Veertig jaar geleden...
30 oktober 1944 (3)
Bejaarden zelfstandig,
hulp achter de hand
LAGER-ONDERWIJS THOLEN
KLEUTER-ONDERWIJS THOLEN
Uien 25 ct.
Foto's
nabestellen
Toen kwam dan toch
de bevrijding!
Donderdag 18 oktober 1984
EENDRACHTBODE
13
"Ik werd benauwd van
alle zijden."....
Wanneer komt de stoot
naar Tfiolen?
Bejaarden zouden zelfstandig moeten blijven wonen
en daarmee de afhankelijkheid beperken, maar als de
nood aan de man komt, hulp achter de hand moeten
hebben. Dat blijkt uit de nota 'oud en zelfstandig' van
de Zeeuwse Raad voor Ouderen.
Dreigend failliet
kunstenbeleid?
Gezinsverzorging
Er is een tekst in het Oude Testament over David's vlucht voor Absa
lom"En het hele land weende..." Het is veertig jaar na de bevrijding
nog het thema van de vierde mei, wanneer al die slachtoffers uit de
Tweede Wereldoorlog, zowel hier als die in het Verre Oosten worden
herdacht. Zelfs al kwam men die bezettingsjaren wel goed door, dan is die
tekst dat het hele land weende nog van toepassing. Slechts één voor
beeld. In de bezettingstijd werden Joodse ouders en kinderen noodzake
lijkerwijs ook vaak gescheiden, omdat soms een geheel gezin niet op één
onderduikërsadres terecht kon of soms ook uit veiligheidsoverwegingen.
Terwijl vader in het zuidwesten eerder werd bevrijd, zat het Joodse
dochtertje nog in het niet bevrijde westen van het land. Ze was nog erg
jong toen ze bij een echtpaar onderkomen vond. Het pleeggezin werd
gelijk echte ouders voor dat kind en omgekeerd wist na bijna 3 jaar
onderduiken het kind nauwelijks nog iets af van haar echte vader. Moe
der was niet aan de Duitsers ontkomen. Na de bevrijding ging vader naar
het pleeggezin om zijn dochtertje op te halen. Ze wilde niet mee, ook al
was er zowel voor pleegouders als voor het dochtertje nog een week om
zich voor te bereiden. Dat niet mee willen was een vreselijk moment. Het
was in Amsterdam. Op het Rokin stond die auto van het Rode Kruis. De
pleegouders kwamen haar brengen. Het kind huilde, de pleegouders
huilden, de vader van het meisje huilde en zelfs de chauffeur van de auto
huilde. Inderdaad...."en het hele land weende".
Tholen binnen 2 x 24 uur evacue
ren. Dat was de mare van de 27ste
oktober 1944, waarmee we de vo
rige aflevering eindigden. Een
mare die iedere inwoner sneller
als een lopend vuur bereikte. Zelfs
bij het overtrekken van de lucht
landingstroepen voor de slag bij
Nijmegen en Arnhem was de op
gewondenheid in Tholen niet zo
groot geweest als op dit moment.
Overal groepjes mensen over het
zelfde onderwerp. Er werd ge
zucht, gevloekt, gebeden. En de
dijken rond Tholen worden door
gestoken, vertelde men elkaar
grimmig of angstig. Ouderen
kermden: dat overleven we niet.
