Toen was er de bevrijding (81
Tentoonstelling Tweede
Wereldoorlog in Tholen
Tot en met dinsdag 4 december in N.H. Kerk
EENGEZINSWONINGEN
NIEUW LICHT OP DE
TL-BUIS
en TL is zuinig op stroom!
Eerste schuif in
Stormvloedkering
Bevrijdingsdag
niet op 5 mei
Foto's
nabestellen
Bloedbank
in Goes
Donderdag 22 november 1984
EENDRACHTBODE
13
In "Bericht van de Tweede Wereldoorlog" (enkele jaren geleden verschenen
hiervan wekelijks afleveringen) no. 86 lezen we: "Zuid Nederland was vrij. Hon
derdduizenden hadden juichend hun bevrijders verwelkomd. Ook bewoners van
streken die eerst na harde strijd op de vijand veroverd waren, hadden, zij het
minder uitbundig dan de anderen, in dat ene woord steeds weer al hun opluchting
en vreugde gelegd: Vrij!
Toch, het was een vreemde vrijheid die men genoot. Zeker, het nazi-juk was
afgeschud. Verdwenen was de dagelijkse dreiging van terreur, gevangenschap,
deportatie en gewelddadige dood. Maar de oorlog was niet voorbij. Heel Zuid-
Nederland was in feite nog frontgebied.
Aan het veer te Oud-Vossemeer werd een hoge prijs betaald
Kees en Bou sneuvelen.
Te laat
ingezien
LEEFTIJDSOPBOUW BEVOLKING PER 1 JANUARI 1984
In percentages
Geregistreerde woningaanvragen per 1 april 1984
Gerigistreerde woningaanvragen per 1 april 1984
EEN- EN TWEEPERSOONSWON1NGEN c.q. BEJAARDENWONINGEN
Het Zeeuwse deel
Tholen
Inundatie
Werkstukken
Els Rijnberg
eerste plaats
ballroom-dansen
Openingstijden
Inderdaad leek heel bevrijd Zuid-
Nederland één groot legerkamp.
En langs die frontlijn leefde de
burgerbevolking, wat ontheemd
tussen de legers, die slechts in mi
litaire normen dachten. Het ging
er uiteraard nog wel om, hoe ver
een streek van het front was ver
wijderd. Voor Tholen en later ook
Sint Philipsland lag dat front
slechts' aan de overzijde van het
water. Trouwens op die 2e no
vember 1944 was Sint Philipsland
nog niet bevrijd en waren de
Duitsers van Nieuw-naar Oud-
Vossemeer overgestoken. Om een
uur of acht in de avond van 1 no
vember waren ze gekomen. Met
twee mitrailleurs en de nodige
andere wapens. Het is laag. water
en dan was de Eendracht tussen
Oud-en Nieuw-Vossemeer maar
erg smal, zo maar een 15 meter. In
een grote rubberboot, die de Een
dracht wordt ingeschoven stappen
een 12 tal Duitsers en uiteraard
gaat de bewapening mee. Geruis
loos wordt de boot afgeduwd, de
Eendracht in. Aan de andere kant
zit een groep O.D.-ers verdeeld
over zeedijk en veerhuis. De be
velhebber van de groep heeft een
machinepistool. Het is het enige
automatische wapen. De anderen
hebben alleen een geweer in meer
of minder goede staat en maar
weinig .munitie. Dat is toch geen
verhouding.
De O.D.-groep is niet van plan
zich zo maar gewonnen te geven.
Als de boot midden op de rivier is,
dus maar enkele meters meer van
de Vossemeersp, kant, ratelt het
machinepistool van de O.D.-er en
volgen ook geweerschoten. Vanuit
de boot vuren de mitrailleurs te
rug, maar dat is het ergste niet.
Zwaar mitrailleur-dekkingsvuur
komt vanuit Nieuw-Vossemeer en
zelfs mortier-granaten. In de boot
horen de O.D.-ers angstgillen. Er
zijn dus minstens gewondeh en ze
schieten door. Maar bij de O.D.-
ers is de munitie zo op, het ma
chinepistool moest het al opgeven.
Dat wordt een uitmoorden, als de
O.D.-ers niet bijtijds wegkomen.
Als de boot tegen de Vossemeerse
kant schuurt, beveelt de O.D.
voorman zijn mannen een goed
heenkomen te zoeken. Overal
snerpen de mitrailleurkogels. De
zware mitrailleur ratelt maar
door. Was het niet zo dodelijk,
dan zou het mooi zijn geweest.
Een vurige sliert van blauwe,
groene, rode en witte lichtkogels
door de smalle Veerweg. De O.D.
lopen zoals ze nooit eerder deden
om in veiligheid te komen. Dan
zwijgt plotseling de mitrailleur.
