Inhoudsvolle 4 mei
herdenking in Poortvliet
"Trees" heeft na 40 jaar
toch weer haar Canadees
Toen was er de (nationale) bevrijding (slot)
VREDE
Donderdag 9 mei 1985
EENDRACHTBODE
Voor het eerst sinds tien jaar werden zaterdag 4 mei
1985 te Poortvliet officieel de gevallenen in de Twee
de Wereldoorlog herdacht op initiatief van de Oran
jevereniging. Medewerking verleenden de twee gast
sprekers: ir. M.A. Geuze uit Wouw en statenlid en
inwoner E. Ph. Nieuwkerk. De muzikale bijdrage
verleende Polyhymnia onder leiding van Marjan van
Dijke-Douw met C.W. Droogers aan het orgel. Een
gevulde zaal in 't Ouwe Raed'uus, met daarbij zelfs
dokter en mevrouw Kugel-Swart. Het werd om
meerdere redenen een goed herdenken.
De vrijheid van
Galaten 5
Vogelaar
Vrijheid
Geen weg naar de
vrede, vrede is de
weg
Van nè de oorlog, dat
moet zo blijven
4 mei...
Weinigen voor velen
Herdenkingsdienst
MOOI-ZIJN BEGINT
BIJ 'HAAR'
Mevrouw Van Oorschot had het in 2 dagen voor elkaar
De familie Van Oorschot uit Tholen houdt al vele jaren contacten met Canadese
bevrijders. Daarom was mevr. van Oorschot ook rond de herdenkingsdagen van
gevallenen en bevrijding in Bergen op Zoom, waar zo'n 800 Canadezen naar de
begraafplaatsen waren gekomen. Daarbij kwam ze in contact met een hunner, die
nu al 40 jaar naar zijn "meisje" uit 1944 zocht. Daartoe was de instelling, die zich
daarvoor meent in te spannen benaderd, evenals enkele gemeenten in het Bra
bantse. Veertig jaar lang toch nul op request. Mevrouw Van Oorschot uit Tholen
kreeg het in 2 dagen, met zoals ze het zelf zegt: "99 procent geluk en 1% brutaliteit
voor elkaar. Canadese vader, Tilburgse moeder, inmiddels ook al weer getrouwde
dochter Carla en 2 kleinkinderen werden na 40 jaar herenigd. Weer kwam een
sprookje van Trees en haar Canadees tot een happy end.
Tevergeefs naar Carla
gezocht
Ze kreeg het voor
elkaar
Het is vrede
Telegrammen
De voorzitter van het Oranjeco
mité, J.K. Elenbaas, verzocht om
2 minuten voor acht, na een
kwartier klokgelui de aanwezigen
staande de stilte in acht te nemen.
Vervolgens was er samenzang van
"Gelukkig is het land, dat God de
Heer beschermt". Daarna sprak
Elenbaas een welkomstwoord, in
zonderheid tot de vertegenwoor
digers van het gemeentebestuur,
de wethouder L.J. Koopman en P.
van Schetsen met echtgenote,
evenals tot de oud-voorzitter van
het oranjecomité en zijn vrouw,
het echtpaar Kugel. Even tipte hij
vervolgens de vraag aan, waarom
na 40 jaar herdenken nog nodig is.
Hij wees er op, hoe men als
Oranjecomité voor een 5 mei be
vrijdingsherdenking geen festivi
teiten organiseert in Poortvliet en
hij zou het logisch gevonden heb
ben, wanneer van rijksoverheids
wege de 6e mei hiertoe was aan
gewezen. Hij betreurde het dat dit
'niet was gebeurd, maar zaterdag
11 mei zal in Poortvliet de 40 jari
ge bevrijdingsdag alsnog worden
gevierd. Na de inval op 10 mei
1940 en de 7 dagen strijd in Ne
derland, was op 17 mei ook in
Poortvliet de vijand. Veertig jaar
nadien herdenken we niet meer
met ophitsing tegen de bezetter
van toen, vond Elenbaas, maar
evenmin mag worden vergeten,
wat dictatuur teweeg kan brengen.
