Afsluiting dynamische tijd
Restaurants kunnen
van hotel profiteren
Bezwaar tegen onderscheid
nieuwe/bestaande bedrijven
Zoet water houdt
leven in brouwerij
a
ACH, NEEM DAN OOK EVEN DE TIJD
VOOR DE BESTE VERZEKERING.
Waterleidihg
is kapot
'Wij voelen
ons gepakt'
Premieregeling gunstig ontvangen bij bedrijfsleven
AT r,EMF.NF. ZEEUWSE/MIDDELBURG
Donderdag 2 oktober 1986
DE EENDRACHTBODE
11
M.J. Giljam: gevoel van geweldig veel tevredenheid
De feestelijke ingebruikstelling van de stormvloedkering in de Oosterschelde door
koningin Beatrix - zaterdag om twaalf uur - betekent voor het hoofd van de tech
nische dienst van het waterschap Tholen, dhr. M.J. Giljam, de afsluiting van een
'zeer dynamische periode.'
Al eerder veilig
Dijkleger
Voor 't blok
Deltaschade
Heroverweging
Dijkversterkingen
Gemalen
Glooiingen
Klappers dood
Commissie b.l.
over schiereiland Tholen
De Noord
Als de Thoolse gemeenteraad 't 27 oktober goedkeurt, gaat er 28 oktober een pre
mieregeling in voor bedrijven die voor het eerst of als uitbreiding minimaal 500
m2 produktie/kantoorruimte in gebruik nemen. De commissie bedrijfsleven was
positief, maar maakte wel bezwaar tegen het grote verschil tussen de premie voor
nieuwe(f 50,- per m2) en bes.taande(/ 25,-) ondernemingen.
Afscheid voorzitter
Best plan
Zwakke structuur
Arbeidsplaatsen
Nu 47 bedden
Industrie
Wisselwerking
Eén per kamer
aan tijd-
"In tien jaar is er op Tholen en
St. Philipsland voor 170 miljoen
gulden verwerkt, waarvan 158
voor de zeewering en waterbeheer
sing en 12 voor de waterzuivering.
Het is prachtig om bij een klein
waterschap dat hele groeiproces
mee te maken: van de meest sim
pele naar optimale technische mo
gelijkheden. Ik ben op de on
derste sport begonnen: na de
ramp met Jacob Moerland de Bre-
denvlietsedijk bij St. Annaland
opmeten en zinkstukken van
20x80 m op een diepte van 40 m
bij Stavenise neer laten. Met een
steen aan een stok moest je toen
de stroom meten.
Met name de laatste tien jaar heb
ben we een zeer dynamische pe
riode achter de rug. Als je daarop
terugkijkt, geeft 't een gevoel van
geweldig veel tevredenheid", aldus
Giljam(57).
In zijn werkkamer van het Polder
huis te St. Maartensdijk hangt een
foto van de ondergelopen haven
kade in Stavenisse. Dat is werke
lijk historie na de gereedkoming
van de keersluis en de pijlerdam.
De ingebruikstelling van de pijler-
dam zegt hem niet veel en even
min als milieu-voorman drs. E.C.
Boissevain uit Tholen is Giljam
zaterdag op de Neeltje Jans. "Het
is natuurlijk een gigantisch werk,
wat de regering internationaal wil
verkopen, maar de bevolking van
Tholen en St. Philipsland zegt 't
weinig. Het gevoel van veiligheid
was hier al bereikt bij het gereed
komen van de partiële dijkverster
kingen. Voor mij persoonlijk
kwam daar de opruiming van vijf
uitwateringssluizen nog wel bij,
want dat zijn in een dijk toch al
tijd plaatsen met meer risico.
Voorts wordt de keersluis in de ha
venmond van Stavenisse verder
geautomatiseerd en beveiligd: bij
een waterstand van 2.40 m
NAP gaat de keersluis dicht. De
faalkans-berekening blijft dezelf
de. Als proef wordt de Rijlerdam
gedurende een jaar bij een wa
terstand van 2.75 NAP geslo
ten, maar men streeft naar 3.25 m
NAP. Als waterschap worden
we nauw bij de sluiting betrokken.
Tien uur tevoren zullen we ge
waarschuwd worden."
