F eest stimulans voor verdere ontwikkeling en welzijn burgers Feest zonder enig historisch bewijs Ook Thoolse Dagen terug in de tijd Telegram I koningin Sint Maartensdijk ontpopt zich als feestelijke smalstad GCCCE^DJ LOMDWO Smalstads Mannenkoor en koperensemble luisteren opening op Donderdag 20 juni 1985 EENDRACHTBODE 9 Exposities Knock-out show Belg won weekend Brussel Geboorte Huwelijk Met zang van het Smalstads Mannenkoor en muziek van het Koperensemble Paul van Belzen is de viering van 500 jaar smalstadsrechten vrijdagavond in St. Maartensdijk welluidend geopend. "Doel van het feest is, een stimulans te zijn om verder te bouwen aan de ontwikkeling van onze gemeenschap en aan het welzijn van onze burgers", zei voorzitter T.C. Benou. Hij sprak van een 'groots evenement van samenwer king'. Commissaris: geen oorkonde gevonden Brede lagen Menswaardig bestaan Oesterdam Oesterdam Trekkertrek,fiets-, motorcross en schapenkeuring "Voor elck wat wils" is waarschijnlijk de beste uitdrukking voor de talrijke festi viteiten in Sint Maartensdijk. In het kader van de Thoolse Dagen zijn er in de Smalstad onder andere schapenkeuringen en trekker- fiets-, brommer en motor crosswedstrijden. De aanwezigheid van Prinses Margriet op de fokveedag vrijdag 28 juni vormt uiteraard een van de hoogtepunten. Zwoeger-vrij Talentenjacht Commissaris der koningin dr. C. Boertien vindt 't prima dat St. Maartensdijk feest viert. "Het probleem is alleen, u viert 500jaar smalstadsrechten zonder enig historisch bewijs. Het staat niet in een oorkonde. Ar chivaris Zuurdeeg neemt uit een stuk van 1485, waar in 't begin over dorp en aan 't einde over stad wordt gesproken, maar aan dat het zover is." Sint Maarten Willem van Oranje St. Jacobsgilde Waardige functie Vogelwerkgroep op bres voor rans- en kerkuil Levende gemeenschap VERVOLG VAN PAG. 1 Op het grote podium concerteerde Euterpe o.l.v. dirigent Ben van Os uit Wouw, waarbij ook het suc cesnummer van het concours werd uitgevoerd, waarmee het korps een eerste prijs haalde en promoveerde. Voorzitter M. van Damme stelde trots zijn muziek vereniging voor met 69 leden, on der wie een veertigtal muzikanten, alsmede een drumband en een majorettengroep. Hij noemde het marktplein een unieke gelegen heid voor deze festiviteiten. Na Euterpe traden nog op: De Unie uit Fijnaart, Eendracht Maakt Macht uit Bergen op Zoom, Accelerando uit St. Anna- land, St. Cecilia uit Halsteren en Amicitia uit Steenbergen. Na hun concert maakten de verenigingen nog een flinke rondgang in de 500-jarige smalstad. Behalve de muziek waren er nog meer attracties zoals de tentoon stellingen in het gemeentehuis, de bibliotheek en in Sint Maartens- hof. De oude klassefoto's in de bibliotheek bleken een grote trek pleister, naast boeken over St. Maartensdijk, Tholen en Zeeland. In het gemeentehuis waren er ook tal van foto's van oud-St. Maar tensdijk, alsmede kleurenfoto's een grote collectie schilderijen van J. de Graaf, oude rekeningen van vroegere ambachtelijke bedrijven, munten, enz. Zowel in de biblio theek als in het gemeentehuis was het bijzonder druk en wie dat ge mist heeft, kan de komende twee zaterdagen nog terecht. Dat geldt ook voor de grote verzamelingen prentbriefkaarten en oude foto's van J.J. Guequièrre in Sint Maar- tenshof, die dagelijks te bezichti gen zijn. Ook de etalages van verschillende winkels zijn volop het bekijken waard omdat er aandacht is be steed aan vervlogen tijden met oude voorwerpen e.d. "Waer is de tied gebleve' stond er bij drie oude mannen op een bank op de ver sierde Haven. De showband Concento uit Bre da, waarvan