Voor wat de bezettingstijd voor
Tholen inhield, verwees hij naar
het boekje "Slechts een plicht".
Zeker is dat er in die 5 bezettings
jaren ontstellend veel leed is gele
den en nog altijd dienen we te ge
denken, wat vreemde volken voor
onze vrijheid hebben gedaan,
want van die volkeren zijn er dui
zenden en tienduizenden in de
bloei van hun leven gesneuveld.
Er is daarbij ook nog het verschil
of men ia die tijd in het westen,
danwel in het oosten werd bevrijd.
De voorzitter wees vervolgens op
de verbondheid met het Oranje
huis en citeerde daartoe de be
kende regels van ds. Weiter uit het
Geuzenliedboek. Een voldoende
aanwijzing, vond de heer Elen
baas om ook na 40 jaar nog te
blijven gedenken.
Eerste gastspreker ir. Geuze gaf in
een overzicht van die 5 bezet
tingsjaren vooral de ouderen de
herinnering mee en de aanwezige
jongeren de gewenste voorlich
ting. Hij wees er op, hoe veertig
jaar na mei 1945 in woord en
beeld aan die 5 oorlogsjaren veel
aandacht wordt geschonken
Veertig jaar is ook een half men
senleven en op de militaire kerk
hoven kunnen er van de oorlogs
generatie maar de helft meer ko
men. Immers, wie nu nog geen 50
jaar is, heeft die bezetting niet be
wust meegemaakt. Dat betekent,
dat 70% van de bevolking het van
overdracht moet hebben.
Eerst leek de bezetter nog vrij re
delijk op te treden, maar toch
werd ons land al snel bedolven
onder propaganda en leugens. De
vogelaar poogde nog wat strope
rig te lokken, maar kon het ware
gezicht toch niet lang verbergen.
Ir. Geuze schetste de steeds moei
lijker wordende omstandigheden
naarmate de oorlogsjaren verstre
ken, tot het tenslotte niet meer te
harden was voor vele honderd
duizenden landgenoten. Het
bombardement Rotterdam was
geen militaire vergissing, maar de
start van de burger-terreur door
een niets ontziende bezetter. Zo
leefde die generatie 5 jaar in een
steeds toenemende onzekerheid,
onvrij, rechteloos, machteloos.
Slechts de vrijheid van Galaten 5
was overgebleven, zo vervolgde
Geuze ("Staat dan in de vrijheid,
met welke ons Christus vrijge
maakt heeft"...). In het maat
schappelijk leven van die tijd was
echter niemand meer veilig en de
vogelaar ging over van het vrij
willig in Duitsland gaan werken
tot dwangarbeid. Ouderen kun
nen dat nooit meer helemaal ver
geten en jongeren willen het te
recht niet uitbannen. Het is niet
voor niets, dat de laatste 10 jaar
het bezoek aan het Anne Frank
huis in Amsterdam is verdubbeld.
We kregen vervolgens de verove
ring van Japan van Ned. Indië en
ook daar werd in kampen veel
geleden. In onze omgeving kwam
de evacuatie en de Thoolse be
volking werd met uitzondering
van de stad Tholen over het ge
hele land verspreid. Een 100 tal op
Tholen ondergedokenen werd
veilig over de Thoolse brug naar
elders in den lande gebracht. Hi
roshima was tenslotte nodig om
aan die 5 jarige terreur een einde
te maken. Die nog in leven waren,
zijn dat 5 jarig geweld ontkomen.
Al meteen scheen nieuw geweld
zich af te tekenen, maar toch staat
de vrede van 1945 nu al 40 jaar in
de steigers.
Onzekerheid wordt op de wereld
nooit geheel weggenomen, maar
ir. Geuze hield de aanwezigen
toch de vier vrijheden voor van
Roosevelt. Immers, al staat die
vrede al 40 jaar in de steigers,
vandaag mogen we op Poortvliet
gaan en staan, waar we willen,
mogen we zeggen wat we willen,
mogen we demonstreren als we
dat willen, is er voedsel inplaats
van honger, hebben we Oranje
inplaats van Hitler, is er leven in
plaats van dood. Daarom, zo be
sloot de heer Geuze, moeten we
niet, maar mogen we met eerbied
herdenken, de zovelen die het
grootste offer voor deze vrijheid
hebben gebracht. De levenden
zijn bevoorrecht. Wij kwamen
vrij, we zijn vrij. Gode zij dank!