Giljam wacht af, wat voor stor
men er deze winter zullen komen
en wat de gevolgen zijn van de
sluiting van de pijlerdam. "Uitge
breide dijkbewaking zullen we
hier niet meer hebben, beperkte
wel. De lijsten van het dijkleger
waren al verouderd en die zullen
niet herzien worden. Vanaf 3 fe
bruari 1953 is er geen storm ge
weest, waarbij ik niet paraat was:
33 jaar, dat is een stuk van je le
ven."
Giljam werkte in de landbouw en
studeerde 's avonds weg- en water
bouwkunde voor het diploma
Zeeland. Zijn woonplaats Scher-
penisse bleef 1 februari 1953 een
overstroming bespaard. Hij hielp
na het alarm om vier uur 's nachts
wel z'n ouders, die aan de Rand
weg woonden. In de buurt van St.
Maartensdijk hoorde Giljam, dat
er in Stavenise slachtoffers zou
den zijn.
De ramp hielp hem in zijn nieuwe
vak sneller aan werk dan gepland
was. Zijn voorganger als hoofd
technische dienst van het water
schap, J.D. Jagt uit St. Annaland,
kende hem van de studie en vroeg
Giljam als opzichter bij het dich
ten van de dijken. "Je wefd voor
't blok gezet, maar qua bevoegd
heden en capaciteiten was je daar
op niet berekend. Je moest echter
aanpakken en snel beslissingen
nemen. Daarbij heb ik veel erva
ring opgedaan. Het ging om een
nationale ramp: de regering stelde
geld beschikbaar en daarnaast
was er nog buitenlandse steun. Al
het beschikbare materiaal werd
ingezet. De aannemers werkten
per uur, zodat er ook
schrijven werd gedaan.
Blijkbaar hadden we voor 1953 te
slecht voor de dijken gezorgd.
Met z'n allen hadden we de zaak
verwaarloosd. Opeenvolgende re
geringen bekeken 't ook te krap.
Veel slachtoffers en een economi
sche aderlating was het gevolg van
de ramp. Het Deltaplan werd aan
genomen met aan die wet gekop
peld, een schaderegeling voor ge
meentelijke havens, de visserij,
particulieren en waterschappen.
Het rijk betaalde alles voor hon
derd procent."
Werkte Giljam eerst bij de water
schappen St. Annaland en Stave
nisse, in 1955 werd hij benoemd
tot dijkbaas van het waterschap
St. Maartensdijk. In 1959 volgde
de concentratie en in 1977 werd
hij hoofd technische dienst als op
volger van Jagt.
Het Deltaplan ging uit van een af
gesloten Oosterschelde en daarop
werden de aanpassingswerken af
gesteld. Voor het gemaal de
Noord bij St. Maartensdijk kwam
er 2 a 3 ton beschikbaar tijdens de
herverkaveling. Ook voor de
bouw van nieuwe gemalen bij
Poortvliet en St. Philipsland werd
van een vast waterpeil uitgegaan,
maar toen die laatste twee plan
nen besteksklaar waren, ging alles
in de ijskast. De commissie Klaa-
sesz onderzocht een andere afslui
ting van de Oosterschelde. Die
heroverweging kwam er met name
op aandrang van milieu-activisten
en de visserij.
Eind 1974 besloot het parlement
een pijlerdam te bouwen. "Als
waterschappen en provinciaal
bestuur zijn we toen wel in 't ge
weer gekomen, want in plaats van
in 1978 kregen we toen pas in de
tachtiger jaren onze veiligheid",
aldus Giljam. "We wilden partiële
dijkversterkingen en minister
Westerterp ging ermee accoord.
Ieder vond 't prima: de jongens
van natuur en milieu waren in hun
nopjes en wij mochten 54 km dij
ken verhogen en versterken, betere
glooiingen maken en een keersluis
bij Stavenisse bouwen. Vanaf 1976
tot en met 1981 is er toen voor 130
miljoen gulden verwerkt via het
bouwbureau dijkversterkingen.
We kregen zo wel veiligheid, maar
geen zoet water, zodat we toch
moesten inleveren. Als we onze
zin gekregen hadden, was de
Oosterschelde in 1978 afgesloten.
Misschien is het open blijven best
een hele goede keus, maar finan
cieel kost 't niet alleen voor het
waterschap veel meer.