Toch zijn niet alle O.D.-ers ge
vlucht. Twee uit Oud-Vossemeer
en twee uit Tholen hebben zich
buiten het'mitrailleur achter de
dijk genesteld en volgen de bewe
gingen van de Duitsers. Een paar
komen uit de boot, maar gaan dan
toch weer terug. Men vertrouwt
het niet en vaart terug naar
Nieuw-Vossemeer. Daar worden
opnieuw wapens ingeladen en
handgranaten en nog wat meer
Duitsers, om weer naar de Vosse
meerse kant te komen. Die vijand
heeft voldoende ervaring om in
middels te weten, dat er alleen
maar tegenstand was van "parti
zanen" en de geallieerden niet in
de situatie duidelijk is, is het voor
de commandant even duidelijk,
dat men moet weten of er nog
Duitsers zijn en wat ze willen uit
spoken. Daarbij zijn twee zaken
van groot belang. Wat doen de
Canadezen verder? Zijn ze bereid
wapens dan wel al was het maar
een tank, te leveren. Voor de
tweede keer binnen 24 uur gaat de
districtscommandant met een
paar anderen naar Bergen op
Zoom om die versterking te be
pleiten. Nog voor men vertrekt
begroet een jeugdige stem vol en
thousiasme de aanwezigen. Het
blijkt Bou Kooijman te zijn, die
als HBS-er in de verzetsgroep
Bergen zat en nu bij de Binnen
landse Strijdkrachten. Compleet
uitgerust. Nadat de eerste verras
sing voorbij is, kijken de Thoolse
O.D.-ers wat jaloers naar de ui
trusting van Bou, maar die brengt
goed nieuws. Hij hoorde van de
penibele toestand op Tholen en
twee patrouilles bereiken het veer,
waar inmiddels een Vossemeerse
O.D,-er en een Tholenaar blijkt te
zijn gearriveerd. De Duitsers wa
ren er wel op de veerdijk, maar
hebben zich maar weinig tijd ge
gund. Een pontveer werd ver
nield, op de tweede gooide men
een handgranaat, die weinig
schade veroorzaakte, vervolgens
lieten ze de veerdam met rust om
weer gehaast te vertrekken. Tho
len is opnieuw vrij van vijanden
en weer moet de wacht langs de
zeedijk worden betrokken. Her
haling moet worden voorkomen.
Die morgen arriveren 20 mannen
uit Bergen op Zoom onder leiding
van hun commandant Heijnen en
onder hen de Sint Annalandse
Bou Kooijman, evenals Cornelis
Franken uit Bergen op Zoom. Die
dag kunnen de Thoolse O.D.-ers
rusten, maar gaan 's nachts op
nieuw naar Oud-Vossemeer om
de 20 Bergenaren te versterken
uit Sint Annaland de overkant in
het oog houden. Als Franken de
officier de overkant wijst en voor
het raam komt snerpt opeens een
vijandelijke kogel. Franken ge
troffen. Een buikschot. De officier
snelt naar beneden. Een dokter is
er meteen bij en constateert dat
hulp hier niet meer zal baten. Als
dat bericht door de linie trekt
wordt het doodstil. Een kwartier
later is de gewonde, 24 jarige C.
Franke uit Bergen op Zoom over
leden. Een eerste slachtoffer op
Tholen na de bevrijding. Zijn
vrienden dekken hem toe en slui
pen terug naar hun posten, een
grimmige trek op de nog zo jeug
dige geichten.
Vanaf dat moment lag de groep
aan de dijk geregeld onder
scherpschuttersvuur. vanuit de
Nieuw-Vossemeerse molen. Al
leen een tank zou hiertegen wat
kunnen uitrichten. Alles wat naar
Tholen ging om te rusten, wordt
Oud-Vossemeer zijn. Nu is het
ook voor de laatste 4 O.D.-ers lo
pen geblazen. Wat kunnen zij nog
uitrichten? Zullen die Duitsers
dan toch weer Oud-Vossemeer
bezetten?
Voor die tweede tocht bleken de
Duitsers burgers te hebben mee
genomen die als gijzelaars moes
ten dienen. Opnieuw sproeit de
mitrailleur golven van kogels als
de rubberboot die avond voor de
tweede keer de Oud-Vossemeerse
kant bereikt. Maar het veer is
verlaten en stil. De mitrailleur
staakt het vuren. De vijand zit
weer op Tholen.