Polyhymnia had voor de toes
praak van ir. Geuze gezongen, de
nummers Anno Domini en Liefde
en daarna "Halleluja" en "Zoveel
vragen".
De heer Nieuwkerk, constateerde
in zijn toespraak, dat wanneer op
4 mei de slachtoffers uit de Twee
de Wereld worden herdacht men
terecht, goed bedoeld en ook ge
meend zegt: ze betaalden de
hoogste prijs, het leven. Echter
vond hij tegelijkertijd, dat nie
mand ooit aan wie dan ook zo'n
prijs kan vragen. Voor steeds
minder mensen is er na '40-'45 de
directe relatie tussen zij die vielen
uit hun familie-of kennissenkring
nog aanwezig. Herinneren wordt
daarom nu voor 2, ja al bijna 3
generaties herdenken. Wat is dan
nog de zin van gedenken zonder
herinneren. Steeds meer verwij
deren we ons van de directe pijn
en het leed. Vele "gewonden" zijn
niet meer onder ons en we zijn
steeds meer op weg naar de sym
boliek van de bevrijding. Die
symbolen staan dan geprojecteerd
dé dit aan met voorbeelden. Op
ieder rust wel de plicht het door
zoveel strijd verworvene te bewa
ken en te bewaren. Op de oor
logskerkhoven ligt een generatie
van jongeren. In de kracht van
hun leven, dus zijn ere-kerkhoven
"krachtvelden" die een appèl op
ons doen, bewijzen dat mensen
grenzen hebben overschreden,
letterlijk en figuurlijk. Het is
schijn als we menen in onze
rechtötaat, niet meer hoeven te
herdenken. We zijn wereldwijd bij
te veel ontwikkelingen betrokken.
Wat wij automatisch aanvaarden,
is niet zo vanzelfsprekend. Vrij
heid is in de wereld voor velen een
hoop, een nog onvervulde wens.
Polen bleef nog 40 jaar na onze
bevrijding bezet. Elke generatie
die volwassen wordt, heeft de op
dracht de taak uit het verleden
over te nemen. Al zijn de wapens,
waarmee men voor vrede wil
strijden, lang niet voor ieder ge
lijk.
"Ik ben van na de oorlog en dat
moet zo blijven", zei me eens een
jongere, vervolgde dhr. Nieuw
kerk. Hij citeerde daarbij Jan
Campert uit zijn "Achttien do
den", er mee beklemtonend, dat
die zelfs in doodsgevaar nog aan
die ander, ja zelfs vooral aan die
naaste dacht. Nu zijn wij allen van
Het was mijn oorlog niet, en toch voel ik de pijn,
niet van die duizenden doden, maar van hen die achterbleven.
Zij moeten dagelijks gedenken, bij mij duurt dat maar even.
Wel denk ik, waarom zou een geweer voor kinderen zo aantrekkelijk zijn?
De jongste speelt soldaatje, ik kan het hem niet verbieden.
Nog even, en de oudste draagt het uniform voor het vaderland.
Ik wil dat niet, en zoek op deze vierde mei naar menselijk verstand,
zodat wij samen voorkomen, dat er ooit nog zoiets zal geschieden.
't Is hier in deze doodse stilte, dat ik mijn eigen onmacht voel.
En ik bid tot God, dat Hij diegenen leidt, die over ons beslissen,
want hun macht is eindeloos beperkt, en menselijk het vergissen.
'k Breng een bloemengroet als eerbewijs en vraag me af, wat was het
doel....,
Jopie Meerman, mei 1985.
tegen de grijs sombere achter
grond van een wereld waarin de
vrede dreigt de strijd tegen bewa
pening en vernietiging te verlie
zen. Waarheen kan de duif met de
vredesstak nog uitwijken? Er is
geen weg naar tie vrede, staat ér
op een kerk iiS Amsterdam: Vfede
is de weg. Daarvoor hebben hen,
die we vanavond mogen herden
ken, zich ingezet.