De plannen voor de gemalen bij
Poortvliet en St. Philipsland
moesten worden aangepast naar
een wisselend waterpeil. Van de
natuurlijke lozing naar de lozing
via gemalen was een verbetering,
maar het kostte meer. Voor de toe
komst is er tegelijk goede
communicatie-apparatuur en we
kunnen zowel bij de Loohoek als
de Luyster het chloridegehalte
meten."
Het slopen van vijf uitwate-
ringssluizen(3 op St. Philipsland
en 2 op Tholen) vergde nog
800.000 gulden, inclusief het her
stel van de dijken.
i
Giljam maakte deel uit van ver
schillende werkgroepen, zoals de
werkgroep veiligheid
Oosterschelde-dijken. Door de
aanleg van de pijlerdam en de ver
mindering van eb en vloed zouden
de glooiingen het zwaarder te ver
duren kunnen krijgen. "De be
lasting op één punt wordt groter
door de stagnante waterstand.
Voorheen kwam de golfslag vier
uur op één punt, dat kan nu wel 6
tot 8 uur en bij opeenvolgende
stormen krijg je dan schade. In
het waterloopkundig laboratori
um zijn proeven genomen en
daaruit bleek, dat de Vilvoordse
steenglooiing(Belgische, witte
zandsteen) niet op de nieuwe si
tuatie berekend was. De basalt- en
betonblokken wel. Daarvoor is
15.000 m2 Vilvoordse glooiing
met beton ingewassen. Het even
wichtsverlies van de dijken werd
ongedaan gemaakt met de aanleg
van steunbermen in de Suzanna-
polder bij St. Annaland en de
boezem bij Poortvliet. Daarmee
werd het stabiliteitsverlies gecom
penseerd. Met wiskundige mode-
len en grondonderzoek was dat al
lemaal berekend. Totaal vergde
dat karwei nog 1.2 miljoen
gulden.
Met de Deltaveiligheid van de dij
ken hadden we een kans op een
Met meer en minder enthousiasme heeft de Thoolse commissie be
drijfsleven een positief advies gegeven voor de bouw van een hotel met
30 bedden op het schiereiland voor de rede van Tholen.
H. Zwikker(recreatie) en P.K.M. Stouten(landbouw) juichten het plan
toe. "Het is een hele goede zaak dat het hotel er komt: een versterking
van het horecagebeuren. 't Is ook een uitgelezen plaats aan het water",
zei Zwikker. Ten aanzien van de behoefte noemde hij het VVV-kantoor
als voorbeeld. "Toen 't bóven de bibliotheek in St. Maartensdijk zat,
miste niemand dat, maar als het nieuwe kantoor op de Haven nu dicht
is, merkt men 't direct."
Stouten meende, dat het stadje Tholen en met name de restaurants
gestimuleerd zouden kunnen worden door het hotel omdat de gasten
niet altijd in het hotel blijven eten. Hij concludeerde, dat er geen enkele
concurrentie voor bestaande hotels zou zijn gezien de geringe capaci
teit, terwijl het nieuwe hotel groepen van 25 mensen van de Brabantse
industrieën onderdak zal geven.
Volgens hoofd technische
dienst M.J. Giljam weten nog
veel burgers niet, wat de taak
van het waterschap precies in
houdt. "We krijgen soms tele
foontjes als 'de waterleiding is
kapot' en 'we hebben water
onder de vloer'. Op de scho
len zou er meer voorlichting
gegeven moeten worden.
Daarvoor hebben we al eens
pogingen aangewend, maar
dat is een beetje verwaterd."
M.J. Giljam, hoofd technische dienst van het waterschap Tholen, kijkt terug op
een zeer dynamische periode.
In de rubriek 'Uit de praktijk' in
het ZLM-blad, heeft de
akkerbouw-schrijver van Tho-
len/St. Philipsland een 'signaal
van onvrede' gegeven in het licht
van de 'grootse en peperdure slui
tingsceremonie van de Ooster-
scheldewerken'. Met name het
ontbreken van zoet water, dat bij
een afgesloten Oosterschelde zon
der zoute kwel en zonder 100 gul
den per ha. voorhanden zou zijn
geweest, zit hem dwars.