Op het O.D.-bureau in Tholen
moet de plaatselijk commandant
de rapporteurs uit Oud-Vosse
meer voortdurend tot rust manen,
eer men er daar achter kan komen
wat er zich precies afspeelde. Als
komt morgen met een groep van
20 leden van de B.S. de O.D.-
groep Tholen verstevigen. Dat is
voortshands een zeer plezierig
bericht, maar ondertussen weet
men nog niet wat er in Vossemeer
verder gebeurt. Als Bou weer is
vertrokken, gaan 7 vrijwilligers
een nachtelijke patrouille maken,
die voor deze meer spanning
meebrengt dan de voorafgaande
dagen al mogelijk was.
De bevelhebber verdeelt bij "De
Laatste Stuiver" de 7 vrijwilligers
in 2 groepen. Vier gaan er langs de
Oud-Vossemeersedijk richting
Veer, de drie anderen pakken de
zeedijk. Die zitten het dichtst bij
de vijand en worden zelfs nog een
keer vanuit de Glymus richting
onder vuur genomen. Verder is er
nu en dan artillerie en tankge-
schut doende tussen de bij Steen
bergen vertoevende vijand en de
geallieerden bij Halsteren. De
voor het geval de Duitsers op
nieuw een raid wagen. Daarvoor
hadden de Canadezen de dis
trictscommandant gewaarschuwd,
maar bleken niet bereid wapens te
leveren, laat staan een tank te
sturen. Wel was er de toezegging,
dat bij een Duitse aanval onder-
steuningsvuur van tanks,zou vol
gen. In dat opzicht was men wat
gerust gesteld. Er gebeurde die
nacht niets en de O.D. ploeg was
om 11 uur terug uit Tholen, nog
magerder dan tevoren. Aan de
overkant van de brug staat nu een
Canadese gevechtswagen. Die
komt via de geslagen noodbrug
over en gaat naar Oud-Vosse-
meer. De O.D.-ers juichen. Bij die
gevechtsverkenningswagen is een
éeallieerd officier. Hij bekijkt de
stellingen te Oud-Vossemeer van
uit een huis aan de Veerdijk,
waarin Cornejis Franken uit
Bergen op Zoom en een O.D.-er
opnieuw alarmeerd en voor de
zoveelste maal in die paar dagen
naar Vossemeer gestuurd.
Op de Vossemeerse dijk worden
ze vanuit Glymus beschoten door
mitrailleurs, maar geraakt wordt
er niemand. Het is nu 2 november
ongeveer half twee in de middag,
een uur eerder sneuvelde Franken
en het is niet meer stil geweest.
Onafgebroken geweer en mitrail-
leurvuur. De Thoolse- en de
Bergse groep zitten volop aan het
front. In de derde uitgegraven
schuttersput links van de veerdam
liggen Bou Kooijman en een an
dere Sint Annalandse O.D.-er. De
commandant waarschuwt ieder
zich niet bloot te geven en uiterst
voorzichtig te zijn met vuren. Als
een van de ondercommandanten
poogt met zijn verrekijker de mo
len in 't zicht te krijgen, valt er
onmiddellijk een schot op de
kruin van de dijk en ijlings laat de
ondercommandant zich in de
schuttersput glijden. Aan de lin
kerkant van de veerdam op
Thoolse zijde wordt op zeker mo
ment hevig geschoten. De com
mandant gaat een kijkje nemen.
Met name het groene luik van de
molen is gevaarlijk, want daar
achter zitten de Duitse scherp
schutters. Op dat moment - het is
kwart voor drie - komt een or
donnans aangesneld en zegt met
een vreemd droge stem: Bou is
getroffen, een schot onder zijn
helm. Er volgt een dodelijke stilte.
Akelig wit trekken de gezichten
weg. Toch niet?Gisterenavond
nog zo enthousiast hulp aangebo
den. Een paar volgen de onheils
boodschapper, terwijl anderen op
het groene luik van de molen
schieten. Nu moet er wat gebeu
ren, want dit is niet om te harden.
Het lijkt oneindig lang te duren,
maar er ligt slechts een kwartier
tussen het noodlottig bericht en de
dramatische bevestiging: Bou is
gesneuveld. Na het schot al direct
buiten bewustzijn. Dan eindelijk
blijken de Canadezen bereid gra-
naatvuur af te geven. Later hoort
de O.D.-groep, dat ze achter dat
groene luik een Duitser hebben
gedood en een ander ernstig ver
wond. Maar O.D.-Tholen en de
verzetsgroep Bergen op Zoom be
taalde een dure prijs voor het de
Duitsers niet meer op Tholen toe
laten. Voor de daaropvolgende
nacht komen 24 man uit Bergen
op Zoom, waaronder oud-militai
ren en marechaussee de Thoolse
O.D. en de Bergse groep van Bou
aflossen. De tweede november
1944 werd de zwaarste dag van het
Thoolse O.D.-bestaan. Op 4 no
vember was Steenbergen, daarna
ook Nieuw-Vossemeer en Sint
Philipsland vrij. W.A. Dormaar
uit Sint Annaland schrijft dan op 3
november in zijn dagboek: Van
daag wordt bekend, dat gisteren
Boudewijn Kooijman (18 jaar) bij
het Veer is gesneuveld. Er is hevig
kanonvuur richting Zijpe. Inder
daad, het was een vreemde
vrijheid die Tholen beleefde.