Nieuwkerk herinnerde voorts aan
de uitspraak van Churchill na de
luchtstrijd boven Engeland in
1940: "Nimmer in de geschiedenis
hebben zovelen te danken aan zo
weinigen". In die geest moeten wij
onze doden herdenken, vond de
spreker, niet omdat het weinig
slachtoffers zijn geweest, maar
wel omdat generaties na hen dje
vrijheid daaraan te danken heb
ben. Het statenlid herinnerde ook
aan de bijeenkomst in Middel
burg op 29 april, waar werd ge
discussieerd over de vraag "hoe
lang nog en op welke wijze ge
denken". Er was in het antwoord
een opvallend verschil tussen jon
geren ouderen. Het moet geen
verwaterd ritueel worden. Er is in
1985 echter een nieuwe dimensie
aan de bevrijdingsgedachte, een
verbreding en verdieping. Bevrij
ding kreeg een breder front en
ruimer formule. Nieuwkerk toon-
De Dodenherdeking op 4 mei is op de Markt in Tholen al traditie geworden, maar bijna leek het niet meer door te gaan. Mevr. Nieuwenhuis trok
aan de bel en kreeg medewerking van verenigingen en gemeentebestuur om zoals vorig jaar (zie foto) de herdenking van veertig jaar na de Bevrij
ding zeker niet te vergeten.
na de oorlog en dat moet zo blij
ven. Maar zo besloot Nieuwkerk
"Het gevaar tot overheersing door
wie of wat dan ook, bedreigt ons
elke dag, dichtbij of veraf. Daar
om wilde hij ter afsluiting Van
Randwijk citeren:
Een vo'fk dat voor tirannen zwicht
Zal meer dan lijf én goed verliezen
Dan dooft het licht.
Polyhymnia sloot haar op deze
bijeenkomst zeer gewaardeerde
muzikale bijdrage af met "Vrede
zij u". Oranjecomitévoorzitter
Elenbaas dankte ieder voor me
dewerking en aanwezigheid,
waarna nog staande 2 coupletten
van het Wilhelmus werden ge
zongen. Het Oranjecomité mag
voldoening van dit organiseren
overhouden. Een goede samen
komst.
"Gedenk allen die voor onze vrij
heid vielen".
Een heel groot percentage van de
mensen die zaterdagavond 4 mei
op de Thoolse Markt aanwezig
waren, hebben de Tweede
Wereldoorlog niet, of zeker niet
bewust, meegemaakt. Toch zijn
ook zij deze keer weer bijzonder
betrokken geweest bij de herden
king van de gevallenen. Onder de
honderden aanwezigen was er
niet alleen veel jeugd, maar deze
keer ook belangstelling uit andere
kernen en het Comité Dodenher
denking was daar bijzonder blij
mee.
De plechtige herdenking begon
rond 19.15 uur na het halfstok
hijsen van de vlag, met de Do
denwacht van het korps Nationale
Reserve, peleton Tholen, bij de
speciaal voor deze gelegenheid
vervaardigde gedenkplaat. Rond
half acht startte de stille tocht
vanaf de Eendrachtweg, waarbij
de drumband van Concordia de
stoet instrumentaal - begeleidde.
Burg. Baerends en wethouder J.
Versluijs met beider echtgenoten
vertegenwoordigden de gemeente
Tholen. Concordia speelde enkele
koralen, waarna dhr. Pierre van
Broekhoven op indringende wijze
"The Last Post'V ten gehore
bracht. Nadat de laatste klanken
van het klokgelui in de doodstille
avond weggestorven waren, her
dachten de aanwezigen tijdens
een werkelijk imponerende stilte,
hen die voor onze vrijheid geval
len zijn. Na het Wilhelmus, zong
het koor Canticum onder leiding
van dhr. I. Riedijk een ontroerend
"Beate Mortui", waarna burge
meester Bearends en mevr. Bae-
rends-Reinders namens de bevol
king van Tholen een bloemen
groet bij het monument brachten.