"Wij voelen ons gepakt door de
politiek, want deze wijze van af
sluiting van de Oosterschelde
blijkt een geldverslindend project
te zijn geworden ten bate van mi
lieu en visserij. Wij willen ons bij
de keuze van de Nederlandse
volksvertegenwoordiging wel
neerleggen, maar dan hoort de ge
hele Nederlandse bevolking voor
de negatieve effecten op te draaien
en niet alleen de boerenbevolking.
Wij hopen, dat de ZLM bij de of
ficiële ingebruikname van de
stormvloedkering protest aante
kent tegen de wijze waarop met
onze agrarische bedrijfstak wordt
omgesprongen. Het is de lasten
verdeling die voor ons de deur
dicht doet. Hoogst betreurens
waardig!"
overstroming zqals in 1953 van
1:500 en met de stormvloedkering
samen, inclusief Oester- en Phi-
lipsdam, van 1:4000. De pijlerdam
op zich was niet voldoende.
Er zijn nog meer aanpassingen
nodig. Zinkcom uit Papendrecht
brengt voor 1.2 miljoen gulden
25.000 ton stortsteen aan vanaf de
Oesterdam richting rede van Tho
len over 3 km. De bestorting ge
beurt op NAP-hoogte om de golf-
belasting van het Zoommeer en
beschadiging van de glooiing te
gen te gaan. De klappers gaan
daar door de verzoeting immers
straks dood en de kreukels weg,
zodat de samenhang van die
glooiing minder wordt. Voor de
Kerst moet de stortsteen er liggen.
Het allerlaatste aanpassingswerk
betreft gemaal de Noord bij St.
Maartensdijk, dat bij de herver
kaveling op een vast waterpeil, bij
volledige afsluiting van de Ooster
schelde, werd gebouwd. Dat heeft
ons al die tijd al een capaciteits-
verlies van 15% opgeleverd. Er
komen andere motoren met meer
snelheid en zwaardere transfor
matoren. Tijdelijk zullen er hulp-
pompen komen en vooral daarom
zal dit karwei in de zomer van
1987 nog een half miljoen gulden
kosten.
Alles bij elkaar voor 158 miljoen
gulden aanpassingswerken in ons
gebied en daarnaast nog 12 mil
joen voor de waterzuivering. Dat
zorgde in tien jaar voor een zeer
dynamisch gebeuren.
Ik was er
graag zelf bij betrokken, want
werken is m'n hobby-", aldus het
hoofd van de technische dienst
van het waterschap Tholen, M.J.
Giljam.
"Vestigingen en uitbreidingen van
500 m2 zijn geen dagelijks voor
komende zaken in de Thoolse sa
menleving", zei J.K. Elen-
baas(vertegenwoordiger industrie)
woensdagavond tijdens de com
missievergadering. "Het gemeen
tebestuur heeft al behoorlijk veel
gedaan en het aantrekken van
nieuwe bedrijven is een goede
zaak."
Met het onderscheid was hij ech
ter niet gelukkig. "In 1960 werd
St. Maartensdijk als industriekern
aangewezen, wat extra financiële
faciliteiten van het rijk mèe-
bracht. Elders, in de kleine ker
nen, zijn echter ondernemingen
Stam van Pul heeft na veertien
jaar afscheid genomen als voor
zitter van ZPR 1984 uit Bergen op
Zoom, de ook op Tholen en St.
Philipsland bekende vroegere
Bruijnzeel boys. ZPR speelt nu
bovenaan in de eerste klas van het
afdelingsvoetbal, waar men vorig
seizoen SPS nog ontmoette.
Dhr. Van Pul was de grote anima
tor om een eigen clubhuis te bou
wen in 1979 en na het vertrek van
de Bruijnzeel-velden naar sport
park Rozenoord zorgde hij voor
nieuwe sponsors. Daardaar werd
het voortbestaan van ZPR verze
kerd. Van Pul werd bij zijn af
scheid geprezen om zijn ver
diensten. Hij werd benoemd tot
erelid en ontving nog een wand
bord.
L. Matthijssen, leider van het
tweede elftal, is de nieuwe voor
zitter.
voor 100% op eigen kosten uit de
bebouwde kommen naar de be
drijfsterreinen getrokken. De pre
mieregeling geeft nu een tarief
aan voor nieuwe en bestaande be
drijven van respectievelijk 50 en
25 gulden per m2. Een verschil is
geen verkeerde zaak, maar 't is te
groot. Boven de 1000 m2(de pre
mie wordt dan 40 in plaats van 50
gulden) zou er ook geen onder
scheid mogen zijn tussen nieuwe
bedrijven en uitbreidingen van be
staande ondernemingen, die 25
gulden krijgen", aldus Elenbaas.