Een tijdens dolle dinsdag naar
Duitsland gevlucht N.S.B. ge
zin, schreef al in begin novem
ber 1944 naar de familie in
Nederland, hoe ze per trein uit
Den Haag waren gereisd.
"Stampvol vluchtelingen. We
moesten wei vluchten, anders
zou er moord en doodslag in
Nederland zijn ontstaan. Hoe
we precies gereisd hebben, is
niet na te vertellen. Dan weer
een stuk terug, dan weer om
reizen. In Amsterdam bleven
we 2 uur staan. Toen we later
in Amersfoort arriveerden, was
er een Engelse luchtaanval en
dat herhaalde zich in Barne-
veld en Putte. Via Deventer,
Zwolle kwamen we in Olden-
zaal en daar de grens over bij
Bentheim. Daar werden we
gecontroleerd. De meeste
vluchtelingen haddén geen
goede papieren. Wij wel van
onze Oberst-Leutnant.
"Een eindje verder staat er dan
in de brief: Ik had me het Duits
Nazional-socialisme anders
voorgesteld. Als ze weten, hoe
wij ons voor het nationaal-so-
cialisme in ons land en dus ook
voor Hitier hebben ingezet,
zou er meer dankbaarheid
moeten zijn. Maar dat is er
helemaal niet. We slapen alle
maal op stro. Uitkleden gaat
niet, want mannen en vrouwen
liggen door elkaar. Er wordt
veel ruzie gemaakt. Het is ei
genlijk niet om uit te houden.
Van de kameraadschap uit de
afgelopen jaren is niet veel
overgebleven, nog het minst
bij de Duitsers, waarvan we
zoveel verwachtten".
Kern
0-4
5-9
10-14
15-19 20-29
30-39 40-49 50-64 65-74
75 en
ouder
Economische binding
Kern
Trouwplannen
Doorstroming
Tholen
Regio
Diversen
Totaal
Tholen
10
35
2
10
29
86
Poortvliet
3
3
Scherpenisse
4
8
12
Sint-Maartensdijk
4
10
2
8
24
Stavenisse
2
2
4
Sint-Annaland
5
4
5
14
Oud-Vossemeer
7
7
1
3
18
Meerdere kernen
3
17
-
3
23
46
Totaal
35
86
2
16
68
207
Kern
Eigen inwoners
Niet eigen inwoners
Totaal
Tholen
9
7
16
Poortvliet
4
1
5
Scherpenisse
5
1
6
Sint-Maartensdijk
10
2
12
Stavenisse
3
1
4
Sint-Annaland
4
2
6
Oud-Vossemeer
5
1
6
Meerdere kernen
2
2
4
Totaal
42
17
59
Totaal
Tholen
517
500
517
455
953
1020
599
605
370
299
5835
Poortvliet
121
122
161
146
206
250
180
254
142
105
1687
Scherpenisse
103
84
119
110
228
181
121
227
146
86
1405
St. Maartensdijk
218
236
276
281
539
528
356
511
245
226
3416
Stavenisse
111
93
120
130
228
178
152
243
145
111
1511
St. Annaland
227
202
201
256
435
387
300
451
274
267
3000
Oud-Vossemeer
183
138
193
197
355
345
252
341
178
105
2287
Totaal
1480
1375
1587
1575
2944
2889
1960
2632
1500
1199
1914
Tholen
8,86
8,57
8,86
7,80
16,33
17,48
10,27
10,37
6,34
5,12
100
Poortvliet
7,17
7,23
9,54
8,65
12,21
14,82
10,67
15,06
8,42
6,23
100
Scherpenisse
7,33
5,98
8,47
7,83
16,23
12,88
8,61
16,16
10,39
6,12
100
St. Maartensdijk
6,38
6,91
8,08
8,23
15,78
15,46
10,42
14,96
7,17
6,61
100
Stavenisse
7,35
6,15
7,94
8,60
15,09
11,78
10,06
16,08.
