot consumptie
Gladdine's
Oostvest St. Maartensdijk verandert
Zaterdag
mosseldag
r.
Zeeuwse mosselen: hét zeebanket van de Oosterschelde
Vier miljoen
voor strand
Een ton voor kerkrestauratie
Nieuw bij Rikken
Mosselkwekers maken
recordbesommingen
Druiven plukken in Frankrijk
Donderdag 20 augustus 1987
DE EENDRACHTBODE
13
Mosselkweker dhr. Steketee geeft twee journalisten een toelichting tijdens een mosseldag voor de binnen-
en buitenlandse pers in Yerseke.
Bij vele mensen komt het water al in de mond als ze
de naam mosselen nog maar horen, anderen krijgen
echter braakneigingen. In onze regio vinden de
meeste mensen een 'zootje' mosselen een lekkernij.
Bijna iedereen weet hoe een mossel er uit ziet, maar
slechts weinigen weten hoe ihosselen groeien en wat
voor werk de kwekers en handelaren moeten verrich
ten voordat het zeebanket als delicatesse op tafel
staat. Reden te meer om de mossel eens nader te be
kijken.
Stromen
Zeesterren
Handel
Verwateren
Het zeebanket wordt opgevist, waarna er toch nog heel wat aan te pas komt,
voordat de mosselen op het menu staan.
Hoog water
Natte pakhuizen
Export
PFAFF tólblbytek
W.Rikken bv.
Drie jeugdige deelnemers aan fietsavondvierdaagse van toerclub 't Koetshuys
op de Thoolse brug.
De mosselkwekers in Zeeland hebben de eerste vijf
weken van het seizoen een recordbesomming gemaakt
van 20 miljoen gulden. Vorig jaar om deze tijd was
dat nog maar 8,5 miljoen gulden. De totale omzet in
de mosselsector bedroeg vorig jaar 65 miljoen
gulden.
Produktie opvoeren
Dansschool
Café Havenzicht
St. Annaland
Clubs voor: - Paren en gehuwden
-Jeugd v.a. 13 jaar
Inlichtingen: Tel. 01670-6683
b.g.g. 67357
Inschrijven:
Woensdag 2 sept.
van 19.00-20.00 u.
Voorstraat 54-56
St. Annaland.
Foto's nabestellen
Aan de Oostvest in St. Maartensdijk worden oude bedrijfsgebouwen van Potter en Van den
gemeente gekocht en gesloopt om plaats te maken voor woningbouw. Op de achtergrond zijn
aan de Oostsingel in aanbouw.
Hoek door de
nieuwe huizen
Mosselen (weekdieren) leven voor
al in kustgebieden. In de Ooster
schelde en Waddenzee komen zij
in enorme aantallen voor. In april,
mei en juni(hpt mosselseizoen
loopt van juli tot maart)vindt de
broedval plaats en is de mossel
niet geschikt voor consumptie.
Miljoenen mossellarven zwem
men dan vrij rond en spoedig zin
ken, zij onder het gewicht van de
zich ontwikkelende schelp naar de
zeebodem
Met behulp van byssusdraden (de
zogenaamde baarden) hechten zij
zich vast aan elkaar en aan de zee
bodem. Het spel der stromen
speelt hierbij een belangrijke rol.
'Zaadval' vindt in Nederland al
leen plaats in de Waddenzee en de
Zeeuwse wateren omdat dat de
meest voedselrijke en gezondste
wateren van Europa zijn. Met na
me de Oosterschelde biedt opti
male kweek-, groei- en
ver wateringsmogelijkheden voor
de schelp- en schaaldieren. De
mosselzaadvisserij is per jaar
slechts enkele weken toegestaan
en geschiedt met korren, waarvan
er meerdere door een vaartuig
worden gesleept. Het mosselzaad
(mosseltjes van 1 cm.) wordt in
dunne lagen uitgezaaid op de zo
genaamde percelen, die van het
rijk worden gepacht.
Op de percelen kan het mossel
zaad uitgroeien tot 'halfwas
mosselen' van ca. 4 a 5 cm lengte.
Deze gaan 'trossen', dat wil zeg
gen, dat ze zich aan elkaar vast
hechten. De halfwasmosselen
worden wederom opgevist en weer
uitgezet op andere percelen, die
rijk zijn aan plantaardig plankton
(het voedsel van de mossel bestaat
uit planktonalgen) en waar de
mosselen zich optimaal kunnen
ontwikkelen tot een marktwaar
dig produkt. De percelen liggen in
de Oosterschelde en sinds de 50-er
jaren is men ook in het Wadden
gebied begonnen met het kweken
van mosselen.