t.v. opnamen werden gemaakt voor de NOS-rubriek 'Van gewest tot gewest' sloot het middagprogramma af en kondig de ook het laatste onderdeel van zaterdag aan. Heel druk was 't rond het markt plein waar de knock-out-show werd gespeeld o.l.v. bandparodist Leo Troost uit Tholen. Honder den jongeren namen eraan deel, afgewisseld door de Thoolse dolly dots, Laura Ouwens met haar jazzballetgroep, Hanna Neef op accordeon en Harry van Wijn gaarden met zijn karategroep. Bij tientallen vielen de deelnemers af wanneer een vraag fout beant woord was, zoals de winnaar van de rollenwedstrijd: Nap Hage of Dirk Uijl. Tenslotte bleven er drie Smurdiekenaars, een Vlaardingse en vier Belgen over. Bij het gooien van een pop tegen een steeds ho ger bevestigde bel ontstond er een nieuwe schifting en bij het water dragen vielen er weer twee af. De 25-jarige in St. Maartensdijk geboren, maar nu in Vlaardingen woonachtige Ina Vons moest het in de finale opnemen tegen de 19-jarige Frank Vingerhoet uit Antwerpen, al acht jaar vaste gast op camping de Oude Hoeve te Scherpenisse. Hij bleek het snelste 500 jaar smalstad opgehangen te hebben, waaraan nogal wat loop werk te pas kwam. Na die uitput tende strijd mocht hij via het rad van avontuur zelf z'n prijs draai en: een geheel verzorgd weekend voor twee personen in Parijs, Londen, de Ardennen of Brussel. Tot grote hilariteit hield het rad van avontuur op bij Brussel. "U ziet hoe vaderlandslievend Belgen zijn", constateerde voorzitter Be- nou. "Onze Belgische vrienden komen al jarenlang in onze ge meente en we gunnen hem deze prijs van harte." Rabobank-medewerkster Laura de Viet reikte de prijs uit aan Frank Vingerhoet, die liever Pa rijs of Londen had gekregen, maar toch door zijn vrienden van alle kanten werd gefeliciteerd. De medewerkers aan de show werden nog in de bloemetjes gezet, waar mee de eerste feestelijke zaterdag uitstekend werd afgesloten. DORPSWEG 1 1 SCHERPENISSE TELEFOON 01666-2639 't, dat Tholen nog steeds het hoogste werkloosheidscijfer heeft van Zeeland. aan de economische ontwikkeling van St. Maartensdijk en ons ge hele eiland. Lange perioden heeft ons gewest buiten de golfstroom gelegen van de welvaartsontwik kelingen. Met grote inzet is de achterstand in voorzieningen en het verzorgingspeil weggewerkt. Doch dit kan niet gezegd worden van de economische ontwikke ling. De uitstoot van arbeids krachten uit de landbouw heeft decennialang de economische kwetsbaarheid van ons eiland groter gemaakt en de omvang van het pendelen doen toenemen tot een graad die diep in het sociale leven ingrijpt. Nog zorgelijker is De Smalstad heeft zich uitgesloofd voor de viering van het 500-jarig bestaan. Ook de kleuterschool de Kubus in de Frank van Borselenstraat, waar een fraaie poort werd gebouwd en vrijwel alle kinderen zich in historische kledij staken, inclusief de drie leidsters. De bijna driekwart gevulde sport zaal Haestinge was feestelijk ver sierd en vele gasten hadden zich in historische kleding gestoken, waaronder het college van b en w, behalve de enige Smurdiekse wethouder: L.J. Koopman. Hij was in het goede gezelschap van commissaris der koningin dr. C. Boerden, die het Smalstads Man nenkoor een extra pluim op de hoed gaf. "Hun roem was mij al lang vooruit gesneld, maar 't is inderdaad het puik der zoete ke len uit St. Maartensdijk." Hij feliciteerde de inwoners van harte met het geweldige jubileum. "St. Maartensdijk is als kleine kern opgenomen in een groter ge heel, maar 't is fantastisch dat 500 jaar smalstadsrechten gevierd wordt. Dat mag in zo'n gemeen schap met zo'n koor en zo'n