9,60
7,35
100
St. Annaland
7,75
6,73
6,70
8,53
14,50
12,90
10,00
15,03
9,13
8,91
100
Oud-Vossemeer
8,00
6,03
8,44
8,61
15,52
15,09
11,02
14,91
7,79
4,59
100
Totaal op 1-1-84
7,73
7,18
8,29
8,23
15,38
15,09
10,24
13,75
7,84
6,27
100
Zeeland op 1-1-82
6,41
7,09
8,62
8,19
15,00
14,86
10,49
15,01
8,26
6,04
100
Ned. op 1-1-82
6,22
6,80
8,50
8,81
16,77
15,49
11,23
14,53
6,99
4,69
100
Gem. Tholen op
1-1-79
7,62
8,86
8,84
7,54
15,08
13,71
9,77
14,18
7,64
6,76
100
In de Koorkerk bij de Neder
landse Hervormde Kerk in Tho
len worden morgenmiddag een
tentoonstelling geopend die de
aandacht vraagt voor de gebeur
tenissen - ook op Tholen en Sint
Philipsland - tijdens de tweede
wereldoorlog. De officiële ope
ning zal om 16.00 uur worden
verricht door drs. A.H. Paape, di
recteur van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie te Amster
dam (in de Gasthuiskapel).
De tentoonstelling bestaat uit drie
delen: een nationaal en een pro
vinciaal/regionaal gedeelte, als
mede werkstukken van school
kinderen uit diverse delen van
Zeeland.
Het nationale gedeelte "Verzet en
vervolging 1933-19NU" wordt
beschikbaar gesteld door de
stichting comité nationale viering
bevrijding. Dit deel geeft op boei
ende, vaak ingrijpende wijze een
beeld van de verschrikkingen in
de tweede wereldoorlog, o.a. in de
concentratiekampen. Ook aan
allerlei andere aspecten wordt,
naast de beelde die de opkomst
van het nationaal-socialisme de
monstreren, op tientallen panelen
aandacht besteed: de Jodenver
volging, het verzet, de illegale
pers, vervalsingen, de honger, de
gebeurtenissen in Indië, de be
vrijding.
Het Zeeuwse gedeelte van de ten
toonstelling omvant 24 panelen
met een honderdtal vaak onder
moeilijke en gevaarlijke omstan
digheden genomen foto's, alsme
de eveneens ongeveerd 100 origi
nele documenten (proclamaties,
bekendmakingen van de bezetter
e.d.), geschriften, formulieren,
kranten uit de oorlogstijd enz. Bij
de samenstelling van dit tentoon
stellingsonderdeel is zoveel mo
gelijk gestreefd naar een chrono
logische volgorde. Daarnaast is
sprake van een thematische opzet.
Het merendeel van de panelen
geeft beelden van de meer alge
meen Zeeuwse aspecten (mobili
satie en mei 1940, gevolgen oor
logshandelingen, bestuur, NSB-
WA-Winterhulp, Nederlandse
Unie, controle van de bevolking,
Zeven kerkeraden hebben de ge
meenteraad van Tholen verzocht
Bevrijdingsdag 1985 op maandag
6 in plaats van zondag 5 mei te
vieren. Het zijn de Hervormde
Gemeente, Rehoboth, Gerefor
meerde Gemeente in Nederland
en de Oud Gereformeerde Ge
meente, alle vier in St. Maartens
dijk, de Hervormde en de Gere
formeerde Gemeente in Poort
vliet en de Hervormde Gemeente
Stavenisse.
De gemeenteraad besloot maan
dagavond b en w deze verzoeken
te laten afhandelen overeenkom
stig de discussie bij de begrotings
behandeling: Het gemeentebes
tuur van Tholen organiseert 5 mei
geen festiviteiten en verwacht dat
ook niet van de Oranjeverenigin
gen.
distributie, arbeidsinzet, vorde
ringen, lotgevallen, van de
Zeeuwse Joden, propaganda, hu
mor, verzet, evacuatie, rondom en
na de bevrijding).
Zes panelen zijn gewijd aan de
specifieke zaken van Tholen en
Sint Philipsland in de tweede
wereldoorlog.
Helaas bleek van Sint Philipsland,
ondanks intensieve speurtochten,
geen materiaal voorhanden, be
halve dan een foto van een ge
denksteen van de uitwaterings
sluis die de Duitsers open zetten
om de Anna Jacobapolder te inu-
deren. Er is een vergroting ge
maakt van een uittreksel uit een
artikel in De Eendrachtbode over
de gevangenneming van Duitse
soldaten op Sint Philipsland.
Het eerste paneel van de regionale
serie is gewijd aan de meidagen
van 1940. Er hangt een foto van de
in de avond van 13 mei opgebla
zen brug over de Eendracht bij
Tholen. De vernieling geschiedde
in opdracht van het Commando
Zeeland.