De percelen moeten in goede con
ditie worden gehouden en gezui
verd worden van de natuurlijke
vijand, de zeester. De zeester is in
staat om de mosselschelp open te
trekken en de vis te verorberen.
Zeesterren kunnen in enorm aan
tallen op de mosselbanken voor
komen en grote schade
veroorzaken.
De groeitijd van mosselzaad tot
consumptiemossel neemt 2 tot 3
jaar in beslag.
De handel in mosselen is gecon
centreerd in Yerseke, want daar is
de enige mosselveiling van Neder
land gevestigd. De kwekers komen
met hun mossels om ze daar, na
keuring, ter verkoop aan te bie
den. Na het bepalen van de in
houd van het ruim, wordt uit de
lading een monster van 2 1/2 kilo
genomen. Dit monster wordt door
het personeel van het produkt-
schap voor vis en visprodukten,
waaronder de mosselveiling res
sorteert aan een keuring onder
worpen. De keuring bestaat uit
het vaststellen van het percentage
tarra(losse schelpen, pokken,
groen, krabben, zeesterren enz.),
het tellen van het aantal mosselen
per monster en na het koken
wordt het vleesgewicht in de
schelp vastgesteld. De uitslag van
de bemonstering wordt op de vei
ling bekend gemaakt. De handela
ren en de conservenbedrijven
bieden met behulp van een elec-
tronisch systeem op de aangebo
den scheepslading. Op een bord
verschijnt dan de naam van de
hoogste bieder en de prijs die hij
'voor de lading betaalt.
Bij het opvissen van de volwassen
mosselen op de kweekpercelen
krijgen ze vaak veel zand en slib
in de schelp. Om dit weer kwijt te
raken, worden de mosselen, nadat
ze aan de handelaren verkocht
zijn, door de kweker met de boot
naar de beschutte plaatsen in de
Oosterschelde vervoerd, de zoge
naamde verwaterplaatsen, waar
van iedere mosselhandelaar er één
of meerdere van de staat gehuurd
heeft. Hier worden de mosselen
weer zorgvuldig uitgezet. Op deze
verwaterplaatsen krijgen zij de ge
legenheid tot rust te komen en
zich van het zand, dat zij binnen
gekregen hebben, te ontdoen.
Het aantal geschikte verwater
plaatsen is niet groot. Het zeewa
ter moet er zuiver zijn. Bij hoog
water moet er ongeveer 3 meter
water staan, maar bij laag water
moeten zij droog vallen. De bo
dem dient hard en vlak zijn en
mosselen moeten beschermd wor
den tegen te sterke stromingen of
te veel golfslag. De mosselen wor
den bij hoog water op de bodem
uitgestort en bij laag water dun
over de bodem verspreid. Dit laat
ste is een tijdrovende bezigheid,
maar het is echter noodzakelijk
om een absoluut zandvrij produkt
te krijgen. Ook de mosselen die
uit de Waddenzee afkomstig zijn,
worden in Zeeland verwa-
terd(zandvrij gemaakt).
Voor de handelaren doen de ver
waterplaatsen tevens dienst als
'natte pakhuizen'. De totale op
pervlakte van deze opslagruimte
is ongeveer 250 hectare en biedt
ruimte voor zo'n 10 miljoen kilo
mosselen. In een vrij ideaal en
uniek milieu wordt de mossel
sterk en zandvrij, hoewel aan de
laatste eigenschap door het voor
de laatste maal opvissen toch nog
enig afbreuk wordt gedaan. Daar
om vindt in de bedrijven aan de
wal nog een naverwatering plaats,
om er zeker van te zijn, dat de
mosselen absoluut zandvrij zijn.
Dit naverwateren vindt plaats in
bassins waar constant zuiver
Oosterscheldewater wordt door-
gepompt.
Daarna begint de verwerking in
de bedrijven. Met behulp van ma
chines worden te kleine exempla
ren, lege schelpen en zeewier
verwijderd. De trossen worden uit
elkaar gehaald. De baarden wor
den met behulp van tegen elkaar
in draaiende rollen losgetrokken.
Met krachtige waterstralen wor
den de mosselen schoon gespoten
en komen ze op de lopende band
terecht, waar men de mosselen
aan een laatste controle on
derwerpt.
In enkele uren kunnen de bedrij
ven in Yerseke 50.000 kg. mosse
len verpakken en verzenden.
Verreweg het grootste deel van de
produktie wordt naar België en
Frankrijk geëxporteerd, al is de
consumptie de laatste jaren ook in
Nederland sterk gestegen.