ver kleedpartij. Een kleine gemeen schap biedt vele voordelen, zoals burenhulp en het elkaar kennen. Maar er zijn ook nadelen als te strenge sociale controle en zo nu en dan onverdraagzaamheid. Dit is een geweldige avond en deze kleine gemeenschappen moeten we blijvend kansen geven. Een fantastisch feest toegewenst", al dus de commissaris. De vele aanwezigen en de feeste lijke kledij gaven burgemeester E. Baerends de overtuiging, dat de viering van 500 jaar smalstads rechten leeft in brede lagen van de bevolking en de basis is van het welslagen van dit feest. "De in woners van St. Maartensdijk heb ben al meerdere keren laten mer ken met dit hele gebeuren mee te leven en er samen een onvergete lijke viering van te willen maken. Onder de bezielende leiding van voorzitter T.C. Benou heeft het comité onvoorstelbaar veel werk verzet. Er zal voor u geen betere beloning kunnen zijn dan een al leszins geslaagde viering. Het feest van het heden, gestoeld op het verleden, biedt perspectieven voor wat worden zal. Het geeft de basis voor een voortgaande ont wikkeling." De burgemeester herinnerde aan de geschiedenis van St. Maartens dijk met water en vuur, oorlogen en plunderingen. "Mogelijk min der tot de verbeelding sprekend is de strijd van de bevolking geweest om financieel het hoofd boven water te houden en de middelen te vinden die een menswaardig bes taan konden verzekeren. Daarom is 't de uit de historie geleerde er varing, dat wij grote zorg besteden Aangespoord vanuit de kennis van het verleden wil de plaatse lijke overheid zich inzetten voor een grotere economische bedrij vigheid. Potentiële mogelijkheden zijn aanwezig, al zal deze opleving niet zonder krachtige financiële impulsen op gang gebracht kun nen worden. Hierbij valt speciaal te denken aan de aansluitende wegen op de Oesterdam. Verheugend is 't, dat er blijvende bedrijfsactiviteiten plaatsvinden op de bodem van de Pluimpot. Hoopvolle tekenen voor bloei en vooruitgang, als wij de kansen daarop tenminste niet ongebruikt voorbij laten gaan. Bloei en vooruitgang, allereerst in de zin van een bloeiend menselijk bestaan en bloeiend gemeen schapsleven. Dat is oneindig veel meer dan economie alleen. Daar aan te werken is voor ons allen een opdracht. Voor mij en velen van u een opdracht vanuit het Evange lie, voor anderen mogelijk vanuit humanitaire gronden. Als wij daaraan eendrachtig willen mee werken, is er volop reden deze mijlpaal feestelijk te herdenken. Ik wens u een bezielend feest toe, bovenal dat in de komende jaren het woord Eendracht niet alleen zal slaan op een stuk vaarwater tussen het Brabantse en het Thoolse, maar dat het ook van toepassing zal zijn voor al haar bewoners", aldus burgemeester Baerends. "In een ouderwets pak snijdt de burgemeester een heel modern probleem aan", constateerde de commissaris. Hij liet weten, dat een goede verbinding via de Oes terdam hoge prioriteit geniet bij het provinciaal bestuur. "We zijn er voor aan 't sparen en in de be groting 1986 is er een bedrag voor opgenomen. Het is geen misstand dat je van Tholen via Brabant De kinderen vermaakten zich zaterdagmorgen in St. Maartensdijk met allerlei spelletjes, gadegeslagen door belangstellende vaders en moeders en o.a. meester Goedhart. De bekende trekker-trek, fiets-, brommer- en motorcrosswedstrij- dcfi zijn zaterdag op het achter terrein van voorheen de Thoolse Betonindustrie te Sint Maartens dijk. Vanaf negen uur wordt er getrokken in de standaardklasse 2,5 ton, 3,5 ton, 4,4 ton, 5,7 ton en 6,8 ton. Specials: 2,5 ton, 3,5 ton èn 4,4 ton. Er zijn 20 specials. Tijdens het middagprogramma