Ook het echtpaar Versluijs legde
TlÓemen neer, en de heren Renes
en Withagen die het Comité Do
denherdenking vertegenwoordi
gen, verzorgden een bloemen
groet. Na het zingen van "Stilte
over alle landen", kon de bevol
king een eerbewijs brengen. Na
dat de plechtigheid beëindigd was
en Concordia de tijdelijke ge
denkplaats had verlaten wierpen
een groot aantal mensen nog een
blik op de gedenkplaat en de
bloemen. De leden van de "Na-
tres" beëindigden hun taak, die op
indrukwekkende wijze vervuld
wordt, met het halen en wegbren
gen van de vaderlandse driekleur.
In de Ned.Herv.Kerk was er
maandagavond een herdenkings
dienst die in het teken stond van
VERVOLG PAG. 13
Advertentie I.M.
De familie Van Oorschot aan de
Molenvlietsedijk 19 heeft al vele
jaren contact met Canadezen, die
in 1944 het zuidwesten bevrijd
den. Daarover valt als het ware
een apart verhaal te schrijven. Die
herhaalde contacten heeft een
aantal bevrijders inmiddels ook
gelukkig gemaakt met vervulde
mensen. Wensen die gingen in de
richting van "toen heb ik die en
die ontmoet en ik zou nog zo
graag die hulpvaardigen uit die
tijd nog eens willen zien, als ze
nog in leven zijn. Mevrouw Van
Oorschot ging er achter aan en in
dat opzicht was haar geen moeite
te veel. Ze beschouwde het maar
een zeer kleine tegenprestatie van
wat 40 jaar geleden die jeugdige
militairen uit het verre Canada
voor de bevrijding van ons land
deden. Dat contact was er ook
oorzaak van, dat de fam. Van
Oorschot opnieuw aanwezig was
bij hetgeen de naar ons land ge
komen Canadese oorlogsvetera
nen rond de mei-herdenkingen
werd geboden. Zo was de familie
vrijdag aanwezig in Bergen-op
Zoom, waarheen een 800 Cana
dezen de ere-begraafplaatsen be
zochten.
Eén van die 800 vertelde mevr.
Van Oorschot op zeer bewogen
wijze, hoe hij al jaren zocht naar
een meisje in het Brabantse,
waarvan hij zich alleen de naam
"Carla" wist te herinneren. Hij
had daar o.m. in Tilburg ontmoet.
En dat niet maar één keer, maar
meerdere malen. In de bevrij-
dingsroes van die dagen, was er al
snel het liedje "Trees heeft een
Canadees". Gevolgen waren ook
wel, dat er kinderen werden ver
wekt, zonder dat vader zich daar
van bewust was, omdat hij inmid
dels al weer naar de frontline was
verplaatst. Het gebeurde ook door
de Canadees, die dat herhaalde
contact had met Carla uit Tilburg.
De militair werd in de latere strijd
gewond en werd ergens in eer»
hospitaal verpleegd om vervol
gens naar zijn land te worden ge
transporteerd voor .verdere gene
zing. Dan is opeens alle contact
verloren in een land van ontred
dering en in een ver werelddeel,
waar eerst lichamelijke zorgen
zijn om nog weer aan prettige
ogenblikken van bevrijdingsfees
ten terug te denken. Kortom, er
ging heel wat tijd overheen, eer
vanuit Canada pogingen werden
gedaan het adres van Carla te
krijgen. Pogingen via de ambas
sades liepen op niets uit en van de
instelling, die zich speciaal wil
belasten met de opsporing kan
mevr. Van Oorschot zich weinig
positief uitlaten. Het lijkt haar
eerder geldklopperij te zijn, dan
een gerichte poging de adressen te
achterhalen.
Van de Canadees kreeg mevr.