Een belangrijke hoeveelheid mos
selen wordt door de conservenbe
drijven verwerkt tot potjes zure
mosselen. Er zijn echter nieuwe
producten bijgekomen, zoals
mosselsalade, mosselen in krui
denboter, diepgevroren en gepa
neerde mosselen, gepasteuriseerde
mosselen in azijn, gekookte mos
selen in azijn, gekookte mosselen
in azijn met citroen en gesterili
seerde mosselen in pekelwater.
Naast deze nieuwe toepassingen
wordt ook intensief reclame ge
maakt om de consumptie van
mosselen te vergroten.
Gedeputeerde staten van Zeeland
hebben de minister van landbouw
en visserij geadviseerd een bijdra
ge van 250.000,beschikbaar
te stellen op grond van de rijksbij
drageregeling openluchtrecreatie
voor de strandsuppletie te Cad-
zand. De gemeente Oostburg stelt
eenzelfde bedrag beschikbaar. In
het kader van de dijkversterking
kan het strand bij Cadzand wor
den verbreed. Deze strandsupple
tie zal de kosten van het onder
houd aan dijk doen verminderen.
Tegelijkertijd is de vergroting van
het strand van belang voor een
verdere versterking van de
toeristisch-recreatieve ontwikke
ling van Cadzand. Met de strand
suppletie is een bedrag van ruim
vier miljoen gulden gemoeid. Het
is de bedoeling dat het werk vóór
het seizoen '88 gereed is.
Gedeputeerde staten willen voor
restauratie van het interieur van
de Grote Kerk in Zierikzee
115.459 gulden beschikbaar stel
len.
Er is al 85.000 gulden be
schikbaar gesteld uit het fonds
bijzondere voorzieningen. De ei
genaresse van de kerk, de stichting
Oude Zeeuwse Kerken, raamt de
totale restauratie op 920.834 gul
den. Het ministerie van WVC be
taalt daarvan 527.685 gulden. De
rest wordt betaalt door provincie
en gemeente, die elk de helft voor
hun rekening nemen. Die twee ton
gaat de Zeeuwse regeling van lOI/o
en 50.000 gulden te boven, zodat
provinciale staten een aparte be
slissing moeten nemen.
De ideale lockmachine voor
afsnijden, aan elkaar naaien
en afwerken in één keer. De
absolute top in kwaliteit.
Voor hobby, naaister en
bedrijf!
Alleen bij:
Zuivelstraat 19, 01640-35878
BERGEN OP ZOOM
Advertentie I.M.
Zaterdag vindt in Yerseke de jaar
lijkse mosseldag plaats. Een eve
nement dat gemiddeld zo'n 35.000
belangstellenden trekt. Het comi
té Zeeland Presenteert probeert
door middel van deze dag de va
derlandse consumptie van dit zee
banket te vergroten. Daar schort
het volgens het produktschap
voor vis en visprodukten nog
steeds aan. Ter vergelijking: in
België bedraagt de consumptie
van mosselen 3,5 kilo per hoofd
van de bevolkingen en in Neder
lands slechts 1 kilo.
Programma: 10 tot 12 u.: water-
fietswedstrijden In de Koningin
Julianahaven.
10 tot 15 u.: surfwedstrijden.
13.45 tot 14.15 u.: helicopter-
reddingsdemonstratie door de Ko
ninklijke Marine.
12 tot 17 u.: gratis mosselen eten
op het parkeerterrein bij de jacht
haven.
14.30 tot 14 u.: vlootshow en
iedereen mag meevaren met de
versierde kotters.
19.30 u.: prijsuitreiking voor de
best versierde straat en kotter.
19.45 u.: taptoe op het parkeerter
rein bij de jachthaven.
21.30 u.: vuurwerk bij de Konin
gin Julianahaven.
De gehele dag is het braderie in
het dorp en zijn er oude ambach
ten te bewonderen.
diygfi
"Het waren vier heerlijke avond
jes, fantastisch. Hartelijk dank
voor het uitzetten van deze fijne
tocht." Zo bracht mevr. M. Ti-
chem vrijdagavond de dank onder
woorden van de 180 deelnemers
aan de fietsavondvierdaagse van
toerclub 't Koetshuys in Tholen.
"Een geslaagd evenement", zo
concludeerde ook organisator
Ben Schoonen bij de uitreiking
van de medailles in the Pub. "De
kritiekjes(ook de eerste avond een
versnapering en geheime contro
les) nemen we ter harte om het
volgend jaar te verbeteren, maar
we zijn slechts een kleine toer
club", zo verontschuldigde dhr.
Schoonen zich.
Hij noemde het een knappe pres
tatie van de 75-jarige mevr. Schot,
die vier avonden 25 km had ge-
fiets. Zij kreeg de prijs voor de
oudste deelnemer. Martine den
Engelsman, die steeds 15 km had
afgelegd met haar ouders, ontving
als jongste deelnemer(6 jaar) een
mooie beker. Ook dhr. Suyker-
buyk uit Bergen op Zoom werd in
het zonnetje gezet omdat hij als
68-jarige de langste route van 40.
km aflegde.