P.K.M. Stouten(landbouw) noem
de het verschil van 25 en 50 gul
den ook te groot.
FNV-vertegenwoordiger J. Snoep
was zeer lovend. "Dit is één van
de beste plannen die hier op tafel
gekomen zijn. We zijn er allemaal
gelukkig mee, alleen één kantteke
ning: b en w zouden bij het aan
trekken van bedrijven ook het so
ciaal klimaat moeten onderzoe
ken", aldus Snoep.
Raadslid J. de Bres was eveneens
positief. "Elke arbeidsplaats is er
één", zei hij. Als plaatsvervanger
van J.L. van Gorsel liet De Bres
nog wel weten, dat zijn liberale
collega wel restricties maakt bij de
premieregeling.
Wethouder Versluijs was blij met
de steun. "Het gemeentebestuur
kan niet met de armen over elkaar
blijven zitten. Gezien de vele pen
del moeten we de zwakke Thoolse
werkgelegenheidsstructuur ver
sterken."
Ten aanzien van het premiever-
schil liet hij weten, dat alleen de
bebouwde oppervlakte voor de
premie in aanmerking komt. Bij
nieuwbouw heeft men al gauw
meer dan 1000 m2 grond nodig.
Basisvoorzieningen worden
zwaarder gesubsidieerd.
De regeling geldt niet voor be
staande panden, alleen voor
nieuwbouw: koop of huur. Als 't
misgaat met een bedrijf, is er al
tijd nog een gebouw over waar
weer nieuwe werkgelegenheid in
kan.
De subsidie wordt alleen gegeven
als er per 100 m2 één ar
beidsplaats (bij)komt. Vijftig pro
cent wordt bij de vestiging be
taald, maar de andere helft pas na
een verklaring van het arbeidsbu
reau dat het desbetreffende be
drijf per 100 m2 één arbeidsplaats
heeft gerealiseerd. Daarvoor
krijgt men twee jaar de tijd.
Stouten wees nog op de mogelijk
heid van een pakhuis van 1000
m2, waar maar drie heftruck
chauffeurs werken, maar de afge
leide werkgelegenheid(transport-
bedrijven, e.d.) is veel groter. De
wethouder noemde dat heel moei
lijk te controleren.
Het hotel bij Tholen met 30 ar
beidsplaatsen komt niet voor de
premie in aanmerking omdat de
regeling alleen voor industrieter
reinen geldt in alle zeven Thoolse
kernen.
HOE ZWAAR ZOU DIE VLINDER ZIJN?''
Misschien wel veertjeslicht."
"Oh, jaap, ik snap je. Jij las
óók dat bij OPTICIEN VAN MIL-
HEYNS vlinderlichte brilmontu
ren in de kollektie zitten. Oom
Adriaan heeft er ook één. Uit de
kunst. Dat is het montuur van de
toekomst. Beschermd door eni
ge uitstekende klasse-patenten.
En ook vlindermooi. Of niet
soms?"
"De (JcM&t "TCofi
van MIL-HEIJNS
BERGEN OP ZOOM Wouwsestraat 8
Advertentie I.M.
P.C. de Wilde (middenstand)
vreesde wel concurrentie voor de
Thoolse horeca. "Of wordt het
nieuwe hotel totaal anders, veel
beter?" Hij wees ook op verbou
wingen die bij de Gouden Leeuw
Scherpenisse en Havenzicht St.
Annaland aan de gang zijn.
M.C. Hage(middenstand) achtte,
mede gezien de lopende uitbrei
dingen, de huidige capaciteit vol
doende voor een zeker soort toe
rist. Hij liet weten, dat Hof van
Holland Tholen 10 slaapplaatsen
heeft, de Stadsherberg St. Maar
tensdijk 21 bedden, 't Packhuys
Stavenisse 11 en de Gouden
Leeuw St. Annaland 6 slaap
plaatsen.
Hage wilde weten of het nieuwe
hotel inderdaad een luxe accom
modatie zou bieden voor curssus-
sen en congressen.