Van Oorschot dan toch wel zoveel
aanwijzingen, dat ze wist in welke
richting ze moest gaan zoeken. De
gemeente Tilburg zag het niet zit
ten en bood haar geen hulp, om
dat het een al zo overjarig geval
was. Mevrouw Van Oorschot had
volop geluk, vond ze ook zelf,
maar slaagde er toch binnen 2
dagen in om het contact tot stand
te brengen, terwijl de organisatie
die dat had moeten doen, ver
klaarde dat de Canadees in 1978
was overleden. Het bleek dat men
in een verkeerde richting of mis
schien helemaal niet had gezocht.
Rond de bevrijdingsherdenking
waren er in Tilburg in elk geval 2
gelukkige mensen, die elkaar in
geen 40 jaar gezien hadden, ter
wijl vader zijn inmiddels 40 jarige
dochter Carla nooit had gezien.
Herdenkingen blijken om meer
dere reden nuttig te zijn, zoals om
na 40 jaar een ontroerend weer
zien tot stand te brengen. In dit
geval dank zij het geluk van mevr.
Van Oorschot, maar ook omdat ze
zich niet zo maar liet afschepen.
Onze evacué, afkomstig uit Stavenisse, die we ook bij herhaling citeer
den in onze artikelserie over de evacuatie, tekende op 4 mei 1945 in haar
dagboekje een vlag, het rood-wit-blauw. In feite misschien onbelangrijk,
maar toch treffend.
V
Ze schrijft die 4e mei: Het is nu
kwart voor 9 's avonds. Onze hoop
is niet beschaamd. Nederland is
weer vrij. De Heere zij dank! Zo
juist hoorden we door de radio het
heuglijke bericht, dat de bezetting
van Nederland, Denemarken en
Noorwegen zich heeft overgege
ven. Plotseling zijn de in Neder
land verblijvende Duitsers ge
dienstige geesten. Ze maken de
wegen vrij opdat het voedsel naar
het Westen kan. De redding is in
derdaad pas nabij, nu de nood het
hoogst is.
Koningin Wilhelmina en Prinses
Juliana zijn 3 mei per vliegtuig op
Gilze Rijen aangekomen. Ze zijn
dus juist op tijd om de blijdschap
temidden van vrij Nederland te
delen.
Op 8 mei schrijft ze dan weer ver
der: We horen een reportage van
het binnentrekken van de Cana
dezen in Utrecht. De vreugde van
de burgers is onbeschrijflijk. He
laas zijn er op 5 mei, na de capi
tulatie nog een aantal politieke
gevangenen door de Duitsers ge-
fusileerd. Ook aan onze ballings
chap zal nu een eind komen,
schrijft de Stavenisse evacué. We
kregen vergunning naar onze
woonplaats terug te keren. Het is
een week van goede tijding, maar
het allermeest zullen we verblijd
zijn als we mogen horen, dat onze
familie en dorpsgenoten ook allen
gespaard zijn gebleven.
Het is nog onwezenlijk niet meer
te denken afweervuur en oorlog,
als we de vuurpijlen zien opstijgen
van de feestende steden. De va
derlandse liederen klinken weer:
"Wij leven vrij, vrij leven blij, op
Neerland's dierbre grond. Ont
worsteld aan de slavernij. Nooit
hebben deze woorden de beteke
nis gehad, die ze nu krijgen. Op 12
mei arriveert ze in Stavenisse na
bijna 15 maanden geëvacueerd te
zijn geweest. In haar woning is
danig huisgehouden, maar dat
komt weer goed. Met Pinksteren
zit ze dan toch weer in de haar zo
vertrouwde kerk en herinnert zich
de laatste zondag voor de evacua
tie in maart 1944. Ze constateert
tenslotte bloeiende akkers op
Tholen, waarop enkele maanden
eerder nog het zoute water stond.
"Nu groeit alles nog mooier dan
elders. Met dit grote wonder, ein
digt mijn herinnering aan de eca-
vuatie- en oorlogstijd", aldus de
Stavenisse evacué..
Vanuit Sint Annaland wordt op 12
mei 1945 in een dagboek geno
teerd: Vanmiddag zijn alle mili
tairen die in en rondom ons dorp
gelegerd waren, vertrokken. Half
november waren hier de eerste
Canadese gevechtswagens., zodat
de militairen ongeveer een half
jaar hier zijn geweest, waaronder
ook Engelsen en Polen. Een half
jaar zaten we ook letterlijk aan het
front. De rust lijkt nu haast on
wezenlijk, maar doet weldadig
aan.