Jongeren dachten terug aan hun
schuilplaats van de zgn. "vorde-
rings-zondag", toen men werd
opgeroepen om voor de Duitsers
wallen op te werpen. Het weer was
die 27ste oktober triest, de mensen
waren het ook. Met dé geallieer
den reeds aan de Stalen Brug te
Bergen op Zoom hier nog weg te
moeten. Dat nooit, zeggen som
migen. Als ze de mitrailleur op je
zetten, wil je wel, hoor je elders
van pessimisten. Dan komt de
omroeper de straat op. Hij is in
Tholen even bekend als de bur
gemeester. Als hij een eerste klap
op zijn "blik" geeft, zoals altijd
gebeurt eer hij aan zijn boodschap
begint, verstommen meteen alle
gesprekken. Het wordt doodstil
rond het punt waar de omroeper
blijft staan. Alleen het geschut uit
Bergen op Zoom is te horen. De
omroeper heeft de gewoonte om
na zijn blikslagen even te wach
ten, eer hij zijn boodschap met
luide stem bekend maakt. Dat om
de climax te verhogen, zelfs al was
het maar de boodschap dat men
vlees kon bekomen van een
noodslachting. Maar iedereen
weet dat het nu niet om zo'n
boodschap gaat. Ook die omroe
per, die zijn rustpunt na de laatste
blikslag niet in acht neemt. Er is
ook geen climax nodig. Die is er
toch wel. Dan kraakt zijn stem wat
nerveus: "Hedenmiddag 2.30 uur
bidstond in de Ned. Herv. Kerk.
"Het blijft stil in de straat als 4e
omroeper naar zijn volgende punt
stapt om de boodschap te herha
len. Tot er iemand opmerkt: ei
genlijk is het laf, nu we in nood
zitten, hebben we God weer no
dig. vAls het op rolletjes loopt,
vinden we alles vanzelfsprekend.
De omstanders doen er het zwij
gen toe.
Spoedig volgt een ander bericht,
dat de gemeente-secretaris, een
politieman en een predikant naar
de Ortscommandant in Lepel
straat gaan om daar te bepleiten
die evacuatie-order in te trekken.
Iedereen vraagt zich trouwens af,
wat zo'n bevel nu nog van nut kan
hebben. Maar van Duitsers kon je
toen alles verwachten, met name
het zinloze van orders.
Op dat moment dringt er vanuit
Bergen op Zoom een geweldige
dreun door tot Tholen. Maar later
bleek dat het Duitse sprengcom-
mando op dat moment de toren
van de Martelarenkerk te Bergen
op Zoom verwoest. Volgens de
BBC (Engelse radiozender) waren
nog 100 Duitse tanks aangerukt
om de stad als sleutelpositie te
verdedigen. Wat moest dat wor
den?
Ook tot Sint Annaland is de mare
van de evacuatie die 27ste oktober
doorgedrongen. Daar zaten in
middels al een paar honderd
mensen op de droge Molendijk en
Voorstraat. Ze waren zij het ille
gaal vanuit het evacuatie-adres
Bergen op Zoom of vanuit het
Nieuw-Vossemeerse schielijk
overgekomen. Wijlen W.A. Dor-
maar schreef die 27ste in zijn
dagboek, dat ook in Sint Anna
land aanhoudend en hevig schie
ten wordt gehoord. De terugge
keerde evacuéé's moeten voor
hun boodschappen terug naar de
plaats waar ze vandaan komen,
want anders is er voor hen geen
eterf. De daar ook teruggekeerde
dorpsomroeper Weijler moet be
kend maken, dat mannen tussen
de 15 en 60 jaar zich met spade
dienen te melden bij de weer
macht, die bij de hofstede van
Marinus Buys zou zijn aangeko
men. Enkele mannen gaan er
heen, maar zeker niet degenen die
elders waren geëvacueerd en nu
illegaal in Sint Annaland verblij
ven. Maar ook die enkelen treffen
bij de bewuste boerderij geen
Weermacht aan, zodat ze onver
richter zake naar huis terugkeren.
Tot zover dat dagboek. Nog voor
in Tholen die middag de bidstond
wordt gehouden, komt de delega
tie van dé Ortscommandant terug
met een voor velen bevrijdende
mededeling, dat de evacuatie niet
doorgaat, maar dat ieder voor ei
gen rekening kan blijven. Nou dat
laatste was tevofen ook al het ge
val. Men blijft er niet voor reke
ning van die Ortscommandant.
Dat voor eigen rekening blijven
werd echter de Thoolse delegatie
voorgehouden, omdat de Orts
commandant er tegelijkertijd bij
vertelde, dat de brug in de lucht
zou gaan en men dus volledig
geïsoleerd zou worden. Nou, dat
nam men in die omstandigheden
dan maar voor lief.