geven de fiets- en motorcrossers extra versterking aan het geheel. De wedstrijden beginnen 13.30 uur en er komen 45 fietsers en 32 motors aan de start, 's Middags zijn er dus trekkertrek, fiets-, mo tor- en brommercrosswedstrijden tegelijk. Opgave is tot zaterdagmorgen 9 uur mogelijk. Voor fietscross: mw. H. Poot, Beatrixlaan 46, Scherpe nisse, tel. 01666-2844; voor mo torcross: J. Niemandsverdriet, Molenstraat 17, Poortvliet, tel. 01662-2680. Voor iedere deelne mer is een prijs beschikbaar. Een ander interessant gebeuren is zaterdag de Zwoeger-vrije scha penkeuring op de Haven. Het be treft hier schapen die niet bij de moeder, maar steriel en kunstma tig zijn opgefokt, om zodoende de Zwoegerziekte uit te bannen. De Zwoegerziekte is een soort long ziekte bij schapen, waaraan deze dieren vroeg of laat sterven. Door de kunstmatige opfokking met behulp van koebiest en kunstmelk is besmetting door moedermelk, het aflikken van het lam of via inademing onmogelijk. De Ge zondheidsdienst in Utrecht on derzoekt bij de dieren door mid del van bloedmonsters of ze daadwerkelijk Zwoeger-vrij zijn. Is dit het geval, dan wordt een certificaat als bewijs verstrekt. Vier Tholenaren zijn in het bezit van zo'n bewijs en zullen zich met ongeveer 100 dieren presenteren. Het zijn J. van Gorsel uit Tholen, P. van Hemert uit Stavenisse, J. Rijnberg-Smits uit Sint Annaland en M.A. Geuze uit Oud-Vosse- meer. Vrijdag 28 juni is er een gewone schapenkeuring met 110 dieren. De tien inschrijvers verzoeken de ongetwijfeld talrijke bezoekers de bonden aan te lijnen om de scha pen zo rustig mogelijk te houden. Tijdens de fokveedag, die 's mor gens om 9 uur op de Smalstadse Markt begint, zijn ook runderen, paarden, geiten en konijnen. De dag wordt in historische stijl ge houden met nevenactiviteiten zoals het optreden van veehande laren, een waarzegger, kwakzal ver, hoefsmid, wolspinster enz. De middag wordt muzikaal omlijst door 'Goed en de fijn', een mu ziekgezelschap dat middeleeuwse muziek ten gehoren zal brengen. De komst van Prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven zal de fokveedag een extra feestelijk ka rakter geven. De traditionele talentenjacht vindt donderdag 27 juni plaats in Haestinge en heeft als aangepaste slogan "Van troubadour tot dis cotour". Twintig zangers, zange ressen, play-backers en muzikan ten zetten hun beste beentje voor. In de pauze treedt de uit acht musici bestaande groep 'Glassis' op met middeleeuwse zang en muziek. De Thoolse gemeente-archivaris verkeerde in goed gezelschap, zo bleek vrijdagavond bij de officiële herdenkingsbijeenkomst in Haes tinge. Drs. J.H. Kluiver, mede werker van de Rijkscommissie voor Vaderlandse Geschiedenis, gaf de commissaris toe, dat er geen oörkonde gevonden is, maar uit een stuk van 9 juni 1485 wordt afgeleid, dat St. Maartensdijk stadsrechten had. Met zeven mijls laarzen - zoals enkele belangstellenden die bij hun historische kledij aan hadden - ging drs. Kluiver door de ge schiedenis van St. Maartensdijk. Over de oorsprong is weinig be kend, liet hij weten. Aannemelijk is de 13e eeuw. De naam was eerst Haestinge, naar het watertje dat daar liep, maar onder het bewind van de machtige familie Van Borssele werd het St. Maartens dijk omdat de kerk gewijd was aan Sint Maarten. In heel Zeeland waren twintig kerken aan die hei lige gewijd. Elf november was St. Maartensdag. Op die dag werden de pachten betaald en nieuwe ar beidsovereenkomsten afgesloten. Aan die elfde van de elfde waren nog een aantal vrije dagen gekop peld. Op St. Maartensavond moesten kapoenen, vet gemeste hanen worden