Het meisje dat vanuit het eiland
Tholen ergens in de Randstad was
geëvacueerd en waarvan we in de
vorige aflevering haar honger
tochten naar Benthuizen beschre
ven, gaat in haar dagboek nog
even door tot in mei. Evenals de
evacué uit Stavenisse schrijft ze 4
mei 1945: Vanavond om 9 uur
hoorden we opeens op straat roe
pen: het is vrede! Alle mensen de
straat op. We huilen en lachen te
gelijk en eigenlijk kun je het niet
geloven. We zien ook nog Duit
sers op straat. Vreugdevuren wor
den ontstoken, terwijl er nog nau
welijks brandbaar materiaal is te
vinden.
Zaterdag 5 mei: vannacht heb ik
niet kunnen slapen Vanmorgen 8
uur zou de capitulatie ingaan,
maar we zien hier nog steeds geen
geallieerde militairen en daarom
George van Engeland, naar
Churchill, de generaals Eisen-
houwer en Mbntgommery en naar
de voorzitter van de raad der
Sovjets, Kalinin, om haar dank te
betuigen voor de in Engeland ge
noten .gastvrijheid door haar en
haar regering en voor de inzet van
de geallieerde strijden tot de
overwinning.
Het Zeeuwse bataljon 11-14 R.I. te
velde (toen in Brasschaat, België
gelegerd) zond een gelukstele
gram aan de koningin vanwege de
bevrijding van het land. Een
hoofdartikel onder de kop "Vre
de" omvat een samenvatting van
de achterliggende verschrikkin
gen. Een enkel citaat daaruit: Vijf
jaar was er de allesverzengende
oorlog, waaraan geen eind scheen
te komen. Een verschrikking, die
baar was. Zo kan men doorgaan
wat de gevolgen waren van een
demonische worsteling. En nu:
vrede! Een kreet van blijdschap
ontsnapt het geprangde gemoed.
Vrede had 5 jaar een vreemde
klank.. De chaos zal niet op slag
en stoot hersteld zijn, maar de
energie van een klein volk kan
groot zijn bij een gezamenlijke
aanpak. Er is immers aangetoond,
dat een geweldige overmacht ons
volk wel kon neerslaan, maar niet
verpletteren. Met een danktoon
aan God voor het schenken van de
vrede, mag het ook in ieder hart
doordringen en weer afstralen op
ieder van ons. Tot zover uit het
hoofdartikel in de krant na de be
vrijding. Op 7 mei bracht de
Zeeuwse Commissaris der konin
gin een officieel bezoek aan Tho-
den van de zuiveringscommissie
benoemd de heren C.J.J. Kooi-
jman, H. R.M.J. van Es, I. Over-
beeke, J.A. Heijboer en G.J.
Breas. De 8ste mei werd uitgeroe
pen tot Victorie-Europa-dag.
"Accelerando" hervatte begin mei
de repeties in de openbare lagere
school, maar nog zonder directeur
Lanooy, die in Schiedam geëva
cueerd was. Op 5 mei hadden en
kele leden al vanuit de toren ge
blazen vanwege de bevrijding.
Het postkantoor werd voor het
publiek elke werkdag open ge
steld van 2 tot 3 uur en als hulp-
besteller werd Abraham J. Scher-
penisse Johzn aangewezen.
In Stavenisse bestond de zuive
ringscommissie uit J.A. Nortier,
M.J. Leune, J.K. Droogendijk en
B.M. Suurland. Waarnemend
kunnen we het ook nog niet gelo
ven. Wel wordt overal gevlagd en
oranje gedragen. Haar dagboek
eindigt op 13 mei, want dan is er
iemand van de familie uit het
zuidwesten komen opdagen en
die brengt gunstige berichten dat
geliefden de bange tijd overleef
den. Veertig jaar later bestelde het
meisje van toen, de bijna bejaarde
van nu een Zweeds wittebrood.