Het is geen opwekkend klokgelui,
dat de mensen op die yrijdagmid-
dag van de 27ste oktober 1944
naar de kerk doet stromen. Er is
zelfs helemaal geen klokgelui. Al
maanden eerder hadden de be
zetters de klokken geroofd om er
wapens van te maken. Een onge
woon uur, een ongewone dag, een
ongewone tijd, zeker ongewone
omstandigheden. Het zijn even
min opgewekte mensen, die de
kerkdeuren binnengaan. Zorg en
spanning valt van ieders gezicht te
lezen. Verwachting en vrees,
droefheid en haat. Slechts één
lichtpunt temidden van die uiter
lijke verschillen: de eensgezind
heid. Nu zijn in de nood de kerk
muren weggevallen. Hervormd of
oud-gereformeerd, dolerend of
vrijzinnig, katholiek of protestant,
van alle gezindten en overtuigin
gen gaan ze op naar het huis
Gods. Eensgezindheid door de
nood, dezelfde vrees, dezelfde
verlangens, dezelfde klein
heidomdat immers het oor
logsgevaar voor elk van hen
dreigt. De ontroering trilt door de
kerk als de predikant de schare ps.
118:3 laat zingen: "Ik werd be
nauwd van alle zijden. En riep
den Heer ootmoedig aan. De Heer
verhoorde mij in 't lijden, En deed
mij in de ruimte gaan. De Heer is
Sprengcommando aanwezig. Een
hulppolitieman, die aan de ver
zetsgroep is toegevoegd, post daar
eveneens. Hij kan als eerste door
geven, wanneer de Duitsers, die in
telefonische verbinding met Hal
steren staan, het bericht doorkrij
gen de brug te laten springen. Die
hulppolitieman hoeft maar enkele
meters vanaf de brug naar de
Eendrachtsweg te lopen, waar
eveneens twee verzetsmensen, die
nu aktief zijn geworden als O.D.-
er de wacht houden. De rest van
de groep zit in het pakhuis, dat
tegelijkertijd het O.D. wapenar
senaal omvat. Dat perceel op het
Slagveld is niet zo ver van garage
Duine verwijderd. Daarom kan
de volledige groep binnen minu
ten aktief zijn, als het nodig wordt.
Zo gaat Tholen de eerste nacht in
na de bevrijding van Bergen op
Zoom. De burgers gaan slapen
met de gedachte, dat elk moment
de misthoorns kunnen loeien ten
teken dat de brug de lucht in gaat.
De O.D. wakend en elk moment
Die morgen meldt de BBC de be
vrijding van Bergen op Zoom.
Wat een bericht voor de bevrij
den, als ze de heuglijke tijding
over hun eigen stad vernemen.
Wat een bericht ook voor de
Tholenaren en Fliplanders. Wat
een bericht voor de nu elders in
bezet gebied verblijvende geëva-
cueerden.
Die zaterdag 28 oktober wordt er
in Tholen niet gewerkt. Niet om
dat het zaterdag was, want veertig
jaar geleden werd ook nog altijd
op die zesde dag van de week door
iedereen gewerkt. Zowel op het
land als op kantoor, maar nu ont
breekt bij iedereen de lust. Het is
een reikhalzend uitzien naar de
bevrijding. Want vrijheid bete
kent niet alleen verlost van een
gehate, meedogenloze bezetter,
maar betekent ook brood, boter,
vlees. Dat is nu immers ook in
In de oktobermaand 1944poogde menig evacué uit Bergen op Zoom en het
andere nabije Brabantse land naar Tholen terug te keren. Nu was het in
eigen haard lang niet alles goud wat er blonk. Geen licht, geen water, geen
stooksel als wat gesprokkeld hout, maar zelfs in zulke omstandigheden
^geldt nog het spreekwoord: oost-west, thuis best. Hopelijk kan men van het
zo donkere prentje, dat ons door een inwoner van Oud-Vossemeer ter
plaatsing beschikbaar werd gesteld nog iets onderscheiden van het roei
bootje, waarmee het op huis aan ging. Aan de riemen Jan Niemantsver-
driet. Verder van links naar rechts Maatje van Daalen, Gerrit Duine,
Katrien Geuze, L.A. Priem en Mientje van Daalen.