meegebracht. Drs. Kluiver schilderde Jacoba van Beieren als een vurige, goed gebouwde vrouw, waarover wel een amusante t.v. serie te maken zou zijn met als titel 'de mannen van Jacoba'. Zij was een expo- nente van de Hoekse partij en trouwde op het kasteel te St. Maartensdijk in 't geheim met Frank van Borssele, die haar al financieel steunde. St. Maartensdijk, voorheen een heerlijkheid, kreeg na de stads rechten een nieuwe ontwikkeling. Twee hoge'gebouwen domineer den: de kerk - een pseudo basiliek - en het kasteel, de machtsfactor. Vlas- en meekrapteelt waren de middelen van bestaan en daar naast was St. Maartensdijk door het kasteel een handelsplaats voor de naaste omgeving. Door vererving nam de familie Egmond de smalstad over en later verscheen ook prins Willem van Oranje op het toneel. Hij kon dankzij St. Maartensdijk zijn in trede doen in de staten van Zee land, waardoor hij grote invloed kon titoefenen. Dat was belang rijk bij het verzet tegen de koning van Spanje. "Het bezit van St. Maartensdijk was van eminent belang", aldus drs. Kluiver. De smalstad leed erg van de oor log, met name in 1577 de slag om Schouwen. Bij de pacificatie werd de Rooms Katholieke kerk niet gehandhaafd, de Reformatie kwam, maar als enige in Zeeland bleef het patronaatsrecht in St. Maartensdijk gelden. De rent meesters van de Oranje's bleven de geestelijke goederen beheren, betaalden de onderwijzers, enz. Toch bleef in St. Maartensdijk een clubje katholieken actief, verza meld rond het St. Jacobsgilde. Een poging om de bezittingen van het gilde te verkopen, lukte niet. Daardoor is belangrijk zilver be waard gebleven.(Het is te zien op de tentoonstelling in het gemeen tehuis). De 17e eeuw was de opbouwpe- riode. In 1628 kwam er een nieuw stadhuisje, het kasteel werd her steld en het carillon. De 18e eeuw was vredig en stationair. De Ba taafse revolutie maakte daar een eind aan. In, 1820 werd het kasteel gesloopt en later de wallen. Het verval trad in en St. Maartensdijk werd gereduceerd tot een platte landsgemeente. Toch is er alle reden om 500 jaar smalstadsrechten uitbundig te vieren. St. Maartensdijk is de zetel van het Thoolse gemeentebestuur geworden en dat is een waardige functie na eens de zetel van Jaco ba van Beieren te zijn geweest. De smalstad maakt een nieuwe bloei mee als kern van de gemeente Tholen. Dat de rijke historie een bron van inspiratie mag blijven, zo besloot drs. Kluiver vrijdag avond in Haestinge zijn herden kingsrede. Commissaris Boertien blikte ook nog terug in de historie, waarbij hij uit Tirion citeerde. Hij conclu deerde, dat er niets nieuws onder de zon was. Met de hazen in 't wapen van St. Maartensdijk zat de commissaris een beetje in z'n maag. Hij hield 't er ma'ar op, dat ze te maken hadden met yroeger en niet met de stadsbestuurders. De vogelwerkgroep van de Na- tuurvereniging Tholen is van plan op het eiland Tholen uilen te gaan inventariseren. Het onderzoek richt zich met name op rans- en kerkuilen. Aan de hand van deze inventarisatie wil men voor de kerkuilen nestkasten plaatsen. De reden van dit project is de sterke vermindering in aantal van de kerkuil. De kerkuil komt het meest voor in kleinschalige gebieden waar gras en bouwland begrensd worden door houtwallen of kleine bosjes. Kale graslanden en wegbermen worden echter ook gebruikt als jachtgebied. Zijn voornaamste voedsel bestaat uit veldmuizen, bosspitsmuizen en huisspitsmui zen. Kerkuilen zijn standvogels. Als er 's winters sneeuw ligt, jagen ze in de buurt van boerderijen of boerenschuren. Deze gebouwen worden vaak als broedplaats en dagverblijf