Er is verder een kaartje waarop de
aftocht van de Nederlandse troe
pen is aangegeven. Interessant is
ook een correspondentiekaart van
een Thoolse krijgsgevangene (met
toelichting), evenals een lijst met
de namen van werklieden die op
10 mei 1940 zandzakken hebben
gevuld, alsmede het "oorlogs
nummer" van de Thoolsche Cou
rant van 17 mei 1940.
Het volgende paneel (het gebied
tijdens de oorlog) geeft een later
nummer van de Thoolsche Cou
rant te zien: het pro-Duitse ka
rakter blijkt heel duidelijk uit de
berichtgeving. Er is voorts een
opgave van de in de oorlog op
Thole#en Sint Philipsland neer
gestorte geallieerde vliegtuigen,
tesamen met een melding van de
burgemeester van Poortvliet op 16
oktober 1943 van een neergeko
men vliegtuig, evenals een tweetal
foto's van bij een verongelukt.
Brits vliegtuig op wacht staande
Duitse soldaten. Exemplaren van
het gestencilde "Nieuws- en ad
vertentieblad voor Sint-Annaland
en omgeving" plus wat "klein
goed" in de vorm van distributie
kaarten e.d. voltooien dit paneel.
Afkomstig uit het archief van de
provinciale waterstaat zijn op het
paneel gewijd aan inundatie en
evacuatie twee originele kaartjes
over de door de Duitsers veroor
zaakte inundaties. Een luchtfoto
van het onder water gezette ge
bied wordt afgewissels met enkele
"Waterfoto's" van Oud-Vosse
meer. Er zijn ook "Aanwijzigin-
gen voor te evacueren personen
uit Sint Philipsland en Tholen",
alsmede een schetskaartje met de
ligging van Duitse mijnenvelden
in de Stavenissepolder.
Een volgend paneel is volledig
gewijd aan de inundatie: foto's
van delen van Tholen-stad,
Poortvliet, Stavenisse, Sint-Anna
land en Scherpenisse in het water.
"De strijd in 1944 en daarna" is de
titel van het vijfde regionale pa
neel. Er zijn foto's van de - op
nieuw en nu door de Duitsers
vernielde brug over de Eendracht,
alsmede van de schade die het
opblazen van de brug in de buurt
veroorzaakte. Hier is ook te zien
het soldijboekje van een Duitse
"Flieger" die tot het Sprengcom-
mando van de brug behoorde. Hij
werd door een verzetsgroep op
Tholen gevangen genomen. Er is
een foto van de grote schade in
Poortvliet die ontstond toen op 3
maart 1945 een waarschijnlijk
voor Antwerpen bedoelde V I
daar neer kwam.
Getoond wordt verder een foto
van de graven van drie Engelse
militairen in Sint-Annaland, op
17 januari 1945 omgekomen bij
een raid van de Duitsers vanuit
Schouwen-DUiveland. Bij de ha
ven van Sint-Annaland bouwden
de Duitsers bunkers. Pas veel la
ter, in het kader van de Deltawer
ken, zijn die gesloopt. Van die
bunker is een foto te zien.
Het laatste regionale paneel gaat
over "bevrijding". Daar hangt het
eerste exemplaar van het "Mede-
deelingenblad voor het eiland
Tholen". Foto's van bevrijdings
feesten zijn er uit Tholen en Oud-
Vossemeer. Een andere foto toont
de overgave van de op Tholen
achtergebleven Armeniërs na de
Duitse capitulatie van de OD.
Tenslotte is er een boekje (de
cember 1945) van een mevrouw
wier man als ambtenaar van pro
vinciale waterstaat was geschorst
en die kritiek levert op de toen
malige commissaris der koningin
die niet hard genoeg zou zijn op
getreden tegenover ambtenaren
die zich in de oorlog slap of erger
hadden gedragen.
Ter gelegenheid van de nationale
viering van de bevrijding op 5 mei
in Middelburg hebben schoolkin
deren en jongeren in Zeeland van
9 tot 25 jaar het verzoek gekregen
deel te nemen aan een grote wed-
Els Rijnberg uit Sint Annaland en
haar danspartner Anton van
Gaans uit Nieuw-Vossemeer be
haalden maandagavond de eerste
plaats in de hoofdklasse tijdens de
eerste van drie competitiewed
strijden van de Westbrabantse
dansscholen. Het paar Rijn
berg/Van Gaans vertegenwoor
digde dansschool Van Meer uit
Steenbergen. In de Stoelemat in
Bergen op Zoom werden niet al
leen ballroomdansen uitgevoerd
in de hoofdklasse, maar bijvoor
beeld ook in de tweede klasse se
nioren (echtparen), waar Rien
Muys en Maddy Bijl uit Sint
Maartensdijk - ook van dans
school Van Meer - op de negende
plaats eindigden. Bij de nieuwe
lingen was er een elfde plaats voor
de Smerdiekenaars Peter Franke
en Mirjam Lindhout van dans
school Janvier uit Bergen op
Zoom. Tijdens de twee resterende
wedstrijden staan de Zuidameri-
kaanse dansen op het programma.