Elf leden van de huisvrouwen-
trimclub waren niet alleen de
grootste groep, maar hadden zich
nog extra ingespannen door hun
fietsen te versieren. Ook zij kre
gen een prijs.
Gedurende vier avonden waren er
maar twee lekke banden en het
weer was goed. Drie avonden kre
gen de fietsers onderweg een ver
snapering in de vorm van een
sinaasappel, frisdrank en prui
men.
De mosselaanvoer is hoger dan in
voorgaande jaren, maar de recor
dopbrengst van het seizoen
1982-1983 wordt al enkele jaren
niet meer gehaald. In dat seizoen
was de produktie 1.600.000 mos-
seltonnen (1 mosselton is 100 ki
lo). Dit jaar moet men tevreden
zijn als de 1 miljoen ton wordt be
reikt. Voor de grote mosselen, de
zogenaamde hotelkwaliteit, wor
den momenteel hoge prijzen be
taald. Zo waren er enkele
schippers uit Bruinisse die per
mosselton 225,ontvingen. De
eerste vijf weken zijn er op de vei
ling in Yerseke 177.837 mosselton-
nen aangevoerd en er werd 3.255
ton uit het buitenland geïmpor
teerd (Duitsland en Denemarken).
De produktie van Nederlandse
mosselen zou sterk opgevoerd
moeten worden om aan de toene
mende vraag te kunnen voldoen.
Een aantal kwekers zijn dan ook
teleurgesteld dat het uitgeven van
nieuwe, dieper gelegen percelen in
de Waddenzee nog steeds niet
heeft plaats gevonden. Ook de
aanvoer van Deense mosselen
stagneert momenteel, omdat de
Deense overheid dit jaar een li
miet heeft gesteld van 150.000 ton
om de vogelstand ter plaatse te
beschermen. Vorig jaar mochten
er nog 340.000 mosseltonnen wor
den opgevist. De kwaliteit van de
uit Duitsland geïmporteerde mos
selen is momenteel veel minder
dan die van de Nederlandse mos
sel. Het vleesgewicht is maar
20%.
Een aantal streekbewoners heeft
het al ervaren en opnieuw krijgen
twee inwoners van Tholen en St.
Philipsland de kans om als drui-
venplukker(ster) drie weken in
zuid-Frankrijk te vertoeven, vanaf
15 september. Een goede rug, veel
doorzettingsvermogen en een
auto zijn noodzakelijk. De werk
tijden bij de wijnboeren in de
Languedoc zijn twee keer vier
uren en dat zes dagen per week.
De huisvesting is gratis, evenals
twee liter wijn per dag. Daarnaast
wordt er nog loon betaald.
Liefhebbers kunnen tot en met 28
augustus bellen naar Hans en Sari
Moerland, tel. 01665-2806.
Wilt u een in de E.B. gepubli
ceerde foto graag zelf hebben?
Dat kan, als het om foto's van
onze eigen redaktie gaat. Bel of
schrijf naar Eendrachtbode,
Postbus 5, 4697 ZG Sint Anna
land, tel. 01665-2752 en u krijgt
uw foto-herinnering thuis.
Er komt steeds meer ruimte aan
de Oostvest in St. Maartensdijk.
Na de sloop van de gebouwen van
aardappelhandel Joh. van Houdt
en Zn. beslist de gemeenteraad
maandagmiddag over de aankoop
van de loodgieterswerkplaats van
P. Potter en de schuur van C.J.
van den Hoek. Op de vrijkomen
de grond komt vermoedelijk wo
ningbouw, maar daarvoor is nog
geen definitief plan beschikbaar.
Verschillende instanties moeten
daarover nog gehoord worden en
de rijksdienst voor de monumen
tenzorg wil in elk geval ook een
stem in het kapittel hebben. Ver
der zal er ook voor de inwoners
van St. Maartensdijk een hoorzit
ting komen.
B en W hebben met Potter diverse
malen overleg gevoerd in verband
met de herbouw van vervangende
ruimte. Om bedrijfseconomische
redenen heeft hij nu de voorkeur
gegeven aan nieuwbouw op het
perceel Markt 55, achter de be
staande winkel. Daar komt een
magazijn met opslagruimte. Het
ambachtelijk werk zal hoofdzake
lijk op locatie worden verricht. B
en W vinden dat planologisch
aanvaardbaar en de commissie
onroerende zaken kan zich vereni
gen met de aankoopprijs.
4