bij mij, 'k zal niet vrezen; De Heer
zal mij getrouw behoën; Daar
God mijn schild en hulp wil we
zen, Wat zal een nietig mens mij
doen? Ook door de overdenking
van de predikant worden aanwe
zigen bemoedigd, als hij kort
preekt over de tekst "Zo God voor
ons is, wie zal tegen ons zijn?".
Buiten blijft het dichte wolkendek
hangen, de laaghangende nevel
trekt niet op. De verzetsman, die
dicht bij de brug op post staat,
hoort van een daarover rijdende
fietser, dat Bergen op Zoom is
bevrijd. De Canadezen zijn de
stad binnengetrokken. Ja, er is
nogal wat verwoest, maar Bergen
is vrij. Dan is het vijf uur namid
dag van die zo gedenkwaardige,
zo emotionele 27ste oktober. De
verzetsman snelt onmiddellijk
naar het contacthuis om het te
vertellen. Het bericht dient te
worden onderzocht. De jongste
van de aanwezigen wordt er per
fiets op uitgestuurd. Het moet wel
direct, want het is zo donker. Die
jongere zal worden aangezien
voor een scholier en niet zo snel
opvallen. Hij hoeft alleen zijn pa
pieren bij zich te hebben. Geen
wapen. Dat is nu te riskant en het
gaat er maar om dat hij zekerheid
krijgt van de Bergse bevrijding.
Merkwaardig genoeg lijkt het
schieten verder weg te zijn. In elk
geval veel minder intensief dan
een paar uur tevoren. Om zes uur
is de fietser terug. Het bericht is
juist. Bergen op Zoom is bevrijd.
Een grote cementen rol ligt voor
de stadsingang bij de Zoom. De
jongere kon zelfs hier en daar een
vlag zien hangen in de stad. Maar
achter de Zoom zit het nog vol
Duitsers. In mitrailleursnesten en
schuttersputten. Ook langs de
huizen aan de Halsterse weg zit
het vol vijanden. Bij Halsteren
staan de stukken geschut van de
Duitsers en vuren op Bergen op
Zoom. Maar ze lijken zuinig met
de munitie om te springen, ook
voor wat mortiervuur betreft. Op
de Thoolse brug zijn nu doorlo
pend enkele Duitsers .van het
tot de daad gereed. Maar het blijft
die nacht rustig in Tholen en zelfs
in het Brabantse is er minder oor-
logslawaai dan de voorafgaande
nachten. In het pakhuis op het
Slachtveld, dicht bij de werf van
Van Duivendijk hebben de O.D.-
ers het niet behaaglijk. Een kille
wind komt door de kieren en
naarmate de nacht vordert wor
den de huiveringen van die man
nen veelvuldiger. Een enkele
doezelt wat in, als hij het zich ge
makkelijk maakt op het beetje
stro dat op de zolder ligt. Beneden
houdt een schaap, vastgebonden
aan een touwtje hen gezelschap.
De morgen van 28 oktober na
dert....het schaap blaat onrustig en
als het eerste licht gloort komt
Tholen tot leven. Al vroeg lopen
de mensen naar de brug. Natuur
lijk ligt die er nog, anders zou men
die nacht wel gealarmeerd zijn.