strijd over het thema "Bevrijding
en verdraagzaamheid". De be
kroonde werkstukken zijn op en
kele panelen behorend bij de ten-
toonstellling te zien.
In een brief aan de hoofden en
directeuren van de scholen op
Tholen en Sint Philipsland (vanaf
de vijfde klas lager onderwijs en al
het voortgezet onderwijs) heeft de
commissaris der koningin, dr. C.
Boertien, hen met de leerlingen en
studenten uitgenodigd voor een
bezoek aan de tentoonstelling. In
zijn brief wijst de commissaris er
o.a. op dat na het strekken van de
wapens in mei 1945 niet voorgoed
een einde is gekomen aan allerlei
vormen van onderdrukking en het
vertrappen van mensenlevens. Hij
vindt het van groöt belang dat ook
de jongeren dit beseffen, nu er
allerwegen sprake is van sympto-
nen van een herlevend fascisme.
De commissaris wijst er nog op
dat vertegenwoordigers van het
voormalig verzet bereid zijn de
schoolgroepen te begeleiden en te
informeren.
De data en openingsuren van de
tentoonstelling zijn als volgt: vrij
dag 23 november t/m dinsdag 4
december (op werkdagen (ook
zaterdagen) van 9.00-12.00 en van
13.30-17.00 uur; op vrijdag 23 en
vrijdag 30 november bovendien
van 19.00-21.00 uur. Op zondag is
de tentoonstelling gesloten).
De tentoonstelling vindt plaats
onder auspiciën van het gemeen
tebestuur van Tholen. Het bureau
voorlichting van de provincie te
kent voor de organisatie. Het ma
teriaal voor de regionale panelen
is afkomstig uit de verzamelingen
van het Documentatiecentrum
Zeeuws Deltagebied van de Pro
vinciale Bibliotheek, mevrouw
M.W. Blaas te Tholen, de heer G.
Heijboer te Sint-Annaland, de
gemeentearchieven van Tholen
en Middelburg, de provinciale
waterstaat en het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie in
Amsterdam. Medewerkers van
bureau voorlichting en Docu
mentatiecentrum selecteerden en
verwerkten het materiaal.
Ook in huis is de TL buis in opmars.
Want er zijn tegenwoordig nieuwe typen
TL-buis, die een heel gezellig licht geven.
Bovendien zijn er ook andere vormen in
de handel, geschikt voor hanglampen of
grote schemerlampen.
Het fabeltje van koel en ongezellig licht
kan naar sprookjesland verwezen wor
den: de warme TL verdient een warm
onthaal in huis!
Het grote voordeel van TL-buizen is, dat
ze veel zuiniger zijn dan gloeilampen. De
slanke buis verbruikt maar éénderde van
de stroom die haar bolle broertje (de
gloeilamp) nodig heeft.
En al is er veel veranderd aan TL, het
neemt niet weg dat de TL-buis prima ge
schikt blijft voor kantoren, atelier of
werkplaats. En in de kelder, de schuur of
op zolder geeft zij ook een zee van licht
voor een bescheiden prijs.
U kunt zelf uw favoriete lichtkleur kie
zen. De lichtkleuren hebben cijfercodes.
Zo is kleur 82 (van Philips) te vergelijken
met het licht van een „gewone" gloei
lamp.
Maar er is nog een ander fabeltje over
TL in omloop en dat i» dat een TLbuis
heel snel slijt als je heb gewoon uit doet
als je de kamer uitgaat. Gauw vergeten
en gewoon uitdoen, nét als andere lam
pen. Want een moderne TL-buis kan dat
prima hebben!
We hebben allemaal veel lampen in huis.
En door ook eens een TL te installeren,
kunnen we een voordelig lichtje opste
ken.
SPAAR OP STROOM, bijvoorbeeld
met een TL-buis.
Natuurlijk is dit maar een voorbeeld. In
en om ieder huis valt veel energie en geld
te besparen. De Uneto-vakhandelaar, uw
elektriciteitsbedrijf of Sven geven inlich
tingen over besparingsadviezen.
In het sluitgat Hammen in de
Oosterschelde is de eerste stalen
schuif voor de stormvloedkering
aangebracht.