Hoe zou ze ooit haar eerste echte
Zweeds wittebrood kunnen ver
geten?
In de toenmalige "Eendrachtbo-
de" lezen we over de bevrijding,
dat Chruchill, Truman en Stalin
in een gelijktijdige verklaring het
einde van de oorlog in Europa af
kondigden. Koningin Wilhelmina
zond telegrammen naar koning
in de wereldgeschiedenis zijn
weerga niet vindt. Het verlies aan
slachtoffers is zo onmetelijk groot,
dat men zich moet afvragen, hoe
het ooit in een mensengeest kan
opkomen, om zonder oorzaken en
alleen met een gezochte reden
(het derde rijk van Hitier) zo'n
mensenslachting te ontketenen.
De maatschappelijke ontredde
ring als uitvloeisel van de 5 jaar
alles beheersende oorlog is zo fu
nest, dat men vaak wanhoopt aan
een volledig herstel. Voor miljoe
nen guldens is er naar de zeebo
dem gejaagd. Inundatie en bom
bardementen veroorzaakten on
noemelijke schade. De V I's wa
ren in het laatste oorlogsjaar de
schrik van het mensdom als de
dood in de lucht. De vordering
van jonge mensen mondde uit in
een rooftocht van alles wat bruik
len. De muziekvereniging "Con
cordia", instrumentaal weliswaar
nog matig bezet, bracht op de
Markt een serenade met uitslui
tend nationale liederen. Toenma
lig voorzitter van de oranjever
eniging W.C. van der Stel en de
heer W.L. Klompe sprak de grote
menigte toe in verband met het
woord: vrede. Er werd in een be
richt op geattendeerd, dat het rij
den over de noodbrug uiterst ge
vaarlijk was. In Sint Maartensdijk
werd tot ambtenaar op de secre
tarie en ontvanger A. Everaers uit
Oostkapelle benoemd. In de
Smalstad waren er bij de bevrij
ding al 1400 inwoners terug, die
aan geld 3000,— inzamelden
voor het uitgehongerde westen en
flinke hoeveelheden tarwe en
peulvruchten.
Te Sint Annaland werden als le
burgemeester was daar F.M.
Boogaard. Er werd voor het hon
gerende westen 2000,— ingeza
meld en eveneens een grote hoe
veelheid tarwe, roggebloem,
peulvruchten. Op 1 mei waren er
in Stavenisse 337 personen terug.
Gepoogd werd weer tot een
rechtstaat te komen, zodat op het
eerste kantongerecht na de be
vrijding o.m. iemand uit Anna
Jacobapolder voor moest komen,
omdat hij 4 telefoonpalen zou
hebben meegenomen en opge
stookt. Verdachte liet weten uit
hoge nood te hebben gehandeld,
daar hij geen kolen of hout meer
had. terwijl drie kleine kinderen
bibberend van de kou op de vloer
zaten. De rechter liet zich daar
door toch wat vermurwen en ver
minderde de eis van de officier
van 40,— naar 20,— Op be
vrijdingsdag overleed in Tholen
mevr. Sara Wilhelmina Diele-
man-geb. Cornelis op ruim 81-ja
rige leeftijd en kreeg het echtpaar
Naerebout-Lindhout een zoon.
Leraar Koetsdijk hervatte een
cursus machineschrijven, maar in
de rubriek '"spierinkjes" was het
nog steeds "wie ruilt" bijvoor
beeld een paar kinderschoentjes
maat 21 voor een paar dames
kousen. De schaarste was er nog
altijd.
De Nederlandse N.S.B,-leider
Anton Mussert beklaagde zich in
zijn cel nooit in zijn leven zo te
zijn bedrogen als door de Duit
sers. Daar kwam hij (te) laat
achter.
In Tholen werd een mandoline
club opgericht en kondigde Con
cordia in een advertentie aan dat
het voornemens was de repetities
op 23 mei te hervatten. Langza
merhand ontwaakte Nederland
uit de droom van de 5 jaar ver
schrikking en leerde weer wat een
leven in vrijheid betekent. Maar
ook dat ging nog met ups en
downs gepaard. EINDE