Tholen schaars geworden. Het is
nog niet zo ver. Als een scherp
contrast van die gedachten aan
vrijheid ziet men op de weer ne
velige zaterdagmorgen de brug
liggen. Met een dynamietlading,
zo is door het verzet vastgesteld,
die het dubbele is van dat van mei
1940. Op de brug tronen de Duit
sers, nog schijnbaar onverschillig
en nauwelijks minder arrogant
dan toen Duitsland nog op alle
fronten won. Bij de O.D. mannen
wordt die brug als het ware een
idee fixe. Om 10 uur zijn ze al
weer samen in het huis aan de
Doelweg. Besloten wordt dat er
die dag twee man richting Bergen
op Zoom zullen vertrekken over
de weg om te trachten verbinding
te krijgen met de bevrijders. Zo
dra het donker wordt zal vervol
gens een andere poging gedaan
worden om over water Bergen op
Zoom te bereiken. Als het verzet
weet dat de Canadezen voorne
mens zijn verder door te stoten,
zal het Sprencommando worden
overmeesterd. Als dat niet het ge
val is, zal men tegen de brug niets
kunnen ondernemen vanwege re-
pressaillemaatregelen van de
Duitsers tegen de burgerij. Rond
11 uur gaan de twee O.D.-ers op
de fiets richting Bergen op Zoom.
Eén van hen heeft om zijn arm
een Rode Kruisband. Dat kan van
invloed zijn als hij Duitsers moet
passeren. De afspraak is dat ze om
6 uur die avond terug zijn. Eén
van de twee is gewapend met een
klein F.N. pistool. Het gaat diep
in de broekzak. Er zitten slechts 5
kogeltjes op met 1 patroon in de
kamer. De veiligheidspal staat op
rust. Als de twee mannen de hoek
omslaan de Eendrachtsweg, op,
staat het daar, zoals de laatste da
gen altijd, vol mensen. Die stoten
elkaar aan, als ze de twee richting
brug zien rijden. Ze denken er het
hunne van. Dat zijn de onder-
grondsen, mompelt er een. Ande
ren maken zich meteen al be
zorgd. Wat moeten die gaan uit
spoken. Laat ze zich maar koest
houden, anders krijgen we hier
nog de volle laag van Duitse ka
nonnen. Maar dat horen de twee
op de fiets al lang niet meer. Zon
der controle passeren ze de drie
Duitsers van het Sprengcomman
do. Het behoort zeker niet tot hun
taak burgers te controleren. Ze
zijn daar alleen maar om te ver
nielen. De achterblijvende O.D-
ers. weten dat het er op of er onder
kan worden. Ze kijken elk half uur
op hun horloge, want wachten
duurt lang en de tijd verstrijkt
zonder dat er van de twee iets
wordt gezien of gehoord.
Ook voor de Thoolse burgerij is
het die zaterdag alleen maar
wachten, een hele lange dag
wachten, het leek een wachten
zonder eind. Vanuit Bergen op
Zoom kwam er die dag toch. nog
een bericht binnen: De Duitse ar
tillerie blijft de stad bestoken.
Nee, in Tholen is men er nog niet
vanaf.
Wordt vervolgd.
Bij de zovele slechte foto's uit de inundatieperiode 1944 door het gebruikte oorlogsfilmmateriaal is er toch we! de
uitzondering van dit beeld van de "Bagijnhoeve" te Oud-Vossemeer, toen nog geexploiteerd door oud-dijkgraaf
H. van Gorsel en daarna door zoon en raadslid J.L. van Gorsel.
De provincies ook de provincie
Zeeland hebben een brief van
de staatssecretaris van financiën
gekregen, waarin kortingen op het
Provinciefonds worden aange
kondigd in verband met de her
structurering van het orkesten- en
toneelbestel. Na Zuid-Holland
wordt Zeeland het hardst aange
slagen voor deze operatie.
Zeeland zou niet minder dan 1,8
miljoen moeten inlevern. En dat
terwijl het kunstenbudget van de
provincie voor 1984 ongeveer
jf 0,9 miljoen bedraagt.
Doorgaan van deze operatie
dreigt het kunstenbeleid in Zee
land dat nog best wat verbete
ringen kan gebruiken compleet
van de kaart te vegen, aldus de
verontruste Zeeuwse Culturele
Raad.