Dat gebeurde in de opening tus
sen twee pijlers die vlak onder de
kust van SchouwemDuiveland
staan. De schuif is 41 meter lang,
5,90 meter hoog en weegt 260 ton.
Hij is door een drijvende bok op
zijn plaats getild. In het totaal
zullen er in de drie stroomgeulen
62 schuiven worden aangebracht
die op en neer bewogen kunnen
worden. De schuiven kunnen in
één uur tijd worden neergelaten
om de Oosterschelde voor nade
rend hoog water af te sluiten.
Elke schuif is ruim 41 meter lang'
de afstand tussen twee pijlers,
maar ze verschillen in hoogte, af
hankelijk van de plaats in de
stroomgeul. Op de diepste plaat
sen moeten de grootste schuiven
komen. Ze variëren in hoogte van
5,90 meter tot 11,90 meter. De
eerste schuif aan de rand van de
stroomgeul Hammen hoort tot de
serie kleinste schuiven. Naar de
vormgeving en de belasting van
de schuiven bij hoge waterstanden
is uitvoerig onderzoek gedaan.
Hoewel de pijlers in principe op
gelijke afstanden van elkaar
staan, is rekening gehouden met
kleine afwijkingen. De schuiven
worden daarom eerst "op maat"
gemaakt voor de opening waar
voor ze zijn bestemd.
Elke schuif zal tussen de pijlers op
en neer bewogen worden met be
hulp van twee hydraulische be-
wegingswerken, hoofdzakelijk
bestaande uit een cilinder en een
pompaggregaat. De cilinders ko
men boven op de pijlers te staan,
de pompaggregaten in de kokers
van de verkeersbrug, die over de
stormvloedkering heenloopt.
De eerste van de 124 cilinders is
begin september geplaatst. Vol
gens de huidige planning zullen
de laatste schuiven en bewegings-
werken begin 1986 worden aan
gebracht. De opdracht voor de le
vering van de schuiven en bewe-
gingswerken is geplaatst bij OS-
TEM v.o.f., een speciaal voor dit
doel opgerichte combinatie van
de firma's Grootint in Zwijn-
drecht en Hollandia-Kloos in
Krimpen aan de IJssel. Bij die
bedrijven worden de schuiven ook
geassembleerd.
Wilt ii een in de Eendrachtbo
de gepubliceerde foto graag
zelf hebben? Dat kan. als het
om foto's van onze eigen re-
daktie gaat. Bel of schrijf naar
Eendrachtbode. Postbus 5.
4697 ZG Sint-Annaland. tel.
01665-2752 en u krijgt uw fo
to-herinnering thuis.
Gedeputeerde staten van Zeeland
hebben de staatssecretaris van
volksgezondheid dringend gead
viseerd nog voor het jaar 1984 een
verklaring af te geven voor de
vestiging van een bloedafname-
depot in Goes. Het depot staat
namelijk voor 1984 genoteerd in
het prioriteitenoverzicht 1984-
1986. Met het depot is een ve
rantwoorde en doelmatige orga
nisatie van bloedafname en -ver
strekking te verwezenlijken.
Zeeland is aangewezen op de
bloedbank in Dordrecht, maar gs
vinden de afstand tussen de di
verse ziekenhuizen en Dordrecht
te groot. Er kunnen zich proble
men voordoen in het vervoer en
bovendien kunnen de verbindin
gen tussen de regio's in de pro
vincie voor problemen zorgen. Als
in Goes een depot van de bloed
bank wordt gevestigd kan gedeel
telijk aan die moeilijkheden wor
den tegemoetgekomen.
Het depot, dat gehuisvest zou
moeten worden in een semiper
manent prefab gebouw op het
terrein van het Bergzichtzieken-
huis in Goes, moet rond de vier
ton gaan kosten. De aanvanke
lijke raming was 700.000,—
maar door een minder ruime op
zet kon tot een forse bezuiniging
worden gekomen. Gs wijzen de
staatssecretaris erop dat uitbrei
ding van de bloedbank in Dor
drecht, die nodig is als Zeeland
geen afnamedepot krijgt, op een
gelijke investering uitkomt. Als
het nieuwe streekziekenhuis aan
de 's-Gravenpolderseweg in Goes
klaar is, kan het depot worden
verplaatst. Gs delen de bewinds
man verder nog mee dat het depot
een functie gaat vervullen in de
produktie van factor VIII via
plasmaferese; met dit proces zijn
de donors gediend, want het heeft
tot gevolg dat minder bloed per
donor wordt afgenomen; de do
nor is dus sneller van de bloedaf
name hersteld.