gebruikt. Voor dit doel zijn ook kerken, molens en leeg staande gebouwen in trek. Oorzaken van het verminderen in aantal van de kerkuil zijn waar schijnlijk het gevolg van de mo derne landbouwmethoden en een veel ongunstiger geworden voed selsituatie. Gebieden waar regel matig muizenplagen optreden zijn tegenwoordig veel kleiner dan vroeger als gevolg van een veel intensievere graslandcultuur. Nog ingrijpender is het feit dat mo menteel nog maar weinig graan in boerenschuren wordt bewaard. Daardoor zijn er in de winter maanden vrijwel geen muizen meer te vinden. Spitsmuizen vor men een belangrijke alternatieve voedselbron, maar door het rooi en van houtwallen en bosjes ko men ze veel minder voor dan vroeger. Een andere oorzaak voor de achteruitgang van de kerkuil is het verloren gaan van geschikte broedplaatsen door het dichtma ken van gaten in kerktorens en boerenschuren. De laatste jaren zijn op diverse plaatsen in het land nestkasten geplaatst en in veel gevallen met succes. De Na- tuurvereniging doet daarom een beroep op iedereen die op de hoogte is van verblijf- of broed plaatsen van de kerk- of ransuil, dit door te geven. Voor het even tueel ophangen van een nestkast kunt u eveneens contact opnemen met Piet Stols, tel. 01660-3824. De officiële opening van de festiviteiten in St. Maartensdijk, vrijdagavond Koningin dr. C. Boertien, rechts de wethouders P. van Schetsen en J. in Haestinge. Burgemeester E. Baerends ontvangt de Commissaris der Versluijs, links de raadsleden M. van Damme. enJ.L. van Gorsel. naar overig Zeeland moet. Bra bant is een prima land, maar 't is beter om via de Oesterdam te rij den en dat kan over een paar jaar", aldus dr. Boertien. Comitévoorzitter Benou was niet ongerust in de Oesterdam met zo'n zware vertegenwoordiging Tholenaren in de Zeeuwse staten. Vijf Thoolse van de 47 statenleden dat is ruim 10%. Het inwonertal is 5 Vi%, dus elke Tholenaar is twee keer zo zwaar vertegen woordigd in de Zeeuwse staten dan de rest van Zeeland. Voorzitter Benou zei niet te treu ren over een niet meer zelfstandi- Op voorstel van burgemeester Baerends is vrijdagavond j vanuit Haestinge een tele- i gram van aanhankelijkheid J naar koningin Beatrix in Den j Haag gestuurd. "Voor H.M. i de Koningin, Vrouwe van St. Maartensdijk uiten wij onze gevoelens van aanhankelijk- heid en trouw. We wensen j haar wijsheid, krdcht en Gods i zegen", aldus de tekst van het J telegram, wat bij de officiële herdenkingsbijeenkomst 500 i jaar smalstad in St. Maartens- j dijk met applaus werd onder- i steept. ten beeld van de drukte zaterdagavond bij de Knock-out-show op de Markt in St. Maartensdijk. ge smalstad. "Al bouwden we dan voor deze gelegenheid stadspoor ten, we hebben heus wel geleerd daar overheen te kijken. We wil len graag onze steen ertoe bijdra gen, dat de gemeente Tholen zijn plaats in het Zeeuwse en in het nationale behoudt en versterkt." Hij' herinnerde nog aan de pro motie-avond voor de viering van 500 jaar smalstad, enkele maan den geleden. "Toen was er al grote belangstelling en de bevestiging zien we in deze grandioos aan geklede zaal, alsmede in alle rijk versierde straten. St. Maartensdijk is een levende gemeenschap en laat dat graag zien. Ons comité is er vast van overtuigd, dat deze twee weken daarvan weer een duidelijk bewijs zullen leveren", zei voorzitter Benou. De sprekers werden afgewisseld door mannenkoor en koperen semble, terwijl aan het begin van de officiële herdenkingsbijeen komst staande twee coupletten van het Wilhelmus werden ge zongen.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1985 | | pagina 9