Uitgangspunten zijn de feitelijke
uitgaven van de verschillende
provincies voor de podiumkun
sten. In Zeeland zijn de uitgaven
voor het orkesten- en toneelbestel
nihil. Niettemin komt de staatsse
cretaris met een korting voor
Zeeland uit de bus van 1,8 mil
joen. Zuid-Holland, dat maar en
kele duikenden guldens aan het
bestel bijdraagt, wordt nog hoger
aangeslagen.
Andere provincies komen er heel
wat beter af. De operatie levert
Noord-Brabant bijvoorbeeld een
voordeel op van 1,4 miljoen. Het
uitgangspunt van de staatssecre
taris van Binnenlandse Zaken, dat
op subsidieruil gebaseerd was, is
dus volkomen zoek, aldus de
Z.C.R.
De gedachten gaan uit naar servi
ce-woningen met garantie op
hulp, indien nodig. Experimenten
in het buitenland kunnen mis
schien als voorbeeld dienen.
Eén van de aanbevelingen is, dat
het beleid zich moet richten op de
ontwikkeling van andere woon
vormen voor ouderen. Hierbij zal
|C 5
Wilt li een in de F.endrachtbo-
de gepubliceerde foto graag
/elf hebben? Dat kan. als het
om foto's van onze eigen re-
daktie gaat. Bel of schrijf naar
Eendrachtbode, Postbus 5,
4697 ZG Sint-Annaland. tel.
01665-2752 en u krijgt uw fo
to-berinnering thuis.
^^0 -|L-
V
Veiling Sint Annaland. dinsdag 16
oktober. Uien maal 40 op klasse 2
nl 24,60-25,20. Aanvoer 125 ton.
Bintje 19-21. bonken 25, drielin
gen 10-11. kriel 57, Eigenheimer
51. Drielingen 8, Première 20,
Drielingen 8, Gloria 20-21. Aan
voer 35 ton.
sterk rekening moeten worden
gehouden met de wens van oude
ren om de afhankelijkheid zoveel
njogelijk te beperken, maar aan
de andere kant ook om isolement
te voorkomen. Nadere studie
en/of experimenten met huisves-
tingsvormen tussen volledig intra-
en extramuraal wonen lijkt vol
gens de Z.R.O. gerechtvaardigd.
Bevordering van meer flexibele
hulp lijkt gewenst. Men kan den
ken aan hulp op maat, ondersteu
nende hulp(van professionele in
stellingen als aanvulling op de
zelfzorg, mantelzorg en vrijwillige
hulpverlening) en aan een andere
manier van hulpverlenen. Wette
lijk zou er meer ruimte moeten
komen voor andere vormen van
hulp.
De samenwerking tussen instel
lingen zou gestimuleerd moeten
worden ten behoeve van de direc
te hulpverlening aan ouderen en
de ontwikkeling van nieuwe
voorzieningen en vormen van
hulp. Als bepaalde instellingen
deze samenwerking uit de weg
gaan, zou de overheid een stimu
lans-prikkel kunnen geven om tot
overleg te komen.
Overigens heeft de stichting voor
Maatschappelijke Dienstverle
ning Walcheren laten weten, dat
de gezinsverzorging in het onder
zoek duidelijk tekort gedaan
wordt. Op basis van een te be
perkte steekproef komt het on
derzoek tot opmerkingen die niet
overeenstemmen met de werke
lijkheid. In werkelijkheid wordt
anders hulp verstrekt dan uit het
onderzoek blijkt, aldus Maat
schappelijke Dienstverlening
Walcheren.