J.K. Elenbaas (industrie) vond,
dat b en w voor het exclusieve ge
bied teveel het esthetisch karakter
hadden benadrukt en te shel aan
de economische waarde voorbij
waren gegaan. Hij pleitte voor het
toelaten van meer watergebonden
industrie op het schiereiland. Ten
aanzien van het hotel zetten hij
een vraagteken bij de gegevens
van de VVV, want is de hotelac
commodatie op Tholen en in de
regio nu wel bezet?
Th. Aarnoudse benadrukte het
werkgelegenheidsaspect en de eer
der geuite bezwaren van Hof van
Holland. "Het is het paard achter
de wagen spannen als er bij de één
nieuwe arbeidsplaatsen komen en
bij de ander ontslagen vallen. Dan
zijn we verkeerd bezig."
Wethouder Versluijs bracht naar
voren, dat er in het recente verle
den wel restaurants verbouwd wa
ren, maar over uitbreidingen van
hotelaccommodaties was hem
niets bekend. Ten aanzien van de
behoefte zei hij, dat er al van ja
ren her vraag is van Brabantse in
dustrieën naar verblijfsmogelijk
heden op Tholen.
Versluijs zag het hotel niet als
concurrentie voor bestaande hore
cabedrijven. "Het is aanvullend.
Voor beide typen hotelaccommo
datie zal er belangstelling zijn, er
is ook verschil in prijs. Er kan een
wisselwerking ontstaan, want de
gasten zullen niet vastgeroest zit
ten aan het hotelrestaurant, maar
ook in Tholen restaurants e.d:
gaan bekijken."
De wethouder noemde het hotel
interessant voor de werkgelegen
heid. "Eén arbeidsplaats per ho-
telkamer(totaal 30) is niet niks."
Overleg met de Thoolse horeca
vond hij niet nodig omdat er bij
nieuwe vestigingen nooit bedrij
ven in dezelfde branche worden
geraadpleegd. "Maar onze verga
deringen zijn openbaar en de pro
cedures zijn openbaar, zodat
iedereen erop kan inhaken", aldus
Versluijs.
Wat de industrie betreft, achtte hij
1 ha watergebonden terrein in de
baai van Duivendijk voldoende.
"Voor andere bedrijven hebben
we in de Slabbecoornpolder veel
goedkopere grond. Bij de havens
van Stavenisse en St. Annaland
zijn er ook nog mogelijkheden
voor watergebonden industrie",
aldus Versluijs.
Niemand had tenslotte bezwaren
tegen het hotelplan.
Zeeland helpt Nepal. Commissa
ris der koningin dr. C. Boertien
heeft in een brief aan een aantal
Zeeuwse bedrijven om financiële
steun gevraagd voor de actie Zee
land helpt Nepal. Het gaat om
een Unicef-onderwijsproject in
West-Nepal, waar schooltjes ge
bouwd en ingericht moeten wor
den. De bouw vergt 8500 gulden,
de inrichting en leermiddelen
2500 gulden.
De voltooiing van de Oosterscheldewerken betekent ook afloop van veel
aanpassingswerk voor het waterschap Tholen. De uitbreiding van de ri
oolwaterzuiveringsinstallatie bij Tholen met aanleg van persleidingen
vanaf Oud-yossemeer en op St. Philipsland levert nog-voor 4 1/2 mil
joen gulden werk op. Volgend jaar mei moet dat allemaal operationeel
zijn-
Volgens hoofd technische dienst M.J. Giljam blijft er voor het water
schap dan alleen de wegensector over. "Dat wordt een zware post, want
de herverkavelingswegen zijn 25 jaar oud en die gaan veel meer
kosten."
Daarnaast gloort er nog werk: de zoet watervoorziening. "Dat houdt
leven in de brouwerij en beleidsmatig zal dat hier veel meer in de be
langstelling staan dan de Oosterscheldewerken. Daar was men al im
muun voor en 't moest ook niet betaald worden: het rijk nam alles voor
haar rekening. Bij het zoet water is dat anders. Er wordt nu een onder
zoek ingesteld en ik vertrouw op een positieve uitkomst. Ook bij een
negatieve uitslag zou ik 't echter wel aandurven. Ik ben een optimist",
aldus Giljam.
DAGENLANG
REIS
BROCHURES
DOOR
GEBLADERD?
A.