Aanduiding school
Aantal leerlingen per
Aanduiding school
Aantal kleuters per
16-10-82
16-1-83
16-4-83 16-10-83
16-1-84
16-4-84
16-10-82
16-1-83
16-4-83 16-10-83
16-1-84
16-4-84
O.l.S. "Ter Tolne"
Op. kl, school "De Bijen
te Tholen
277
277
272
261
257
256
korf' te Tholen
54
64
70
64
71
77
O.L.S. "De Eevliet"
Op. kl. school "Kleuter-
te Poortvliet
62
62
62
64
64
63
lust" te Tholen
40
45
52
42
50
53
O.L.S. "Oosterschelde-
Op. kl. school ,,'t Wantewe-
school" te Scherpenisse
54
54
54
55
55
55
vertje" te Poortvliet
13
16
17
19
25
27
O.L.S. "De Rieburch"
Op. kl. school "De Blokken
te Sint-Maartensdijk
199
197
193
180
181
181
doos" te Scherpenisse
21
26
28
29
34
35
O.L.S. "De Schalm"
Op. kl. school "De Kubus"
te Stavenisse
82
79
80
74
74
74
te Sint-Maartensdijk
55
61
67
67
72
74
O.L.S. "De Casembroot-
Op. kl. school ,,'t Sta-
school" te Sint-Annaland
80
78
80
82
83
81
vertje" te Stavenisse
25
25
27
27
30
31
O.L.S. "Die Heenetrecht-
Op. kl. school
school" te Oud-Vossemeer
80
79
77
74
75
77
te Sint-Annaland
37
40
42
42
44
50
Totaal aantal leerlingen
Totaal aantal kleuters
openbare lagere scholen
834
826
818
790
789
787
openbare kleuterscholen
245
277
303
290
326
347
Bijz. lagere school
Chr. kl. school "De Me
C.N.S. te Tholen
168
167
166
165
163
161
rel" te Tholen
27
28
29
22
23
23
Bijz. lagere school "Eben-
Chr. kl. school "De
Haëzerschool" te Tholen
150
150
150
149
151
150
Klimroos" te Tholen
42
45
49
34
36
40
Bijz. lagere school
Eben-Haëzerkleuter-
te Poortvliet
94
88
88
78
75
75
school te Tholen
42
47
56
44
54
59
Bijz. lagere school
Chr. kl. school te
"Groen v. Prinsterer-
Poortvliet
19
26
28
27
29
31
school", Scherpenisse
93
89
89
81
81
81
Chr. kl. school te
Bijz. lagere school
Scherpenisse
20
21
23
12
14
15
"Juliana v. Stolbergschool"
Chr. kl. school "Benjamin"
te Sint-Maartensdijk
102
101
99
97
97
97
te Sint-Maartensdijk
27
29
33
27
28
34
Bijz. lagere school
Chr. kl. school "Rehoboth"
te Sint-Annaland
133
133
133
143
144
141
te Stavenisse
30
35
39
36
39
45
Bijz. lagere school
Chr. kl. school te
te Oud-Vossemeer
52
51
48
45
45
45
Sint-Annaland
51
53
60
44
47
54
R.K. lagere school
58
Chr. kl. school "Hummelvreugd"
te Oud-Vossemeer
58
58
53
53
53
te Oud-Vossemeer
36
42
43
36
37
39
Rehobothschool te
R.K. kleuterschool
Stavenisse
89
89
89
89
89
87
te Oud-Vossemeer
21
22
22
19
22
24
Totaal aantal leerlingen
Totaal aantal kleuters
bijz. lagere scholen
939
926
920
900
898
890
bijz. kl. scholen
315
348
382
301
329
364
Totaal aantal leerlingen
Totaal aantal kleuters
lagere scholen in de gemeente
1773
1752
1738
1690
1687
1677
kleuterscholen in de gemeente
560
625
685
591
655
711
BELANGSTELLINGSPERCENTAGES
BELANGSTELLINGSPERCENTAGES
Jaar
1978
1 1979
1980
1981
1982
1983
1984
Jaar 1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
openbare lagere
47,5%
openbare kleuter
scholen
51,7%
51,7%
51,1%
49,8%
47%
.46,9%
scholen 40,9%
38,5%
35,5%
33,8%
40,3%
45,8%
49,3%
bijzondere lagere
50,2%
52,5%
bijzondere kleuter
scholen
48,3%
48,3%
48,9%
53%
53,1%
scholen 59,1%
61,5%
64,5%
66,2%
59,7%
54,2%
50,7%
